دنیای وارونه خانواده‌های معتاد به‌دنیای مجازی

 

واقعیت نشان می‌دهد که در بسیاری از موارد، استفاده نادرست از ابزار جدید باعث شده تا نه تنها از قافله علم و دانش و پیشرفت بشری عقب بمانیم، بلکه سبب شده تا از ارزش‌های اجتماعی و مرزهای اعتقادی‌مان نیز دور شویم و حتی آنگاه که در یک جمع خانوادگی در کنار هم هستیم با سرگرم شدن در فضای مجازی از یکدیگر فاصله داشته باشیم. در واقع در شرایط جدید به جای آنکه ابزارهای نوین در خدمت انسان قرار گیرند، این ابزارهای فضای مجازی هستند که انسان‌ها را به خدمت خود گرفته‌اند.

 

چند روز پیش پیامکی با این محتوا دریافتم که نوشته بود: فیس بوک آخرین بازدید 30 دقیقه پیش، وایبر آخرین بازدید 20 دقیقه پیش، تلگرام آخرین بازدید 10 دقیقه پیش و قرآن آخرین بازدید رمضان سال گذشته!! به فکر فرو رفتم و از خودم پرسیدم که واقعا تاثیرات و تحولات دنیای مجازی بر سبک زندگی ما تا کجا رسیده است؟

 

دکتر سیما فردوسی روانشناس با اشاره به بحث فضای مجازی گفت: اولین باری که فضاهای مجازی شکل گرفتند و در اختیار مردم قرار گرفتند، هدف و نیت تسهیل در ارتباطات بود که انسانها بتوانند راحت‌تر باهم ارتباط برقرار کنند و مناسبت‌ها و قراردادهای خود را انجام دهند، اما متاسفانه از کنار نکات مثبتی که داشت و باید به صورت بهینه از آن استفاده می‌شد، یکسری معایب و مضرات هم حاصل شده که محققین را مجاب نموده درباره این مسئله تحقیقات زیادی را انجام دهند.

 

وی بیان کرد: تحقیقات نشان داده افرادی که اعتماد به نفس پایینی دارند، احساس تنهایی می‌کنند، افسرده هستند، در دوست‌یابی در فضای حقیقی و کسب مهارت‌های اجتماعی ضعیف هستند. به صورت افراطی و شدید به دنیای مجازی و استفاده از این تکنولوژی پناه می‌برند تا تحت پوشش این فضا برای خود اعتبار جمع کنند و احساس آرامش نمایند.

 

دکتر فردوسی اظهار داشت: یکی از آسیب‌های اینترنت اعتیاد به آن است، در واقع همان اتفاقی که در مغز یک آدم معتاد به موادمخدر می‌افتد، میزان دوپامین (ماده بیوشیمیایی در مغز) در انسان بالا می‌رود و کاربر احساس نیاز و لذت بیشتری برای استفاده از این وسایل می‌کند و استفاده خود را بیشتر و بیشتر می‌کنند. اگر استفاده کنندگان از اینترنت نتوانند به مدت یکماه دوری از آن را تحمل کنند، در معرض خطر اعتیاد به آن قرار دارند و متاسفانه ما شاهد این پدیده در میان جوانان هستیم.

 

وی افزود: برخی از جوانان شب‌ها را تا صبح با دنیای مجازی می‌گذرانند و تمام صبح را خواب هستند و این مسئله آغازگر آسیب‌های متعددی از جمله مشکلات خانوادگی، ارتباطی، عاطفی، روانی و جسمی می‌باشد و به دلیل بالا بردن سطح توقع و ارضاء از زندگی‌های مشترک، لذت‌های زندگی جوانان را تحریف می‌کند.

 

دکتر فردوسی با اشاره به وسواس‌های فکری و عملی علاوه بر اعتیاد عنوان کرد: از ویژگی‌های برجسته وسواس، عدم توانایی مهار رفتارها یا اندیشه‌های خاص است، برای مثال فردی که وسواس شستشو یا وسواس فکری دارد، نمی‌تواند میل خود را به شستشو کنترل کند یا ساعت‌ها در رختخواب مشغول به هم بافتن آسمان و ریسمان است و اگر بخواهد عمل یا فکر وسواسی‌اش را کنار بگذارد، دچار اضطراب شدیدی می‌شود. این اختلال را می‌توان در بررسی کردن‌های پی‌درپی پست الکترونیک (وسواس عملی) یا دل‌نگرانی از آنلاین نشدن یک دوست (وسواس فکری) مشاهده کرد.

 

این روانشناس با توجه به امنیت حریم خصوصی تصریح کرد: در بین شبکه‌های اجتماعی خرید و فروش اطلاعات افراد امری طبیعی است و طبق افشاگری‌های اخیر دولت‌هایی نظیر آمریکا به تمام اطلاعات افراد از جمله تماس‌ها در اسکایپ و دیگر نرم‌افزارهای اینترنتی دسترسی دارد که این امر موجب کمرنگ شدن مفهومی به نام حریم خصوصی در فضای مجازی شده است و باید بدانید که وقتی هر چیزی را به ذهنتان می‌رسد با دیگر کاربران شبکه‌های اجتماعی به اشتراک می‌گذارید، در واقع به دولت‌ها و شبکه‌های مختلف کمک کرده‌اید که شما را راحت‌تر به دام بیاندازند.

همچنین یکی از کارکردهای روانی اینترنت این است که ترس‌های معمول در تعاملات اجتماعی را از بین می‌برد.

 

دکتر فردوسی افزود: با از بین رفتن ترس‌های معمول در تعاملات افراد در ارتباطات اینترنتی به عدم بازداری شخصی و خود افشاگری برای ایجاد صمیمیت دچار می‌شوند. گمنام بودن کاربر اینترنت یکی دیگر از دلایلی است که امکان خود افشاگری را در اینترنت افزایش می‌دهد، اما واقعیت این است که همواره کسانی هستند که قصد دارند با به دست آوردن اطلاعات شخصی از این اسرار سوءاستفاده کنند. با یک جستجوی مختصر متوجه حجم بسیار زیادی از افراد می‌شویم که به علت اعتماد به دیگران و افشار اسرار شخصی‌شان نه تنها در زندگی مجازی، بلکه در فضای واقعی نیز دچار مشکلات فراوانی شده‌اند.

 

دکتر سیما فردوسی روانشناس گفت: افراد در استفاده بیش از حد از دنیای مجازی از زندگی معمول خود دور می‌شوند و دور شدن از فضای حقیقی باعث می‌شود آدمی روز به روز در کسب مهارت‌های اجتماعی به خصوص در دوست‌یابی ضعیف و ضعیف‌تر شود و از انگیزه‌ةا و هدف و موفقیت خود در دنیای واقعی عقب بماند، لذا برای جبران این عقب‌افتادگی‌های خود و تقویت اعتماد به نفسش، در دنیای مجازی مدام به این صفحه و آن صفحه می‌رود تا با لایک‌زدن‌ و کامنت‌های مختلف بتواند بیشتر دیده شود و مورد توجه قرار گیرد. تجربه می‌گوید که در دنیای مجازی هم مانند دنیای حقیقی برای داشتن ارتباط دوطرفه نیاز به تعامل است، برای همین است که برای یک لایک بیشتر زحمت بیشتری می‌کشیم و می‌خواهیم طرفداران و دنبال‌کننده‌های زیادتری داشته باشیم، تا بدین صورت به فوق ستا‌ره‌آی در این شبکه‌ها تبدیل شویم. کسب موفقیت و احترام کاذب در فضای مجازی باعث تنهایی، انزوا، افسردگی و کج خلقی فرد در فضای حقیقی می‌شود.

 

این روانشناس خاطرنشان کرد: مسلما اولین محیطی که جهت پیشگیری از آسیب‌ها جلب توجه می‌نماید، محیط خانواده و به تبع آن والدین است، چنانچه بتوان در ابتدا توصیه‌ها و آموزش‌های لازم را به والدین منتقل و آنها را با خطرات و در عین حال مزایا و محاسن فضای مجازی آشنا کرد، می‌توان امیدوار بود تا حدود زیادی اهداف این تدابیر به ثمر بنشیند، مثلا می‌توان به والدین آموزش داد درباره محتوایی که قرار است جوانان و نوجوانان مشاهده کنند تصمیم‌گیری بجا و مناسب داشته باشند.

 

همچنین هنگامی که با محتوای نامناسبی روبرو می‌شوند، چگونه واکنش نشان دهند تا عواقب آن کاهش یابد یا به حداقل برسد، لذا همراهی والدین به هنگام استفاده فرزندان از اینترنت و در زمان تعیین شده ضروری است و پدر و مادر هر دو باید به این مسئله بپردازند نه اینکه رو در روی هم قرار بگیرند و بخواهند تضادها و تعارضات خود را پیاده کنند، چون اینگونه فایده‌ای نخواهد داشت.

 

توصیه می‌شود تا حد امکان کودکان را به خواندن کتاب‌های مختلف تشویق کنید و برای اینکه برای تربیت نوجوان و جوانی، کودکتان راحت‌تر باشید در استفاده از تکنولوژی‌های نوین امروزی قانون و مقررات بگذارید و آنها را موظف به اجرا کنید.

 

منبع:باشگاه خبرنگاران