بازخوانی آنچه در رسانههای غربی پس از فاجعه منا گذشت
رسانههای غربی در انعکاس اخبار فاجعه منا که پنج هزار انسان در آن قربانی و کشورهای زیادی در سراسر دنیا از آن متأثر شدند آن‌طور که باید و شاید خبر و تحلیلی ارائه نکردند و به نوعی این فاجعه را به سکوت بردند.
به گزارش خبرنگار رسانه خبرگزاری تسنیم، 18 روز پیش بود که اخبار فاجعه‌ای بزرگ در سرزمین منا در سراسر دنیا منتشر شد و جامعه مسلمانان را در بهتی عظیم فرو برد. ساعت به ساعت بر تعداد قربانیان این فاجعه افزوده شد و عده زیادی نیز مصدوم شدند.
با توجه به ویژگی‌های وقایعی از این دست، طبیعی بود که اخبار آن تا مدت‌ها در صدر اخبار رسانههای جهان باشد اما در رسانههای عربستان حتی در روز نخست، خبری از این فاجعه یافت نمی‌‌شد تا جایی که تصاویر و فیلم‌هایی که از این فاجعه منتشر شد همه توسط حجاج حاضر در منا گرفته و ارسال شده بود. رسانههای غربی نیز علی‌رغم داعیه‌داری آزادی بیان و پرداختن به ماجراهایی بسیار کم اهمیت، اخبار این فاجعه را در سکوت بردند و آن‌طور که باید به آن نپرداختند.
اینجا نیز برخی ملاحظات سیاسی و مراودات خاص، جریان معمول رسانه‌ای و اطلاع‌رسانی را بهم زد و باعث شد رسانه‌هایی که در مقطعی از زمان خودکشی دسته‌جمعی نهنگ‌ها را در بوق و کرنا کردند و مدت‌ها به آن پرداختند از کنار قربانی شدن حدود پنج هزار انسان، ساده بگذرند.
تکنیک «جابه‌جایی پنجره افکار عمومی» در رسانههای غربی علیه فاجعه منا
صالح اسکندری در گفت‌وگو با خبرنگار رسانه خبرگزاری تسنیم، در این خصوص اظهار داشت: تحلیل‌های رسانه‌ای در این مورد در دو طیف خوش‌بینی و بدبینی است، در حالت خوش‌بینی برخی رسانه‌ها تلاش کردند نشان دهند این فاجعه اتفاقی بوده و حادثه‌ای است که به دلیل ازدحام جمعیت ممکن است در هر کشور دیگری رخ دهد و کاملاً طبیعی است.
وی ادامه داد: همچنین رسانههای عربستان نیز تلاش می‌کردند با مقایسه آمار کشته‌شدگان در این فاجعه با آمار کشته‌شدگان حج در سال‌های گذشته آن را اتفاقی طبیعی نشان دهند.
رئیس بسیج رسانه تهران تصریح کرد: اما در حالت بدبینی طیف دیگر، شاهد توهم توطئه بودیم که بدون مدارک مستدل می‌خواهند وانمود کنند این فاجعه ناشی از انتشار گاز سمی بوده و برخی دیگر مسائل داخلی و سیاسی عربستان را مطرح می‌کردند که هر یک ممکن است درست باشد و تا زمانی که کمیته حقیقت‌یاب آن را بررسی نکند نمی‌توان قضاوت کرد اما آنچه خیلی واضح بود بی‌کفایتی و سوءتدبیر سعودی‌ها در اداره و تأمین امنیت حجاج و بی‌مسئولیتی در مقابل مجروحان فاجعه منا بود.
وی افزود: یکی از اتفاقاتی که در رسانههای غربی رخ داد استفاده از یکی از تکنیک‌های جنگ روانی به نام جابه‌جایی پنجره افکار عمومی بود یعنی دیدگاه مخاطب را از یک نقطه به نقطه دیگر جابه‌جا می‌کنند، رسانههای غربی و عربی تلاش کردند افکار عمومی را از بی‌کفایتی مسئولان عربستانی به حجاج انتقال دهند و بگویند حجاج افریقایی برخی قوانین را رعایت نکردند که بی‌کفایتی را تحت شعاع قرار دهند.
اسکندری خاطرنشان کرد: یکی از اتفاقات رسانه‌ای در این مدت دامن زدن به شکاف اهل سنت و شیعیان بود و در برخی موارد متأسفانه کار به جایی می‌کشید که خود دینداری هم مورد لطمه قرار می‌گرفت و پیامی تولید می‌شد که به جای حج به یتیمان کمک کنید. موضوع دیگر دامن به شکاف بین عرب و عجم و دامن زدن به شایعات، انتشار دروغ و کذب بود.
نحوه انتشار اخبار فاجعه منا در رسانههای غربی تابع دادوستد آنها با عربستان است
امیدعلی مسعودی نیز در این باره معتقد است: چند سال قبل در مورد رسانههای جمعی در کشورهای اسلامی با مطالعه موردی کشورهای عربی تحقیقی انجام دادیم که نتایج آن اسفناک و بیانگر خفقان در رسانههای برخی کشورهای عربی بود تا جایی که انتشار آن را به‌صلاح جهان اسلام ندانستیم.
وی ادامه داد: نمونه آن انتشار اخبار تحولات مصر بود که رسانه‌ها رسماً در اختیار خانواده حسنی مبارک بود، در عربستان نیز وضع به همین منوال است و روزنامه و مطبوعات به‌عنوان رکن چهارم دموکراسی وجود ندارد و سانسور خبری به‌شدت رواج دارد.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی همچنین گفت: در فاجعه منا کاملاً واضح و روشن است که پلیس سعودی اهمال و سهل‌انگاری کرده است و چند مورد در حج امسال نمی‌تواند اتفاقی باشد، این در حالی است که با وجود چند هزار دوربین در جای جای مکه و منا کاملاً می‌توان علت فاجعه را فهمید اما آنها دوربین‌ها را جمع می‌کنند تا حقایق پنهان بماند.
وی افزود: رسانههای عربستان سکوت کرده‌اند و در روز نخست وقوع آن فاجعه در روزنامه‌های این کشور حتی یک خط نوشته نشد و سایت‌های عربی که در طول حج جزئی‌ترین اخبار را منتشر می‌کنند در مورد فاجعه به این گسترده‌ای مطلب خاصی انتشار ندادند.
مسعودی همچنین در مورد عملکرد رسانههای غربی نیز گفت: ساختار مالکیت این رسانه‌ها مانند ساختار معیوب سازمان ملل هست و انتشار اخبار از سوی آنها در مورد کشورهایی مانند عربستان تابع داد و ستدی است که بین خودشان وجود دارد تا جایی که در روز‌های ابتدایی این فاجعه بیشتر به توجیهات مفتی‌های عربستان پرداختند در صورتی که ماجرا چیز دیگری بود.
رسانههای غربی در فاجعه منا سیاست ضدایرانی عربستان را دنبال می‌کنند
محمد صفری نیز در گفت‌وگو با خبرنگار رسانه خبرگزاری تسنیم، اظهار داشت: فاجعه منا ابعاد متعددی دارد که مسائل سیاسی و داخلی عربستان نیز می‌تواند جز آن باشد.
وی ادامه داد: عربستان سعی کرد این اتفاق را موضوعی سیاسی بین خود و ایران جلوه دهد، همچنین تلاش کرد با فضاسازی ایران را محکوم کند و بگوید ایرانی‌ها مقصر اصلی این فاجعه بودند در حالی که اصل قضیه این نبود. رسانههای عربی منطقه نیز سعی کردند ایران را وارد فضای تقابل سیاسی کنند در صورتی که اینچنین نبود و در عین حال کشور ما بیشترین تعداد کشته را در این فاجعه داشتیم.
سردبیر روزنامه سیاست روز گفت: ابعاد مختلف این فاجعه و مسببان آن باید شناخته شوند، آنها باید عذرخواهی کنند و نسبت به سهل‌انگاری عمدی پاسخگو باشند اما متأسفانه به دلیل تحولات منطقه، آل سعود سعی کرد از این اتفاق دستاویزی مهیا کند که سیاست ایران‌ستیزی و ایران‌هراسی را در منطقه افزایش دهد که البته این سیاست در حال شکست خوردن است.
وی افزود: برخی از کشورهای عربی منطقه نیز سعی دارند خود را از سیاست عربستان جدا کنند، نمونه‌های چندی از این کشورها وجود دارد که تلویحاً خود را از پیمان کشورهای عربی منطقه خارج می‌کنند و متوجه ضعف شدیدی در ساختار حاکمیتی آل سعود شده‌اند و سعی می‌کنند تدبیری بیاندیشند که گرفتار سیاست‌های دولت عربستان نشوند.
صفری در پایان گفت: رسانههای غربی حامی آل سعود هستند و در هر زمینه‌ای از آنها حمایت می‌کنند زیرا در شرایط کنونی به وجود چنین رژیمی در عربستان نیاز دارند و سیاست ضد ایرانی آنها را دنبال می‌کنند.
چرا خبری از کمپین‌های حقوق بشر رسانههای غربی درباره فاجعه منا نیست
مسعود بصیری نیز گفت: از نظر غرب زمانی که یک مسلمان تفنگ به دست می‌گیرد و شلیک می‌کند موضوع دارای اهمیت است یعنی مسلمان را قاتل بدانند اما وقتی در یک ماجرا مسلمانی کشته شود رسانههای غربی در مورد آن سکوت می‌کنند.
وی ادامه داد: در جریان کشته شدن چند کاریکاتوریست از مجله شارلی ابدو مشاهده کردیم که چطور به آن موضوع پرداختند و برای نشان دادن چهره خشنی از اسلام و مسلمانان موضوع را برجسته کرده و تا مدت‌ها در مورد آن خبر و تحلیل ارائه می‌دادند. در مورد فاجعه منا نکته تعجب‌برانگیز سکوت افرادی است که برای موضوعات با اهمیت بسیار کمتر کمپین حقوق بشر راه می‌اندازند اما نسبت به کشته شدن حدود 5 هزار مسلمان در منا سکوت کرده‌اند.
رئیس بسیج رسانه کشور همچنین گفت: در مورد اتفاقات یمن نیز وضع به همین گونه است، مسلمانان در آن کشور برای در امان ماندن از حملات عربستان شب‌ها در چاله می‌خوابند و خبری از رسانههای غربی نیست، این در حالی است که افرادی که فریاد آزادی‌خواهی‌شان گوش فلک را کر کرده برای سقوط هواپیما در یک کشور تسلیت می‌فرستند یا تصادف خودرو در کشوری دیگر را اسف‌بار می‌خوانند اما نسبت به فاجعه منا بی‌تفاوت هستند.
وی افزود: البته شیوه کار رسانههای غربی در این موارد جدید نیست و در واقع دستور کار آنهاست چراکه در مورد کشته شدن چند نفر که به مقدس‌ترین اعتقادات بیش از یک میلیارد مسلمان توهین می‌کنند عکس‌العملی نشان نمی‌دهند.
بصیری خاطرنشان کرد: ما از دشمن انتظاری نداریم باید از رسانههای خودمان انتظار داشته باشیم و به فکر برد رسانه‌ای خود باشیم تا صدای رسانههای ما، اقدامات منفی در مورد مسلمانان را خنثی کند، باید به زبان‌های مختلف دنیا بیشترین اثرگذاری را داشته باشیم، در حال حاضر تعداد رسانه‌ها چشمگیر است اما باید کیفیت رسانه‌ها نیز بالا رود تا صدای مسلمانان به ویژه در این موارد به گوش دنیا برسد.
انتهای پیام/