تغییرات ژئوپلیتیک در افغانستان و افزایش زمینه همکاری ایران، روسیه و هند
تغییرات ژئوپلیتیک افغانستان که با تلاش‌های سازمان‌یافته طالبان همزمان شده است، فرصتی را برای روسیه، ایران و هند بوجود آورده تا نقش‌های خود را در این کشور بار دیگر ارزیابی کنند.
به گزارش دفتر منطقه‌ای خبرگزاری تسنیم به نقل از روزنامه « هندو»، جغرافیای افغانستان، آسیای مرکزی و جنوب آسیا در 6 ماه اخیر متحمل چندین تغییر عمده شده است که زمان مناسبی را برای هند بوجود آورده تا ابتکاری نو را به منظور گردآوری دوستان قدیمی در شمال و عناصر ضدطالبانی در بخش‌های جنوبی افغانستان پیش ببرد.
دو تغییر عمده که این فرصت را برای هند بوجود آورده است یکی تغییر معادلات قدرت در افغانستان و دیگری تغییر، وضعیت ظرفیت طالبان در جنوب این کشور است.
وضعیت ژئوپلیتیکی مرزهای افغانستان به دنبال سقوط شهر استراتژیک قندوز توسط طالبان، به سرعت دچار تغییر شد که موجب به صدا درآمدن زنگ‌های هشدار برای همسایه‌های افغانستان شد. در میان طالبانی که به قندوز حمله کردند نه تنها شبه‌نظامیان افغان، بلکه شبه‌نظامیان ازبک، تاجیک، ترکمن، قرقیز، قزاق، اویغور، چچن، داغستانی، القاعده و پاکستانی نیز حضور داشتند.
وارد شدن روسیه به صحنه افغانستان پس از سال 2001 میلادی، اولین نتیجه اتحاد شبه‌نظامیان مختلف از کشورهای گوناگون محسوب می‌شود.
دولت روسیه از ادامه و تقویت ناامنی و بی‌ثباتی توسط عناصر گروه تروریستی داعش و طالبان نگران است. همچنین بیم آن می‌رود که عناصر گروه تروریستی داعش علیه اهداف روسیه در جواب حملات این کشور در سوریه موضع تهاجمی بگیرد.
علاوه‌برآن، روسیه نگران افزایش قاچاق مواد مخدر از مرزهای آسیای میانه به خاک این کشور است که تاکنون 50 هزار نفر معتاد گزارش شده است. در نتیجه مقامات روسیه تصمیم گرفتند تا نیروهای این کشور را به منظور کنترل مرزهای افغانستان-تاجیکستان به این مناطق اعزام کنند.
از سوی دیگر، آمریکا که به دنبال خروج افتخارآمیز از افغانستان بود، با سقوط شهر قندوز متعجب شد. عملیات طالبان آشکار ساخت که خوش‌بینی مذاکرات صلح با رهبری پاکستان بیهوده بود. تاخیر در خروج نیروهای نظامی آمریکا تا سال 2017 میلادی بدان معناست که آمریکا برنامه دارد تا با یافتن راه‌حل مناسب برای دستیابی به صلح در افغانستان زمان بخرد.
این در حالی است که آمریکا و چین هنوز هم از تلاش‌های پاکستان برای برقراری صلح حمایت می‌کنند و بیشتر افغان‌ها به این تلاش اسلام‌آباد خوش‌بین نیستند. هر چند که آمریکا گفته است راه‌های مختلفی را برای تضمین صلح امتحان می‌کند.
نگرانی‌های ایران
مقامات تهران در سه مورد ابراز نگرانی می‌کنند. نگرانی‌های ایران بر محور بی‌ثباتی و ناامنی افغانستان می‌چرخد. تقویت داعش، افزایش قاچاق مواد مخدر در مرزهای شرقی و هجوم پناهندگان را می‌توان از نگرانی‌های عمده ایران ذکر نمود.
در کنار این تغییرات ژئوپلیتیکی پس از حملات و رویداد شهر قندوز، دومین تغییر مهم ناتوانی طالبان در به دست گرفتن کنترل شهر‌های اصلی در جنوب افغانستان می‌باشد. در حالی که تصرف قندوز به معنی مشروع خواندن طالبان جدید تحت رهبری ملا منصور بود، عملیات طالبان در جنوب برای به دست گرفتن کنترل این مناطق نشاندهنده ناتوانی آنها بود. گزارش‌هایی از حضور مشاوران پنجابی وجود داشت که گفته می‌شود حضور آنها در این منطقه برای تضمین اتحاد طالبان است.
یک اصل در تاریخ افغانستان وجود دارد که برای به دست گرفتن کنترل کابل، می‌بایست کنترل قندهار پایگاه سنتی طالبان را به دست گرفت. در سال‌های اخیر و از زمانی که ژنرال «عبد الرزاق» به عنوان رئیس پلیس این ولایت منصوب می‌شد، طالبان موفقیت‌های چندانی در قندهار کسب نمی‌کردند. عبدالرزاق مسئولیت برقراری صلح و امنیت در این ولایت را برعهده دارد. شهر جلال‌آباد نیز از کنترل طالبان خارج است. در ماه‌های اخیر ولایت ننگرهار صحنه نبرد طالبان و جنگجویان وابسته به گروه داعش بوده است.
افراد و گروه‌های دیگری نیز وجود دارند که به دلیل مسائل قبیله‌ای با طالبان مخالف هستند. این اختلافات قبیله‌ای در حالی موجب بدتر شدن وضعیت طالبان می‌شود که ملا منصور تلاش می‌کند تا جانشینی خود را به عنوان رهبری طالبان تحکیم کند.
همچنین اختلافات شدید داخلی طالبان در جنوب افغانستان در مورد رهبری منصور وجود دارد. علاوه بر مخالفت «ملا ذاکر»، منصور دادالله و حمایت‌کننده‌های او نیز با فرماندهان ملامنصور در ولایت زابل اختلاف دارند. «معتصم آغا» و «طیب آغا» نیز از دیگر رهبران سیاسی طالبان از منصور فاصله گرفته‌اند.
تغییرات ژئوپلیتیکی افغانستان که با تلاش‌های سازمان‌یافته طالبان همزمان شده است، فرصتی را برای روسیه، ایران و هند بوجود آورده تا نقش‌های خود را در افغانستان بار دیگر ارزیابی کنند. البته این مستلزم همکاری با دولت حکومت وحدت ملی افغانستان است که می‌بایست در ابتدا خود را متقاعد کند که وابستگی به پاکستان هیچ سودی ندارد.
هند دو دهه گذشته، نقش مهمی را در مبارزه علیه طالبان از طریق کمک به اتحاد شمال بازی کرد. در حال حاضر هند احتیاج دارد تا دوباره نه تنها با دوستان قدیمی در منطقه بلکه با جناح‌هایی در میان طالبان و نیروهای مخالف طالبان در جنوب ارتباط برقرار کند تا به دولت افغانستان در مورد استقلال این کشور کمک کند.
همچنین مهم است که هند از صادرات تروریست به این کشور از مناطق جنوب شرقی افغانستان جلوگیری کند. این کشور برخلاف آخرین بار، در حال حاضر دارای بازوی اقتصادی برای انجام تلاش بیشتر می‌باشد. تنها چیزی که دهلی‌نو نیاز دارد، ابتکاری نو و جدید در افغانستان است.
انتهای پیام/پ
