آشنا: ترجمه فرانکلینی دروازه نفوذ فرهنگی آمریکا به ایران بود
مشاور رئیس جمهور در مراسم رونمایی از طرح حمایت از ترجمه کتاب‌های فارسی به زبان‌های دیگر گفت: ترجمه آثار فارسی به عربی برای لبنان و در لبنان به شکل‌گیری فرهنگ مقاومت و شیعی در لبنان کمک زیادی کرده است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، مراسم رونمایی از طرح حمایت از ترجمه کتاب‌های فارسی به زبان‌های دیگر با حضور علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، حسام‌الدین آشنا مشاور فرهنگی رئیس جمهور، غلامعلی حداد عادل رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی، ابوذر ابراهیمی ترکمان رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، پیش از ظهر امروز سه‌شنبه 5 آبان ماه در سازمان فرهنگ و ارتباطات برگزار شد.
حسام‌الدین آشنا در این مراسم در سخنانی گفت: در تحلیل سیاست فرهنگی کشور از 3 حوزه باید نام برد، حوزه سیاستهای معطوف به هویت فرهنگی، حوزه سیاستهای معطوف به حیات فرهنگی و حوزه سیاستهای معطوف به امنیت فرهنگی. در حوزه سیاستهای معطوف به هویت فرهنگی، سوال اصلی این است که ما کیستیم؟ و چگونه هویت خود را باید بیان کنیم؟ در حوزه سیاستهای معطوف به حیات فرهنگی نیز باید بدانیم فرهنگ در زندگی مردم چه نقشی دارد و در همین بستر است که از عدالت فرهنگی سخن می‌گوییم.
وی به سیاستهای امنیت فرهنگی اشاره کرد و گفت: وقتی در این حوزه صحبت می‌کنیم، باید از سواد فرهنگی و تغییر فرهنگی سخن بگوییم، در مورد تغییرات فرهنگی باید گفت که این تغییرات ناشی از تعامل و نوآوری در تماس بین فرهنگی است، یک جریان فرهنگی تغییر نمی‌کند مگر آنکه با مشکلاتی روبرو شود که نیاز به پاسخ جدید داشته باشد، اگر بتواند به این نیازها پاسخ جدید دهد، شکوفا شده و اگر پاسخ ها تکراری باشد، امنیت آن در خطر می‌افتد، در همین حوزه باید توجه داشت که مسائل جدید در تعامل و تماس فرهنگی مطرح میشود.
آشنا تصریح کرد: ترجمه یکی از مظاهر تماس بین فرهنگی است که نسبت مهمی با امنیت فرهنگی دارد، دگرگونی‌هایی که در حوزه نفوذ فرهنگی ابراز میشود، باید بخشی از سیاست در حوزه امنیت فرهنگی باشد، این نفوذ عمدتاً حاصل ترجمه بین فرهنگی موفق است. البته می‌توان ترجمه‌های ناموفق نیز داشت که انبارهای پر و ترجمه‌هایی که بیشتر صورتحساب تولید می‌کنند از جمله این ترجمه‌های بین فرهنگی ناموفق هستند.
مشاور فرهنگی رئیس جمهور به ارائه مثالی درباره ترجمه فرهنگی موفق پرداخت و گفت: همه نفوذ فرهنگی امریکا در کشور را همواره با نام انتشارات فرانکلین گره خورده می‌دانند، انتشاراتی که با حمایت وزارت خارجه امریکا در کشورهای مختلف ایجاد شد و کار ترجمه متون امریکایی را برای کشورهای مقصد انجام می‌داد، تاریخ این انتشارات و کسانی که در چارچوب ترجمه فرانکلینی تربیت شدند، نقش مهمی در شکل گیری جریان روشنفکری داشتند که امروز قابل نادیده گرفتن نیست، آنچه در مورد این انتشارات گفته نشده این است که توانست از ترجمه آثار آمریکایی به زبان فارسی به عنوان ناشر مهمترین کتاب‌های درسی ایران ارتقا پیدا کند و این نشان دهنده نفوذ و قدرت است.
وی افزود: ما در این حوزه تامل و انتشارات الهدی را تاسیس کردیم که البته باید از شکل‌گیری ایده تا افول آن از حیث تاثیرگذاری مطالعات انجام شود، تجربه دیگر نیز درباره انتشارات بنیاد اندیشه بود که آن نیز از همین حیث دارای مطالعه جدی است، وقتی ما وارد فضای سایبر شدیم، نمی‌دانستیم که تغییراتی باید اعمال شود تا تأثیرگذاری آن مشخص شود. در حوزه ترجمه بین فرهنگی و ترجمه مورد حمایت نیز باید صحبت کنیم و باید توجه داشت که در یک دوره تاریخی طولانی ترجمه خودجوش و ذوقی بوده و حمایتی در این حوزه نداشته‌ایم.
آشنا گفت: هیچ جریان ترجمه موثری بین دو فرهنگ نبوده است، مگر آنکه با حمایت و توافق دولت‌های مبدأ و مقصد همراه شده است، برای مثال می‌توان از لبنان نام برد، آثار فارسی به عربی هم برای لبنان و هم در لبنان ترجمه شده است که به شکل‌گیری فرهنگ مقاومت و شیعی در لبنان کمک زیادی کرده است. مطالعه جدی ترجمه فرهنگی ما در لبنان کمک می‌کند که بتوانیم این طرح را پیش ببریم. آخرین مثال نیز مربوط به ترکیه است، بسیاری از اندیشمندان در این کشور می‌گفتند که ما با انقلاب اسلامی ایران به واسطه ترجمه آثار شریعتی آشنا شدیم و یک دوره شریعتی‌‌گرایی در ترکیه حاکم بود. سپس این آثار با ترجمه‌های شهید مطهری تعمیق شد و فهمیدیم آن‌چیزی که در شریعتی می‌خوانیم عمقی دارد که در سخنان مطهری مشخص است. سپس به ترجمه شخصی به نام سروش رسیدیم و فکر کردیم تحول فرهنگی ایجاد شده است، چرا که فاصله بین مطهری و سروش را در ترجمه‌ها خالی دیدیم، پس در حقیقت اینکه یک حامی در حوزه ترجمه داشته باشیم، تا بتوانیم این جریان را به جریان مولد تبدیل کنیم، نشانه نفوذ فرهنگی ماست.
حسام‌الدین آشنا در بخش دیگری از سخنان خود گفت: نمی‌توان با آموزش فراگیر و تخصصی زبان‌های خارجی در کشور مقابله کرد و در طرف مقابل انتظار تقویت جریان ترجمه را داشته باشیم، از یک طرف گسترش نفوذ آموزش زبان در کشور ما به معنای نفوذ فرهنگ آن‌ها است و از طرف دیگر توقع داریم که ترجمه از زبان ما به زبان‌های دیگر شکوفا شود. در این جا باید دقت کنیم که ما توانایی ویراستاری این آثار را نداریم، اگر یک جریان موفق ترجمه نداشته باشیم، نمی‌توان انتظار داشت که از تدریس آموزشگاهی به ترجمه موفق آثار برسیم. حمایت دولتی از یک اثر اگر معطوف به حمایت از نشر خارجی شود، نتایجی در بر دارد. در حالیکه این حمایت اگر معطوف به نشر داخلی شود، این نتایج متفاوت‌تر است. اگر حمایت داخلی را حذف کنیم و به حمایت خارجی بپردازیم ضعف‌های بروکراسی منتقل میشود، فکر می‌کنم این موضوعات بهتر است در دستور کار قرار گیرد.
انتهای پیام/
