ظرفیت‌های فقه شیعی در مواجهه با مسائل دنیای جدید

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، یکی از مقالات برتر در سومین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی مقاله ای با عنوان «ظرفیت فقه در مواجهه با مسائل دنیای معاصر» اثر حجت الاسلام و المسلمین ابوالقاسم علیدوست، عضو پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، است.

در ادامه گزیده ای از توضیحات حجت الاسلام علیدوست در خصوص این مقاله را می خوانید:

- یکی از پرسش های اصلی این است که آیا فقه ظرفیت مواجهه با مسایل دنیای معاصر را دارد یا نه؟ و بر همین اساس استصلاح از سوی اهل تسنن برای فقه مطرح شد تا بگویند فقه می تواند از این ابزار برای پاسخگویی به حوادث استفاده کنند. همچنین به مرور زمان، منابع دیگری برای استنباط اضافه شد که در برخی از متون برای فقه اهل تسنن بیش از 40 درصد که قرآن و سنت نبوی در رأس آن ها هستند را عنوان کرده اند.

- برای اینکه فقه بتواند ظرفیت پاسخگویی به مسایل دنیای امروز را داشته باشد باید از آن به عنوان کاشف دانش شریعت یاد کرد. زیرا زمانی که از فقه به عنوان کاشف شریعت یاد می شود یعنی دغدغه آن کشف شریعت الهی است نه استفاده از اصول برائت یا احتیاط، بر همین اساس فقهی که کاشف شریعت باشد می تواند پاسخگوی مسایل امروز باشد.

- نظام وار بودن یکی دیگر از ویژگی های فقه است که از طریق آن می تواند وقایع روز را تحلیل کند. هرچند که نباید اینطور باشد که فقه جواب همه مسایل را بدهد اما جواب های ما را به یک نظام کامل نرساند. بلکه باید پاسخگویی فنی، کارآمد و نظام ساز در این مسایل از سوی فقه را در نظر بگیریم. و پس از آنکه فقه کشف را در نظر گرفت باید آن را ناظم بر شئون همه آدمیان در نظر بگیریم و آن را نباید مبین محدودی از گزاره های کلی بدانیم.

- یکی دیگر از ظرفیت هایی که فقه را پاسخگوی مسایل امروز می داند، کاشف بودن و نه مقنن بودن فقیه است. همان طور که در اسلام قوه مقننه نداریم و برخی نهادها که قوه مقننه شناخته می شوند برنامه ریز اجرای قانون الهی هستند.

- توجه به نگاه شیعی بر پایه اسناد چهارگانه قرآن، سنت، اجماع و عقل یکی از نیازهای اصلی ظرفیت بخشی به فقه در پاسخگویی به مسایل امروز است و در عین حال باید پذیرفت که حوادث نوپدید وجود دارد و برخلاف اعتقاد برخی‌ها که معتقدند حوادث نوپیدا وجود ندارند باید این مسایل را بپذیریم و در پی پاسخ به آنها از سوی فقه باشیم.

- توجه به منابع معروف، یکی دیگر از ظرفیت های فقه است که تا حد زیادی آن را پاسخگوی واقعه می کند. همچنین منابع استنباط از جمله عقل، نصوص قرآنی عام، نصوص روایی قاعده ساز برگرفته از قرآن، تجسم  های عُرف و مصلحت برگرفته از عقل و نصوص مقین مقاصد که شامل عدالت، نفی ظلم و احترام به مال دیگران باشد می تواند ظرفیت فقه برای پاسخگویی به واقعه را افزایش دهد.

- فقه ما پاسخگوی حوادث واقعه است و نظام استنباط نیازمند ترمیم، تکمیل و توسیع (نظام تحول متکامل) است که در این صورت پاسخگو خواهد بود.

انتهای پیام/