موسیقی در تار و پود فیلم

خبرگزاری تسنیم - احسان زیورعالم

32امین جشنواره فیلم کوتاه تهران، در حالی به انتهای این دوره از خود رسیده است که بهترین فرصت برای اهالی سینمای کوتاه، عمری به درازای یک فیلم کوتاه دارد. با این حال همین فرصت کوتاه، لحظه‌ای مغتنم است برای درک و کشف رویه‌ها نو و جهانی خارج از مرزهای ایران. در این یادداشت نگاهی داریم به چند اثر اکران شده در این دوره از جشنواره فیلم کوتاه تهران.

1- ناموزون به کارگردانی نیل مواک (آلمان)

انیمیشنی قابل تامل، مملو از حرف و ایده. مردی در دنیای واقعیت، یک نوازنده دورگرد است و در جهانی موازی در یک سالن عظیم با یک پیانو مدور، بدون حضور تماشاگر می‌نوازد. «ناموزون» اثری است مرکب: موسیقی و جهان موازی. این ترکیب خیال‌انگیز، از «ناموزون» اثری موزون ساخته است. با آنکه فرم و کلیت فیلم، ترکیب‌بندی میان نماها، از یک دم توازن بهره می‌برد؛ ولی با آن موسیقی سحرانگیزی که در دل فیلم گنجانده شده است، نوعی هارمونی بر اثر حکم‌فرماست. فیلم روایتی تو در تو دو جهان را به مخاطب عرضه می‌کند. جهان موازی برساخته ذهن نوازنده است؛ اما شریکی برای جهان خود ندارد. از همین رو در دنیای موازی خود تنها با عروسکش می‌زید.

«ناموزون» اثری است همراستا با نگاه و آرا فیلسوفان ایده‌آلیست آلمانی؛ همچون هگل. شمایل جهان موازی به مثابه یک کره بر فراز شهر، مخاطب را به یاد شاکله جهانی می‌اندازد که هگل آن را طراحی کرده است. پس باید گفت نیل مواک اثری ساخته است درگیر فلسفه و فلسفه‌اش را با یک نظریه جدید در هم آمیخته و از دل آن چیزی جز موسیقی خلق نکرده است.

2-ترس ساخته الیویه گوییلون (سوئد)

«ترس» فیلمی است انسانی و درگیر با تجربه مشترک بسیاری از مخاطبانش. توهم آنکه در تنهایی، شما حضور کسی را درک می‌کنید. شخصیت مرکزی فیلم، از تنهاییش ترس درو می‌کند. او با هر واقعه هراسان می‌شود. خیال می‌کند کسی او را تعقیب می‌کند و یا آنکه پشت سرش راه می‌رود، قصد آسیب زدن به او را دارد. زن همواره در ترس به سر می‌برد.

ترس زن فیلم «ترس» را همه تجربه کرده‌اند. فیلمساز سوئدی سوژه‌ای عجیب برای فیلمش انتخاب نکرده است؛ بلکه یک تجربه عمومی را بازنمایی کرده است و بدان تعلیقی دراماتیک داده است و در انتها گره‌ای می‌گشاید که خود عامل ترس است. زن در حالی با دوستش پا به آسانسور می‌گذارد که بیشترین ترس در کل اثر را با خود به همراه می‌برد. به نظر می‌رسد ترس هیچگاه او را رها نخواهد کرد، حتی با دوستش و شاید مخاطب همانند نگارنده این حس را داشته باشد که آن دوست به مراتب خطرناک‌تر از تنهایی است.

3-لمس آزادی به کارگردانی سردار ارشد خان (لهستان)

فیلم «لمس آزادی» فیلمی است مستند که حتی می‌تواند آن را داستانی نیز دریافت. فیلم زندگی روزمره یک کارگر معدن است که شب را در تونل‌های معدن با مجموعه‌ای از اصوات خشن و رنگ‌های تیره و تار به سر می‌برد و روزها را در کنار کبوتران سفیدش، در فضایی سبز و روشن سپری می‌کند.

«لمس آزادی» تلاشی برای قیاس میان دو شیوه زندگی توسط یک نفر است. در یک سو دنیایی مملو از اصوات و ضربات، خشونت و جهانی زیرزمینی در مقابل جهانی آزاد. حتی آن کبوتران در قفس در نهایت آزادی نصیبشان می‌شود تا تقابل در یک قاب تصویر به رخ کشیده شود؛ آن هم زمانی است که منزل معدنچی در کنار تاسیسات معدن قرار می‌گیرد. با این همه فیلم ارشدخان یک تجربه ساده و تکراری است. بیشتر به یک اثر پایان‌نامه‌ای می‌ماند تا یک اثر کوتاه برای رقابت.

4- رقص شمشیر به کارگردانی ایلیا روژکف (آمریکا)

یکی از جذاب‌ترین آثار حاضر در جشنواره به زعم فیلمساز، برگرفته از یک داستان واقعی است؛ داستان ملاقات آرام خاچاطوریان، آهنگساز ارمنی و سالوادور دالی، نقاش سوررئالیست. نام فیلم براساس مشهورترین قطعه آهنگساز ارمنی است. خاچاطوریان پس از اجرای فوق العاده‌اش در مادرید ابراز علاقه می‌کند دالی را ملاقات کند؛ اما در جنون دالی، او نیز دست به امری جنون‌آمیز می‌زند.

فیلم روژکف اثری طنازانه از همسان دو نابغه با مردم معمولی. کسانی که خواسته‌هایشان چندان ما با دیگران تفاوتی ندارد. آنچه در قاب تصویر می‌گنجد همگام با موسیقی است که نام فیلم برگرفته از آن است. موسیقی «رقص شمشیر» از نوعی طنز و ریتم تند برخوردار است که فیلم نیز حاوی آن است.

5- یک بار دیگر به کارگردانی خوزه گونزالس (اسپانیا)

فیلمی که می‌تواند نمونه خوبی از هر آن چیزی باشد که یک فیلمساز نصیبش می‌شود. انیمیشن اسپانیایی داستان فیلمسازی را نقل می‌کند که از جانب یک شرکت کوچک برای ساخت فیلم استخدام شده است. شرکت کوچک ساخته او را تغییر می‌دهند و فیلم نهایی را به شرکت بزرگ‌تری می‌دهند. شرکت بزرگ نیز خواهان تغییر است که در نتیجه می‌دانیم فیلم نهایی، آن چیزی نیست که فیلمساز در ابتدا ساخته است. جهانی مملو از دخالت که محول نهایی، ساخته اندیشه و فکر هنرمند نیست؛ بلکه ملغمه‌ای است در دست صاحبان قدرت. انیمیشن به سبب صراحت کلام مورد تفقذ مخاطبان قرار می‌گیرد.

6- فشار عصبی ساخته مایکل آکسلسون (نروژ)

مردی در به اوج فروپاشی رسیده است. او درگیر فشارهای ناشی از اخراج است و دخترش نمی‌تواند او را تحمل کند. مرد نمی‌خواهد دخترش را از دست دهد و تصمیم می‌گیرد هر آنچه دخترش می‌خواهد را انجام دهد. رفتاری خشونت‌آمیز نسبت به خود اعمال می‌کند؛ اما دختر این کار پدر را دال بر قربانی کردن می‌داند. بهترین لحظات پدر و دختر شکل می‌گیرد؛ ولی این آخرین لحظه با هم بودنشان است و پدر درمی‌گذرد.

«فشار عصبی» در ظاهر فیلم تلخی است؛ ولی حاوی یک پیام اخلاقی. انسان نمی‌داند تا چه مدت فرصت دارد و مشخص نیست آیا می‌توانید در آینده زمان کافی برای ایجاد اوقات خوش برای دیگران را داشته باشید؛ پس هم اکنون را غنیمت شمرید. همانطور که در «فشار عصبی» ملک الموت به پدر این تضمین را می‌دهد دختر بهترین اوقاتش را در همان لحظات اندک به دست آورده است.

انتهای پیام/