ارسال ۹۵درصد دیتای کشور به‌صورت رمز با وجود منع قانونی
یک کارشناس ارشد فضای مجازی گفت: بر اساس ماده ۱ قانون جرایم رایانه‌ای کشور"مخابره اطلاعات به‌صورت رمز ممنوع است" یعنی دیتای ردوبدل شده نباید کد شده باشد اما در حال حاضر فقط ۵درصد دیتا غیر رمز است و مابقی آن تماماً رمز شده است.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم؛ با توجه به گسترش بسیار سریع و پردامنه اینترنت و فضای مجازی در کشور و استفاده روزمره بیش از نیمی از جمعیت کشورمان از اینترنت در وجوه و اشکال مختلف، ضرورت شناسایی گلوگاه‌ها و چالش‌های کلان این فضا، بسیار حیاتی است.
از سوی دیگر با توجه به اینکه تاریخچه ورود اینترنت به ایران به سال 1370 باز می‌گردد و کشورمان جز 10 کشور اول دنیا در این زمینه محسوب می‌شده، حداقل توقعی که امروز در این حوزه وجود دارد برخورداری از زیرساخت‌های لازم در بستر فضای مجازی، رسیدن به استقلال نسبی در حوزه سیاست‌گذاری، برخورداری از رگلاتوری مستقل و شبکه ملی اطلاعات مستقل و ... است اما بررسی آماری و میدانی این حوزه‌ها و نیازمندی‌های حیاتی آن، حکایت از وضعیت بسیار فاجعه‌‌باری در کشور دارد.
چرایی سرعت بسیار پایین و قیمت بسیار بالای اینترنت در کشور، دلایل وجود انحصار در حوزه‌های کلیدی آی‌تی کشور، پشت‌پرده افراد و جریاناتی که از "دلالی اینترنت" در کشور سودهای هنگفت به جیب می‌زنند، چگونگی افزایش بیش از 200 درصدی سرعت اینترنت با راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات، چرایی به سرانجام نرسیدن شبکه ملی اطلاعات، اجرای کاپیتولاسیون تمام‌عیار در حوزه اپلیکیشن‌های موبایلی، چرایی عدم رگولاتوری مستقل در کشور، فراهم بودن تمام شرایط برای اینکه ایران تبدیل به "هاب بین‌المللی" شود، حجم دیتای پورنوگرافی تبادل شده در بستر اینترنت و ... از جمله موضوعاتی است که در گفتگوی تفصیلی تسنیم با "روح‌الله مومن‌نسب" کارشناس ارشد فضای مجازی بحث و بررسی شده است؛ در ادامه مشروح بخش سوم این گفتگو تقدیم مخاطبان ارجمند می‌شود:
تسنیم: آیا امروزه در بستر اینترنت می‌توانیم تصور ایجاد رویه‌ای پایه‌ای و مبنایی خلاف میل آمریکا توسط کشور دیگری داشته باشیم؟
بر اساس اسناد موجود 2 سگ نگهبان که یکی از آنها پلیس آمریکا و دیگری نیز FBI (آژانس امنیت ملی آمریکا) آن را اداره می‌کنند و بر اساس این زیرساخت در بستر اینترنت نباید هیچ اتفاقی خارج از اراده آمریکا اتفاق بیافتد کما اینکه تاکنون به وجود نیامده و اگر هم به وجود آمده، بلافاصله سرکوب شده است؛ حملات سایبری مثل عملیات‌های خورد و ریز تروریستی می‌شود که در فضای حقیقی نیز وجود دارد که به طور مثال گروهی به یکی از منافع آمریکا در فضای مجازی ضربه می‌زند و برمی‌گردد مانند اینکه در کشور خودمان حاکمیت داریم اما ممکن است بمبی نیز در یک جا منفجر شود یا یک نفر هم یک جا ترور شود مانند دانشمندان هسته‌ای؛ ضرباتی که در حملات سایبری زده می‌شود نیز حتی به اندازه دقایق هم نیست، به اعتقاد بنده بعضی از این حملات سایبری را نیز که اعلام می‌کنند به خاطر این است که امید واهی در طرف مقابل ایجاد کنند زیرا نهایتا ضربه آنقدر عمیق نبوده است که آنها بخواهند به خاطر آن نگران شوند و مجبور شوند اینترنت را برای لحظاتی قطع کنند، چون سوئیچ اینترنت در آمریکاست پس چرا اینترنت برای لحظاتی قطع نمی‌شود، یا برای لحظاتی آن را حتی داخلی نمی‌کنند.
بسیاری از حملات سایبری، مانور تبلیغاتی است
به اعتقاد بنده بسیاری از این حملات سایبری یک "مانور تبلیغاتی" است و چندان قابل اطمینان نیست، حداقل آنقدر قابل دفاع نیست که بشود روی این حملات حساب باز کرد ولی به عنوان عملیات‌های ایزایی بعضی کشورها ممکن است که کارهایی را انجام داده باشند به طور مثال چینی‌ها در زمان‌هایی حملاتی را به فضای مجازی آمریکایی‌ها انجام دادند و آمریکایی‌ها ترافیکشان را قطع کردند و چینی‌ها نیز اتصالشان را با ترافیک آمریکا قطع کردند و در چین شبکه ترافیک داخلی شد و چینی‌ها سایت گوکل ار در کشور خودشان فیلتر کردند، ماکروسافت را خیلی محدود کردند و توانستند در مقابل یک سری از نرم‌افزارهای خارجی بایستند و آنها را محدود کنند.
پس در ادامه بحث خودمان باید بگوییم اینترنت از اینجا وارد شرکت ارتباطات زیرساخت می‌شود از آنجا به ispها، اپراتورها و وایمکس می‌رود و سپس به گوشی‌های تلفن‌های همراه، تبلت‌ها و کامپیوتر‌ها می‌رسد و در نهایت محصول آن وایبر، تلگرام، واتس آپ، اینستاگرام و امثال این‌ها می‌شود، محصول این درخت این موارد است، به طور مثال "بلاگفا" زمانی که قصد پیشرفت داشت سرور آن down شد، این اتفاقات بی‌حساب نیست، یا دامنه دات‌کام "پرشین‌بلاگ" به محض رفتن جزو 100 رنک برتر اول از آن گرفته شد و سقوط کرد و دیگر هیچ زمانی نتوانست بلند شود.
تسنیم: آیا می‌توانند دامنه را از این شرکت‌ها بگیرند؟
بله؛ به بهانه‌ای و یا حداقل به نام هک، دامنه را می‌گیرند که البته هک دامین یک اتفاق مضحک است و شما با استنادات می‌توانید دامین را پس بگیرید، پس چرا استنادات شرکت پرشین‌بلاگ مورد قبول آنها واقع نشد؟! یا در بلاگفا به همین شکل، در یک روز نه و در دو، سه روز که نرم‌افزار یا سایتی DOWN شود، بسیاری از مشتری‌های خود را از دست می‌دهد؛ با یک حرکت کوچک به این شکل چرا down شده به طور مثال این دلیل را می‌آورند که یک مشکل زیرساختی وجود داشته است و کسی هم نمی‌تواند صحبتی بکند؛ می‌خواهم به شما بگویم که به دلیل اینکه تمام زیرساخت برا خود آن‌هاست، شما می‌بینید که به هیچ وجه هیچ نرم‌افزار غیرآمریکایی در این بستر رشد نمی‌کند، نرم‌افزارهایی که وجود دارند یا به طور صددرصدی آمریکایی هستند یا حداقل باید در تالار بورس آمریکا ثبت شده باشند فقط در 10 مورد اول دنیا "کیو‌کیو" و "بایدو" از کشور دیگری مانند چین است و کیو‌کیو و بایدو نیز برای اینکه بتوانند رشد کنند مجبور شدند سهامشان را در تالار بورس "نزدک" ثبت کنند.
این مساله مهمی است یعنی آمریکایی‌ها بستر را طوری کنترل می‌کنند که هیچ موردی در بستر آی‌تی خلاف میل آنها رشد نکند، فقط کشورهایی مختلف، حداکثر کاری که توانستند انجام دهند این بوده که داخل کشور خودشان امنیت داشته باشند و به این دلیل است که آن ژنرال ارتش آمریکا می‌گوید:"اگر ایرانی‌‌‌‌‌ها خواستند شبکه ملی اطلاعاتشان را راه بیندازند باید به ایران حمله نظامی کنیم" به این خاطر که می‌دانند که اگه ایران شبکه ملی اطلاعاتش را راه انداخت به سرعت تبدیل به یک الگو خواهد شد.
چین را مثال می‌زنند و می‌گویند چین به این دلیل توانست این کار را انجام دهد که کشور بزرگی است و جمعیت آن میلیاردی است اما ما کشوری با جمعیتی کم هستیم و این کار را نمی‌توانیم انجام دهیم به طور مثال می‌گویند کره جنوبی اقتصادش با آمریکا یکی است؛ اما در واقع اگر ایران شبکه ملی اطلاعات خود را راه بیندازد حتما افغانستان اینترنت خود را از آمریکا خرید نمی‌کند، حتما عراق، سوریه، لبنان اینترنتشان را از ایران می‌خرند و در صورت فراهم شدن زیرساخت‌های این امر، حتما این کشورها مقرراتشان را با ما و نه با آمریکایی‌ها تطبیق خواهند داد.
تسنیم: آیا کشوری مانند روسیه شبکه ملی اطلاعات خود را راه‌اندازی کرده است؟
بله؛ روسیه با چین یک همکاری مشترک داشتند و روسیه خیلی وقت پیش راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات خود را شروع کرده است و در روسیه کمیته‌ای به نام ضد‌انحصار وجود دارد که بر اساس قانون آن، هر شرکت و یا سازمانی اگر قصد داشت انحصاری را به دست بیاورد یا کلا آن را قطع می‌کنند یا انحصار آن را می‌شکنند که این کار را بارها انجام دادند؛ در مورد "اندروید" نیز در روسیه چند وقت پیش کمیته ضد انحصار بیانیه‌ای صادر کرد و به اندروید هشدار داد که اگر بخواهند به روش انحصاری ادامه پیدا کنند یا باید Source آن را ارائه دهد یا نسخه‌های آن را تکثیر کند یا آن را تعطیل می‌کنند و ورودش را به کشور ممنوع می‌کنند البته در کشور ما قانون در این زمینه‌ها کم نیست به طور مثال در زمینه جاسوسی در کشور ما قوانین جدی وجود دارد، اطلاع دارید که بر اساس ماده 1 قانون جرایم رایانه‌ای "مخابره اطلاعات به صورت رمز ممنوع است" یعنی هر دیتایی که رد و بدل می‌شود، نمی‌تواند کد شده باشد.
تسنیم: با این اوصاف دیتای تبادل شده در اپلیکیشنی مانند تلگرام چرا به صورت "رمز" مخابره می‌شود؟
حدود سه سال پیش که آماری از gate way شرکت ارتباطات زیرساخت گرفته بودم، 75 درصد ارتباط ما رمز شده بود اما در حال حاضر فکر می‌کنم حتی 5 درصد دیتا نیز غیر رمز نباشد و مابقی آن تماما رمز شده است؛ ssl رمز شده Paire to Paire همه رمز شده‌اند.
تسنیم: پس با این حساب، آیا"فیلترنیگ هوشمند" معنا خواهد داشت؟
به هیچ عنوان فیلترنیگ هوشمند ممکن نیست؛ از ابتدا نیز قرار نبود که اجرا شود.
تسنیم: اگر به گفته شما میانگین بالای 70 درصد دیتای کشور به صورت رمز شده در حال تبادل است، پس در این شرایط چگونه موضوع فیلترینگ هوشمند حتی در سطح وزیر ارتباطات مطرح می‌شود؟
کسانی که موضوع فیلترینگ هوشمند را مطرح کردند، اینستاگرام را به عنوان فیلترینگ هوشمند انتخاب کردند که اینستاگرام در آن زمان ترافیکش رمز شده نبود و در آن زمان اعلام کردند؛ اولا فیلترینگ اگر هوشمند باشد باید اساسا این نرم‌افزارها رو ببندد، اگر عقل و هوش داشته باشد باید متوجه باشد که ترافیک را این نرم‌افزارها از کشور خارج می‌کنند و باید بسته شوند و مبحثی به نام فیلترینگ هوشمند در دنیا وجود ندارد.
اگر شما سرچ کنید smart filtering اصلا وجود خارجی ندارد، یک مبحث دیگر به نام content filtering یا فیلترینگ محتوایی وجود دارد که مبنای آن این گونه است که صفحه‌ای که در بخشی از آن یک عکس یا محتوای بد یا خلاف قانونی است آن بخش دیده نمی‌شود، بخش‌های نامناسب دیده نمی‌شود و مابقی آن دیده می‌شود.
تسنیم: اگر دیتا در آنجا نیز به صورت رمز شده باشد، در این صورت چگونه فیلترینگ هوشمند یا محتوایی انجام می‌شود؟
به هیچ صورت ممکن نیست، من می‌گویم مگر پایلوت اجرای این کار اینستاگرام نبود؟ وقتی که اعلام کردند ما فیلترینگ هوشمند را از اینستاگرام شروع کردیم، بلافاصله بعد از آن اینستاگرام دیتایش را به صورت رمز شده مبادله کرد! و کل فیلترینگ هوشمند ما از بین رفت، در حال حاضر در شبکه‌های اجتماعی تمام قوانین جمهوری اسلامی در حال نقض شدن است و هیچ کس هم نمی‌تواند کاری انجام دهد، آیا در حال حاضر حتی توانایی بستن یک استیکر را دارند؟ خیر، کاملا باز و رهاست و در هیچ جای دنیا اینگونه نیست، چه کسی می‌گوید در تمام دنیا اینترت آزاد است؟ هیچ جای دنیا اینگونه نیست و بنده بررسی کردم، در کشورهای اروپایی تا نرم‌افزاری سرور در آن کشور نداشته باشد، اجازه فعالیت به آن نرم‌افزار داده نمی‌شود؛ نرم‌افزار ایرانی بیسفون مجبور شد برای اینکه بتواند به اروپایی‌ها خدمت‌رسانی کند در اروپا 2 سرور راه‌اندازی کند، کشورهای دیگر از جمله آمریکا هم بدین صورت فعالیت دارند.
تسنیم: آیا سرورهای بیسفون در ایران هستند؟
بله؛ سرور اصلی آن در ایران است البته سرور نیز به این شکل نیست که شما بگویید تمام آن ایرانی است، شبکه ملی اطلاعات را هم حتی نمی‌توان گفت صد‌در‌صد ایرانی است؛ سرور اصلی و سرور مادر یقیناً در ایران است اما سرورهای کلود و cdn آن در کشورهای اروپایی نیز هستند، 2 سرور دیگر هم در اروپا دارد که توانایی خدمت‌رسانی به اروپایی‌ها را داشته باشد؛ اساسا قرار بود این نرم‌افزارها، نرم افزار‌های خارجی باشند یعنی برای خارجی‌ها فعالیت داشته باشند و بعدا داخلی شد.
تسنیم: بیسفون چه تعداد کاربر دارد؟
حدودا اواخر سال گذشته مدیر‌عامل بیسفون اعلام کرد یک میلیون و 200 هزار کاربر دارد که از اعراب کاربر زیادی وجود دارد، رقمی حدود 25 هزار نفر منتها مشکلی که در شرکت‌های داخلی وجود دارد آن است که نرم‌افزارهای خارجی مانند تلگرام، اینستاگرام و امثال این نرم‌افزارها آمریکایی ـ اسرائیلی برای فعالیت در داخل کشور مجوز نمی‌خواهند! این نرم‌افزاها از هیچ جا مجوز ندارند، لازم نیست مالیات، حق‌السهم دولت، حق امتیاز، بدهند و هیچ کدام از قوانین کشور را لازم نیست رعایت کنند و جالب است به ازای هر کاربر ایرانی که به این شبکه‌ها اضافه می‌شود، دولت جمهوری اسلامی باید به این نرم‌افزارها پول نیز بدهد!
فعالیت آزادانه اپلیکشن‌های خارجی و محدودیت شدید اپلیکیشن‌های ایرانی!
برعکس این قضیه، در داخل کشور چند جوان که یک نرم‌افزار تولید می‌کنند، اولا باید از حداقل 5 نهاد مختلف مجوز بگیرند، گاهی بین 5 تا 14 مجوز لازم است؛ مدیر‌عامل یکی از شرکت‌های ایرانی تولید‌کننده اینگونه اپلیکیشن‌ها به بنده می‌گفت "بعد از اینکه برای اپلیکیشن خود از 5 نهاد و مرکز مختلف مجوز گرفتم و قصد داشتم کار خود را شروع کنم، یک نفر با مأمور به شرکت مراجعه کرد و گفت چرا از سازمان ما مجوز نگرفتید؟! گفتم شما چند سازمان هستید حداقل یک جا حضور داشته باشید؛" در حال حاضر هر یک از شرکت‌های ایرانی که قصد دریافت مجوز اپلیکیشنی را داشته باشند باید از هر سازمانی که مجبور به اخذ مجوز از آن هستند، ابتدا باید پول مجوز را به حساب آن مرکز واریز کند و هر سال نیز باید گزارش بدهد؛ حال این مسئله را با نحوه فعالیت آزادانه اپلیکیشنی مانند تلگرام در کشورمان مقایسه کنید!
39 درصد از درآمد نرم‌افزاهای ایرانی باید بابت حق‌السهم به دولت پرداخت شود؛ بنده اطلاع ندارم این قانون از کجا آمده و آن را از کجا آورده‌اند، به تازگی مبلغی را تصویب کردند به نام اینکه این شرکت‌ها اپراتور هستند و اسم اپراتوری بر روی آنها گذاشته‌اند مثل اینکه مکالمه بر روی آنها انجام می‌شود، باید مبلغ سنگینی را نیز به عنوان حق امتیاز به دولت بدهند و تمام قوانین جمهوری اسلامی را هم باید رعایت کنند و اگر یک قانون نیز توسط شرکت‌های ایرانی نقض شد باید پاسخگوی تمام مراکز باشند.
قانون کاپیتولاسیون تمام‌عیار در مورد شرکت‌های ایرانی اعمال شده!
بسیاری از قوانین کشور در نرم‌افزارهای خارجی در حال نقض شدن است؛ به طور مثال یک عکس پرنوگرافی یا یک گروه سیاسی مشکل‌دار که در این شبکه‌های اجتماعی متعدد خارجی وجود دارد و کسی معترض آنها نیست اما اگر در شبکه‌های ایرانی چنین موردی پیدا شود، برخورد جدی با شرکت‌های ایرانی می‌شود؛ تمام این مباحث وجود دارد بعلاوه اینکه پس از راه‌اندازی سرور و نرم‌افزار شرکت‌های ایرانی، به ازای هر کاربر ایرانی نه تنها دولت پولی به شرکت‌های ایرانی نمی‌دهد بلکه خود شرکت‌ها ایرانی باید به حساب دولت پول واریز کنند؛ کاپیتولاسیون تمام معنا در این حوزه رخ داده است.
برای نمونه، مدتی ثبت‌نام نرم‌افزار بیسفون قطع شد و زمانی‌که که دامنه آن به 600 هزار نفر رسید ناگهان ثبت‌نام آن را قطع کردند و تمام نرم‌افزار از کار افتاد؛ علت این امر چه بود؟! به این دلیل که این شرکت ایرانی باید ترافیک خریداری می‌کردند در صورتی که من و شما به خاطر استفاده از از بیسفون باید اینترنت خریداری می‌کردیم و و من و شما که قصد برقراری ارتباط با یکدیگر را داشتیم باید از مخابرات اینترنت می‌خریدیم، بنابراین بیسفون، 2 تا مشتری به مشتریان مخابرات اضافه کرده، پس در واقع بیسفون تولید‌کننده ترافیک است و باید از مخابرات پول بگیرد یعنی مخابرات که از من و شما بابت خرید اینترنت پول دریافت می‌کند باید پورسانت هم به بیسفون بدهد چرا که بیسفون تولید‌کننده ترافیک است و درآمد دیگری ندارد و برای مخابرات مشتری درست می‌کند.
بر اساس قانون کسی نباید بابت send پول پرداخت کند اما در ایران برعکس عمل می‌شود
در حال حاضر قانون عکس این مواردی است که من برای شما توضیح دادم؛ در روزنامه رسمی کشور این قانون را ببینید، شورای عالی فضای مجازی تا به حال سه مصوبه داشته و یکی از مصوبه‌های آن، این مورد است که بابت send کسی نباید پول بدهد به طور مثال شما که در حال تولید محتوا هستید، به میزان تولید محتوایتان باید پول دریافت کنید و نه اینکه پول پرداخت کنید؛ اگر مصرف اطلاعات کردید باید پول بپردازید به طور مثال کسی که یک گوشی تولید می‌کند و کسی که این گوشی را می‌خرد، هر دوی این افراد باید پول به دولت بدهند که این کار غلط و خنده‌داری است، این 2 نفر حداکثر باید به دولت مالیات بدهند که متاسفانه در کشور ما این موضوع رعایت نمی‌شود و با این شرایط انتظار دارند که شبکه‌های داخلی پیشرفت هم کند؛ چرا باید پیشرفت کنند یعنی همین اندازه هم که پیشرفت صورت گرفته در حد معجزه بوده است؛ آیندگان با تعجب نگاه خواهند کرد که چگونه چند عدد سایت ایرانی هم وجود داشته است به این دلیل که هیچ چیز در زیرساخت فضای مجازی کشور به نفع داخلی‌ها نیست. (انتهای بخش سوم)
انتهای پیام/
