تأثیر آرمان زیارت امام حسین(ع) در نهضت‌های اسلامی و جنبش‌های انقلابی
مرکز اسناد انقلاب اسلامی پژوهشی را درباره تأثیر آرمان زیارت امام حسین(ع) در نهضت اسلامی و جنبش‌های انقلابی ارائه کرده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، انقلاب‌ها، پدیده‌های محیرالعقولی هستند که تا سال‌ها بر وضع زندگی جوامع اثر می‌گذارند. انقلاب‌ها همچون طوفان همه ساختارهای موجود را به هم می‌ریزند و ساختارهای دیگری بر اساس مبانی و اهداف انقلاب بنا می‌کنند. انقلاب‌ها و قیام‌ها، نهضت‌ها و جنبش‌ها در طول تاریخ، همیشه منشا و منبعی اعتقادی داشته‌اند. پایه گذران انقلاب، بنیانگذاران نهضت و رهبران قیام‌ها متاثر و ملهم از یک «روح انقلابی» زنده در تاریخ حرکت انقلاب را پیش برده‌اند. در میان همه انقلاب‌ها، همه نهضت‌ها و همه قیام‌ها، کربلا به عنوان بی‌نظیر‌ترین عرصه مجاهدت در راه دین، آزادی و اصلاح منشا بسیاری از حرکت‌ها بوده است.
این روز‌ها که عظمت مسیر راهپیمایی اربعین و زیارت امام حسین (ع) موجب حیرت جهانیان شده است، بازنمایی اهمیت زیارت اباعبدالله (ع) به عنوان بزرگ‌ترین روح انقلابی در طول تاریخ و تاثیر آن بر قیام‌ها و انقلاب‌ها مهم به نظر می‌رسد. در حالی که روح انقلابی حسین (ع) برای شیعیان و جهان اسلام منشا بزرگ‌ترین نهضت‌های آزادی بخش و اسلامی شده است، تاثیر پذیری رهبران نهضت‌های دیگر و علمای ادیان از حرکت امام حسین (ع) تامل برانگیز است. آنتون بارا از برجسته‌ترین اندیشمند مسیحی درباره تاثیر پذیری از قیام اباعبدالله (ع) می‌گوید: «اگر حسین از آنِ ما بود، در هر سرزمینی برای او بیرقی بر می‌افراشتیم و در هر روستایی برای او منبری برپا می‌کردیم و مردم را با نام حسین به مسیحیّت فرا می‌خواندیم».
جمله معروف دیگری منتسب به گاندی رهبر انقلاب هند نیز در این رابطه وجود دارد: «من زندگی امام حسین، آن شهید بزرگ اسلام را به دقّت خوانده‌ام و توجّه کافی به صفحات کربلا کرده‌ام. بر من روشن شده است که اگر هندوستان بخواهد یک کشور پیروز گردد، باید از امام حسین پیروی کند.»
پیاده روی اربعین که به واقع می‌شود از آن به یک قیام متمرکز، منسجم، آگاهانه و هدفمند علیه استکبار تعبیر کرد، با نیت زیارت امام حسین (ع) آغازمی شود و با رسیدن به کربلا به مقصد می‌رسد.
زیارت امام حسین (ع) که در طول تاریخ مبدا و منشا قیام‌ها بوده است، همواره مورد تاکید قرار گرفته است. به نحوی که اولین قیام کنندگان به خونخواهی امام حسین (ع) با حضور در کربلا و بیعت با سید و سالار شهیدان نهضت خود را آغاز کرده‌اند. بعد از شهادت امام حسین ـ علیه السّلام ـ در دهه60 هـ.. دو قیام شیعی به نام توابین و مختار به وقوع پیوست که رهبران این دو قیام، از شیعیان پاک باخته‌ای بودند که به خونخواهی از امام حسین (ع) علم قیام برافراشتند و به موفقیت‌هایی نیز دست یافتند.
در طول 1400سال گذشته، فقهای شیعه کمتر از آنچه انتظار می‌رفت به ابعاد سیاسی عاشورا پرداختند. در این میان نوع نگاه امام خمینی (ره) به واقعه عاشورا و تاثیر پذیری ایشان برای تشکیل یک نهضت سیاسی منبعث و الهام گرفته از عاشورا تقریبا بی‌نظیر است. شاید جلوه‌ای از این تاثیرپذیری را بتوان درمباحثه‌ای که میان ایشان و آیت الله حکیم در عراق، پیرامون شکل‌دهی قیام و نهضت صورت می‌گیرد، دریافت.
امام خمینی (ره) در بخشی از مکالمه خود با آیت الله حکیم با شرح وقایع پس از 15خرداد42 به ایشان می‌گویند: «... عملیات ضد دینی دو جور است: یکی مثل رضاخان بی‌دینی می‌کرد و می‌گفت: من انجام می‌دهم و نسبت به شرع نمی‌داد، البته موضوع اقدام علیه او از باب نهی از منکر بود ولی شاه فعلی هر عملی ضد قرآن و مذهب می‌کند و می‌گوید: از دین است. نظر قرآن چنین است، من از قرآن کریم می‌گویم، این بدعت عظیم که بر اساس دیانت لطمه وارد می‌کند قابل تحمل نیست، باید جان‌بازی کرد، بگذارید تاریخ ثبت کند که وقتی دین مورد حمله واقع شد عده‌ای از علمای شیعه قیام کردند و دسته‌هایی از آن‌ها کشته شدند...»
آیت الله حکیم (ره) در پاسخ می‌گویند: تاریخ چه فایده‌ای دارد باید اثر داشته باشد. این بحث ادامه پیدا می‌کند و امام (ره) به ایشان می‌گویند: چطور فایده ندارد؟ مگر قیام حسین بن علی (ع) به تاریخ خدمت مؤثری نکرد؟ و چه بهره بزرگی از قیام آن حضرت می‌گیریم؟ آیت الله حکیم (ره) در ادامه این بحث را مطرح می‌کنند که «شما جواب خدا را در این خون‌ریزی چه می‌دهید؟»
امام خمینی (ره) هم پاسخ نهایی را می‌دهند و می‌فرمایند: امام حسین (علیه السلام) که قیام کرد و خود و عده‌ای شهید شدند برای چه بود؟ برای حفظ اسلام بود. پس باید این اعتراض را هم به او بنماییم.
این رویکرد امام (ره) برای شکل دهی نهضت آنقدر در میان مردم پذیرفته بود که در طول انقلاب اسلامی ایران شعار «رهبر ما خمینیه، نهضت ما حسینیه» به اعتقاد رسوخ ناپذیر مردم تبدیل شده بود.
امام (ره) نیز با اتکا به همین اعتقاد و باور مردم، مسیر انقلاب را پیش برد و خیلی زود‌تر از آنچه دیگران فکرش را می‌کردند، انقلاب را به سرانجام و پیروزی رساند. در همه سالیان نهضت، زیارت و عزاداری برای امام حسین (ع) یکی از مولفه‌های پویایی نهضت به حساب می‌آمد. مراسم عزاداری امام حسین (ع) علاوه بر زنده نگاه داشتن یاد و خاطره شهدای کربلا باعث احیای فرهنگ عاشورا در طول این چهارده قرن و نیز باعث انسجام و همبستگی بیشتر شیعیان و منشاء قیام‌های شیعی در طول تاریخ بوده است. این نکته مورد توجه اندیشمندان غربی نیز قرار گرفته است. نیکلسن در این‌باره می‌گوید:
«حادثه کربلا حتی باعث پشیمانی و تأسف امویان شد، زیرا این واقعه شیعیان را متحد کرد و برای انتقام حسین (ع) یکصدا شدند و صدای آنان در همه جا به ویژه عراق و میان ایرانیان انعکاس یافت.» در واقع زیارت امام حسین در کربلا برای مردم عراق و نیز الهام از زیارت اباعبدالله (ع)، مراسم عزاداری و روضه خوانی به صورت یک نهضت عمومی در خدمت انقلاب قرار گرفت. امام خمینی در بیاناتی گفته بود:«باید بدانید که اگر می‌خواهید نهضت شما محفوظ بماند، باید این سنت‌ها (عزاداری و سوگواری) را حفظ کنید.»
امام خمینی در جای دیگری می‌فرمایند: «مگر خون ما رنگین‌تر از خون سیدالشهداء است؟ چرا بترسیم از اینکه خون بدهیم. مکتب حسین ع مکتب شهادت است و مگر خون ما از خون خدا رنگین‌تر است؟»
پیروی از قیام عاشورا در سالهای دفاع مقدس نیز ضامن اقتدار و امنیت کشور بود. رزمندگان با تکیه بر آموزه‌های عاشورایی اجازه ندادند یک وجب از خاک کشور به دست بیگانگان بیفتد. به شهادت تاریخ در همه جنگ‌هایی که ایران در آن‌ها ورود کرده است، همواره بخشی از تمامیت ارضی مورد تجاوز دشمن قرار گرفته و غصب شده و هیچگاه به خاک میهن اسلامی اضافه نشده است. اتفاقی که رزمندگان در دفاع مقدس اجازه ندادند تکرار شود. در این میان شاید این سوال مطرح شود که چه روحیه و هدفی در میان آنان، باعث این پیروزی‌ها بود؟
به نظر می‌رسد عبارت گویای شهید همت یکی از فرماندهان جنگ تحمیلی که به نقل از امام گفتند: «ما چون حسین وارد شدیم و مانند حسین هم باید به شهادت برسیم»، رمز این پیروزی و موفقیت را بیان کند.
در این میان زیارت اباعبدالله (ع) و رسیدن به کربلا در میان شعائر جبهه خاص و زبانزد است.
«سوی دیار عاشقان به کربلا می‌رویم، به کربلا می‌رویم»، «ای لشکر حسینی، تا کربلا رسیدن، یک یا حسین دیگر»، «کربلا، کربلا ما داریم می‌آییم»، «هرکه دارد هوس کرب و بلا بسم الله»، «مکتب ما هیئت است، مقصد ما کربلاست» و دیگر شعارهای رزمندگان در دفاع مقدس حاکی از این است که شوق و آرمان زیارت امام حسین (ع) و وصل به کربلا یکی از رازهای حرکت و پویایی رزمندگان بوده است.
این موضوع حتی در «روایت فتح» سید شهیدان اهل قلم، سید مرتضی آوینی نیز مشهود است. بسیجی عاشق کربلاست وکربلا را تومپندار که شهری است در میان شهر‌ها و نامی است در میان نام‌ها، نه؛ کربلا حرم حق است وهیچ کس را جز یاران امام حسین علیه السلام راهی به سوی حقیقت نیست. کربلا ما را نیز در خیل کربلاییان بپذیر...
اما با این همه، غربت سیدالشهدا عجب جانسوز است! دیگر جایی برای این‌ای کاشهاواگر‌ها نیست... کاروان کربلا در راه است واگر تو را هوس کرببلاست، بسم الله.
راه کاروان عشق از میان تاریخ می‌گذرد و هر کس در هر زمره که می‌خواهد ما را بشناسد داستان کربلا را بخواند، اگرچه خواندن داستان را سودی نیست اگر دل کربلایی نباشد...
بعضی‌ها ما را سرزنش می‌کنند که چرا دم از کربلا می‌زنید و از عاشورا؛ آن‌ها نمی‌دانند که برای ما کربلا بیش از آنکه یک شهر باشد یک افق است که آن را به تعداد شهدایمان فتح کرده‌ایم، نه یک بار نه دو بار... به تعداد شهدایمان.
زیارت امام حسین (ع) و رسیدن به کربلا، برای شهیدان آرزو و آرمان بود. همین مسئله موجب می‌شد تا هنگامی که ایشان را برای تشییع به شهرهای مختلف می‌بردند، مردم هم صدا این شعار را سر می‌دادند که: «این گل پرپر از کجا آمده، از سفر کرب و بلا آمده». در واقع باور و اعتقادات مردم بر آن است که شهدا قطعا به وصل حقیقی با سید الشهداء رسیده‌اند.
زیارت امام حسین (ع) در خود کشور عراق و در کشورهای مننطقه موجبات چند انتفاضه بزرگ و قیام مردمی را به وجود آورد. در سالهای اخیر برخی زا انقلاب‌های منطقه مانند قیام مردم بحرین، یمن، حزب الله لبنان و مصر و... با اقتدا به روح آزادی خواهی امام حسین (ع) شکل گرفته است. کشورهای منطقه با تاسی از انقلاب ایران و راهی که شهدای مسیر امام حسین (ع) پیموده‌اند راه را برای برچیدن حکومتهای ظالم و مستبد در پیش گرفته‌اند. شعارهای مردم در انقلاب‌های منطقه کاملا اسلامی است، آن هم نه سلام آمریکایی و تبلیغی آل سعود، بلکه اسلام ناب متاثر از عاشورا.
هیهات من الذله، شعاری است که امروز شیعیان بحرین و عربستان سر می‌دهند و بی‌هراس از جنایت آل خلیفه و آل سعود به خیابان‌ها می‌ریزند و علیه اسلام آمریکایی به قیام می‌پردازند.
شیعیان بحرینی هر ساله با حضور گسترده در راهپیمایی اربعین و به قصد زیارت اباعبدالله در این مسیر، قیام خود را تقویت می‌کنند. به نحوی که در سالهای گذشته با حضور در راهپیمایی اربعین و سر دادن شعار «یا ای‌ها المسلمون اتحدوا اتحدوا»، «بروح، بدم، لبیک یا حسین (ع)» و «الموت لآل‌خلیفه» خواستار اتحاد جهان اسلام در مقابل سیاست‌های ضدحقوق بشری آل‌خلیفه شدند.
زیارت امام حسین (ع) هنوز مبدا و مقصود قیام‌های مردمی است و پیاده روی اربعین یکی از جلوه‌های بی‌نظیر انقلاب مردم علیه استکبار است و موج عظیمی را در کشورهای اسلامی و حتی در غرب به راه انداخته است.
هرکه به هرجا رسید، از کربلا رسید، به کربلا رسید، در کربلا رسید.
انتهای پیام/