محرومیت پشت ریل‌های شهر؛ اسماعیل آباد نام آبادی را یدک می‌کشد
اینجا اسماعیل آباد است، محله‌ای که به گفته مسئولان خارج از محدوده شهری است و هیچ‌گونه خدمات شهری به ساکنانش تعلق نمی‌گیرد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم، ریل راه آهن، دیوار بتنی و فاضلاب روان، این‌ها بخش‌هایی از خاطرات بچگی برخی از کودکان شهری است که ما در آن زندگی می‌کنیم، این بار به قول سهراب پشت دریا که نه پشت همین دیوارهای بتی انتهای شهر قائم محلی است که فریادخاموش فرزندانش در نطفه خفه شده و از دیوارهای بتی عبور نمی‌کند.
صدای فریاد و خنده بچه‌ها از آن طرف دیوار بتی به گوش می‌رسد، نزدیک‌تر که می‌شوم به سمتم می‌دوند و می‌خواهند که در بازی همراهی‌شان کنم، بعضی اما گوشه گیری می‌کنند و بازی را رها می‌کنند، حلیمه یکی از آن‌ها است، دختر 12 ساله گوشه گیری که هر چه تلاش کردم به او نزدیک شوم بیشتر فاصله گرفت، انگار از اعتماد به آدم‌ها خیری ندیده است.
زینب اما برعکس حلیمه دستم را در دست‌های سردش گرفت وادارم کرد که پا به پایش میان کوچه بدوم و با بازهای کودکانه‌شان همراه شوم؛ کودک 9 سالهای که انگار محبت حلقه گمشده زندگیش بود که در هر رهگذری به دنبال آن می‌گشت دستم را رها نمی‌کرد ومی گفت: نرو ما که هنوز بازی نکردیم.
عبور از کوچه‌های صعب العبور
از ابتدا تا انتهای کوچه را می‌توان به سختی طی کرد، باران کوچه‌های خاکی محل را تبدیل به مکان صعب العبوری کرده است و بچه‌ها بدون توجه به این مسئله هر طور که شده به بازی خود ادامه می‌دهند. ریل راه آهن و بیابان‌های پر از زباله و اطراف کانال فاضلاب پاتوق بازی کودکان اینجاست، این جا اسماعیل آباد است محلی که تنها نام آبادی را یدک می‌کشد.
اینجا خانه‌هایی ساخته شده است که به هر چیزی می‌ماند جز محل آسایش و راحتی، ترکیبی از آجرهایی روی هم که بعضاً در کنار دیوار و سقف‌های حلبی جمع شده‌اند و نام خانه به خود گرفته‌اند خانه‌هایی که بعضاً سه خانوار در آن‌ها زندگی می‌کنند.
برق و گاز و آب هم که یکی از معضلات این منطقه است، برخی خانه که ساخته ده‌ها سال پیش هستند برق و آب دارند اما خانه‌های جدیدتر برق را به صورت غیرقانونی به خانه‌های خود کشیده‌اند و همه خانه‌ها از گاز محروم‌اند و کپسول‌های گاز در سرمای طاقت فرسای زمستان و در طول سال همراه همیشگی‌شان می‌شود.
ساکنان محله اسماعیل آباد را بیشتر اتباع افغان و مهاجران از شهرهای دیگر تشکیل می‌دهند که هر کدام به دلایل متفاوتی در این محل ساکن شده‌اند که فقر مادی مهم‌ترین این عوامل است از جمله آن‌ها رمضان 55 ساله است که از سال‌ها پیش و به برای پیدا کردن کار به قم مهاجرت کرده است و و تنها به این دلیل که توانایی پرداخت مبلغ اجاره خانه در محلات دیگر شهر را نداشته است ساکن این محل شده‌اند و در رابطه با غیرقانونی و خارج محدوده بودن شهر می‌گوید: این خارج محدوه بودن محله تقصیر ما نیست و وقتی در سایر مناطق شهر و با این پول من نمی‌توانم یه زیر پله هم پیدا کنم مجبور می‌شوم که این محل را برای زندگی انتخاب کنم.
رمضان دست‌های پینه بسته و چروکیده‌اش را نشان می‌دهد و می‌افزاید: از ده سالگی کار کردم و وضعیت دست‌هایم چنین است ولی هنوز هم هیچ چیزی برای آینده خودم و فرزندانم ندارم، از ما که گذشت اما به داد کودکان اینجا برسید.
محلی خارج از محدوده
این حرف‌های رمضان و شکایت‌هایش از وضعیت ناگوار زندگی در محله اسماعیل آباد در حالی است که به گفته مسئولان شهری و شورای شهر اسماعیل آباد در محدوده‌ی شهری نبوده است و طبق قانون شهرداری‌ها و شواری شهر شهرداری تنها وظیفه خدمت رسانی به مناطق داخل محدوده‌ی شهری را دارد و نباید عوارض شهری را در مناطق خارج محدوده‌ی شهری صرف کرد.
این گفته شهردار قم است در جلسه علنی چند هفته‌ی پیش شورای شهر قم که در آن بالاخره حسین فاکر خراسانی رئیس کمیسیون حقوقی و نظارت شورای شهر قم طلسم را شکست و شرایطی ایجادکرد که نمایندگان مردم در شواری شهرقم و مسئولان شهری به وضعیت مردم در این محل فکر کنند و برای بهبود شرایط زندگی نامساعد این محل فکری کنند.
بر این اساس به پیشنهاد شهردار قم باید کمیته‌ای تشکیل شده و لکه‌های محرومیت استان قم شناسایی شده و برای رسیدگی به این لکه‌ها اولویت بندی انجام شود که به گفته وی در اصفهان هم 19 لکه محرومیت شناسایی شده و برای رفع مشکلات آن‌ها برنامه ریزی شد و اقدامات مناسبی صورت گرفت.
لکه‌هایی که سقائیان نژاد از ان ها صحبت می‌کند در قم نیز کم نیستند، اسماعیل آباد، حلبی آباد، محله ظهور، عرب نشین ها، قلعه کامکار همه همه از جمله مناطع محروم شهر قم هستند که از کمترین امکانات رفاهی برخوردار نبوده وبر نیاز به تشکیل چنین کمیته برای توجه به مشکلات مناطق محروم شهر بیش از پیش روشن می‌کند.
بهداشت معضل اصلی اسماعیل آباد
حسین فاکر رئیس کمیسیون نظارت شورای شهر قم که دغدغه اسماعیل آباد را از سالهای پیش و در مواجهه با بیمارانی از این منطقه که به مطبش مراجعه کرده بودند به دست آورده است بارها به این منطقه مراجعه کرده و در جریان وضعیت این منطقه از نزدیک قرار گرفته است، این را فاکر در رابطه با نحوه آشنایی خود با منطقه اسماعیل آباد گفت و افزود: وضعیت بهداشت این منطقه بسیار نامناسب است و از محدودترین امکانات از جمله آسفالت بی‌بهره‌اند و علاوه بر آن وضعیت استحکام خانه‌ها هم بسیار نامناسب است که با محدودترین زلزله‌ای امکان خرابی گسترده وجود در این محل وجود دارد.
وی در رابطه با خدماتی که به این منطقه ارائه می‌شود، خاطرنشان کرد: مسئولان تا به امروز بر این اعتقاد بودند که این منطقه در محدوده شهری نبوده و هیچ گونه خدماتی به آن ارائه نمی‌شود اما حداقل کاری که می‌توان برای این منطقه انجام داد جمع آوری زباله‌ها و تأمین بهداشت آن است، جوب هایی از فاضلاب که در این منطقه جریان دارند و کودکان در اطراف آن مشق می‌نویسند و بازی می‌کنند سلامت آن‌ها را به شدت در خطر می‌اندازد.
در حالی که این منطقه خارج از محدوده شهری خطاب می‌شود و هیچ تلاشی برای حفظ بهداشت آن انجام نمی‌شود که ارتباط ساکنان این محل با اهالی سایر مناطق شهری می تواندشیوع بیماری‌های بسیاری را در برداشته باشد و طبیعتاً مشکلات این منطقه کل شهر را درگیر می‌کند، فاکر در این رابطه افزود: شهرداری با ایجاد یک روکش ساده و آسفالت و جمع آوری چند روز یک بار زباله‌ها و لجن‌ها به صورت اورژانسی اقدام برای بهبود وضعیت ساکنان این مناطق را آغاز کند و بعد از آن مسئولان شهری و استانی طی کمیته‌هایی مشکلات و معضلات حاشیه نشینی را به صورت مدون بررسی کنند و به دنبال راه حل و چاره‌ای برای آن باشند.
چگونگی تقسیم بندی بودجه در مناطق مختلف شهری و تسری بخشش از بودجه به مناطق محروم از جمله مباحثی بود که کمیسیون حقوقی و نظارت شورای اسلامی شهر قم به آن اشاره کرد و عنوان کرد: برخی از مناطق محروم به عنوان تابلو شناسایی شده‌اند و بودجه به این مناطق تسری پیدا می‌کند در حالی که مناطق محروم بسیاری هستند که در معرض توجه نیستند اما در وضعیت بسیار نامساعدی به سر می‌برند.
فاکر با تاکید بر توزیع عادلانه بودجه گفت: این که این مناطق خارج از محدوده شهری است شاید برای شهرداری قانع کننده باشد اما شورای شهر نماینده مردم است و باید در این زمینه ورود کند و باید پیگیری وضعیت این مناطق پا را فراتر گذاشت و بررسی کرد که اصلاً چرا این مناطق به وجود آمده‌اند و راهکار عملی برای جلوگیری از ایجاد مجدد این محله‌ها چیست.
آسیب‌های اجتماعی مولود حاشیه نشینی
افزایش مهاجرت روستاییان به شهرها و رشد شتابان شهرنشینی و مهاجرت غیرمجاز سایر کشورها سبب شده است که حاشیه نشینی به معضلی در کلان شهرها تبدیل شوند که خود این محل آسیب‌های اجتماعی را هم در پی داشته است، معضلاتی همچون اعتیاد فراگیر خانوادگی، نبود مراکز آموزشی و فرهنگی و بیسوادی و رفتارهای خلاف عرف وهنجار دراین مناطق از جمله مسائلی است که به وفور در این مناطق بافت می‌شود.
رضا سلیقه مدیرکل بهزیستی استان قم کمبود مراکز فرهنگی و آموزشی به عنوان یکی از مشکلات مهم مناطق حاشیه نشین دانست و گفت: وجود چنین مراکزی می‌تواند به رشد فرهنگ و ارتقا آگاهی افراد کمک بسیاری کند و چه بسا از به وجود آمدن بسیاری از آسیب‌های اجتماعی جلوگیری کنند.
اعتیاد با فراگیری 67.5 درصدی در این محلات یکی از مهم‌ترین مشکلات این مناطق است که در نتیجه آن خانواده‌های سالم در مورد جوانانشان احساس امنیت نمی‌کنند، این را رضا سلیقه گفت و افزود: معاونت پیشگری بهزیستی در قالب طرح اجتماع محور اعتیاد در این مسئله ورود پیدا کرده است و با در آن اهالی این محلات علاوه بر آشنایی با مواد مخدر سنتی و صنعتی با راهکارهای پیشگیرانه آن هم آشنا می‌شوند.
سلیقه با بیان اینکه راه اندازی پایگاه خدمات اجتماعی یکی از مهم‌ترین برنامه‌های امور اجتماعی بهزیستی در این مناطق بوده است، افزود: 11 پایگاه خدمات اجتماعی در مناطق حاشیه‌ای و سکونت‌گاه‌های آسیب خیز ایجاد شده است و در راستای برنامه‌های آموزشی از جمله مهارت‌های زندگی و آسیب‌های نوپدید، برنامه‌های اجتماعی و برنامه‌های عمرانی تلاش می‌کنند.
کودکان اسماعیل آباد اگر چه در رویاهایشان هم تعریفی از شورای شهر و شهرداری و مناسبات این چنینی ندارند اما تشکیل کمیته بررسی مشکلات می‌تواند کورسوی امید فردای بهتر را در دل و ذهن آن‌ها زنده کند و شادی را برای آن‌ها به ارمغان بیاورد، امیدی که انتظار می‌رود به ثمر بنشیند و این بار به یاس بدل نشود.
گزارش از وجیهه غلامحسین زاده
انتهای پیام/