مصادیق سبک زندگی اسلامی در سیره رضوی/ ۳ شاخصه مومن از نگاه امام رضا(ع)
معاون آموزشی اداره کل تبلیغات اسلامی خراسان رضوی به بررسی سبک و سیره رضوی در ویژه نامه شهادت آن امام همام پرداخت.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهد مقدس، معارف اسلامی تمامی نیازهای انسانی و فرهنگ و سبک صحیح زندگی را در خود جای داده است. سبک زندگی اسلامی در قالب مجموعه‌ای کامل به همه مسائل مورد نیاز انسان برای داشتن زندگی خوب دنیوی و کارنامه پربار آخروی برنامه‌های متعددی را ارائه کرده است.
در همین راستا داشتن الگوی کامل و جامعی همچون علی ابن موسی الرضا(ع)، روشنایی بخش رهروان و عاشقان حضرت و همه آزادگانی است که به‌دنبال نور و حقیقت کامل هستند.
به‌منظور واکاوی و بررسی بخشی هر چند اندک از سبک و سیره رضوی در ششمین ویژه‌نامه شهادت امام هشتم شیعیان به گفت‌وگو با عبدالله ابراهیمی؛ مسئول آموزش اداره‌کل تبلیغات اسلامی خراسان‌رضوی نشستیم که ماحصل این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
تسنیم: سبک زندگی به چه معنا است و آیا می‌توانیم نوعی سبک زندگی از سیره و سخن امام رضا(ع) برداشت و بر مبنای آن عمل کنیم؟
ابراهیمی: پیرامون مفهوم سبک زندگی تعریف‌های گوناگونی در کتب مختلف براساس دیدگاه‌های گوناگونی که اندیشمندان نسبت به نوع زندگی داشته‌اند ارائه شده است.
ﺳﺒﻚ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻈﺎﻡ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﻲ، ﻧﻈﺎﻡ ﻣﻌﻴﺸﺘﻲ، ﺗﻔﺮﻳﺢ ﻭ ﺷﻴﻮهﻫﺎﻱ ﮔﺬﺭﺍﻥ ﺍﻭﻗﺎﺕ ﻓﺮﺍﻏﺖ، ﺍﻟﮕﻮﻱ ﺧﺮﻳﺪ ﻭ ﻣﺼﺮﻑ، ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺪ، جلوه‌های ﻋﻴﻨﻲ ﺷﺄﻥ ﻭ ﻣﻨﺰﻟﺖ، ﺍﺳﺘﻔﺎﺩه ﺍﺯ ﻣﺤﺼﻮﻟﺎﺕ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻳﻚ، ﻧﺤﻮه ﺍﺳﺘﻔﺎﺩه ﺍﺯ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ، ﻧﻘﺎﻁ ﺗﻤﺮﻛﺰ علاقه‌مندی ﺩﺭ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺩﻳﻦ، ﺧﺎﻧﻮﺍﺩه، ﻣﻴﻬﻦ، ﻫﻨﺮ، ﻭﺭﺯﺵ ﻭ ﺍﻣﺜﺎﻝ ﺁﻥ ﻣﻲﺷﻮﺩ. اگر بخواهیم در یک جمع بندی نسبتا اجمالی تعریفی از سبک زندگی بدهیم باید بگوییم تمامی رفتار‌ها و روابط فردی، خانوادگی و اجتماعی انسان که مبتنی بر باور‌ها و اعتقادات وی ظهور و بروز پیدا می‌کند در واقع سبک و روش زندگی او را شکل می‌دهد.
در عصر حاضر و با توجه به منابع و متون روایی و کتب بسیار خوبی که پیرامون امام رضا(ع) و شیوه زندگی و سیره آن حضرت وجود دارد، به خوبی می‌توانیم سبک زندگی براساس فرهنگ رضوی را برای خود و جامعه اسلامی تعریف کنیم.
تسنیم: نقش الگوهای دینی در زندگی ما چیست؟ قرآن در این باره چه فرهنگی را ترویج می‌کند؟
ابراهیمی: الگوپذیری و الگوگیری یکی از روش‌های بسیار مهم تربیتی در دین مقدس اسلام است. "ﺍﻟﮕو" نقش ﺑﺴﺰﺍﻳﻰ ﺩﺭ ﺗﺮﺑﻴﺖ انسان ﺑﺎﺯﻯ ﻣﻰﻛﻨﺪ، ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﺍﻯ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﻭﻳﮋگی‌های ﻓﻜﺮﻯ ﻭ ﺭﻭﺣﻰ ﻭ جلوه‌های ﺭﻓﺘﺎﺭﻯ الگو ﻣﻮﺭﺩ تقلید ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻰﮔﻴﺮﺩ، ﻫﺮﭼﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﻧﻔﻮﺫ ﺍﻟﮕﻮﻫﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻭ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﭘﺬﻳﺮﺵ ﺁﻣﺎﺩهﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ، ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮﺩﺍﺭﻯ از الگو ﻛﺎمل‌تر ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻰﮔﻴﺮﺩ.
ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺑﻪ ﻓﻄﺮﺕ ﺧﻮﺩ ﻛﻪ عاشق ﺑﻪ ﻛﻤﺎﻝ مطلق ﺍﺳﺖ، الگوطلب ﻭ الگوپذیر ﺍﺳﺖ و این مسئله در دین اسلام بسیار مورد تاکید واقع شده است، قرآن مجید با تاکید بر الگو بودن پیامبر عظیم‌الشان اسلام می‌فرماید: «ان فی رسول الله اسوه حسنه» «به‌درستی که پیامبر اسلام الگوی نیکویی است».
در همین زمینه حضرت علی علیه السلام هم می‌فرمایند: ﭘﻴﺮﻭﻯ ﻛﺮﺩﻥ ﺍﺯ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ ﻭ ﺍﻟﮕﻮﮔﻴﺮﻯ ﺍﺯ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺮﺍﻯ ﺷﻤﺎ ﻛﺎﻓﻰ ﺍﺳﺖ.
ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﺯ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ(ص) ﭘﺎﻙ ﻭ ﭘﺎﻛﻴﺰهﺍﺕ ﭘﻴﺮﻭﻯ ﻛﻨﺪ، ﺯﻳﺮﺍ ﺭﺍه ﻭ ﺭﺳﻤﺶ ﺳﺮﻣﺸﻘﻰ ﺍﺳﺖ (ﻧﻴﻜﻮ) ﺑﺮﺍﻯ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﺑﺨﻮﺍﻫﺪ ﺗﺎﺳﻰ ﺟﻮﻳﺪ ﻭ ﺍﻧﺘﺴﺎﺑﻰ ﺍﺳﺖ (ﻋﺎﻟﻰ) ﺑﺮﺍﻯ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﺑﺨﻮﺍﻫﺪ ﻣﻨﺘﺴﺐ ﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﻣﺤﺒﻮﺑﺘﺮﻳﻦ ﺑﻨﺪﮔﺎﻥ ﻧﺰﺩ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻛﺴﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺵ ﺳﺮﻣﺸﻖ ﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﻗﺪﻡ ﺩﺭ ﺟﺎﻯ ﻗﺪﻡ ﺍﻭ ﮔﺬﺍﺭﺩ. لذا هم قرآن مجید و هم اهل بیت(ع) که در واقع محتوای قرآن را تفسیر می‌کنند ما را به الگوپذیری از پیامبران و ائمه معصومین(ع) فرامی‌خوانند.
امروز در فرهنگ تشیع این امر بیش از هر مذهبی متبلور است چرا که فقه شیعه انسان را ملزم می‌داند که از گفتار، فعل و تقریر معصومین پیروی کند و الگو بگیرد بر همین اساس شناخت سیره و سنت اهل‌بیت(ع) اهمیتی مضاعف می‌یابد.
تسنیم: نوع عبادت و سیره امام رضا(ع) با خداوند متعال چگونه بود؟
ابراهیمی: همانطور که در اول بحث در تعریف سبک زندگی آمد سه نوع رفتار و رابطه که شامل ارتباط و اخلاق فردی، خانوادگی و اجتماعی است، برای انسان تعریف می‌شود.
امام رضا(ع) در رفتار فردی خود که یک بعد آن ارتباط با خداوند متعال است بسیار ارتباط عمیقی داشتند. سیره عبادی حضرت رضا علیه السلام به گونه‌ای زبانزد بود که هم دوست و هم دشمن به کثرت عبودیت و زهد آن حضرت معترف بودند و کسی را عابدتر از او نمی‌یافتند.
«ﺭﺟﺎﺀ ابن ﺍﺑﻲ ﺿﺤﺎﻙ» از ماموران مامون در روایتی می‌گوید:«ﺍﻣﺎﻡ ﺭﺿﺎ(ع) ﺷب‌ها ﺩﺭ ﺑﺴﺘﺮ ﺧﻮﺩ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻗﺮﺁﻥ تلاوت ﻣﻲﻛﺮﺩ ﻭ ﭼﻮﻥ ﺑﻪ ﺁﻳﻪﻫﺎﻱ ﺑﻬﺸﺖ ﻭ ﺩﻭﺯﺥ ﻣﻲﺭﺳﻴﺪ، ﻣﻲﮔﺮﻳﺴﺖ ﻭ ﺑﻬﺸﺖ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺭﮔﺎه ﺧﺪﺍ طلب ﻣﻲﻛﺮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺁﺗﺶ ﺩﻭﺯﺥ ﺑﻪ ﺧﺪﺍ ﭘﻨﺎه ﻣﻲﺑﺮﺩ.»
ﺍﺑﺮﺍﻫﻴﻢ ﺑﻦ ﻋﺒﺎﺱ ﺩﺭ ﺿﻤﻦ ﺷﺮﺡ ﺣﺎﻟﺎﺕ ﺍﻣﺎﻡ ﺭﺿﺎ(ع) ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ: «ﺍﻛﺜﺮ ﺷﺒﻬﺎ ﺍﺯ ﺁﻏﺎﺯ ﺗﺎ ﺑﺎﻣﺪﺍﺩ، ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺩﺕ ﻭ ﻣﻨﺎﺟﺎﺕ ﺑﺎ ﺧﺪﺍ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﺩﺍﺷﺖ، ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺭﻭﺯه ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ، ﻭ ﺭﻭﺯه ﺳﻪ ﺭﻭﺯ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻣﺎه ﺭﺍ ﺗﺮﻙ ﻧﻤﻲﻛﺮﺩ ﻭ ﻣﻲﻓﺮﻣﻮﺩ: «ﺳﻪ ﺭﻭﺯ ﺭﻭﺯه ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻣﺎه، ﻣﻌﺎﺩﻝ ﺭﻭﺯه ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻫﻤﻪ ﺭﻭﺯﻫﺎﻱ ﺳﺎﻝ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﻣﻲﺁﻳﺪ.»
ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺩﺭ ﺳﻪ ﺭﻭﺯ ﻳﻚ ﺑﺎﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﻗﺮﺁﻥ ﺭﺍ تلاوت ﻣﻲﻛﺮﺩ ﻭ ﻣﻲﻓﺮﻣﻮﺩند: «ﺍﮔﺮ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻛﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﺳﻪ ﺭﻭﺯ، ﻗﺮﺁﻥ ﺭﺍ ﺧﺘﻢ ﻛﻨﻢ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻢ؛ اما ﻫﻴﭻ ﺁﻳﻪﺍی ﺭﺍ ﻧﺨﻮﺍﻧﺪﻡ ﻣﮕﺮ ﺍﻳﻦ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﻌﻨﻲ ﺁﻥ ﺍﻧﺪﻳﺸﻴﺪﻡ، ﻭ ﺩﺭﺑﺎﺭه ﺍﻳﻦ ﻛﻪ ﺁﻥ ﺁﻳﻪ ﺩﺭ ﭼﻪ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻭ ﺩﺭ ﭼﻪ ﻭﻗﺖ ﻧﺎﺯﻝ ﺷﺪه ﻓﻜﺮ ﻛﺮﺩﻡ، ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﻭ ﻫﺮ ﺳﻪ ﺭﻭﺯ، ﻫﻤﻪ ﻗﺮﺁﻥ ﺭﺍ تلاوت ﻣﻲﻛﻨﻢ.»
نشانه‌های رفتار عبادی امام رضا(ع) را شاید در دعاها و نیایش‌های آن حضرت بیش از هر جایی یافت.
امام رضا(ع) در مناجاتی که از ایشان رسیده می فرمایند: «ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭ! ﺩﺭ ﭘﻴﺸﮕﺎه ﺗﻮ ﺍﻳﺴﺘﺎﺩه ﻭ ﺩﺳﺖﻫﺎﻳﻢ ﺭﺍ ﺑﺴﻮﻱ ﺗﻮ بلند نموده‌ام، ﺑﺎ ﺁﮔﺎﻫﻴﻢ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﻨﺪﮔﻴﺖ ﺍﻫﻤﺎﻝ ﻧﻤﻮﺩه ﻭ ﺩﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻃﺎﻋﺖﻫﺎﻳﺖ ﺗﻘﺼﻴﺮ ﺩﺍﺭﻡ، ﻭ ﺍﮔﺮ ﺭﺍه ﺣﻴﺎﺀ ﺭﺍ ﻣﻲﭘﻴﻤﻮﺩﻡ ﺍﺯ ﺧﻮﺍﺳﺘﻦ ﻭ ﺩﻋﺎ ﻧﻤﻮﺩﻥ ﻣﻲﺗﺮﺳﻴﺪﻡ، ﻭﻟﻲ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺍ ﺁﻧﮕﺎه ﻛﻪ ﺷﻨﻴﺪﻡ ﮔﻨﺎﻫﻜﺎﺭﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﺭﮔﺎﻫﺖ ﻓﺮﺍ ﺧﻮﺍﻧﺪه ﻭ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﺨﺸﺶ ﻧﻴﻜﻮ ﻭ ﺛﻮﺍﺏ ﻭﻋﺪه ﻣﻲﺩﻫﻲ، ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻣﺘﺜﺎﻝ ﻧﺪﺍﻳﺖ ﺁﻣﺪه ﻭ ﺑﻪ ﻋﻮﺍﻃﻒ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﺘﺮﻳﻦ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﺎﻥ ﭘﻨﺎﻫﻨﺪه شدم.»
امام(ع) با وجودی که معصوم است می‌بینیم چنان در درگاه خدا متواضع است که گویی یکی از بندگان گنهکار دارد مناجات می‌کند و به این ترتیب درس خضوع و خشوع و افتادگی در برابر خداوند را به ما آموزش می دهند.
تسنیم: سیره امام رضا(ع) در انس با قرآن چگونه بود؟ به چه نحوی می توانیم با تاسی از امام رضا(ع) با قرآن انس بگیریم؟
ابراهیمی: همانطور که اشاره شد امام رضا(ع) بسیار قرآن تلاوت می‌فرمودند و هر سه روز قرآن را ختم می فرمودند و در آیات آن تدبر می‌کردند.
قرآن مجید برای همه اعصار درس زندگی است اما امروزه با وجود این همه معضلات و چالش‌ها و پیچیدگی هایی که در زندگی بشر وجود دارد بیش از هر زمانی مورد نیاز جامعه اسلامی است. لذا ما باید با بهره‌گیری از سیره امام رضا(ع) و کیفیت اهتمام آن حضرت به قرآن برای سبک زندگی قرآنی نیازمند برنامه ریزی هستیم.
اگر امروز برای سبک زندگی خود متناسب با آموزه‌های قرآنی برنامه ریزی نکنیم، فردا دیر است و این برنامه‌ریزی می‌تواند در بُعد شناخت عمیق قرآن و فرهنگ آن همچنین در بُعد عمل به قرآن و در نهایت تبلیغ و ترویج آن در جامعه باشد.
تسنیم: در دین اسلام ارزشگذاری افراد به چیست؛ شاخص و ملاک بهتر بودن از دیدگاه امام رضا(ع) را بیان کنید؟
ابراهیمی: یکی از مولفه‌های سبک زندگی اسلامی ملاک‌های ارزشگذاری انسان‌ها است در متون اسلامی به‌ویژه قرآن مجید و سیره اهل بیت(ع)، به‌ویژه حضرت رضا(ع) ملاک‌های خاصی برای ارزشمندی و برتری انسان‌ها ذکر شده است.
ایمان، تقوی و پرهیزگاری از مهمترین ملاک‌های برتری شمرده شده است؛ در قرآن مجید آمده «گرامی ترین شما در نزد خداوند با تقواترین شماست» ایمان و پرهیزگاری در سیره امام رضا(ع) برتری ایشان را بر تمامی انسان‌های جویده حقیقت ثابت می‌کند.
ملاک دیگری که برتری انسان‌ها را در سبک زندگی دینی مشخص می‌کند علم و دانش است؛ خداوند در قرآن مجید دو ملاک برتری ذکر کرده؛ اول ایمان و دوم علم که ایمان را ذکر کردیم اما علم را در زندگانی و سبک زندگی اسلامی وقتی مورد مطالعه قرار می‌دهیم، می‌بینیم که اولاً یکی از صفات مهم خود حق تعالی عالم است همچنین پیامبر(ص) و تمامی معصومین و ائمه اطهار(ع) در زمان رسالت یا امامت خود اعلم زمان خویش بودند.
امام موسی بن جعفر(ع) به فرزندانشان می فرموند:« برادرتان علی ابن موسی دانای خاندان پیغمبر است نیازها و پرسش‌های دینی خود را از وی فرا بگیرید و آنچه به شما تعلیم داد به خاطر بسپارید.»
امام رضا(ع) در تمامی علوم عصر خودشان سرآمد بودند، اگرچه مقام امامت بالاتر از هرمقامی است، اما باید گفت: در مقام دانش و علم هیچ دانشمندی از هر علم چه کلام یا فقه، طبیعیات و طب، زبان‌شناسی و تاریخ و ادیان وغیره یارای مقاومت در برابر ایشان نداشت.
ملاک دیگری که در برتری انسان‌ها در سبک زندگی اسلامی مهم است جهاد و مبارزه در راه خداست؛ آن حضرت به تنهایی در مقابل سیاست‌های فریب کارانه مامون ایستاد و فرهنگ تشیع در ایران را زنده کردند. ایشان با جهاد سیاسی خود چهره منفور استبداد را رسوا کردند و مقابل نفوذ فرهنگ طاغوتی عباسی در بین علویان ایستادند و فرهنگ رضوی را در جهان گسترش دادند.
با نگاه به سیره و گفتار امام رضا(ع) می‌بینیم که ملاک برتری و ارزشگذاری در نزد ایشان نیز ایمان، تقوی، علم و جهاد و استکبارستیزی است. ما نیز اگر داعیه پیروی از آن امام همام را داریم باید تلاش کنیم در این ملاک ها سرآمد باشیم.
تسنیم: در برابر مشکلات و سختی‌ها چه کنیم؟ در متون دینی ما از امام رضا(ع) در این باره چه توصیه‌ای بیان شده است؟
ابراهیمی: در سبک زندگی اسلامی انسان در برابر مشکلات راهکار دارد؛ صبر در برابر مشکلات، توکل بر خدا و تسلیم به قضای الهی همراه با برنامه‌ریزی و تلاش برای رفع مشکلات از جمله توصیه‌های اسلامی است.
امام هشتم(ع) می‌فرمایند:«ﻫﻴﭻ ﺑﻨﺪهﺍﻱ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻛﻤﺎﻝ ﺩﺭ ﻧﻴﺎﺑﺪ ﻣﮕﺮ ﺁﻥ ﻛﻪ ﺳﻪ خصلت ﺩﺭ ﺍﻭ ﺑﺎﺷﺪ، «ﮊﺭف‌نگری ﺩﺭ ﺩﻳﻦ، ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻧﻴﻜﻮ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﻭ ﭘﺎﻳﺪﺍﺭﻱ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻣﺼﻴﺒﺖﻫﺎ.» امام رضا(ع) در این حدیث برنامه ریزی در زندگی و پایداری در برابر مصیبت‌ها و مشکلات را از حقیقت ایمان می‌داند.
در سبک زندگی اسلامی کسی که حقیقت ایمان را دریافته باشد، در برابر مشکلات کوتاه نخواهد آمد و صبر و شکیبایی خود را از دست نخواهد داد و با برنامه ریزی دقیق و ژرف‌اندیشی خود مشکل را تبدیل به یک فرصت خواهد کرد.
در حدیث دیگری امام رضا(ع) به سه سنت اشاره فرمودند که «ﻣﻮﻣﻦ، ﻣﻮﻣﻦ ﻭﺍﻗﻌﻰ ﻧﻴﺴﺖ، ﻣﮕﺮ ﺁﻥ ﻛﻪ ﺳﻪ خصلت ﺩﺭ ﺍﻭ ﺑﺎﺷﺪ: ﺳﻨﺘﻰ ﺍﺯ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺵ ﻭ ﺳﻨﺘﻰ ﺍﺯ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺵ ﻭ ﺳﻨﺘﻰ ﺍﺯ ﺍﻣﺎﻣﺶ. ﺍﻣﺎ ﺳﻨﺖ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺵ، ﭘﻮﺷﺎﻧﺪﻥ ﺭﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﺍﺳﺖ؛ ﺍﻣﺎ ﺳﻨﺖ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮﺵ، ﻣﺪﺍﺭﺍ ﻭ ﻧﺮﻡ ﺭﻓﺘﺎﺭﻯ ﺑﺎ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺳﺖ؛ ﺍﻣﺎ ﺳﻨﺖ ﺍﻣﺎﻣﺶ، ﭘﺲ ﺻﺒﺮ ﻛﺮﺩﻥ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺗﻨﮕﺪﺳﺘﻰ ﻭ ﭘﺮﻳﺸﺎﻥ ﺣﺎﻟﻰ ﺍﺳﺖ.»
ﻃﺒﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﺧﻮﺩ ﺍﺯ ﺍﻣﺎﻡ ﺭﺿﺎ (ﻉ) ﻧﻘﻞ میﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﻀﺮت رضا ﺑﻪ ﻣﺮﺩﻱ ﻗﻤﻲ ﻓﺮﻣﻮﺩند: «ﺗﻘﻮﺍﻱ ﺧﺪﺍ ﭘﻴﺸﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﻭ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﺩ ﺑﻪ ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ، ﺻﺒﺮ ﻭ ﺑﺮﺩﺑﺎﺭﻱ، ﻛﻪ ﺷﺨﺺ ﻋﺎﺑﺪ ﻧﻴﺴﺖ ﻣﮕﺮ ﺁﻥ ﻛﻪ ﺑﺮﺩﺑﺎﺭ ﺑﺎﺷﺪ.»
علاوه بر فرمایشات آن حضرت پیرامون موضوع می‌توان به سیره و مصائب اهل بیت(ع) در طول زندگیشان اشاره کرد چرا که زندگی آنان الگوی همه ما در برخورد با مشکلات زندگی و کاستی‌های آن است و در سیره آنان نمونه‌های فراوان و کاملی از مشکلات و نوع برخورد اهل بیت(ع) است که می‌توان در سبک زندگی از آن موارد درس گرفت.
تسنیم: شاد زیستن و استفاده از تفریحات در زندگی امام رضا(ع) چگونه است و چه جایگاهی دارد؟
ابراهیمی: بنابر نظر دانشمندان دینی، اسلام ﺩﻳﻦ ﻓﻄﺮﺕ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﻧﻴﺎﺯﻫﺎﻯ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﻭ ﻓﻄﺮﻯ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺗﻮﺟّﻪ ﺩﺍﺭﺩ، ﭘﻴﺮﻭﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺷﺎﺩﻯﻫﺎﻯ ﻣﺜﺒﺖ ﻭ ﺳﺎﺯﻧﺪه ﻭ ﺍﻣﻮﺭ ﻣﻔﺮّﺡ، ﺩﻋﻮﺕ می‌کند ﭼﺮﺍﻛﻪ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩه ﺍﺯ ﺍﻣﻮﺭ ﻣﻔﺮّﺡ ﺩﺭ ﻣﻮﻗﻊ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻭ ﺑﺎ ﺭﻋﺎﻳﺖ ﺣﺪﻭﺩ ﻟﺎﺯﻡ، ﺑﺮﺍﻯ تجدید ﻧﺸﺎﻁ ﻭ ﻛﺎﺳﺘﻦ ﺍﺯ ﻳﻜﻨﻮﺍﺧﺘﻰ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﺆﺛﺮ ﺍﺳﺖ.
حضرت علی (ع) ﻣﻰ ﻓﺮﻣﺎیند: «ﺍﻳﻦ ﺩﻝﻫﺎ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺑﺪﻥﻫﺎ ﺧﺴﺘﻪ ﻭ ﺍﻓﺴﺮﺩه ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﻧﻴﺎﺯ ﺑﻪ ﺍﺳﺘﺮﺍﺣﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ، ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ، ﻧﻜﺘﻪﻫﺎﻯ ﺯﻳﺒﺎ ﻭ ﻧﺸﺎﻁ ﺍﻧﮕﻴﺰ ﺑﺮﺍﻯ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻛﻨﻴﺪ.»
دراین زمینه امام رضا(ع) نیز فرمایشات بسیار شفافی دارند که می‌توان اشاره کرد.
در فرمایشی آمده که ﺍﻣﺎﻡ ﺭﺿﺎ(ع) ﻓﺮﻣﻮﺩند: «ﺍﻭﻗﺎﺕ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭼﻬﺎﺭ ﺑﺨﺶ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﻨﻴﺪ: ﺑﺨﺸﻰ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﻋﺒﺎﺩﺕ، ﺑﺨﺸﻰ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﻛﺎﺭ ﻭ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺯﻧﺪﮔﻰ، ﺑﺨﺸﻰ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﻌﺎﺷﺮﺕ ﻭ ﻣﺼﺎﺣﺒﺖ ﺑﺎ ﺑﺮﺍﺩﺭﺍﻥ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ ﻭ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻴﻮﺑﺘﺎﻥ ﻭﺍﻗﻒ ﺳﺎﺯﻧﺪ ﻭ ﺑﺨﺸﻰ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺗﻔﺮﻳﺤﺎﺕ ﻭ ﻟﺬﺍﻳﺬ ﺧﻮﺩ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺩﻫﻴﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻣﺴﺮﺕ ﻭ ﻧﺸﺎﻁ ﺳﺎﻋﺖ ﺗﻔﺮﻳﺢ ﻭ ﺷﺎﺩﻯ، ﻧﻴﺮﻭ ﻭ ﺗﻮﺍﻥ انجام ﻭﻇﺎﻳﻒ ﺩﻳﮕﺮ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺗﺄﻣﻴﻦ کنید».
گویی امام رضا(ع) کل اصول و ساختار سبک زندگی را در این حدیث فرموده‌اند امروز ما باید بدانیم که به عنوان یک مسلمان و یک دوستدار اهل بیت(ع) لازم و واجب است که به جنبه‌های مختلف زندگی خود توجه کنیم. روحیات همسر و فرزندانمان را بدانیم؛ به غم و شادی آنان اهمیت دهیم و زمینه استراحت و آسایش و سرور شادیشان را فراهم آوریم، این‌گونه است که آسیب‌های خانوادگی و اجتماعی کم و جلوه متعادلی از خانواده و جامعه ایجاد خواهد شد.
گفت‌وگو از رضا آرمانیان
انتهای پیام/
