پشت پرده عادی سازی روابط ترکیه و اسرائیل چیست؟

 به گزارش گروه رسانه‌های خبرگزاری تسنیم،تنش ظاهری در روابط دیپلماتیک آنکارا - تل آویو در مدت سال های اخیر در حالی سپری شد که روابط اقتصادی دو طرف متاثر از این قضیه نبوده است؛ به گونه ای که بین روابط دیپلماتیک و روابط اقتصادی طرفین همبستگی مثبت وجود ندارد. بایستی توجه داشت که قبل از تنش های ظاهری طرفین نیز روابط اقتصادی پابرجا بوده است. حال در نوشتار حاضر به پیشینه روابط، تیرگی روشن و اهداف عادی سازی در روابط رژیم صهیونیستی و ترکیه پرداخت خواهد شد.1- پیشینه

عادی ­سازی روابط بین رژیم صهیونیستی و ترکیه در حالی انجام می­ گیرد که توجه به پیشینه روابط طرفین گویای حقایقی است که طبیعی بودن چنین تحولی را آشکار می ­کند. روابط بین ترکیه و اسرائیل به عنوان بازیگران تاثیرگذار منطقه­ ای هیچ­ گاه از تنش واقعی برخوردار نبوده است. اتحاد تل آویو و آنکارا از سال 1996 شکل گرفته است و افت و خیزهای روابط طرفین در دهه اخیر با روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه موجب اشتباه تصمیم گیری سایر بازیگران در نوع روابط آن ها شد.

حجم مبادلات

روی آوردن حزب عدالت و توسعه به سیاست از سال 2002 با حمایت های ایالات متحده آمریکا از واقعیت های غیر قابل انکاری است که گره بسیاری از ابهامات سال های اخیر را از بین می برد. یکی از شروط مطرح شده از سوی طرف آمریکایی ها برای حمایت بیش از پیش این کشور از  ترکیه، مربوط به رژیم صهیونیستی بوده است. آمریکا با شرط تامین منافع اسرائیل از سوی حزب عدالت و توسعه به عنوان حزب حاکم ترکیه، چتر حمایتی خویش را از این حزب گستراند.

عذرخواهی بابت کشتی مرمره

با این توصیف این سوال پیش می­ آید که حملات لفظی اردوغان به شیمون پرز در اجلاس مجمع جهانی داووس که در 30 ژانویه سال 2009 رخ داد، چگونه قابل تفسیر است؟ همین طور با وجود حمله رژیم صهیونیستی به کشتی مرمره در آب ‌های آزاد مدیترانه در ماه می سال 2010 و کشته شدن 9 ترکیه ‌ای، ترکیه چگونه به فکر عادی­سازی روابط خویش با اسرائیل است؟

نکته مغفول در رابطه با قضیه حملات لفظی اردوغان به پرز در جایی است که به حقیقت این ماجرا اشاره نشده است. توجه به افشاگری­ های یکی از مقامات ترک در این زمینه مبنی بر نمایشی بودن این ماجرا، ابهام موجود در رفتار اردوغان را از بین می برد. اما در رابطه با حمله رژیم صهیونیستی به کشتی مرمره، ترکیه واکنش نشان داد و عذرخواهی و پرداخت غرامت از جمله شروطی بود که مطرح شد.

2- تیرگی روشن

ترکیه برای از بین بردن تیرگی ظاهری در روابط  تل آویو و آنکارا شروطی را مطرح کرده بود. دو مورد از این شروط در رابطه با حمله به کشتی مرمره و یک مورد در رابطه با محاصره غزه از سوی رژیم صهیونیستی بود. عذرخواهی و پرداخت غرامت شروطی بود که در قبال حمله به کشتی مرمره مطرح شد. عذرخواهی تلویحی نتانیاهو در سال گذشته اتفاق افتاد و به تازگی اسرائیل پرداخت 20 میلیون دلاری به خانواده های شهروندان کشته شده ترکیه ای در کشتی مرمره را پذیرفته است. اما خبری از شرط سوم ترکیه نیست.

ترکیه ای که پایان محاصره غزه را به عنوان یکی از شروط سه گانه خویش برای برگشت روابط طرفین به حالت طبیعی اعلام کرده بود، حال از این شرط خویش چشم پوشیده است. این شرط ترکیه در طول پنج و نیم سال گذشته مهم ترین شرط ترکیه در عادی سازی روابط قلمداد می­ شد اما حال روشن شده است که ترکیه در شرایط سخت فعلی به راحتی از کنار این شرط گذشته و آن را بلعیده است.

دیدار محرمانه یوسی کوهن، رئیس سازمان موساد اسرائیل و فریدون سینیرلی اوغلو، معاون وزیر امور خارجه ترکیه فتح باب عادی سازی روابط طرفین به شمار می رود. این دیدار دیگر محرمانه نماند و به صورت آشکار در رسانه های اسرائیل به نقل از منابع سیاسی بلندپایه فاش شد.

تلویزیون اسرائیل به همراه تاکید رسانه های اسرائیلی، به بندهای توافق شده بین دو طرف اشاره کرد که شامل موارد زیر می شود: بازگرداندن سفیران دو طرف به آنکارا و تل آویو، موافقت ترکیه با لغو پیگردهای قضایی علیه سربازان و افسران ارتش اسرائیل به علت حمله اسرائیل به کشتی(ماوی مرمره) در ماه مه سال 2010 و همچنین موافقت اسرائیل با تاسیس صندوق خیریه برای آسیب دیدگان کشتی مرمره (شهدای ناوگان آزادی کشتی مرمره) در کنار آمادگی ترکیه برای جلوگیری از به اصطلاح فعالیت های تروریستی علیه اسرائیل از خاک ترکیه و همچنین موافقت آن با عبور خط لوله انتقال گاز اسرائیل از خاکش و جلوگیری از ورود و اقامت صلاح العاروری از رهبران جنبش حماس در ترکیه به ویژه اینکه اسرائیل او را به برنامه ریزی برای اجرای عملیات نظامی علیه اسرائیل از محل اقامتش در آنکارا متهم کرده است. (1)

3- اهداف

بی شک در عادی سازی روابط تل آویو و آنکارا اهدافی از سوی طرفین دنبال می شود که آن ها را به این نتیجه رسانده است که در شرایط فعلی منافع مشترک طرفین بر منافع متضاد آن ها غالب شده است. همان طور که اشاره شد، روابط طرفین در ظاهری دیپلماتیک تنش آلود شده بود اما همه ابعاد مناسبات طرفین را در بر نگرفته بود.

3-1- تغییر موازنه

در شرایط فعلی یکی از مهم ترین عللی که منافع مشترک طرفین را مورد هدف قرار داده است، تغییر موازنه به نفع ائتلاف چهارگانه روسیه، ایران، سوریه و عراق است. حال در این شرایط و با توجه به ورود جدی روسیه در میدان جنگ سوریه، بر طرفین اثبات شد که ائتلاف چهارگانه برخلاف ائتلاف ساختگی به رهبری ایالات متحده آمریکا از قدرت لازم برای تغییر موازنه علیه منافع آن ها برخوردار است و در صورت عدم همگرایی این دو بازیگر، منافع آن ها در خطر خواهد افتاد.

هر ناظر بی طرف بیرونی می تواند بپرسد که چرا ترکیه و رژیم صهیونیستی در این موقعیت حساس منطقه خواستار عادی سازی روابط هستند؛ لذا تغییر تاکتیک های میدان بازی برای تغییر موازنه به طوری که منافع طرفین را به طور حداکثری تامین نماید، از مهم ترین اهداف این تغییر رویکرد محسوب می شود.

3-2- مساله انرژی

تحریم های روسیه علیه ترکیه بعد از ساقط شدن سوخو 24 روسیه در شمال سوریه، دولت­مردان ترک را در شرایط ترسناکی قرار داده است که هر لحظه احتمال قطع شدن گاز صادراتی روسیه به ترکیه، خواب آشفته ترک ها را پریشان می کند. توسل به منابع انرژی جایگزین و مذاکرات در این باره در طی هفته های اخیر یکی از مهم ترین دستورات وزارت خارجه ترکیه و سیاست خارجی این کشور را تشکیل داده است.

احتمال قطع گاز صادراتی روسیه

مذاکره با بارزانی، رئیس اقلیم کردستان عراق و قول مساعد وی بر تامین گاز مصرفی ترکیه به طوری که تا اواخر سال 2016 خط لوله گاز اقلیم به ترکیه متصل شود، یکی از نمونه های اخیر این ماجرا است که در سفر اخیر بارزانی با آنکارا مورد گفت و گو قرار گرفته است. نمونه دیگر از سوی قطر مطرح شده است که بر تمایل این کشور بر تامین گاز مصرفی ترکیه تاکید شده است. گاز اسرائیل نیز به عنوان یکی از جایگزین های موجود می تواند قرار گیرد.

3-3- دولت کردی

تلاش اسرائیل در برهم زدن معادلات پیچیده منطقه به نفع خویش بر کسی پوشیده نیست. یکی از مهم ترین مباحث مطرح شده در طی تحولا اخیر مساله تشکیل دولت کردی بوده است که می تواند سیمای منطقه را به طور کلی تغییر دهد. تلاش های بارزانی، رئیس اقلیم کردستان عراق در استقلال بخشیدن به اقلیم تحت مدیریت خویش یکی از واقعیت های موجود منطقه است.

علاوه بر اقلیم کردستان عراق، کردهای شمال سوریه نیز در چهار کانتون تحت مدیریت خویش که کانتون های کوبانی، عفرین، جزیره و تل ابیض را شامل می شود، حاکمیت نسبی به دست آورده اند که یکی از بازیگران حائز اهمیت در تعیین سرنوشت سیاسی سوریه به ویژه در شمال سوریه خواهند بود. حال بازی متناقض ترکیه در مواجهه با کردهای عراق و سوریه، بازی منفعت محور ترک ها را به نمایش گذاشته است. ترکیه به عنوان همسایه اقلیم کردستان عراق و کردهای شمال سوریه در آینده سیاسی آن ها سهیم خواهد بود و در این شرایط عادی سازی روابط آنکارا و تل آویو از بازی پیچیده آن ها در این دو منطقه حساس خبر می دهد. اما تناقض موجود در رفتار ترکیه نسبت به این دو منطقه کردنشین، بده بستان های طرفین در به دست آوردن حداکثر منافع را می طلبد.

فرجام سخن

پیشینه روابط آنکارا و تل آویو از واقعیت هایی خبر می دهد که بازی دوگانه ترک ها با اسرائیل را به نمایش می گذارد. روابط اقتصادی طرفین در مقابل روابط به ظاهر تنش آلود دیپلماتیک به اثبات می رساند که حملات لفظی اردوغان به پرز در اجلاس مجمع جهانی داووس حرکتی نمایشی بوده است و بلعیده شدن شرط پایان محاصره غزه از سوی رژیم صهیونیستی به عنوان یکی از شروط سه گانه ترکیه برای برطرف کردن تیرگی روابط طرفین، حقیقت ماجرای روابط ترکیه و اسرائیل را به وضوح مشخص کرد. در این میان نباید از حرکات افشاگرایانه ترکیه متعجب شد که پیشینه آن نیز گویای همین حقیقت است. دیدار محرمانه ای که محرمانه نماند، آغازی بر پایان قصه های اختلاف بین طرفین بود اما اهدافی که منجر شد در این شرایط حساس ترکیه دست پنهانی خویش را افشا کند، خبر از اهمیت عادی سازی روابط طرفین دارد. تغییر موازنه قدرت به نفع منافع مشترک طرفین مهم ترین هدف این امر را تشکیل می دهد که برتری دست ائتلاف چهارگانه با قدرت نمایی روسیه و ایران را مشاهده کرده است. هراس از تحریم های اقتصادی روسیه و به ویژه احتمال قطع شدن گاز صادراتی روسیه به ترکیه دومین هدف عادی سازی را تشکیل می دهد. تشکیل دولت کردی در منطقه نیز برای صهیونیست ها وسوسه انگیز است و متولد شدن یک کشور کردی در منطقه، منافع اسرائیل را حداکثری خواهد کرد. در این میان عادی سازی در روابط طرفین به دنبال این مهم نیز می تواند باشد که تناقضات رفتاری ترک ها نسبت به موضوع تشکیل دولت کردی، نیازمند بده بستان های طرفین است.

 منبع:دیدبان

انتهای پیام/

خبرگزاری تسنیم: انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر می‌شود.