فراز و نشیب‌های رابطه ایران و عربستان
عربستان روابط دیپلماتیک خود با ایران را قطع کرد» این خبری بود که روز گذشته به نقل از عادل الجبیر، وزیر امورخارجه عربستان روی خروجی بسیاری از خبرگزاری‌ها قرار گرفت و بازتاب‌های گسترده‌ای در سراسر جهان پیدا کرد.
به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم ، «عربستان روابط دیپلماتیک خود با ایران را قطع کرد» این خبری بود که روز گذشته به نقل از عادل الجبیر، وزیر امورخارجه عربستان روی خروجی بسیاری از خبرگزاری‌ها قرار گرفت و بازتاب‌های گسترده‌ای در سراسر جهان پیدا کرد؛ اقدامی که به نظر می‌رسد با هدف سرپوش گذاشتن بر جنایت اعدام شیخ نمر، روحانی شیعه عربستانی و تغییر خطوط خبری رسانه‌های دنیا به نفع عربستان سعودی صورت گرفته است. این در حالی بود که اعدام شیخ نمر باقر النمر افتضاح گسترده‌ای برای حکومت آل‌سعود به وجود آورده بود و حتی کار را تا آنجا پیش برد که برخی از حامیان و شرکای استراتژیک عربستان سعودی نیز به این اقدام حکام سعودی واکنشی جدی نشان دادند و آن را باعث توسعه تنش‌ها در منطقه غرب آسیا خواندند.
همین موضوع باعث شده بود سعودی‌ها به دنبال راه‌حلی برای خارج کردن نام حکومتشان از سرخط اخبار رسانه‌های دنیا باشند؛ روندی که در نهایت به ماجرای قطع یک‌سویه روابط دیپلماتیک عربستان با ایران منجر شد. اما قطع روابط میان ایران و عربستان در حالی از سوی سعودی‌ها صورت گرفت که روابط ایران و عربستان به عنوان دو قدرت منطقه‌ای تأثیرگذار در غرب آسیا همواره با فراز و نشیب‌های مختلفی همراه بوده است؛ فراز و نشیب‌هایی که در بیشتر اوقات با اقدام یک‌سویه و اشتباهات سعودی‌ها باعث قطع روابط دو کشور شده است.
ماجرای ابوطالب یزدی، سرآغاز تنش
شاید بتوان نخستین تنش جدی میان دو کشور را در ماجرای قتل یکی از زائران ایرانی در عربستان در سال 1320 عنوان کرد؛ جایی که ابوطالب یزدی، یکی از حجاج ایرانی به دلیل بدی مزاج در کعبه دچار تهوع شد و در نهایت به جرم آلوده کردن خانه خدا و بدون توجه به دفاعیات و سخنانش توسط شرطه‌های امر به معروف عربستان دستگیر و گردن زده شد. در پی این حادثه و با فشار بی‌امان مراجع عظام تقلید، رابطه دیپلماتیک ایران و عربستان سعودی به مدت چهار سال به طور کامل قطع شد و این موضوع به عنوان نخستین تنش تاریخی میان ایران و عربستان نام گرفت.
اما تنش جدی دیگر در روابط ایران و عربستان را می‌توان موضوع تلاش حکومت وقت ایران برای بازگرداندن جزیره تحت اشغال بحرین به خاک کشور دانست؛ جزیره‌ای که آن زمان در کنترل انگلیسی‌ها بود و پس از خروج انگلیسی‌ها از خلیج فارس قرار بود براساس مصوبه مجلس شورای ملی در سال 1336، بار دیگر به خاک ایران بازگردد اما عربستانی‌ها با شیطنت‌های مکرر خود یک سال بعد قراردادی را برای اکتشاف نفت در بحرین با حاکم این جزیره به امضا رساندند و در نهایت در سال 1347 پادشاه عربستان از امیر بحرین به عنوان رئیس یک کشور استقبال کرد؛ روندی که در نهایت منجر به پذیرش بحرین به عنوان یک کشور مستقل در سطح جهان شد.
تیره‌ترین دوران ایران و عربستان
در این میان شاید بتوان تیره‌ترین دوران روابط ایران و عربستان را در سال 1366 جست‌وجو کرد؛ جایی که حکومت آل‌سعود با حمله به حجاج ایرانی که در حال برگزاری مراسم برائت از مشرکین در روز پیش از عید قربان بودند، باعث شهادت 275 نفر از حجاج ایرانی و 45 نفر از حجاج دیگر کشورها شدند.
در پی این اقدام سعودی‌ها حضرت امام خمینی(ره) فرمودند: «حتی در صورتی که احتمال بخشش صدام وجود داشته باشد، هیچ‌گاه نمی‌توان خیانت عربستان سعودی به اسلام را فراموش کرد.»
درست پس از این حرکت بود که فشارهای جمهوری اسلامی علیه عربستان شدت گرفت و این حکومت مجبور به تعطیل کردن سفارت خود در تهران شد؛ تعطیلی‌ای که به مدت دو سال در اعزام زائران ایرانی وقفه ایجاد کرد. اگرچه پس از آن در سال 1370 بار دیگر اعزام زائران از سر گرفته شد و بار دیگر مراسم برائت از مشرکین نیز در مکه برگزار شد.
تنش‌ها در عصر نوین
اما با پایان جنگ تحمیلی و قدرت گرفتن مجدد کشورمان در تحولات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، حکام عربستانی که طاقت دیدن رقیبی جدید در این عرصه را نداشتند، سعی کردند به جای یافتن راه‌حلی برای ادامه این رقابت به فکر خارج کردن حریف از میدان رقابت با شیوه‌های ناجوانمردانه باشند.
واقعیت آن است که تحولات دیپلماتیک اخیر در جمهوری اسلامی، فضایی تازه برای کشورمان در عرصه بین‌الملل ایجاد کرده است؛ فضایی که به سمت شکست انزوای تحمیلی غرب علیه جمهوری اسلامی پیش می‌رود. غربی‌ها که در طول چند سال گذشته با راه‌اندازی تبلیغات منفی توسط رسانه‌های خود و همچنین وضع تحریم‌های شدید اقتصادی تمامی تلاش خود را به کار بسته بودند تا جمهوری اسلامی را به کشوری منزوی در سطح دنیا تبدیل و از همین مسیر اهداف خود در خصوص سرنگونی حکومت ایران را پیگیری کنند،حالا با شوکی عظیم روبه‌رو شده‌اند؛ شوکی که ناشی از اشتیاق کشورهای مختلف برای برقراری تماس با جمهوری اسلامی است و همین موضوع عاملی برای برهم خوردن تلاش‌ها و هزینه‌های چندین ساله آنان برای منزوی کردن ایران است.
حمله به منافع ایران
اما ورود سعودی‌ها به این بازی خطرناک علیه ایران که بی‌شک به سفارش مقامات غربی صورت گرفته، در حالی است که ایران پس از انقلاب شکوهمند اسلامی توانسته به‌رغم تمامی تحریم‌ها و فشارهایی که در قالب جنگ تحمیلی و تحریم به آن وارد شده بود، نه‌تنها تمامیت ارضی خود را حفظ بلکه پله‌های ترقی را یکی پس از دیگری طی کند و به الگویی منطقه‌ای و الهام‌بخش برای کشورهای مسلمان تبدیل شود؛ الگویی که امروز مدل خود را به کشورهای مختلف صادر می‌کند و انقلاب‌های بی‌شماری به تأسی از انقلاب اسلامی ایران شکل گرفته است.
از این رو مقامات سعودی همواره در تلاش بوده‌اند ایران را با چالش‌های مختلفی درگیر کنند تا از این راه بتوانند یکی از رقبای منطقه‌ای خود را که از موقعیتی بسیار استراتژیک‌تر نسبت به خود با تسلط بر تنگه هرمز و نوار شمالی خلیج‌فارس برخوردار بود، از دور خارج کنند.
این اقدامات در حالی صورت گرفت که عربستان همزمان تلاش زیادی برای ایجاد فاصله میان ایران و شرکای استراتژیک به کار بست؛ تلاشی که در نهایت تبدیل به یک جنگ تمام‌عیار در سوریه، عراق و یمن شد و کار را تا جایی پیش برد که سعودی‌ها درآمدهای میلیاردی خود از فروش نفت را جهت مقابله با ایران در اختیار گروه‌های تروریستی فعال در سوریه و عراق قرار دادند و خود نیز وارد یک جنگ مستقیم با یمن شدند؛ اقداماتی که نه تنها از آنها نتیجه نگرفتند بلکه پیرمردهای بیمار این کشور نیز دچار بحران‌های داخلی شدند.
تنش‌های سال 94
حال تمامی این فراز و نشیب‌ها میان ایران و عربستان در سال 1394 با وقایع مهمی دچار تنش‌های جدی شد که بار دیگر عربستان را واداشت تا یک‌سویه اقدام به تعطیلی سفارت خود در ایران کند و روابط خود را با جمهوری اسلامی ایران قطع کند؛ وقایعی که از تجاوز به دو نوجوان ایرانی در فرودگاه جده آغاز شد و با بی‌کفایتی در مدیریت حج که منجر به شهادت قریب به 500 نفر از ایرانیان شد اوج گرفت و حالا با اعدام شیخ نمر روحانی برجسته شیعه توسط حکام این کشور تیر خلاص خورد؛ اتفاقاتی که به نظر می‌رسد تفاوتی چشمگیر با تمامی دوران‌ها دارد و بعید به نظر می‌رسد به‌رغم حسن نیت جمهوری اسلامی ایران برای توسعه روابط با همسایگان خود به این زودی‌ها رنگی از بهبود به خود ببیند، چراکه لازمه این بهبود عقب‌نشینی عربستان از اقدامات خود در سوریه، عراق، یمن، عذرخواهی رسمی از جمهوری اسلامی ایران بابت فاجعه منا و مجازات عوامل فرودگاه منا و در نهایت پذیرش ایران به عنوان یک قدرت تأثیرگذار در منطقه و جهان است؛ اقداماتی که بعید به نظر می‌رسد حکام سعودی حاضر به پذیرش آن باشد. اگرچه شکل‌گیری موج بیداری اسلامی در این کشور در آینده نزدیک تحولاتی جدی در حکومت آنان پدید خواهد آورد.
منبع:جوان
انتهای پیام/