«توانمندسازی الکترونیکی معلولان» نیازی که در سایه مشکلات رنگ می‌بازد
پیشرفت فناوری اطلاعات در این روزها به حدی رسیده است که سخت‌ترین کارهای دیروز آسان‌ترین کارهای امروز هستند ولی در این بین معلولان تا چه حد از این امکانات بهره‌مند شده‌اند جای بسی بررسی دارد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از زنجان، امروزه شهرها یکی از مهمترین مراکز تمرکز جوامع بشری هستند به طوری که بیش از 75 درصد جمعت جهان تا سال 2050 در نقاط شهری جهان متمرکز می‌شوند چرا که تمام مردم جهان در طول تاریخ تمدن و به ویژه دوران پس از انقلاب صنعتی به دنبال رفاه و خدمات بیشتر شهروندی بوده‌اند و این روال در طول تاریخ بیش از پیش شدت گرفته است.
اما در جوامع بشری همیشه افرادی وجود داشته‌اند که به دلایل مختلف از جمله مجروحیت در دوران زندگی یا جنگها و یا حتی معلولیتهای مادرزادی و کهنسالی بر خلاف سایر اعضای جامعه دچار کم توانیهای مختلفی از جمله در حرکت و فعالیتهای روزمره بوده‌اند و طبعا در طول تاریخ این قشر همیشه بیشتر از سایر اقشار نیازمند بهره‌مندی از خدمات رفاهی حداقلی و مساعد‌سازی فضا‌ها برای بهره‌مندی از خدمات عمومی بوده‌اند.
البته واقعیتی که نمی‌توان آن را انکار کرد این مسئله است که با رشد تکنولوژیهای رفاهی مانند خدمات حمل و نقل متاسفانه نه تنها از آمار معلولان و کم توانان جوامع بشری کاسته نشده بلکه بر آمار مجروحان و معلولان جوامع بیش از پیش افزوده شد به طوری که تنها در ایران سالیانه هزاران نفر پس از جان بدر بردن از سوانح جاده‌ای سالها با معلولیتهای مختلف دست و پنجه نرم می‌کنند.
درد دلهای معلولان
امیر 23 ساله یکی از معلولان استان زنجان در مورد توانمندسازی الکترونیکی و دسترس‌پذیری خدمات شهری به تسنیم گفت: درست است که ما معلول هستیم ولی به اندازه افراد سالم انتظاراتی داریم، مشکلات ما بیشتر است از طرفی توانایی کار کردن مانند افراد عادی را نداریم و مشکلات مالی ناشی از بیکاری نیز اذیتمان می‌کند.
وی افزود: ولی اگر شرایط طوری شود که ما از طریق پیشرفت تکنولوژی و فناوری اطلاعات توانمند شویم و با توجه به شرایط فیزیکی کار کنیم، کمی از مشکلات ما کاسته می‌شود.
امیر با بیان اینکه من جوانم و به شخصه دوست دارم از طریق فناوری اطلاعات شغلی برای خود دست و پا کنم، ابراز کرد: اگر معلولان با فناوری اطلاعات آشنا شوند علاوه بر اینکه می‌توانند با توجه به شرایط فیزیکی خود شغلی داشته باشند بیشتر کارهای خود را می‌توانند در خانه انجام دهند.
امیر که علاوه بر معلولیت از قسمت پا در بینایی نیز کمی با مشکل روبرو بود در مورد مناسب‌سازی پورتالهای ادارات نیز عنوان کرد: سخن کوتاه کنم، انتظار ما این است که هر چیزی که راه‌اندازی می‌شود معلولان نیز فراموش نشوند.
افضل 38 ساله فارغ‌التحصیل رشته کامپییوتر با دلی پر که 18 سال بیکاری را تجربه می‌کند با بیان اینکه برای خلاصی از بیکاری به دانشگاه رفتم تا شاید شغلی برای خود دست و پا کنم به تسنیم گفت: گله اولم از دانشگاه‌هاست، 4 سال عمرم فقط با خواندن کتابها گذشت و هیچ مهارتی به ما آموزش داده نشد، این چه سیستم آموزشی است که یک فارغ‌التحصیل با هزاران گرفتاری از دانشگاه خارج می‌شود در حالی که مهارتی را هم نیاموخته است.
وی اظهار داشت: بعد از فارغ‌التحصیلی با وضعیت نامطلوب خود در مواقعی برای اینکه خرج و مخارجم را تامین کنم به کارگری می‌روم، خدا می‌داند چه عذابی که نمی‌کشم ولی مجبورم.
افضل با بیان اینکه درد ما بی‌پولی است و درمان نیز پول است، خاطرنشان کرد: اگر ما معلولان از نظر مالی تامین بودیم خودمان برای توانمند کردن خود اقدام می‌کردیم ولی مشکل اینجاست که مشکلات ما یکی نیست.
وی تصریح کرد: واقعا اگر نهادی باشد تا امثال من را توانمند کند ما دیگر نیازی به کسی نداریم، اگر من شغلی داشتم تا 38 سالگی مجرد نمی‌ماندم.
این معلول گفت: من دوست دارم در بخش شبکه‌های کامپییوتری به جایی برسم ولی آیا می‌توانم هرینه کلاسهای آموزشی خوب را بدهم؟
وی بیان کرد: دوستی را سراغ دارم که قطع نخاع است، اگر این معلول بخواهد مثلا برای انجام کارهای بانکی خود اقدام کند، آیا نیاز نیست این شخص را توانمند کنیم یا خدماتی را در اختیارش قرار دهیم تا از طریق اینترنت کارهای بانکی خود را انجام دهد؟
افضل در پایان عنوان کرد: درخواست ما از مسئولان این است که کاری کنند تا مشکل و فکر ما تنها معلولیت‌مان باشد نه هزاران مشکل دیگر، بهتر است به ما هم مانند افراد سالم نگریسته شود.
علی‌اکبر جلالی، موسس نخستین روستای الکترونیکی و پدر علم فناوری اطلاعات ایران در این باره گفت: فناوری اطلاعات در سالهای اخیر توانسته تغییرات زیادی را در زندگی معلولان و افراد کم‌توان به وجود آورد که سازمانهای جهانی نیز فعالیتهای زیادی برای استفاده معلولان از فناوری انجام داده‌اند.
وی با اشاره به قطعنامه‌ای که برای توانمندسازی معلولان در پاریس تصویب شده است، افزود: بر اساس این مصوبه در کویت، مرکزی تحت عنوان توانمندسازی معلولان بوجود می‌آید که در آن معلولان با مراجعه به این مرکز آموزشهای لازم را برای استفاده از فناوریهای متنوع که در اختیار معلولان قرار دارد را می‌بینند و پس از اینکه توانستند با آن فناوری زندگی خوبی را برای خود برنامه‌ریزی کنند به جامعه خود برمی‌گردند.
موسس نخستین روستای الکترونیکی عنوان کرد: در کشور ما نیز قدمهای نسبتا بزرگی از طرف بهزیستی برداشته می‌شود و کارهایی در حال انجام است که حمایت از مرکز آموزشی منجی توانسته است فرصتهای آموزشی را برای جمع زیادی از معلولان به وجود آورد و همین‌طور از فناوریهای مختلفی که برای استفاده و ارتباط معلولان با اینترنت و فضای مجازی در جهان وجود دارد در این مرکز آموزش داده می‌شود.
وی ابراز کرد: پیش‌بینی می‌شود در آینده نزدیک فناوری اطلاعات فرصتهای بسیاری را به گونه‌ای فراهم کند تا معلولان بتوانند مانند افراد سالم از خدمات فناوری اطلاعات استفاده کنند.
جلالی با ارائه پیشنهادی به مسئولان گفت: مناسب است در کشور ما ستادی برای توسعه فناوری اطلاعات در خدمت معلولین با حمایت نهادهای بینالمللی تشکیل شود و بتوان با استفاده از بودجه‌های بینالمللی و امکاناتی که در سطح جهان وجود دارد در این قسمت فعالیتهای گسترده‌ای را برای پیوستن افراد کم توان به افراد توانمند از طریق فناوری اطلاعات به وجود آورد.
اقدامات کمیسیون ملی یونسکو
شیدا مهنام، مسئول امور اجتماعی کمیسیون ملی یونسکو در ایران در این باره به خبرنگار تسنیم گفت: ما پیرو نشستی که دو ماه قبل در تهران داشتیم ظرفیت‌ها و کاستی‌هایی که در این حوزه وجود دارد مورد بررسی قرار گرفت و برنامه‌ریزی‌هایی نیز برای توانمندسازی معلولان از طریق پیشرفت فناوری انجام شد که نظرات متفاوت بود.
وی با اشاره به برنامه‌های حوزه توانمندسازی معلولان خاطرنشان کرد: قصد داریم به عنوان یونسکو پورتالی را راه‌اندازی کنیم که بتوانیم از کل ظرفیت‌های سراسر کشور تا جایی امکان دسترسی به این پورتال فراهم باشد از فعالیت‌هایی که در این خصوص می‌شود مطلع شویم.
مسئول امور اجتماعی کمیسیون ملی یونسکو در ایران افزود: از طریق این پرتال دستاوردهای دانشمندان ایران و جهان معرفی می‌شود تا در راستای توان‌افزایی معولان سهیم بوده و تجارب کشورهای دیگر را نیز در این خصوص منتقل کنیم.
وی با بیان اینکه قصد داریم نکاتی را در برنامه ششم به سیاستگذاران ارائه دهیم، اظهار داشت: جلساتی با بهزیستی در این مورد برگزار کرده‌ایم و راهکارهای خوبی مطرح شده و نکاتی را به جمع‌بندی رسیده‌ایم.
توانمندسازی الکترونیکی معلولان، تهدید یا فرصت؟
توانمندسازی الکترونیکی معلولان از یک طرف که می‌تواند بسیار سازنده و مفید باشد از طرفی نیز معایبی دارد که نیاز به بررسی بیشتر دارد.
یکی از معایب این است که ممکن است عملکرد مکانیکی معلولان تحت تاثیر قرار گیرد.
مهنام با تایید این موضوع گفت: اگر معلولان صرفا به ict اکتفا کنند ممکن است در امید به زندگی و نشاط با یکسری بحرانها مواجه شوند و از نظر حرکتی و مکانیکی نیز مشکلاتی برایشان به وجود آید.
وی افزود: به نظر بنده باید در این موضوع به دقت عمل کرد تا با مدیریت معایب بتوان معلولان را در استفاده از خدمات فناوری اطلاعات یاری کرد.
دسترس پذیری خدمات شهری
موسس نخستین روستای الکترونیکی در مورد دسترس پذیری خدمات شهری نیز اظهار داشت: خدماتی که افرد کم توان نیاز دارند فقط مربوط به خدمات ارتباطات و فناوری اطلاعات نمی‌شود بلکه امروزه علاوه بر فناوری اطلاعات باید به مسائل دیگری برای حمایت از معلولان توجه داشت.
وی تصریح کرد: شهرداریهای ما باید مکلف شوند که زمینه دسترسی شهروندان را به محیط‌های عمومی به گونه‌ای فراهم کنند که افراد معلول همانند افراد سالم از تمامی امکانات عمومی کشور استفاده کنند.
جلالی عنوان کرد: در این زمینه فرصتهای جدیدی در جهان به وجود آمده، به فرض مثال اینترنت اشیا خدمات بسیار خوبی را در اختیار معلولان قرار می‌دهد و همین‌طور امکانات دیگری مانند پرینتر سه بعدی می‌تواند بعضی از ابزارهای لازم را برای معلولان و افراد کم توان فراهم کند که در گذشته امکان تولید آن نبود.
وی گفت: هر روز که از توسعه فناوری اطلاعات می‌گذرد انتظار است در کنار خدمات فیزیکی که شهرداریها و سایر ادارات مختلف انجام می‌دهند بتوان از این امکانات برای بکارگیری معلولان در سطوح مختلف استفاده کرد.
مهنام، مسئول امور اجتماعی کمیسیون ملی یونسکو در ایران نیز در این مورد گفت: ما باید به این نکته توجه کنیم که چه اقداماتی انجام شود تا دسترسی معلولان راحت باشد و در بحث فناوری اطلاعات چه سرویس‌هایی ارائه شود.
وی افزود: در حوزه آموزش معلولان، ict به ویژه برای نابینایان تاثیرگذار بوده است، در مورد ورزش معلولان باید بررسی شود که فناوریهای نوین چه مقدار می‌تواند ابزارهایی را برای راحتی این افراد در دسترس قرار دهد.
مهنام بیان کرد: در بحث دسترس پذیری خدمات شهری ما هم می‌توانیم بگویم مشکل قانون داریم و هم بگوییم مشکلی از از نظر قانون وجود ندارد چرا که این موضوع قابل بررسی است.
وی ابراز کرد: ما در کوانسیونهای بینالمللی عضو هستیم و اگر بر طبق آنها عمل کنیم به طور یقین عقب هستیم و از طرفی در حوزه سیاست‌گذاری مشکل داریم که دلیلش توجه نکردن به این موضوع بوده است.
مسئول امور اجتماعی کمیسیون ملی یونسکو در ایران خاطرنشان کرد: با این وجود جای امیدواری است که امروز فضای جدیدی را می‌بینیم که نگرشها عوض می‌شود، کلانشهرها به دلیل گرفتاریهای زیاد کمتر به موضوع دسترس پذیری پرداخته‌اند ولی شهرهایی نیز هستند که علاوه بر کوچک بودن امکانات بسیار خوبی را برای معلولان فراهم می‌کنند.
وی افزود: زنجان از این نظر پیشقدم بوده که گزارشی نیز برای ما با حضور همکارانی که از پاریس به ایران آمده بودند، ارائه شد که نشان دهنده حرکت‌هایی است که در این استان انجام می‌شود.
نوید کمالی، مشاور رئیس کمیته مناسب‌سازی شورای شهر زنجان در این باره به تسنیم گفت: خوشبختانه کمیته مناسب سازی شورای اسلامی شهر زنجان به مدد رویکردهای جهادی و هوشمندانه آن توانسته است زنجان را به عنوان یک شهر پیشگام در عرصه مناسب سازی الکترونیکی در بین سایر شهرها و حتی کلانشهرهای کشور معرفی کند.
وی عنوان کرد: در مجموعه این کمیته باور به ایجاد دسترسی‌های برابر برای تمام آحاد شهروندان وجود دارد و تنها به مدد فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطاتی است که می‌توان دسترسی برابر تمام شهروندان و خصوصا معلولان و کم توانان را به خدمات و فرصتهای برابر تضمین کرد.
کمالی اظهار داشت: در حوزه فضای مجازی و خدمات الکترونیکی، شهرداری و شورای اسلامی شهر زنجان با شعار نهضت مناسب‌سازی الکترونیکی و با تکیه بر استانداردهای جهانی دسترس‌پذیری الکترونیکی از جمله WCAG و WC3 توانسته است اقدامات موفقی را پیش ببرد که نخستین آن اقدام برای مناسب‌سازی خدمات الکترونیکی شهرداری و شورای اسلامی شهر زنجان است.
وی افزود: بر اساس استاندارد جهان WCAG تمام محتواهای اینترنتی باید برای تمام کاربران از جمله معلولان و کم توانان جسمی از جمله نابینایان، کم بینایان، ناشنوایان و حتی معلولان جسمی و حرکتی قابل بهره‌برداری باشد که در تلاشیم شهرداری و شورای اسلامی زنجان به الگویی در پیاده سازی این استانداردها بدل شود.
فرهاد میرزایی، معاون امور توانبخشی بهزیستی استان زنجان در گفت‌وگو با تسنیم اظهار داشت: در دنیای مدرن امروزی فناوری اطلاعات در زندگی روزمره تاثیرات شگرفی داشته، مسافتها را کوتاه و دسترسی همگانی به اطلاعات را بسیار آسان کرده است.
وی گفت: شهر الکترونیکی که دستاورد مهم انسان مبتکر و خلاق بوده، در توانمندسازی افراد با اختلالات حرکتی جسمی و معلولان بسیار موثر و کارساز است.
معاون امور توانبخشی بهزیستی استان زنجان تاکید کرد: ابزارهای نرم افزاری و سخت افزاری در شهرهای الکترونیکی سبب می‌شود سطح زندگی معلولان به نحو بسیار شایسته ارتقا یابد، افراد ناشنوا و نابینا با کمک تجهیزات مدرن توانبخشی می‌توانند ارتباط خود را با اطرافیان و دنیای اطراف توسعه دهند.
وی ابراز کرد: طراحی سایت‌های متعدد در شهر الکترونیکی برای کاریابی و بالا بردن سطح اطلاعات معلولان در کشورهای پیشرفته بسیار کاربردی شده و حتی امکان اشتغال از راه دور را برای معلولان فراهم کرده است.
میرزایی خاطرنشان کرد: برای اینکه معلولان بتوانند از شهرهای الکترونیکی حداکثر استفاده را داشته باشند باید زمینه دسترسی آنان به سرویس‌های این شهرها فراهم شود و بدین منظور در کشورمان بایستی رابط‌های نرم افزاری و سخت افزاری را برای گروهای مختلف معلولان سازگار کنیم.
وی تصریح کرد: بهزیستی نیز به عنوان یک سازمان مطالبه‌گر بایستی پیگیر این امر مهم باشد.
لزوم تغییر نگرشها به معلولان
مسئول امور اجتماعی کمیسیون ملی یونسکو در ایران نیز با اشاره به اینکه شهرداریها محور اصلی هستند، بیان کرد: هر گونه تغییرات و فضاسازیها باید به گونه‌ای باشد که افراد معلول با کاهش مشکلات به جامعه سوق پیدا کنند و مشارکت‌شان افزایش یابد.
وی افزود: مجلس نیز باید با دیکته کردن بودجه قدم‌هایی را برای تکمیل چرخه توانمندسازی الکترونیکی معلولان و دسترس پذیری خدمات شهری بردارد.
مهنام این را نیز گفت که تا وقتی که زیرساخت‌های فرهنگی و اجتماعی را درست نکنیم و نگرشها به معلولان عوض نشود قطعا نمی‌توانیم موفق باشیم.
شاید به گفته مسئول امور اجتماعی کمیسیون ملی یونسکو در ایران که می‌گوید تا چند سال گذشته سخنی از این موضوع که فناوری اطلاعات تا چه میزان می‌تواند در خدمت معلولان قرار گیرد کمتر مورد بحث قرار می‌گرفت نشان از رکود چندین ساله در حق طبیعی معلولان دارد.
اکثر معلولان در تامین مخارج زندگی با مشکلاتی روبرو هستند که بیشتر این افراد با توجه به مشکلاتشان قادر به حضور در محیط‌های کاری نیستند که فناوری اطلاعات می‌تواند بیشتر این افراد را توانمند کند.
جلالی، موسس نخستین روستای الکترونیکی و پدر علم فناوری اطلاعات ایران در این باره می‌گوید که مهمترین ابزاری که فناوری اطلاعات می‌تواند در خدمت معلولان قرار دهد مشاغل دانش بنیان است یعنی اینکه معلولان بتوانند از طریق فناوری اطلاعات شغلهایی را پیدا کنند که بدون رفتن به محیط کار درآمد لازم را کسب کنند.
گزارش از علی الماسی
انتهای پیام/