«بحران آب» در کمین صنعت و اقتصاد استان سمنان

به گزارش خبرگزاری تسنیم از سمنان، مصرف و برداشت بی‌رویه از سفره‌های زیرزمینی برای مصارف گوناگون به‌ویژه بخش کشاورزی نیز سبب شده سطح آب در سفره‌های زیرزمینی بیش‌ازپیش پایین رفته و این موضوع نیز آینده کشور را با خطر جدی روبرو کند.

عوامل متعددی در ایجاد بحران آب در کشور دخیل هستند که در این میان مصرف غیر بهینه آب در بخش کشاورزی بیشترین تأثیر را دارد و اگر این روند ادامه یابد؛ در مدت‌زمان نه‌چندان دور ایران با بحران شدید آب مواجه خواهد شد. کما اینکه در حال حاضر نیز وضعیت منابع آبی بسیار نامناسب بوده و بسیاری از تالاب‌ها و دریاچه‌های کشور خشک‌شده و یا در معرض خشک شدن قرار دارند و محیط‌زیست کشور نیز در معرض خطرهای زیادی چون افزایش ریز گردها و فرونشست زمین قرارگرفته است. در حقیقت باید گفت که معیارهای توسعه پایدار در کشور مدنظر قرار نگرفته است.

کمبود آب، هوای ناسالم، زمین خشک و ترک‌خورده همه و همه میراث ما برای آیندگان و فرزندانمان است؛ اگر به‌زودی چاره‌ای اساسی و پایدار برای آن نیندیشیم.

بحران آب در استان سمنان جدی است

استاندار سمنان با جدی خواندن مشکل کمبود منابع آبی در این استان معتقد است که تأمین آب مهم‌ترین محور فعالیت‌های مدیران عالی این استان است.

محمدرضا خباز با اشاره به اینکه تأمین آب مهم‌ترین شرط برای پیشرفت استان سمنان است خاطرنشان می‌کند: استان سمنان در صورت تأمین منابع آبی یکی از گزینه‌های جدی برای انتقال پایتخت اداری ـ سیاسی است.

وی با اشاره به اینکه در برخی شهرهای استان سمنان مشکل کمبود آب بسیار حاد بوده و تابستان امسال به‌سختی در این شهرها گذشته است به‌صراحت بیان می‌کند که کمبود آب شرب در برخی شهرها سبب شرمندگی مدیران از مردم این شهرها شده است و باید به هر طریقی که ممکن است، منابع آبی برای آب شرب مردم تأمین شود.

توسعه استان سمنان با تأمین منابع آبی گره‌خورده است/ مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی اولویت اصلی است

استاندار سمنان با اشاره به اینکه توسعه استان سمنان با تأمین منابع آبی گره‌خورده است می‌افزاید: ازاین‌رو باید به فکر تأمین آب موردنیاز مردم به هر طریق ممکن باشیم.

خباز به برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده برای حل معضل آب در استان سمنان اشاره‌کرده و از پیش‌بینی راهکارهای بلندمدت و کوتاه‌مدت برای حل بحران آب در این استان سمنان خبر می‌دهد.

وی از مدیریت منابع آبی در بخش‌های مختلف به‌ویژه بخش کشاورزی به‌عنوان مهم‌ترین برنامه‌های کاری خود در حل مشکل آب در استان سمنان نام‌برده و خاطرنشان می‌کند: مدیریت مصرف آب به‌عنوان مهم‌ترین راهبرد در حل معضل کمبود آب در استان سمنان دنبال می‌شود.

سهم 87 درصدی کشاورزی از آب مصرفی استان سمنان/راندمان آبیاری کشاورزی در استان سمنان پایین است

استاندار سمنان با اشاره به اینکه بیش از 87 درصد از آب مصرفی در این استان، سهم بخش کشاورزی است افزایش راندمان آبیاری را چاره کار می‌داند و می‌افزاید: با توجه به راندمان پایین آبیاری محصولات کشاورزی در استان سمنان باید برنامه‌ریزی کنیم تا مصرف آب در تولید محصولات کشاورزی در این استان کاهش یابد.

خباز با تأکید بر لزوم توسعه سیستم‌های نوین آبیاری محصولات کشاورزی و باغی در استان سمنان از مذاکرات خود با مسئولان سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور برای اختصاص اعتبار ویژه برای این بخش در سال آینده خبر داده و می‌گوید: باید روش‌های جدید آبیاری در استان سمنان جایگزین رو‌ش‌های قدیمی شود.

وی بر ضرورت اصلاح الگوی کشت در استان سمنان تأکید کرده و ادامه می‌دهد: باید با توجه به مزیت‌های نسبی در استان سمنان به سمت کشت محصولات با آب بری کم و ارزش‌افزوده بالا حرکت کنیم.

دستور ویژه رئیس‌جمهور درباره انتقال آب دریای خزر

استاندار سمنان در پاسخ به پرسشی مبنی بر سرنوشت انتقال آب دریای خزر به فلات مرکزی سمنان از دستور ویژه رئیس‌جمهور برای این پروژه مهم سخن گفته و با ذکر خاطره‌ای از روز انتصابش به سمت نماینده عالی دولت در زادگاه رئیس‌جمهور می‌افزاید: پس از رأی مثبت هیئت دولت برای انتصاب بنده به‌عنوان استاندار سمنان، رئیس‌جمهور در سخنانی بر ضرورت حل مشکل آب در این استان تأکید کرد.

خباز با اشاره به محتوای سخنان رئیس‌جمهور خطاب به وی درباره انتقال آب دریای خزر تصریح می‌کند: رئیس‌جمهور در این جلسه با اشاره به در جریان بودن طرح انتقال آب بین حوضه‌ای مطالعات انجام‌شده در این زمینه را ناکافی دانسته و تأکید کرد: باید مطالعات کافی از همه جنبه‌های اقتصادی، زیست‌محیطی، اجتماعی و دیگر بخش‌ها برای این انتقال آب انجام شود.

طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری در استان سمنان اجرا شود

نماینده عالی دولت در استان سمنان با اشاره به بارش‌های اخیر، از اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری و کنترل هرز آب‌ها به‌عنوان دیگر راهکار جبران کمبود منابع آبی نام‌برده و ادامه می‌دهد: اجرای این طرح، تهدید سیلاب را به فرصت جبران منابع آبی تبدیل می‌کند.

خباز معتقد است که جداسازی آب شرب از آب سایر مصارف در استان سمنان نیز می‌تواند به‌عنوان یکی دیگر از راه‌های حل مشکلات کم‌آبی، به‌ویژه در بخش آب شرب در استان سمنان مطرح و اجرا شود.

«بحران آب»؛ در کمین اقتصاد استان سمنان‌

فعالان بخش صنعت در استان سمنان، نیز از آب به‌عنوان یکی از مشکلات مهم پیش روی صنعت این استان در کنار مشکلات اقتصادی موجود در کشور نام می‌برند.

رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی استان سمنان دراین‌باره معتقد است که امروز توسعه صنعت در استان سمنان با موضوع آب عجین شده است.

علی‌اصغر جمعه‌ای به مشکلات موجود در حوزه آب برای صنایع استان سمنان اشاره‌کرده و می‌افزاید: می‌توان گفت که درواقع، «بحران آب»؛ در آینده در کمین اقتصاد استان سمنان‌ خواهد بود و بخشی از آثار آن نیز از همین امروز مشهود است.

وی با اشاره به راهکارهای مختلف برای رفع مشکل کمبود آب در استان سمنان، از پروژه انتقال آب دریای خزر به این استان به‌عنوان مهم‌ترین راهکار حل این معضل برای آینده درازمدت نام‌برده و اعتقاد دارد که مدیران صنایع و سرمایه‌گذاران بخش خصوصی نیز باید برای اجرای این پروژه بزرگ به کمک دولت بیایند و در اجرای آن سهیم شوند.

مدیریت صحیح مصرف آب در بخش کشاورزی استان ضروری است

مدیر آب‌وخاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان نیز بر ضرورت مدیریت صحیح مصرف آب در بخش کشاورزی تأکید کرده و آن را یکی از راهکارهای مهم عبور از گردنه سخت کم‌آبی می‌داند.

حسین شاهینی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم، بابیان اینکه بر اساس آمار اعلام‌شده از سوی کارشناسان بیش از 75 درصد منابع آبی استان از طریق آب‌های زیرزمینی تأمین می‌شود معتقد است: عمده منابع آبی استان سمنان در بخش کشاورزی به مصرف می‌رسد که این موضوع بیانگر ضرورت توجه به مدیریت صحیح مصرف آب در بخش کشاورزی استان است.

وی با اشاره به تبخیر بالای آب در استان کویری سمنان می‌افزاید: در استان سمنان به لحاظ حاکم بودن شرایط آب و هوایی گرم و خشک و پایین بودن میزان نزولات جوی و از طرفی تبخیر نسبتاً بالا، آب به‌عنوان یکی از عوامل و منابع اصلی تولید از اهمیت و نقش بسزایی برخوردار است و باید در مصرف آن دارای مدیریت صحیح بود.

مدیر آب‌وخاک سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان به برخی از راهکارهای موجود در راستای مصرف بهینه آب اشاره‌کرده و ادامه می‌دهد: استفاده از سیستم‌های آبیاری تحت‌فشار، احداث و بهسازی کانال‌های آبیاری عمومی، تجهیز و نوسازی اراضی و توانمندسازی تشکل‌های آب بران و ... ازجمله این راهکارها است.

شاهینی خاطرنشان می‌کند که با استفاده از این ‌روش‌ها علاوه بر مدیریت صحیح و بهینه آب می‌توان راندمان در بخش کشاورزی را نیز بالا برد.

تجهیز بیش از 20 هکتار از اراضی استان سمنان به آبیاری تحت‌فشار

مدیر آب‌وخاک سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان به تجهیز بالغ‌بر 20 هزار و 103 هکتار از اراضی استان سمنان به دستگاه‌های آبیاری تحت‌فشار اشاره و بیان می‌کند: از این مقدار بالغ‌بر 11 هزار و 723 هکتار قطره‌ای و هفت هزار و 490 هکتار بارانی و 890 هکتار نواری (تیپ) است.

وی از ضرورت تجهیز اراضی کشاورزی استان سمنان به دستگاه‌های نوین آبیاری سخن گفته و با اشاره به طرح‌های در دست اقدام در این خصوص می‌افزاید: حدود یک هزار هکتار از اراضی استان نیز در دست اقدام جهت اجرای دستگاه‌های تحت‌فشار هستند.

مدیر آب‌وخاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی استان با اذعان به اینکه اصلاح الگوی کشت و همچنین حرکت به سمت استفاده از دستگاه‌های نوین آبیاری از مهم‌ترین راه‌های کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی است تصریح می‌کند: بالغ‌بر 40 هزار هکتار دیگر از اراضی استان سمنان قابلیت اجرای دستگاه‌های نوین آبیاری رادارند.

شاهینی احداث و بهسازی کانال‌های آبیاری عمومی را از دیگر راهکارهای کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی دانسته و می‌گوید: بیش از 25 هزار هکتار عملیات تجهیز و نوسازی و دو هزار و 500 کیلومتر کانال انتقال آب در اراضی استان اجراشده است.

راندمان آبیاری در استان سمنان 41 درصد است

مدیر آب‌وخاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان از افزایش راندمان آبیاری در استان به 41 درصد خبر داده و ادامه می‌دهد: مدیریت آب‌وخاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان در جهت بهبود و افزایش راندمان آب در بخش کشاورزی اقدامات مناسبی انجام داده است.

وی با اشاره به مطالعات انجام‌شده در سال 79 در حوزه آب، می‌افزاید: بر اساس این مطالعات؛ راندمان آبیاری در سطح استان 36.62 درصد تعیین‌شده که با توجه به اجرای پروژه‌های آب‌وخاک در سطح استان و طبق محاسبات کارشناسان صاحب‌نظر، امروز راندمان آبیاری به 41.37 درصد افزایش‌یافته است.

مدیر آب‌وخاک سازمان جهاد کشاورزی استان به برخی اقدامات ترویجی- آموزشی صورت گرفته در راستای ترغیب کشاورزان درباره مدیریت بهینه مصرف آب کشاورزی اشاره‌کرده و از برگزاری بازدید درون استانی با حضور بهره‌برداران و تولیدکنندگان خبره از پروژه‌های آب‌وخاک، ارسال پیامک ترویجی، برگزاری کارگاه‌های آموزشی و ترویجی در خصوص مدیریت آب، تهیه و تدوین فیلم‌های آموزشی ترویجی مدیریت آب در مزرعه، چاپ بروشور در خصوص ارقام مقاوم به تنش شوری و خشکی به‌عنوان بخشی از این اقدامات نام می‌برد.

به گفته شاهینی شناسایی و معرفی و تجلیل از نمونه‌های برتر بخش کشاورزی حوزه آب، برنامه انتقال‌یافته‌های تحقیقاتی با موضوع مدیریت آب در حوزه کشاورزی، بازدید کشاورزان از نمایشگاه ادوات کشاورزی و تولیدات شبکه آبیاری و برگزاری نمایشگاه تولیدات تجهیزات آبیاری نیز بخشی دیگر از اقدامات آموزشی این مدیریت در راستای مصرف بهینه آب است.

سالانه 150 میلیون مترمکعب از مخازن سفره‌های زیرزمینی کاسته می‌شود

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان سمنان از کاهش سطح سفره‌های زیرزمینی در استان خبر داده و معتقد است: به‌طور متوسط سطح مخازن سفره‌های زیرزمینی استان سمنان 150 میلیون مترمکعب کاهش می‌یابد.

اتابک جعفری با اشاره به وجود خشک‌سالی‌های متناوب در استان سمنان تصریح می‌کند که استان سمنان دارای اقلیم خشک و کویری است که عدم نزولات جوی در چند سال اخیر نیز سبب خشک‌سالی و پایین رفتن سطح سفره‌های زیرزمینی شده است.

وی با اشاره به کاهش بارش‌ها در چند سال اخیر در استان سمنان خاطرنشان می‌کند: نبود بارش در استان و همچنین اضافه برداشت‌های متناوب از سفره‌ها و منابع زیرزمینی سبب شده سطح این سفره کاهش یابد و به‌طور متوسط سالانه 150 میلیون مترمکعب کسری مخزن داشته باشیم.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان با اشاره به اینکه بارندگی‌های دوماهه اخیر اثرات مثبتی بر دبی آب چشمه‌ها و قنوات داشته است اعتقاد دارد: اندازه‌گیری‌ها رشد 9 درصدی را نسبت به سال گذشته نشان می‌دهد.

جعفری می‌افزاید: اما متأسفانه درعین‌حال؛ کماکان این روند از دبی میانگین درازمدت استان، بین 26 تا درصد کمتر است و این بارندگی‌ها بر جریانات سطحی اثر بسیار ناچیزی داشته است.

وی به وضعیت سفره‌های آب زیرزمینی استان اشاره‌کرده و ادامه می‌دهد که اثرات مثبت بارندگی‌های اخیر در مدت طولانی‌تری بر سفره‌های آب نمایان می‌شود.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان سمنان به برخی طرح‌های اجراشده در راستای تغذیه سفره‌های زیرزمینی اشاره و خاطرنشان می‌کند: طرح‌های تغذیه مصنوعی سفره‌های زیرزمینی از طرح‌های مهم شرکت آب منطقه‌ای استان در این زمینه است.

جعفری درباره کاربرد این طرح نیز عقیده دارد: در تغذیه مصنوعی؛ آب‌های سیلاب و آب‌های از دست خارج را در یک محل جمع‌آوری و جهت تغذیه سفره‌های آب‌های زیرزمینی مورداستفاده قرار می‌گیرد.

حجم آب پشت سد دامغان نسبت سال گذشته کاهش‌یافته است

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان سمنان از کاهش حجم آب ذخیره‌شده در پشت سد دامغان خبر داده و می‌افزاید: حجم مخزن این سد در حال حاضر 13.01 میلیون مترمکعب است و نسبت به سال گذشته کاهش داشته است.

جعفری ادامه می‌دهد: سد دامغان در سال 1384 شروع به آبگیری شد، میزان ذخیره آن 21 میلیون مترمکعب بود و همچنین میانگین آب ورودی به سد در حال حاضر 347 لیتر در ثانیه و حجم مخزن این سد در حال حاضر 13.01 میلیون مترمکعب است.

مدیر دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه‌ای استان سمنان نیز میانگین وزنی بارش در ایستگاه‌های مبنای استان را در سال آبی جدید را 23.4 میلی‌متر عنوان کرده و با اشاره به اینکه سال آبی از مهرماه آغاز و تا شهریور سال بعد ادامه دارد می‌گوید: خوشبختانه در سال آبی جدید تا بیستم دی‌ماه مقدار 35.1 میلی‌متر بارش در استان وجود داشته که نسبت به مدت مشابه در سال گذشته 34 درصد افزایش نشان می‌دهد.

محمدحسین ریاضی با مقایسه میزان بارش‌های امسال نسبت به میانگین درازمدت در استان سمنان می‌افزاید: این میزان بارش نسبت به میانگین درازمدت نیز 5 درصد افزایش را نشان می‌دهد.

مدیر دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه‌ای استان سمنان، مجموع آورد در رودخانه‌های دارای ایستگاه هیدرومتری را در سال آبی 93-94 بالغ‌بر 16 میلیون مترمکعب عنوان کرده و ادامه می‌دهد: و این میزان در سال آبی 94-95 بالغ‌بر 14 میلیون مترمکعب گزارش‌شده است.

ریاضی بابیان اینکه آورد رودخانه‌ها نیز در استان روند کاهشی داشته است معتقد است: مجموع آورد رودخانه‌ها در استان نسبت به سال قبل منفی 10 درصد و نسبت به درازمدت منفی 35 درصد کاهش داشته است.

وی به کاهش سطح سفره‌های آب زیرزمینی در استان اشاره و بیان می‌‌کند: متأسفانه به علت خشک‌سالی و همچنین اضافه برداشت‌های متناوب، سطح سفره‌های زیرزمینی در استان روند کاهشی دارد.

مدیر دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه‌ای استان میانگین افت سطح آب‌های زیرزمینی در استان را منفی 70 سانتی‌متر عنوان کرده و می‌گوید: این میزان افت بالغ‌بر 150 میلیون مترمکعب است؛ به این معنا که سالانه بالغ‌بر 150 میلیون مترمکعب از مخازن سفره‌ها کم می‌شود.

به عقیده ریاضی، نبود بارش، آبدهی نامناسب رودخانه‌ها، اضافه برداشت از چاه‌ها و مواردی ازاین‌دست سبب شده که سطح سفره‌های زیرزمینی روند کاهشی داشته باشد.

به‌هرروی؛ استفاده بهینه از منابع آبی موجود یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است. بر اساس گفته‌های کارشناسان، جنگ آینده بر سر آب و منابع آبی است؛ لذا باید امروز اندیشید و با مصرف درست و صحیح منابع خدادادی را به آیندگان سپرد.

به عقیده کارشناسان، بیشترین مصرف و هدر رفت آب در بخش کشاورزی صورت می‌گیرد و بر این اساس ضرورت دارد تا در این بخش ضمن اصلاح الگوی کشت به سمت دستگاه‌های نوین آبیاری حرکت کرد و از حداقل میزان آب بیشترین راندمان را داشت.

این موضوعی است که امروز در کشور ما توجه چندانی به آن نشده و لازم است تا مدیران امروز و آینده کشور برای آن برنامه‌ریزی ویژه داشته باشند.

امروز به‌درستی همه مسئولان و برنامه ریزان کشور به موضوع مهم کمبود آب در کشور پی برده و به این نتیجه رسیده‌اند که باید به سمت تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی حرکت کرد؛ اما مشکل اینجا است که دستگاه‌هایی که این آب در بخش فعالیت آنان مصرف می‌‌شود؛ همواره توپ را در زمین دیگری می‌اندازند.

کمبود آب گرچه امسال باوجود بارش‌های نسبتاً مناسب امسال کمی از چشم‌ها دورمانده است؛ اما باید توجه داشت که بحران کم‌آبی همواره در کمین توسعه کشور و استان کم آب ما است و باید برای مدیریت در مصرف آن برنامه‌ریزی جدی کرد.

میانگین بالای مصرف آب در بخش کشاورزی و بازده پایین آب مصرفی در این بخش این سؤال را در اذهان ایجاد می‌کند که آیا به‌راستی زمان تغییر نگرش در بخش کشاورزی کشور نرسیده است؟

گزارش از آذر پژمان

عکس از مسعود محقق

انتهای پیام/