آشنایی با سوره‌های کتاب آسمانی/آل‌عمران
مقصود سوره آل‌عمران دعوت مومنین به اتحاد و یکپارچگی است تا خود را برای مقابله با دشمنان یعنی یهود و نصاری و مشرکین آماده سازند و در این راه پایداری و استقامت به خرج دهند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، آل عمران یعنی خاندان عمران(1) و سوره مدنی است.
این سوره در زمانی نازل گردید که دشمنان اسلام در خاموش کردن نور خدا همگی با هم متحد شده و با دست و زبان و همه امکانات خود به مقابله با اسلام و جامعه نوپای مسلمانان در مدینه برخاسته بودند. از یک طرف یهود و نصاری در داخل جمعیت مسلمانان فتنه و آشوب می‌کردند تا وحدت و یکپارچگی آنان را برهم زنند و از سوی دیگر، مشرکین با نیروهای اسلام در جنگ بودند و امنیت را از جامعه اسلامی سلب می‌کردند.
در آن ایام اسلام در حال گسترش بود و آوازه‌اش همه جا را پر کرده بود، و مردم دنیا چه یهودی و چه مسیحی و چه مشرک، همه بر علیه اسلام قیام کرده بودند. مسلمانان نیز در حال آماده باش برای دفاع بودند. بنابراین تمام قوای خود را برای این کار بسیج کرده بودند.(2)
در آیات 103 تا 105 مومنین را به وحدت و همدلی فراخوانده و از تفرقه و جدایی باز می‌دارد و به برپایی داشتن امر به معروف و نهی از منکر فرمان می‌دهد. برگردان آن آیات چنین است:
و همگی به ریسمان خدا چنگ زنید و پراکنده نشوید و نعمت خدا را بر خود یاد کنید: آنگاه که دشمنان ]یکدیگر[ بودید، پس میان دلهای شما الفت انداخت، تا به لطف او برادران هم شدید؛ و در کنار پرتگاه آتش بودید که شما را از آن رهانید. اینگونه خدا نشانه‌هایش را بر شما روشن می کند، باشد که شما راه یابید.
و باید از میان شما گروهی، ]مردم را[ به نیکی دعوت کنند و به کار شایسته امر کنند و از زشتی بازدارند و آنان همان رستگارانند.
و چون کسانی نباشید که پس از آنکه دلایل آشکار برایش آمد، متفرق شدند و با هم اختلاف پیدا کردند و برای آنان عذابی سهمگین است.
منظور از چنگ زدن به ریسمان الهیف توجه به آیات الهی و پیروزی از کتاب خدا و رسول اوست. با تامل در این آیات در می‌یابیم که الفت بین مومنان نعمتی است از جانب خداوند مهربان. این نعمت بسیار ارزشمند است و باید آن را پاس داشت. در سایه این وحدت و الفت است که دشمنان از تلاش‌های خویش بهره‌ای نمی‌گیرند و جامعه اسلامی در سلامت و امنیت، آرمانهای خویش را دنبال می‌کند.
خداوند به مسلمانان کج اندیشی که در اثر اختلاف و تفرقه، در صفوف یکپارچه مسلمین شکاف ایجاد کنند، وعده عذابی عظیم داده است. این آیات خطاب به تمامی مسلمانان در همه زمانهاست. تسلط دشمنان بر آنان، از پیامدهای شوم این عمل و کردار نارواست.
در آیه 85 درباره تمام کسانی که دینی غیر از اسلام برگزیده‌اند می‌خوانید:
(و هر که جز اسلام دینی ]دیگر[ جوید، هرگز از وی پذیرفته نشود و او در آخرت از زیانکاران است)
یعنی پیروان تمامی ادیان پس از آمدن پیامبر خاتم(ع) در صلالت و گمراهی و در خسران و زیانند. این خسران شامل پیروان تمام آیین‌ها و مذاهب قدیم و جدید می‌شود.
در آیه 91 درباره کفار چنین می‌فرماید:
(در حقیقت کسانی که کافر شده و در حال کفر مرده‌اند، اگرچه زمین را پر از طلا کنند و آن را ]برای نجات خود[ فدیه(3) دهند، هرگز از هیچ یک از آنان پذیرفته نگردد؛ آنان را عذابی دردناک خواهد بود، و یاورانی نخواهند داشت.)
این سرانجام کفار است که به آتش جهنم گرفتارند و هیچ راه نجاتی برای آنان نیست. اگر تمام زمین را پر از طلا کنند و برای نجات خود از عذاب سهمگین الهی بپردازند از آنان پذیرفته نمی‌گردد و هیچ کس قادر بر یاری آنان نیست.
در این سوره داستان حضرت عیسی(ع) را به صورت درست و به دور از خرافاتی که اهل کتاب بدان چسبانده‌اند بیان می‌کند و در مقابل مسیحیان که او را پسر خدا می‌خوانند، آن حضرت را مخلوق خدا معرفی می‌کند و آفرینش وی را همانند آفرینش آدم می‌شمارد و روشن می کند که خود آن حضرت، خدا را پروردگار خویش و پروردگار آنانکه به سویشان فرستاده شده بود می‌خواند و مردم را به پرستش او دعوت می‌کرد.
عمران پدر حضرت مریم است، «آل عمران» یعنی خاندان عمران. در روایات می خوایم که خداوند به «عمران» که از پیامبران الهی بود وحی نمود: به تو فرزندی خواهم بخشید که دارای برکت بسیار است. کوران مادر زاد را شفا می‌دهد. به اذن خدا، مردگان را زنده می‌کند و او را پیامبری برای بنی‌اسرائیل قرار می‌دهم.
«عمران» این خبر را با همسرش «حنّه» در میان گذاشت. او همان زنی است که بعداً حضرت مریم از او به دنیا آمد.
«حنّه» وقتی به مرمی حامله شد، پنداشت فرزندش همان پیامبری است که وعده داده شده است؛ اما در واقع آن پیامبر، نوه او بود نه فرزندی که با خود داشت. «عمران» در همان ایام، قبل از تولد فرزندش از دنیا رفت.
«زن عمران فرزندی را که در شکم داشت نذر خدا کرد تا «آزاد شده» باشد. این اسم برای فرزندانی به کار می‌رفت که آزاد از خدمت به پدر و مادر و کارهای نیایی بودند. آنها در عبادتگاه به پرستش خدا و خدمت به کسانی که در آنجا مشغول به عبادت بودند می‌پرداختند.
این مادر با خدا راز و نیاز می‌کرد که: «خدایا، این فرزند را از من بپذیر که یقیناً تو شنوا و دانایی»
فرشتگان برای او خبر آوردند که: «ای مریم، خداوند تو را برگزیده و پاک ساخته و بر زنان جهان برتری داده است» و نیز به وی بشارت دادند: «ای مرم، خداوند تو را به کلمه‌ای از سوی خود، که نامش مسیح، عیسی بن مریم، است مژده می‌دهد در حالی که در دنیا و آخرت آبرومند و از مقربان درگاه خداست، و در گهواره و در بزرگی با مردم سخن می‌گوید و از صالحان و شایستگان است.»
حضرت عیسی(ع) بدون اینکه دارای پدری باشد و بدون اینکه مردی با حضرت مریم ازدواج کند به دنیا آمد این ولادت یک معجزه الهی بود و خداوند هرچه بخواهد می‌‌آفریند و بر هر کاری تواناست.
حضرت عیسی(ع) دارای معجزات بسیاری بود. از گِل شکل پرنده‌ای می‌ساخت؛ آنگاه در آن می‌دمید؛ پس به اذن خدا پرنده‌ای جاندار می‌شد. کور مادر زاد را شفا می‌داد و مردگان را زنده می‌کرد.
خلاصه دعوت حضرت عیسی(ع) آن پیامبر ببزرگ الهی این بود که می‌فرمود:
(در حقیقت، خداوند پروردگار من و پروردگار شماست؛ پس او را بپرستید ]که[ این است صراط مستقیم.
1-عمران نام پدر حضرت مریم است.
2-رجوع کنید به المیزان، ج3، ص 4.
3-پولی که اسیر برای آزادی خود می‌دهد، برای نجات خود یا دیگری پول دادن، بازخریدن.
کتاب گلستان سوره‌ها – ص 25
محمد حسین جعفری
انتهای پیام/