ساز و کار بررسی صلاحیت‌ها قبل از تاسیس شورای نگهبان
صلاحیت نامزدهای انتخابات را بر عهده نهاد مستقل شورای نگهبان گذاشته، اما هنوز شرایط تشکیل این نهاد مهم ایجاد نشده و نهادهای اجرایی و افراد مسئول سازوکارهای موقتی را برای این امر مهم در نظر گرفته اند.
به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم ، روزنامه خراسان در صفحه ویژه انتخابات خود گزارشی به شرح ذیل منتشر کرده است :
هاشمی رفسنجانی: بعضی‌ها مغرضانه ثبت‌نام کرده‌اند
امید ادیب، مصطفی طاهری- در بخش‌های اول و دوم بازخوانی روند شکل گیری مردم سالاری دینی در ایران که با تمرکز بر انتخابات‌های پارلمانی انجام می‌شودهفته گذشته روند تحولات 13 ماهه از ابتدای انقلاب تا انتخابات مجلس اول و نیز تنش‌ها و مباحثات سیاستی میان گروه‌ها و دسته‌های مختلف سیاسی و تلاش‌های بنی صدر برای کسب کرسی‌های مجلس توسط طیف‌های نزدیک به خود را براساس مستند « پارلمان» بررسی کردیم.سومین قسمت از این گزارش تلاش دارد تا روند برگزاری انتخابات مجلس اول را بررسی کند؛ مجلسی که بدون حضور شورای نگهبان انتخاب شد. در این بخش همچنین بنا داریم لیست‌ها و تحرکات انتخاباتی احزاب در آستانه انتخابات مجلس اول را به صورت اجمالی مرور کنیم.
مردم نگران حال امام(ره)
مردم در آستانه اولین سالگرد پیروزی انقلاب در حالی اتفاقات یک سال گذشته را مرور می‌کنندکه نگران حال رهبرشان هستند و در اجتماعات خود شعار می‌دهند:«خمینی خدانگهدار تو، دعای خیر ملت بدرقه راه تو».
دعوت آیت ا... بهشتی از مردم برای حضور در انتخابات
آیت ا... بهشتی با تأکید بر وحدت مردم آنها را به شرکت در انتخابات مجلس دعوت می‌کند: «ملت قهرمان و انقلابی مسلمان ما می‌تواند با سرعتی در خور تحسین و تقدیر و با وحدتی دشمن شکن که مایه خوشحالی دوست و رنج خاطر دشمن خواهدشد، گام‌های آخری را به سوی استقرار نظام جمهوری اسلامی ایران بردارد و رئیس جمهور و مجلس شورای ملی و دولت منتخب این مجلس با همگامی و هماهنگی صمیمانه همه افراد، گروه‌ها و همه ملت موفق شوند مراحل آینده انقلاب را با پیروزی و ثمردهی روزافزون طی کنند».
قرائت پیام امام درباره انتخابات مجلس
در دوازده بهمن 1358 و در حالی که مقدمات تشکیل اولین مجلس در نظام جدید در حال انجام است، حاج احمد خمینی در مراسم سالگرد انقلاب پیامی را از طرف امام درباره انتخابات مجلس قرائت می‌کند؛ «ملت ایران که بحمد ا... تعالی در عرض یک سال پس از انقلاب دارای جمهوری اسلامی و قانون اساسی و رئیس جمهور شده‌اند، ان شاء ا... با رشد معنوی و آرامش، مجلس شورای اسلامی را تأسیس خواهند کرد تا خرابکاری‌های عصر طاغوت، خصوصاً 50 سال اخیر را با همت والای خود جبران نمایند.» در همین حال بحث‌ها درباره انتخابات تهران و دو مرحله‌ای کردن انتخابات مجلس داغ شده است. نمایندگان گروه‌های مختلف سیاسی نظرات خود را در این باره مطرح می‌کنند. 16 بهمن 1358 حسن حبیبی سخنگوی شورای انقلاب اعلام می‌کند که به علت به تأخیر افتادن انتخابات و همچنین مشکلاتی که پیش بینی می‌شود، رأی گیری در تهران منطقه‌ای نخواهد بود.
آغاز فعالیت‌های انتخاباتی بزرگ‌ترین حزب وقت
حزب جمهوری اسلامی هم در روز 16 بهمن در لیست اولیه خود 16 نفر را به عنوان کاندیداهای خود در تهران اعلام می‌کند. برخی از این اسامی مطابق بریده جراید ارائه شده عبارتند از: سعید امانی، امامی کاشانی، [محمدجواد] باهنر، فخرالدین حجازی، سید علی خامنه ای، گوهر الشریعه دستغیب، باقر لواسانی، سید جلال شرافت، عسگراولادی، محمد کاشانی، میرسلیم، ناطق نوری، هادی و موسی زرگر. گروه‌های مؤتلفه شامل ائتلافی از سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی، انجمن معلمان، سازمان فجر اسلام، نهضت زنان مسلمان، جنبش مسلمانان پیشگام، سازمان مجاهدین راه حق، بنیاد آموزشی و تبلیغی الهادی و اتحادیه انجمن‌های اسلامی شهر ری نیز اولین لیست خود را منتشر می‌کنند. گروه‌های مؤتلفه معیارهای خود برای این لیست را «تقوا، اعتقاد قلبی و التزام عملی به ولایت فقیه، پیروی از سیاست‌های همه جانبه خط امام، سابقه درخشان مبارزاتی و داشتن آگاهی لازم و درگیری با مسائل سیاسی، اجتماعی و ایدئولوژیکی» عنوان می‌کنند. از سویی دیگر نهضت آزادی و سازمان مجاهدین خلق با لیست جداگانه وارد میدان می‌شوند. بنی صدر نیز با هدف تشکیل مجلسی هماهنگ با رئیس جمهور لیستی جداگانه می‌دهد. فعالیت احزاب و گروه‌ها برای راه یافتن به مجلس شدت یافته است. حزب توده، چریک‌های فدایی خلق، سازمان مارکسیستی پیکار، جنبش مسلمانان مبارز، حزب جمهوری خواه، حزب کارگران سوسیالیست، حزب کارگران انقلابی، جمعیت زنان ایران، جبهه ملی، نهضت آزادی و بسیاری دیگر از احزاب، گروه‌ها و سازمان ها، دسته‌ها و تشکل‌های بانام و بی‌نام دست به فعالیت‌های انتخاباتی زده و هر یک به نوبه خود در صدد دستیابی به کرسی‌های اولین مجلس بعد از انقلاب برمی آیند. حزب جمهوری اسلامی برای سراسر کشور بیش از 60 نماینده معرفی کرده است. کاندیداهای منفرد هم اعلام وجود می‌کنند. شیخ صادق خلخالی، حجتی کرمانی و تیمسار مدنی از این جمله اند.
قانون انتخابات اولین دوره مجلس
وزارت کشور در 18 بهمن 1358 قانون انتخابات اولین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی را در 61 ماده منتشر می‌کند. تاریخ انتخابات مجلس شورای اسلامی هم جمعه 17 اسفند اعلام می‌شود. میرسلیم، معاون سیاسی وزیر کشور می‌گوید: «طرح منطقه‌ای کردن انتخابات باعث می‌شد که ما انتخابات را بتوانیم در اواخر اسفندماه یا اوایل فروردین ماه برگزار کنیم. وقتی این طرح حذف شد، طبق محاسبات به این نتیجه رسیدیم که در هفدهم اسفندماه می‌توانیم انتخابات اولین دوره مجلس را برگزار کنیم.»
امام خمینی: از دولت می‌خواهم از اعضای شورای انقلاب پشتیبانی کند
روز 23 بهمن امام خمینی از بیمارستان بهمن پیامی صادر می‌کنند و ویژگی‌های یک نماینده مطلوب را برای مردم تبیین می‌کنند؛ «سرنوشت اسلام و کشور را به دست کسانی بدهید که به اسلام و جمهوری اسلامی و قانون اساسی معتقد باشند. من از شما می‌خواهم که تا انعقاد مجلس شورای اسلامی از شورای انقلاب که به منزله آن است و از افراد شورای انقلاب که خدمتگزار به اسلام و ملت و مورد تأیید اینجانب هستند، پشتیبانی نمایید. من از شورای انقلاب می‌خواهم که به خدمت صادقانه خود ادامه دهند و از همه اعضای دولت می‌خواهم که صادقانه با آنان همکاری کنند. من از شما متواضعانه می‌خواهم که حتی الامکان در انتخاب اشخاص با هم موافقت نمایید.»
وقتی شهید محلاتی برنامه انتخاباتی بنی صدر را به هم می‌زند!
به علت نبود فرصت کافی وتعداد زیاد ثبت نام کنندگان برای نامزدی انتخابات مهلت نام نویسی تا 2 اسفند تمدید می‌شود و برگزاری مرحله اول انتخابات مجلس یک هفته به تعویق می‌افتد. دور اول انتخابات 24 اسفند انجام می‌شود. بنی صدر هم فعالیت‌های انتخاباتی خود را با عنوان دفتر هماهنگی همکاری‌های مردم با ریاست جمهوری ادامه می‌دهد. این دفتر کنگره‌ای را با عنوان کنگره انقلاب اسلامی برگزار می‌کند و گروه‌های مختلف را برای شرکت در این کنگره دعوت می‌کند. فضل ا... محلاتی به نمایندگی از جامعه روحانیت مبارز در این کنگره شرکت می‌کند. وی پس از شرکت در این جلسه انتخاباتی می‌گوید: «رفتیم درآن کنگره شرکت کردیم و از اول اختیار را از دست اینها یعنی سلامتیان و امثال اینها گرفتیم. خب کنگره باید یک رئیس داشته باشد. ما گفتیم آقای خسروشاهی پیرمرد و سید و عالم است، او بشود رئیس. رأی آورد. روز دوم گفتند نظرات خود را درباره کاندیداها اعلام کنید. من دیدم که اینها نقشه شان این است. سریع گفتم جامعه روحانیت مبارز ما را اینجا فرستاده و به عنوان نماینده حق تعیین کاندیدا نداریم..»
اصرار ابوشریف، آمدن بنی صدر و اختلاف درباره شهید آیت
بنی صدر به اهدافش نمی‌رسد و بعد از برگزاری کنگره درصدد ائتلاف با حزب جمهوری اسلامی، مؤتلفه و روحانیت مبارز بر می‌آید. به اصرار ابوشریف، فرمانده وقت سپاه که از روی احساس تکلیف در پی مشارکت دادن بنی صدر است، مقرر می‌شود با حضور نمایندگان حزب جمهوری اسلامی، جامعه روحانیت مبارز، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی و دفتر بنی صدر، برای بحث درباره انتخاب کاندیداهای مشترک جلسه‌ای تشکیل شود. به گفته بادامچیان، دبیر اجرایی حزب جمهوری اسلامی، در ابتدای جلسه نمایندگان دفتر رئیس جمهور، با حضور آیت ا... خامنه ای، موسوی خوئینی ها، چمران، زواره‌ای و کاشانی در لیست مشترک مخالفت می‌کنند. اختلاف درباره حضور حسن آیت در لیست بالا می‌گیرد. نمایندگان حزب جمهوری اسلامی و جامعه روحانیت مبارز از حضور آیت در لیست حمایت می‌کنند و نمایندگان بنی صدر مأیوس جلسه را ترک می‌کنند.
بررسی صلاحیت‌ها وقتی شورای نگهبان نبود
در ادامه میرسلیم، معاون سیاسی دولت اول، درباره بررسی صلاحیت داوطلبان مجلس توضیحاتی می‌دهد و می‌گوید: «تمام نامزدها باید پرسش نامه مربوط به نامزدی را پر بکنند و بعد از معتمدان محله شان معرفی نامه بگیرند. برای هیئت‌های اجرایی حوزه انتخابیه مدت 5 روز فرصت هست تا پرونده‌هایی که در فرمانداری‌ها و بخش داری‌ها تشکیل شده، بررسی کنند و ببینند که آیا این داوطلبین حائز تمام شرایطی که در قانون انتخابات آمده هستند یا خیر.» این اظهارات در شرایطی است که قانون اساسی وظیفه نظارت بر انتخابات و تعیین صلاحیت نامزدهای انتخابات را بر عهده نهاد مستقل شورای نگهبان گذاشته، اما هنوز شرایط تشکیل این نهاد مهم ایجاد نشده و نهادهای اجرایی و افراد مسئول سازوکارهای موقتی را برای این امر مهم در نظر گرفته اند. میرسلیم در این باره ادامه می‌دهد: «ما در وزارت کشور ستادی را به نام ستاد بازرسی و نظارت بر انتخابات تشکیل دادیم. در این ستاد از سازمان‌های مختلف دعوت شده تا این سازمان‌ها افراد مورد نظر خودشان را که در امر نظارت بتوانند بی‌طرفی خودشان را ثابت کنند، معرفی کند. یک هیئت ویژه‌ای را هم آقای رئیس جمهور به نام هیئت ویژه بازرسی معرفی کرده‌اند که اکنون در وزارت کشور مستقر شده و مسائل عمده و اشکالات اصولی به این هیئت ارجاع می‌شود.»
تلاش یاران امام برای پر کردن خلاء نبود شورای نگهبان
آیت ا... خامنه ای، خطیب جمعه وقت در یکی از نماز جمعه‌ها در بهمن 1358 معیار صلاحیت داوطلبان را تشریح می‌کند: «چهره‌های وفادار به اسلام، چهره‌های شجاع و قاطع که حاضرند در مقابل مشکلات، صبر و مقاومت کنند و راه شان را ادامه بدهند، پیدا کنید، اول این چهره‌ها را بشناسید، آن کسانی که آشنایی و خبرویت دارند موظفند چهره‌های صدیق را به مردم معرفی کنند. نگذارند چهره‌های مزور و فریبگر برای مردم معرفی بشوند. افراد مورد اعتماد مردم لازم است چهره‌های آشنا و مومن به انقلاب اسلامی را در سراسر ایران به مردم معرفی کنند. مردم هم لازم است در موعد خود به پای صندوق‌ها بروند و به کسانی که معتقد به ایمان آنها باشند، رأی بدهند.» دیگر یاران امام نیز سعی می‌کنند با دادن معیار و ملاک، خلاء نبودن نهادی برای تشخیص صلاحیت داوطلبان را پر کنند. حجت الاسلام والمسلمین اکبر هاشمی رفسنجانی، که دغدغه تعیین صلاحیت داوطلبان را دارد، سعی می‌کند چارچوبی را مشخص کند.
گلایه اعضای جمهوری اسلامی از فضاسازی مسموم بنی صدر
در تهران تبلیغات شدیدی علیه سران حزب جمهوری اسلامی در جریان است. بنی صدر و سازمان مجاهدین خلق محور این تبلیغات هستند. 28 بهمن آقایان محمد حسینی بهشتی، عبدالکریم موسوی اردبیلی، سید علی خامنه ای، محمدجواد باهنر و اکبر هاشمی رفسنجانی برای امام نامه می‌نویسند و شرایط را توضیح می‌دهند. در بخش‌هایی از این نامه آمده است: «حذف حزب جمهوری اسلامی از جریانات انتخابات که با مقدمات حساب شده‌ای پیش آمد، مخالفان را جری و امیدوار کرد که تلاش‌ها را مضاعف کنند. از این که تحت تاثیر عوامل و خارج از اراده و خواست خود مسئولیت کمتری داشته باشیم، ممکن است ناخرسند نباشیم، ولی از این که انقلاب اسلامی به این آسانی و سادگی برخی از وسایل تضمین محتوای اسلامی خود را از دست بدهد، نمی‌توانیم نگران و ناراحت نشویم. خلاصه علائم تکرار تاریخ مشروطه به چشم می‌خورد.» قرار است هاشمی رفسنجانی این نامه را به امام برساند که در بیمارستان با دیدن حال وخیم امام از دادن آن منصرف می‌شود.
هاشمی رفسنجانی: بعضی‌ها مغرضانه ثبت نام کرده اند
در آستانه انتخابات سرپرست وزارت کشور در اعلامیه‌ای که خطاب به شورای سرپرستی صداوسیما می‌فرستد، اعلام می‌کند که انجام هرگونه فعالیت انتخاباتی از صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران اکیدا ممنوع است. هاشمی رفسنجانی می‌گوید: «وقت رادیو و وقت تلویزیون ارزشش بیشتر از این است که در اختیار افرادی بگذاریم که پرونده‌ها نشان می‌دهد هیچ گونه صلاحیتی ندارند و بعضی هاشان اصلاً شاید مغرضانه ثبت‌نام کرده‌اند در انتخابات.» وی می‌افزاید: «افرادی که از جهاتی فاقد صلاحیت قانونی هستند را قبلاً تصفیه کنید.» امام خمینی تلاش برای هدایت امت و تعیین ملاک‌های نماینده اصلح را با وجود بیماری شان افزایش داده اند. ایشان در پیامی تأکید می‌کنند: «نمایندگانی متعهد و متفکر و دلسوز به ملت و خصوصاً طبقه مستضعف و خدمتگزار به اسلام و مسلمین را به مجلس شورای اسلامی بفرستید و ملت بزرگ را برای این امر اسلامی ملی برانگیزید و پس از تشکیل مجلس نیز از مجلس و دولت پشتیبانی کنید.»
منبع:خراسان
انتهای پیام/