تمدید دوره ریاست فرمانده ارتش پاکستان؛ زمینه‌ها و چشم‌انداز آن
ژنرال شریف تا پایان دوره فرماندهی خود با دو چالش بزرگ روبروست، اول وادار کردن طالبان برای مذاکره با دولت افغانستان و دیگری عادی‌سازی روابط با هند تا ارتش بتواند تمامی توجه خود را بر ریشه‌کنی تروریسم متمرکز کند.
حوزه سیاست خارجی خبرگزاری تسنیم، «چودری نثار علی‌خان» وزیر کشور پاکستان روز دوشنبه گذشته طی یک نشست خبری در خصوص تمدید ماموریت فرمانده ارتش گفته است که نمی‌تواند دراین خصوص چیزی بگوید چراکه این تصمیم شخصی فرمانده ارتش بوده، ولی آنچه مسلم است ژنرال «راحیل شریف» از حمایت کامل دولت و ارتش برخوردار است. وی اظهاراطمینان کرده که در این مورد بر اساس شایستگی تصمیم گیری خواهد شد. وزیر کشور پاکستان تصریح نمود که این امر در دایره اختیارات نخست وزیر پاکستان قرار دارد.
گفتنی است چوهدری نثارعلی خان در شرایطی این اظهارات را بیان کرد که پیش از این از سوی سخنگوی ارتش این کشور اعلام شد ژنرال راحیل شریف تمایلی به تمدید مدت فرماندهی نیروی زمینی ارتش پاکستان نداشته و همین اظهارات سخنگوی ارتش باعث شد تا این موضوع برای چندمین بار دراین کشور خبرساز شود. «عاصم سلیم باجوا» سخنگوی ارتش پاکستان با تکذیب خبرهای منتشر شده در رسانه‌های پاکستان مبنی بر ادامه مأموریت راحیل شریف فرمانده ارتش پاکستان اعلام کرد: شریف هیچ علاقه‌ای به این کار ندارد و به موقع بـازنشسته خواهد شد. سخنگوی ارتش پاکستان به نقل از راحیل شریف افزود عملیات ضد تروریسم ادامه می‌یابد و بازنشستگی وی تأثیری روی آن نخواهد داشت. شریف تأکید کرده است منافع ملی کشور از هر چیزی مهمتر است و وی نمی‌خواهد با ادامه مأموریت خود یک جنجال تازه در پاکستان به وجود آورد و موجب اعتراض احزاب سیاسی شود.
از سوی دیگر «آصف علی زرداری» رهبر حزب مردم و «عمران خان» رهبر حزب تحریک انصاف از تصمیم فرمانده ارتش برای بازنشسته شدنش در تاریخ مقرر استقبال کردند.
سخنگوی ارتش به نقل از ژنرال راحیل شریف اعلام کرد ارتش یک نهاد مقدس و بزرگ است. من اعتقادی به تمدید دوره خدمت ندارم و به محض پایان یافتن دوره قانونی و در تاریخ مقرر 30 نوامبر 2016 بازنشسته خواهم شد.
در همین حال آصف علی زرداری و عمران خان رهبران احزاب مردم و تحریک انصاف پاکستان از اظهارات منتسب به فرمانده ارتش پاکستان مبنی بر پایان مدت دوره خدمت در زمان مقرر استقبال کردند. آصف علی زرداری رئیس جمهوری سابق گفته است این تصمیم بسیار خوب و به نفع کشوراست. فرمانده ارتش با صدور این بیانیه از گسترش شایعات در کشور جلوگیری کرد. عمران خان نیز طی اظهاراتی گفته است بیانیه ژنرال شریف منجر به تقویت نهادهای ارتش و ایجاد پشتوانه مردمی محکم در جهت دموکراسی خواهد شد. ملت پاکستان همواره به اعتقاد، تصمیم و شخصیت ژنرال راحیل شریف احترام خواهند گذاشت.
همچنین «پرویز مشرف» رئیس جمهوری و فرمانده اسبق ارتش پاکستان در واکنش به اظهارات ژنرال راحیل شریف مبنی بر عدم تمدید دوره مأموریتش در سمت رئیس ستاد ارتش گفت که تصمیم برای بازنشستگی حق شخصی ژنرال شریف است اما برای این تصمیم متاسف است. وی افزود: رئیس ستاد ارتش پاکستان فرد با صلاحیتی است که در بهبود وضعیت این کشور نقس مهمی داشته است.
شایان ذکر است که زمان بازنشستگی فرمانده ارتش پاکستان نوامبر 2016 میلادی خواهد بود. روی هم رفته در صحنه داخلی این کشور از تصمیم ژنرال راحیل شریف برای بازنشستگی تا پایان سال میلادی جاری استقبال شده است. برخی اخبار منتشره حاکی از این است که در سطح حزب مسلم لیگ نواز تاکنون هیچ تصمیمی درباره موضوع تمدید یا عدم تمدید فعالیت ژنرال راحیل شریف مطرح نشده است. لازم به یادآوری است قبل از پایان ماموریت ژنرال «اشفق کیانی» فرمانده پیشین نیروی زمینی ارتش پاکستان نیز همین گمانه‌زنی‌ها صورت گرفت اما اظهارات سخنگوی ارتش مبنی بر اینکه ژنرال راحیل شریف درصدد تمدید مدت فرماندهی خود نیست در واقع خواسته تا جلوی موج بوجود آمده در محافل مختلف رسانه‌ای و سیاسی را بگیرد.
در عین حال موافقان تمدید فرماندهی ژنرال راحیل شریف همچنان بر تمدید دوره فرماندهی پافشاری می‌کنند. آنها معتقدند در شرایط کنونی و تا ریشه کنی تروریسم در پاکستان ژنرال راحیل باید به کار خود ادامه دهد. اخیراً یکی از وکلای مدافع دادگاه عالی پاکستان بنام «محمود اختر نقوی» درخواستی در این دادگاه ثبت کرده که طی آن تقاضاشده تا زمان فعالیت ژنرال راحیل شریف رئیس ستاد ارتش این کشور تمدید شود. استدلال وی نیز مبتنی بر این است که در حالی که عملیات تروریستی پس از روی‌کار آمدن راحیل شریف به‌عنوان ریاست ارتش کاهش یافته و همچنین وضعیت امنیتی در سراسر پاکستان نیز نسبت به گذشته به مراتب بهبود یافته است، بنابراین دوره کاری رئیس ستاد ارتش این کشور باید تمدید شود.
این وکیل مدافع پاکستانی اظهار داشته است پاکستان در حال حاضر با چالش‌های مختلف روبرو است و علاوه بر تهدیدات امنیتی، عملیات برای نابودی فساد مالی نیز ادامه دارد. وی تصریح کرد از زمان شروع فرماندهی راحیل شریف وضعیت امنیتی پاکستان نسبت به گذشته بسیار بهتر شده است. نقوی از دادگاه عالی پاکستان خواسته با در نظر گرفتن تحولات اخیر در داخل این کشور، مدت کار رئیس ستاد ارتش تمدید شود. این وکیل مدافع دادگاه عالی پاکستان رئیس جمهوری، نخست وزیر، وزیر دفاع، وزیر دادگستری، وزارت کشور و کمیسیون انتخابات پاکستان را طرف‌های درخواست خود قرار داده است. در این درخواست ذکر شده است با توجه به اینکه دوره فرماندهی ژنرال اشفق پرویز کیانی فرمانده سابق ارتش پاکستان برای دوره‌ای سه ساله تمدید شده بود، بدین منوال و با توجه به مصالح کشور و امنیت ملی، دوره فرماندهی راحیل شریف نیز تمدید شود. وی درادامه از دادگاه عالی پاکستان خواسته تا پیرامون حکم تمدید فرماندهی اشفق پرویز کیانی فرمانده سابق ارتش پاکستان استعلام شود و کمیسیون انتخابات پاکستان با برگزاری انتخابات در کشور پیرامون این موضوع رفراندوم برگزار کند.
شایان ذکر است که ژنرال راحیل شریف با خدمت در بخش‌های مختلف ارتش پاکستان، پله‌های ترقی را یکی پس از دیگری پشت سر گذاشت و در دوره فرماندهی ژنرال پرویز مشرف، فرماندهی گردان یازدهم ارتش پاکستان در لاهور به وی واگذار شد. ژنرال راحیل شریف در تاریخ 27 نوامبر سال 2013 به سمت فرماندهی ارتش پاکستان منصوب شد. مخالفت با درخواست عربستان برای اعزام نیروهای نظامی پاکستان به یمن را می توان یکی از نقاط مثبت دوران فرماندهی وی دانست. ژنرال راحیل شریف همچنین توانسته تاکنون، کارنامه خوبی برای خود در زمینه مبارزه با تروریسم از خود به جای بگذارد.
وی به عنوان فرمانده ارتش پاکستان که مقتدرترین نهاد پاکستان و حتی مقتدرتر از دولت این کشور محسوب می‌شود، در بیش از دوسال اخیر سفرهای خارجی مهمی به کشورهای مختلف از جمله آمریکا، روسیه، چین، عربستان، افغانستان و ... انجام داده و به عنوان مرد «دیپلماسی نظامی» پاکستان شناخته می‌شود.
با کنار هم قرار دادن اظهارات فرمانده ارتش و اقدامات ارتش تحت رهبری او، می‌توان متوجه شد که در حال حاضر مهم ترین دغدغه ژنرال شریف، از بین بردن تمام اشکال و ظواهر افراطی‌گرایی است و او نقشه ذهنی خود و فعالیت‌های ارتش را متمرکز بر مبارزه علیه تروریسم گذاشته است. ژنرال شریف برای خود راه و هدف تعیین کرده است و این، بدین معنی است که تا آنجا که وی مربوط می‌شود، راحیل شریف تا 10 ماه دیگر به مبارزه با تروریسم ادامه خواهد داد.
برخی تحلیل‌گران معتقدند که اظهارات ژنرال راحیل شریف را باید نشانه‌ای از پیشرفت تدریجی کشور در جهت روند دموکراتیک قوی و ایجاد یک دموکراسی با ثبات و صلح آمیز در آینده ارزیابی نمود. از این رو به‌نظر می رسد پاکستان از مرحله شکاف بین نیروهای مدنی و سیاسی و نظامی گذر کرده و در حال حرکت و رشد به سمت یک همگرایی در جهت منافع نیروهای مدنی و نظامی و البته بیش از آن در جهت منافع امنیت ملی، روند دموکراتیک داخلی و سیاست‌های ملی منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای است. به هرحال، ژنرال راحیل شریف توانسته تا با اقدامات نسبتاً موثر در زمینه مبارزه با تروریسم و مقاومت در برابر برخی خواسته‌های خارجی از ارتش پاکستان، مقبولیت و جایگاه مردمی خوبی برای خود کسب کند.
گفتنی است ژنرال راحیل شریف تا زمان بازنشستگی 11 ماه دیگر وقت دارد. گروههای تروریستی می‌توانند از این موضوع استفاده کرده و برای اینکه ژنرال شریف را تحت فشار بگذارند به دامنه عملیات تروریستی خود بیافزایند. از سوی دیگر مخالفین تمدید دوره فرماندهی ژنرال راحیل معتقدند این نوع اظهارنظرهای زودهنگام اشتباهی استراتژیک می‌باشد.
در ارتش پاکستان تا زمانی که ژنرال راحیل شریف یونیفورم ژنرالی را پوشیده باشد قدرتمندترین فرد در ارتش محسوب می شود و همه باید بدون هیچ کم و کاستی از وی اطاعت کنند. در نظام ارتش پاکستان برای افراد نظامی اظهارات و سخنان ژنرال راحیل شریف حکم قانون دارد وی هر چه فرمان دهد نظامیان ارتش موظفند از آن اطاعت کنند.
پیش از این «یوسف‌رضا گیلانی»، نخست وزیر اسبق این کشور با استناد به کلمات «ادامه راهبرد»، دوره فرماندهی ژنرال کیانی را برای دومین بار به مدت سه سال در سمت فرمانده نیروی زمینی ارتش پاکستان تمدید کرد. البته در آن زمان حزب مردم تحت فشار ارتش بود و مجبور بود تا مدت سمت ژنرال کیانی را تمدید کند. درباره ژنرال راحیل شریف نیز می‌توان گفت که وی درحال حاضر مرکزیت مبارزه با تروریسم در این کشور را بر عهده دارد. وی برای سرکوبی و ریشه کنی تروریسم گروهی را تشکیل داده و با جسارت تمام به مبارزه با تروریسم تداوم بخشیده است. همان گونه که پیش از این نیز آمد اقدامات وی تا حد زیادی توانسته به ثمر بنشیند و روشن است هرگونه کناره‌گیری وی از سمت فرماندهی ارتش می‌تواند دورنمای موفقیت مبارزه با تروریسم را با ابهام روبرو سازد. زیرا پس از وی معلوم نیست که آیا فرمانده بعدی نیروی زمینی ارتش این کشور جسارت ژنرال راحیل شریف را خواهد داشت یا خیر.
یک تحلیلگر ارشد در پاکستان معتقداست ژنرال شریف تا پایان دوره فرماندهی خود با دو چالش بزرگ روبروست: اول قابلیت وی برای بر سر میز نشاندن طالبان برای مذاکره با دولت افغانستان است تا زمینه برای صلح در این کشور و خروج نیروهای غرب از افغانستان را مهیا شود. دوم اینکه روابط خود را با هند به حالت طبیعی درآورد تا ارتش بتواند تمام توجه خود را بر مرزهای غربی برای ریشه‌کنی تروریسم متمرکز نماید.
اما به‌گفته این تحلیلگر ارشد، مرگ ملا عمر و شکافی که در بدنه طالبان افغانستان بوجود آمد باعث شده تا دورنمای صلح در این کشور را با مشکل روبرو سازد. کشمکش های درونی در ساختار قدرت در افغانستان نیز مزید برعلت گردیده است. به نظر می‌رسد فاصله سیاستمداران پشتون در افغانستان از سیاستمداران تاجیک و ازبک و هزاره سرعت فزاینده‌ای به‌خود گرفته و اشرف غنی نیز تاکنون نتوانسته از سرعت این شکاف بکاهد. این نوع کشمکش در ساختار قدرت در افغانستان به ضرر پاکستان نیز هست زیرا دولت مرکزی کابل اگر هم بخواهد نمی‌تواند مطالبه جدی دولت پاکستان در نابودی تحریک طالبان پاکستان که در خاک افغانستان فعالیت می‌کند را اجابت و دست به اقدام قابل توجهی بزند.
از سوی دیگر پس از اقدام تروریستی در پایگاه هوایی «پتان کوت» در هند، ارتش به فرماندهی ژنرال شریف باید اقدامات مناسبی برای دستگیری عوامل آن کند زیرا تا زمانی که این اقدام صورت نگیرد هندی‌ها حاضر نیستند تا سطح روابط خود را با پاکستان به حالت طبیعی درآورند هر چند غرب نیز به پاکستان فشار می آورد تا عاملان حمله پتان کوت را دستگیر و مجازات کند و این کاری است که ژنرال راحیل شریف قبل از انجام آن باید صدها بار فکر کند و عواقب آن را مد نظر داشته باشد.
گفتنی است این موضوع از این جهت اهمیت دارد که طی سالیان متمادی تخاصم بین هند و پاکستان ارتش این کشور از گروههای مسلحی که در کشمیر هند می‌جنگند به عنوان اهرم فشار علیه هند بهره برداری کرده است. بنا بر این به‌نظر می رسد اگر ژنرال راحیل شریف بتواند این دو موضوع را حل کند شاید زمینه برای تمدید اختیارات وی به عنوان فرمانده کل نیروی زمینی ارتش پاکستان هموار شود.
* کارشناس مسائل غرب آسیا و شبه‌قاره
انتهای پیام/
