قواعد بازی عربستان و ترکیه در سوریه؛ جدی یا اقدامی تهدید آمیز

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از پایگاه خبری العهد، در شرایطی که همه نگاهها به سمت شمال سوریه و به عبارت بهتر به حلب دوخته شده است، آینده نبردهای حلب و ترسیم آینده خاورمیانه در گروی این نبردها و تحولات شهرک کوچک «اعزاز» است.

سوریه در مسیر تغییر نقشه سیاسی منطقه

سوریه امروز آینده منطقه را تعیین می کند و نقشه سیاسی آن را تغییر می دهد و در این میان نبرد حلب به نوبه خود تعیین کننده آینده سوریه و نقشه و نظام جدید آن است.

از همین رو نگاهها متوجه شمال سوریه است، جایی که در آن رویارویی در سطح بین المللی و منطقه ای بین دو محور روسی- ایرانی و ترکی- سعودی درجریان است.

تماس آمریکا با ایران و روسیه از یک سو و عربستان و ترکیه از سوی دیگر

در این میان آمریکا در صدد مدیریت این کشمکش بوده و با هر دو محور در تماس است به این ترتیب که با روسیه و ایران در خصوص چارچوب جنگ و راه حل آن تفاهم دارد و با ترکیه و عربستان در حمایت از مخالفان سوری همراه شده است، بدون اینکه در نقشه های امنیتی این دو و دخالت زمینی در سوریه با آنان همراه شود.

ترکیه و عربستان به دنبال ایجاد ترس و وحشت یا تهدیدهای جدی؟

نکته قابل ملاحظه اینکه ترکیه و عربستان بر سر تغییر قوانین بازی در شمال سوریه تفاهم دارند و در این خصوص دو احتمال وجود دارد:

اول: یا اینکه ترکیه و عربستان برای ایجاد ترس و مانور دادن به سیاست هجومی متوسل شوند تا از این طریق واشنگتن را تحت فشار قرار دهند که از پوشش طرح روسیه در سوریه دست بردارد.

دوم: ترکیه و عربستان در صدد ایجاد ترس و وحشت نیستند بلکه تهدید آنان جدی است و از تشویق آمریکا نیز به منظور ایجاد توازن مجدد در صحنه نبرد و نیز قوانین مذاکرات سیاسی برخوردارند.

واکنش شدید ترکیه به پیشروی کُردها در شمال سوریه

به هر حال پس از آنکه نیروهای ارتش سوریه با شکست محاصره دو روستای النبل و الزهراء نقشه میدانی نبردها را تغییر دادند کُردها به سمت شمال حرکت کردند و البته این پیشروی آنان با واکنش شدید ترکیه روبه رو شد.

به عبارت دیگر ترکیه در واکنش به پیشروی کُردها مواضع مبارزان کُرد را به طور مداوم هدف حملات خمپاره ای قرار داد و همزمان با آن بیش از 700 نیروی مسلح را از طریق گذرگاه مرزی «باب السلامه» به سمت میدان های پر تنش نبرد راهی کرد.

همچنین ترکیه تلاش کرد که با پشتیبانی هوایی نیروهای ائتلاف بین المللی به رهبری آمریکا، بین جرابلس و اعزاز منطقه حائل ایجاد کند اما واشنگتن پوشش لازم برای این هدف را فراهم نکرد.

این در حالی است که آنکارا حزب اتحادیه دموکراتیک (کُردهای سوریه) را تروریستی دانسته و خطر آن برای مرزهای خود و نیز امنیت ملی خود را بیشتر از داعش می داند.

این رویکرد پس از انفجار اخیر علیه کاروان نظامی ترکیه در آنکارا بیش از پیش نمود یافت به گونه ای که دولت رجب طیب اردوغان به سرعت انگشت اتهام خود را به سمت حزب کارگران کردستان نشان رفت آن هم در حالی که تا پیش از آن متهم انفجارهای قبلی در آنکارا و استانبول، داعش بود.

به عبارت بهتر انفجارهای امنیتی در داخل ترکیه اوضاع متشنجی را که اردوغان را تحت فشار قرار داده است هرچه سخت تر می کند به گونه ای که وی اکنون در دو جبهه می جنگد: جبهه مرزی با سوریه و جبهه داخلی با حزب کارگران کردستان که با حزب اتحاد دموکراتیک کُردهای سوریه روابط مستحکمی دارد.

از سرگیری اختلافات بر سر نبرد زمینی در سوریه

همزمان با این تحولات اختلافات عربستان- آمریکا- روسیه بر سر احتمال دخالت نیروهای زمینی در سوریه از سرگرفته شده است.

در همین ارتباط دمیتری مدودف نخست وزیر روسیه در واکنش به این اختلافات گفت: باید بار دیگر تکرار کنم که هیچ کس به شعله ور شدن جنگ جدید تمایل ندارد و عملیات زمینی جنگ فراگیر و طولانی مدت را رقم خواهد زد.
اما تهران نیز به ریاض در مورد عاقبت اعزام نیرو به سوریه هشدار داده و اعلام کرد که به هیچ وجه اجازه نخواهد داد روند امور در سوریه به سمت مورد نظر کشورهای بدخواه پیش برود.

تهران با تاکید بر اینکه هدف بدخواهان اجرای سیاست های خود است اعلام کرد در آن زمان اقدامات لازم را اتخاذ خواهد کرد.

تفاوت اولویت ها بین ترکیه و آمریکا

باید توجه داشت که مشکل اصلی در روابط ترکیه و آمریکا تفاوت اولویت ها بین دو طرف است .

رهبران حزب عدالت و توسعه به منظور توجیه دخالت های خود در مسائل داخلی سوریه، تحولات و رخدادهای این کشور را موضوع داخلی ترکیه می دانند.

این در حالی است که غرب از رویکرد مذهبی و نژادی ترکیه برای شعله ور کردن آتش اختلافات در لحظاتی مشخص به میزان زیادی بهره برداری کرد اما زاویه دید غرب با زاویه دید ترکیه در بسیاری از مسائل متفاوت است و اکنون موضوع تشکیل دولت جدید در سوریه و جایگاه بشار اسد رئیس جمهور سوریه به اضافه نقش کُردهای سوریه در شمال این کشور و نحوه تعامل با داعش در راس مسائل مورد اختلاف دو طرف جا دارد. 

در این میان هر چه فریادهای ترکیه در برابر آمریکا شدت بیشتری پیدا کند، بیش از پیش معلوم می شود که آنکارا در تنگنا قرار گرفته است.

حمایت ضمنی آمریکا از عربستان

به نظر می رسد آمریکا در اتخاذ برخی مواضع حمایت جویانه از عربستان امتناع نخواهد کرد هر چند اشتیاقی به دخالت نیروهای زمینی در سوریه و یا هرگونه عملیات زمینی در این کشور ندارد.

سلب ابتکار عمل نظامی ترکیه در سوریه

به هر حال آنچه در شمال سوریه جریان دارد واکنش مستقیم روسیه به اقدام چند ماه پیش ترکیه در سرنگونی هواپیمای روس است و در واقع واکنش روسیه در این خصوص راهبردی بوده و سوریه را تحت حمایت کامل خود قرار داده و کاری کرد که ترکیه ابتکار عمل نظامی در سوریه را از دست بدهد.

روسیه سپس خود را به مرزهای مشترک سوریه با ترکیه رسانده و راههای امداد رسانی و ارتباطی بین ترکیه و گروههای مخالفان سوریه و نیز گروههای مسلح را سد کند.

اما تا این لحظه نشانه ها و رویکردهای  واکنش ترکیه به حمله راهبردی روسیه روشن نشده است.

در این شرایط ترکیه تهدید کرده است که اجازه نمی دهد شهر اعزاز سوریه به دست یگان های کُرد سقوط کرده و یا شبه نظامیان کُرد به سمت غرب فرات و یا شرق عفرین پیشروی کنند.

این تهدید ترکیه در بمباران توپخانه ای و افزایش میزان و سطح کمک های نظامی به مخالفان و حتی اعزام نیروهای ویژه ترک نمود یافته است.

اما هیچ یک از این اقدامات مانع از پیشروی کُردها نشده است و پشتوانه آنان نیز هشدار روسیه به ترکیه است مبنی بر اینکه هر گونه ورود ترکها به داخل خاک سوریه با واکنش فوری و قاطعانه روبه رو خواهد شد.

علاوه بر این بدون  پوشش آمریکایی امکان دخالت ترکیه وجود ندارد و هر گونه دخالتی از نظر سیاسی و نظامی برملا خواهد شد.

این در حالی است که علاوه بر مشکلات مزبور، باید همبستگی و همدردی بین المللی یعنی اروپا و آمریکا با کُردهای سوریه را که سخت در حال نبرد با داعش هستند ، نیز در نظر گرفت آن هم در حالی که آنچه اروپایی ها می خواهند حمله به داعش و حمایت از کُردها در این حملات است.

ترکیه روند امور منطقه ای را به چه سمتی سوق می دهد؟

خطر احتمالی مربوط به اقدام ترکیه این است که روند امور را به سمت نامعلوم سوق داده و جنگ در سوریه را به سمت بین المللی شدن و رویارویی مستقیم بین نیروهای منطقه و بین المللی سوق دهد زیرا تا پیش از این این رویارویی با واسطه بود نه مستقیم.

به عقیده کارشناسان و دیپلمات ها تبانی شک برانگیز آمریکا در سوریه، دست مسکو را از نظر سیاسی و نظامی باز خواهد گذاشت و در نتیجه تنش با ترکیه و عربستان شدت پیدا می کند و هر گونه امید به توافق صلح  و اجرایی شدن آن را از بین می برد.

آیا بازیگران منطقه ای در امتیازدهی متقابل موفق عمل خواهند کرد؟

در این میان محافل اروپایی نیز بر این باورند که سراسر منطقه در گذرگاه خطرناکی قرار گرفته است و چنانچه بزرگان از جمله بازیگران منطقه ای در امتیاز دهی های متقابل موفق نشوند، هیچ گزینه ای به جز توسعه دایره آتش و جنگ وجود نخواهد داشت.

به نظر می رسد که بادهای جنگ از پنج سال پیش از شهرک اعزاز که نقطه تلاقی  مناطق کُرد نشین و خط امداد رسانی به مخالفان سوریه است، در حال وزیدن بوده و آماده باش بازیگران صحنه بین المللی و منطقه ای موجب شده است اعزاز نقطه عطف مهمی در تعیین سرنوشت حلب و سپس ترسیم آینده خاورمیانه باشد تا جایی که هرطرفی که در این شهرک کوچک پیروزی را از آن خود کند، موقعیت و جایگاه خود را در ترسیم نظام منطقه ای جدید تقویت خواهد کرد.

انتهای پیام/ر