صالحی: غرب در لغو تحریم‌های بانکی تأخیر دارد
رئیس سازمان انرژی هسته‌ای ایران با تأکید بر اینکه کشورش به فعالیت‌های هسته‌ای خود به‌صورت کامل ادامه می‌دهد، متذکر شد طرف غربی در اجرای تعهدات خود در برجام از جمله در لغو تحریم‌های بانکی تأخیر کرده است.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، «علی اکبر صالحی» رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در گفت‌وگو با پایگاه اینترنتی «العربی الجدید»، جزئیات مذاکرات هسته‌ای و سازوکار اجرای توافق هسته‌ای بین تهران و گروه 1+5 را تشریح کرد. برخی مسائل منطقه‌ای که در اولویت سیاست‌های ایران قرار دارد از دیگر محورهای این گفت‌وگو است.
بعد از اجرایی شدن توافق هسته‌ای در ماه ژانویه گذشته، ایران هسته‌ای امروز کجاست؟ چه‌میزان از تعهدات خود را اجرا کرده‌اید و غرب چه‌میزان از تعهدات خود را؟
ــ توافق، برنامه کاری نهایی است که طرفین برای پایان دادن به بحران ساختگی هسته‌ای بر آن توافق کرده‌اند. اجرای این طرح بی‌وفقه و به‌خوبی صورت می‌‌گیرد و من همچنان با «ارنست مونیز» وزیر انرژی آمریکا جهت بررسی سازوکار اجرای این توافق، در تماس هستم. تهران به آنچه باید، متعهد است ولی تأخیری پیش آمده که طرف مقابل مسئول آن است. موانع مشخصی وجود ندارند ولی منظورم اینجا، تأخیر آنها در اجرای برخی نقاط به‌شکل کامل است که از جمله این موارد رفع تحریم‌های ایران به‌موجب این توافق است. تاکنون، برخی بانک‌های بزرگ اروپایی تحریم‌هایش را به‌طور کامل پایان نداده‌اند از این جهت که آنها قبلاً تعهد دادند که وارد معامله تجاری با ایران نشوند. ما همچنان منتظر هستیم که وزارت امور خارجه ایران با اتحادیه اروپا به‌منظور حل این بحران تماس بگیرد. هیئت انرژی اتمی مسئول این بخش نیست اما ارزیابی من این است که روند امور تقریباً خوب است.
بازرسی از سایت‌های اتمی و نظامی ایران یکی از نقاط بحث برانگیزی بود که دستیابی به توافق را قبلاً با مانع روبه‌رو کرد. آیا عملاً با غربی‌ها برای افزایش تعداد بازدیدها از مراکز هسته‌ای توافق کردید و آیا می‌پذیرید که وارد سایت‌های نظامی شما شوند؟
ــ بازرسی دارای چارچوبی مشخص و متشکل از چند نقطه است؛ از جمله این نقاط شروط معاهده‌های بازرسی بین‌المللی و جزئیات پروتکل الحاقی و همچنین شروط دیگری است که در متن توافق درج شده است. ایران هیچ بازرسی خارج از این نقاط را قبول نمی‌کند. بازرسی معمولاً از سایت‌های هسته‌ای انجام می‌شود ولی اگر مراکز غیرهسته‌ای دیگری هم مطرح شود، باید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دلایل واقعی و مستند به ادله را ارائه کند، و اگر قانع کننده باشد دیگر هیچ مشکلی برای باز کردن در به‌روی بازرسان وجود ندارد.
آیا احتمال می‌دهید که بحران سایت «پارچین» در آینده دوباره تکرار شود؟
ــ کنار توافق هسته‌ای، ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر نقشه راه مشترک توافق کرده‌اند. مشکل سایت پارچین به‌شکل نهایی حل شد. تهران نیز داوطلبانه درهای این سایت را به‌روی «یوکیا آمانو» مدیرکل آژانس اتمی باز کرد. برای بار دوم بود که مسئولانی از آژانس وارد پارچین شدند و از آن نمونه‌برداری کردند. نتایج آن ثابت کرد که تردیدهای مطرح شده نادرست است، لذا فکر نمی‌کنم که پرونده بازرسی از مراکز نظامی بعداً مطرح شود. ایران ثابت کرد که حرفش درست است همان‌طور که مذاکره‌کنندگان ما بارها بر ضرورت احترام به استقلال کشور و محرمانه بودن مراکز نظامی آن تأکید کرده‌اند.
طبق اعلام «محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران، تهران اعلام کرده است که پروتکل الحاقی را اجرا خواهد کرد؛ پروتکلی که امکان بازرسی فوری و غافلگیر کننده از سایت‌های اتمی را فراهم می‌کند ولی این بند نیاز دارد که در مجلس شورای اسلامی تصویب شود. آیا این پرونده را به‌زودی به مجلس ارائه می‌دهید؟
ما تا 8 سال آینده وقت داریم. ما پروتکل الحاقی را داوطلبانه اجرا خواهیم کرد و مجبور نیستیم که آن را به مجلس ببریم تا به تصویب نمایندگان برسد.
آیا این موضوع خشم منتقدان داخلی، به‌ویژه تندروهای اصولگرایان را برنمی‌انگیزد؟
این‌چنین فکر نمی‌کنم. توافقی داخلی درخصوص این موضوع وجود دارد.
شما ریاست مذاکرات فنی و تخصصی با غرب را به‌عهده داشتید، شما بندهای رآکتور اراک و مراکز نطنز و فردو را اجرا کردید؛ بندهایی که انتقاد خیلی‌ها در داخل ایران را برانگیخت؛ آنها می‌گویند که شما امتیازهای سرنوشت‌سازی دادید. نظرتان چیست؟
فعالیت‌های هسته‌ای ما در تمامی ابعاد آن از قبیل غنی‌سازی اورانیوم، تولید آب سنگین، کشف و استخراج اورانیوم خام، ادامه تحقیقات هسته‌ای، ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای جدید و تولید سوخت ادامه خواهد داشت، این بدین معناست که چرخه (برنامه) هسته‌ای ایران متصل و بی‌وقفه خواهد بود، برخی محدودیت‌ها وجود دارند که ایران آن را در عمل پذیرفته است ولی آنها به‌معنای متوقف کردن کار یا کُند کردن آن نیست، به‌طور مثال، ایران 9هزار سانتریفیوژ در تأسیسات خود داشت و سالیانه معادل 2300 کیلوگرم اورانیوم را غنی‌سازی می‌کرد. به‌موجب این توافق، تعداد سانتریفیوژها به 6هزار دستگاه کاهش یافت که می‌توانند معادل 1500 کیلوگرم اورانیوم را غنی‌سازی کنند ولی نیاز حقیقی ما برای اورانیوم غنی‌شده در رآکتور بوشهر سالیانه معادل 30هزار کیلوگرم است، یعنی اینکه ما فاصله بسیار زیادی از مقدار مورد نیاز داریم. این سانتریفیوژها از نسل قدیمی است و ما باید آن را با سانتریفیوژهایی از نسل جدید جایگزین می‌کردیم تا سطح تولید افزایش یابد. برخی از آنها (سانتریفیوژها) را تولید و آزمایش کردیم ولی بهبود تولید تعداد مورد نیاز از این دستگاه‌ها به زمان زیادی نیاز دارد. در نهایت، ما کاهش تعداد آنها به‌مدت 10 سال آینده را پذیرفتیم؛ این، مدت توافق است. طی این مدت، ما آنچه را نیاز داریم توسعه خواهیم داد تا بعد از مدت زمان تعیین شده، آن را مورد استفاده قرار دهیم. اگر فرض کنیم که ایران در دستیابی به این توافق موفق نمی‌شد و در چنین شرایطی باقی می‌ماندیم شاید برخی اینگونه تصور کنند که توافق در ظاهر عبارت از امتیازات و محدودیت‌هاست ولی در حقیقت اینگونه نیست.
در روز اجرایی شدن توافق، آمریکا تحریم‌های جدیدی را برای برنامه موشکی ایران وضع کرد. همزمان تهران اعلام کرد که توسعه برنامه موشکی‌اش جدا از (برنامه) هسته‌ای است. آیا این موضوع نقض توافق توسط طرف‌های آمریکایی و ایرانی نیست؟
-مذاکرات و توافق فقط صرفا مربوط به برنامه هسته‌ای ایران است. تحریم‌ها علیه برنامه هسته‌ای ایران که شورای امنیت سازمان ملل متحد در سال‌های قبل تصویب کرد، قید و بندهایی دارد تا ایران را از دستیابی به موشک‌هایی با کلاهک اتمی منع کند. ایران نمی‌خواهد سلاح اتمی بسازد در مقابل این حق را دارد که موشک‌های عادی و توانمندی‌های دفاعی خود را توسعه و بهبود دهد. این موضوعی است که با صراحت در میز (مذاکره) با دیگران مطرح شد و هدف این تحریم‌های جدید تاثیر بر افکار عمومی غرب است و بس
اولین گام‌های مربوط به ادامه برنامه هسته‌ای ایران، که اخیرا تیم انرژی هسته‌ای آن را اعلام کرد پیرامون ساخت رآکتورهای هسته‌ای جدیدی است که آن را رآکتورهای کوچک توصیف کرده است، علاوه اینکه شما قصد دارید در باشگاه هسته‌ای تجاری در جهان عضو شوید، می‌توانید این گام‌ها را برای ما تشریح کنید؟
-کار را با فروش اورانیوم غنی‌شده در ایران به کشورهای دیگر آغاز کرده‌ایم به‌رغم اینکه مقادیر اولیه‌ای که به روسیه صادر شد جزئی و تقریبا 10 تن است. ولی این برای ایران، که جزو کشورهای در حال توسعه محسوب می‌شود، افتخاری و موفقیتی است. تعداد کشورهایی که به اصطلاح «خدمات هسته‌ای» ارائه می‌‌دهند در حال حاضر کم است. ورود ما به این باشگاه، در اصل اتفاق خوبی است و این فعالیت‌ها را در آینده گسترش خواهیم داد.
لازم به ذکر است که (بگوییم) ایران کشوری خشک است و رآکتورهای هسته‌ای بزرگ به مقدار زیادی آب نیاز دارد و به همین دلیل باید نزدیک آب‌های جنوبی خلیج‌فارس یا آب‌های دریایی شمال خزر احداث شود. ما نیاز داریم رآکتورهای هسته‌ای با هدف تولید برق در مرکز کشور احداث کنیم که شهرهای اصلی در آن قرار دارند؛ شهرهایی که برق در مسافت‌های طولانی به آنها منتقل می‌شود، هزینه‌های هنگفتی متحمل می‌کند. بنابراین، تهران در حال انجام پژوهش‌های اولیه برای ساخت تعدادی رآکتور هسته‌ای کوچک را آغاز کرده است؛ میزان انرژی آنها در ابتدا 25 مگاوات است و به تدریج به 100 مگاوات افزایش خواهد یافت. علاوه بر این، ساخت دو واحد جدید هسته‌ای نزدیک رآکتور بوشهر را تکمیل خواهیم کرد و درباره آن با مسکو توافق کردیم.
پاسخ شما به اظهارات اخیر (مقام‌های) کشورهای خلیج‌فارس چیست که می‌گویند ایران هسته‌ای و رآکتورهای آن، به‌ویژه آنهایی که نزدیک کشورهای عضو شورای همکاری هستند، تهدیدی جدی برای آنهاست؟
-در امارات 4 رآکتور هسته‌ای غول‌پیکر احداث کرده‌اند، در حالی‌که در جنوب ایران فقط یک رآکتور هسته‌ای است. من می‌پرسم که چگونه رآکتورهای ما به این درجه از خطرناکی رسیده‌اند در مقابل همه به امن بودن رآکتورهای امارات اذعان دارند؟ سوال مهم‌تر این است که چگونه ممکن است ایران رآکتورهایی در تناقض با استانداردها و ضوابط آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای احداث کند؛ آژانسی که اساسا بر عملیات ساخت و تاسیس این رآکتورها نظارت دارد ولی متاسفانه اظهارات کشورهای همسایه در شورای همکاری خلیج‌فارس پیرامون برنامه هسته‌ای ایران شبیه دیگر اظهارات آنها درباره ایران است که همه اینها، اظهاراتی نامفهوم و غیر موثق است.
روابط شما با عربستان، که اخیرا در تقابل با کشورهایی همچون سوریه، یمن و برخی دیگر قرار گرفته است، چگونه است؟ قطر نیز اخیرا پیشنهاد میزبانی گفت‌وگوی ایران و عربستان را پیشنهاد داده است آیا فرصت برای گفت‌وگو وجود دارد یا اینکه شرایط به سمت وخیم شدن پیش میرود؟
-من اطلاعات تفصیلی درباره این طرح ندارم ولی در ابتدا می‌خواهم به این موضوع اشاره کنم که اختلافات با عربستان سعودی ایدئولوژیک نیست، اینکه این مشکل را اختلاف بین شیعه و سنی بدانیم صحیح نیست آنچه در حال اتفاق است تمامی رویدادها با اهداف سیاسی شکل می‌گیرند. مسأله این است که همسایه‌های خلیج‌فارس ما از پیشرفت سیاسی، نظامی و علمی ایران نگران هستند. اینها ترسی غیرقابل توجیه از وجود نیت‌هایی دیگر نزد ایران دارند. ما به دنبال نفوذ جغرافیایی یا ثروت‌های جدید نیستیم. ما در عمل خواستار تحقق ثبات در منطقه هستیم و در شرایط کنونی مطلوب آن است که با دوراندیشی تفکر کنیم. به عنوان مثال، روابط ایران و ترکیه، به‌رغم اختلافات میان طرفین در پاره‌ای از مسائل در راس آنها موضوع سوریه، از نوع روابط استراتژیک باقی خواهد ماند. ولی روابط تجاری، اقتصادی و فرهنگی اکنون در بهترین حالات آن است و این به نفع همه است. پیچیده شدن اوضاع در روابط بین کشورهای همسایه به نفع منطقه نیست. ما خواهان بهبود روابط‌مان با کشورهای حوزه خلیج‌فارس هستیم ولی اظهارات مسئولان آنها و انگشت اتهام به سوی ایران دراز کردن و آن را مسئول تمام اتفاقات منطقه دانستن امری مضحک است.
برخی‌ها در منطقه عربی از مداخله واضح ایران در سوریه یا یمن سخن می‌گویند. همچنین ایران را متهم می‌کنند که برای تغییر ترکیب جمعیت فرقه‌گرایانه در سوریه تلاش می‌کند، شما چگونه جواب می‌دهید؟
-بنده سوال می‌کنم که چرا مسئولیت انقلاب در تونس یا در مصر و حتی در لیبی را بر عهده ما نمی‌گذارند؟ دخالت ترکیه یا قطر در لیبی یا در مناطق دیگر چه می‌شود. اینگونه دخالت‌ها، توجیه‌های مختلفی مطرح می‌کنند ولی ایستادگی ایران در کنار ملت سوریه علیه «داعش»، «جبهه النصره» و سایر گروه‌های مسلح به اتهام تبدیل می‌شود. در مقابل، جنگ عربستان سعودی علیه یمن، که میلیون‌ها غیر نظامی را آواره کرده و جان کودکان و بی‌گناهانی را گرفته است، موجه محسوب می‌شوند.
از احتمال مداخله سعودی و ترکیه در سوریه به ادعای مبارزه با تروریسم سخن گفته می‌شود، موضع شما چیست؟ در صورتی‌که چنین احتمالی محقق شود، چگونه تعامل خواهید کرد؟
-عربستان سعودی در گردابی عمیق غرق شده است و هر گامی از این قبیل به معنای بیشتر غرق شدن و گرفتار شدن آنهاست. آنها باید از قصه‌های تاریخی درس بیاموزند.
انتهای پیام/