تعابیر بلندمعصومین(ع) درباره فضیلت «درختکاری»

به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم ، درخت، فرزند خاک است .پاییز که می آید، برگ هایش را کریمانه به خاک می بخشد تا تن سردش را بپوشاند ودر زمستان لباسِ برف می پوشد و چراغ قندیل در دست می گیرد تا کلاغ ها و گنجشک ها راه آشیانه را در مه گم نکنند. اما در بهار بیدار می شود و شکوفه شکوفه می خندد وتابستان سبد سبد میوه وطراوت به انسان هدیه می کند .درعین حال، همواره ودرهمه اوقات سربرآستان خالق طبیعت می ساید وسجده فروتنی به جا می آورد : « وَالنَّجْمُ وَالشَّجَرُ یَسْجُدَانِ؛ و گیاه و درخت برای او سجده می‏کنند»(الرحمن/6). این گونه است که به قول  سعدی، حکمت آموز اخلاق وادب اجتماعی:«برگ درختان سبز درنظرهوشیار/هر ورقش دفتری ا‌ست معرفت کردگار».

پیوند طبیعت والهیات
درختکاری درفرهنگ اسلامی، سنتی پسندیده وعملی صالح به شمارمی رود؛ به ویژه در این عصروزمان که تبرتکنولوژی برتن جنگل ها ودرختان فرود آمده و بی رحمانه مشغول قتل عام است .این سنت که بیانگرپیوند طبیعت والهیات است، ریشه درسفارش های دینی دارد.خداوند در سوره «عبس» ،ازدرخت با عنوان «متاع» وکالای مورد استفاده انسان یاد می کند ومی فرماید: أَنَّا صَبَبْنَا الْمَاء صَبًّا (25) ثُمَّ شَقَقْنَا الْأَرْضَ شَقًّا (26) فَأَنبَتْنَا فِیهَا حَبًّا (27) وَعِنَبًا وَقَضْبًا (28) وَزَیْتُونًا وَنَخْلًا (29) وَحَدَائِقَ غُلْبًا (30) وَفَاکِهَةً وَأَبًّا (31) مَّتَاعًا لَّکُمْ وَلِأَنْعَامِکُمْ (32)؛ ما آب فراوانی از آسمان فروریختیم* سپس زمین را از هم شکافتیم. * و در آن دانه‏های فراوانی رویاندیم. * و انگور و سبزی بسیار، * و زیتون و نخل فراوان، * و باغ هایی پر درخت، * و میوه و چراگاه، * تا وسیله‏ای برای بهره گیری و چهارپایانتان باشد.».افزون براین، هرگاه که قرآن کریم بهشت وفضای زندگی بهشتیان را توصیف می کند ،درخت وجنگل درصدر این تصویرگری قرآنی ازبهشت ،قرار دارد.به این نحو، درادبیات دینی والهیات اسلامی ، درخت وطبیعت ازیک سو، نشانه روشن آفریدگاریگانه است که هر ورقش عطر معرفت کردگارمی پراکند وازسوی دیگر،روح نوازی ونماد آرامش بودن درخت موجب شده است زندگی اخروی وبهشت درسایه انبوه درختان برای انسان ،محسوس وملموس شود وبرانگیزاننده انسان درحرکت به سوی خوبی ها باشد؛چنان که خداوند درسوره«الصف»می فرماید:  «وَیُدْخِلْکُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ وَمَسَاکِنَ طَیِّبَةً فِی جَنَّاتِ عَدْنٍ ذَلِکَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ؛  و شما را به باغ‏هایی که از پای درختانش نهرها جاری است و به سراهای دلپسند در بهشت‏های جاویدان در آورد که این همان کامیابی بزرگ است.»(الصف/12)

نعمت درخت
درخت از نعمت های حیات بخش الهی است که پروردگار برای بهره مندی انسان ازمیوه ،چوب ،سایه وسایرفواید، آن را آفریده وبه لطف سرسبزی درخت، محیط زندگی آدمیان را آرام بخش ودلپذیر کرده است.عبارت« مَتَاعًا لَّکُمْ» درآیه 32سوره عبس به خوبی بیانگر اهمیت درخت درزندگی بشر است. «متاع» درلغت عرب به هر چیز مورد استفاده در زندگی گفته می شود،ازاین رو ، درخت ،موهبت ونعمتی است که خدا به آدمیان عطا کرده است. برای شکراین نعمت، باید ازآن حفاظت ونگه داری کرد.دراین زمینه امام صادق (ع) ،قطع درختان میوه را موجب نزول عذاب وخشم الهی می شمارند و افراد را ازقطع آن برحذرمی دارند:« لاتَقطَعُوا الثِّمارَ فَیَبعَثَ ا... عَلَیکُم العَذابَ صَبًّا ؛درختان میوه را قطع نکنید که خداوند بر شما عذاب فرو می ریزد.»(کافی، ج5 ، ص 294)

درروایتی دیگر، آن حضرت به سه وظیفه انسان دربرابرنعمت درخت اشاره می کنند ومی فرمایند : «درخت برای انسان آفریده شد پس او مکلف شد به : 1-کاشتن درخت 2-آب دادن درخت 3- مواظبت کردن از درخت.»( الحیاة ج 5 ،ص 347)

پاداش درختکاری
یاد کردن ازدرخت وگیاه وطبیعت درقرآن کریم ،بیانگرعظمت این آفریده های خداوند است. به همین دلیل ،درروایات ،به کاشت درخت وحراست ازآن بسیارسفارش شده است.چنان که پیامبراکرم(ص)دراهمیت وارزش درختکاری می فرمایند:«اگر قیامت فرا رسد و در دست یکی از شما نهالی باشد ، چنانچه بتواند برنخیزد تا آن را بکارد ، باید آن را بکارد .» (کنزالعمال حدیث 9056)

درختکاری، شغل برتر
برای ایجاد انگیزه و واداشتن مردم به درختکاری ، در روایات ،درختکاری، شغل برتروشغل انسان های برتریعنی پیامبران، توصیف شده است .امام صادق (ع) دراین باره می فرمایند :« اِزرَعُوا و اغرِسُوا وَا... ما عَمِلَ النّاسُ عَمَلاً اَجَلَّ و لاأطیَبَ مِنهُ ؛ کشت کنید و درخت بنشانید ؛ به خدا قسم آدمیان کاری برتر و پاک تر از این نکرده اند.»(بحارالانوار،ج103، ص68 ) .

همچنین درحدیثی دیگر، امام صادق (ع)درختکاری را شغل پیامبران توصیف می کنند ومی فرمایند :« خداوند برای انبیا و رسولان خود کار درختکاری و کشاورزی را انتخاب فرمود تا آن که از بارش پیاپی آسمان ناخشنود نباشند بلکه پیوسته منتظرباران رحمت الهی باشند. »(میزان الحکمه ج 4،ص 214 )

درختکاری، صدقه جاریه
آن حضرت درروایتی دیگر، درختکاری را صدقه جاریه ای می شمارند که ثواب آن درکارنامه درختکار نوشته می شود . پیامبراکرم(ص) نیز در این باره می فرمایند:« هر کس درختی بکارد و در نگهداری آن بکوشد تا میوه دهد ، در برابر هرچه از آن میوه به دست آید ، پاداشی نزد خدا خواهد داشت.»( میزان الحکمه حدیث 9143) .

همچنین در روایتی دیگر، رسول خدا (ص) می فرمایند:« هرکس درختی بکارد، هربار انسانی یا یکی از مخلوقات خدا از آن بخورد برای وی صدقه ای محسوب شود.»(نهج الفصاحه ص 597). همچنین امام صادق(ع) می فرمایند: مؤمن پس از مرگ خود از 6 خصلت سود می‏برد؛ یکی ازآن ها درختی است که کاشته است(خصال شیخ صدوق)

سیره معصومان(ع)
همان گونه که اشاره شد ،درختکاری وکشاورزی شغل بسیاری ازپیامبران بوده وهمه انبیای الهی به گونه ای در ایجاد سرسبزی محیط خود و حفظ آن کوشا بوده اند.در روایات آمده است ؛ پیامبر اکرم (ص) و امیرمومنان علی (ع) با هم درخت می کاشتند. امام صادق (ع) در این باره می فرمایند: « امیرالمؤمنین علی (ع)، با بیل زمین را آماده می کردند، سپس پیامبراکرم (ص) هسته خرما را مرطوب می کردند و می کاشتند.»همچنین، یکی ازاصحاب امام صادق (ع)گزارش کرده است: امام صادق (ع) را دیدم که جامه زبر کارگری بر تن و بیل در دست داشتند و در میان درختان، سرگرم کار بودند و چنان تلاش می کردند که سراپای وجودشان را عرق فراگرفته بود. در این حال، ابوعمروشیبانی وارد شد و امام(ع) را در آن حال تعب و رنج مشاهده کرد، پیش خود گفت: علت این که حضرت شخصاً بیل به دست گرفته اند، شاید این باشد که کمک یا کارگری پیدا نکرده اند. پیش رفت وبه حضرت عرضه داشت: فدایت شوم! بیل را به من بدهید تا به جای شما این کار را انجام دهم. امام(ع) فرمودند: «نه ؛ من دوست دارم که مرد برای تحصیل روزی خود رنج بکشد و آفتاب بخورد».حفرچاه وایجاد نخلستان توسط امام علی (ع) ازجمله موارد مشهور در تاریخ اسلام است.  این سنت وسیره، ریشه درآیات شریفه قرآن کریم دارد، آن جا که خداوند می فرماید: «وَالْأَرْضَ وَضَعَهَا لِلْأَنَامِ؛ و زمین را برای مردمان آفرید.»(الرحمن/10).حال اگرزمین ازآن مردمان است، پس همه آنان موظفند دراحیا وآبادانی آن بکوشند ودرختکاری ، ازروشن ترین مصداق های آبادانی زمین است.

منبع:خراسان

انتهای پیام/