نمی‌خواستم هالو باشم/ سال ۹۴ درخشان‌ترین دوران ارکستر سمفونیک تهران بود
ارسلان کامکار بعد از مدت‌ها سکوت، بالاخره درباره علتِ رفتنش از ارکستر سخن گفت و گلایه‌هایش از علی رهبری مدیر هنری ارکستر سمفونیک تهران را بیان کرد.
خبرگزاری تسنیم – این روزها ارکستر سمفونیک تهران درگیر بحرانِ استعفای مدیر هنری‌اش شده است و بسیاری از علاقه‌مندان به موسیقی کلاسیک نگرانِ تعطیل شدنِ دوباره‌ی ارکستر هستند. علی رهبری مدیر هنری ارکستر در هفته‌ی گذشته از سِمتِ خود استعفا داد و نامه‌ای خطاب به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نوشت و در آن از اوضاع ارکستر گلایه کرد. چند روز بعد هم علی مرادخانی معاون هنری وزیر ارشاد، استعفای علی رهبری را نپذیرفت اما ارکستر تا همین امروز تکلیف مشخصی ندارد و آینده‌ی ارکستر در هاله‌ای از ابهام است.
باید فعالیت یک‌ساله اخیر ارکستر را بررسی کرد و دید که آیا علی رهبری در یک سال گذشته کارنامه‌ی درخشانی داشته است یا خیر. باید دید کیفیت اجراها و برنامه‌ریزی‌ها درست بوده است؟ باید دید حقوق و دستمزد نوازندگان کافی بوده است؟
پاسخ به این پرسش‌ها می‌تواند خیلی از ابهام‌ها را حل کند.
به نظر می‌رسد یکی از کسانی که بتواند فعالیت یک‌ساله‌ی ارکستر در سال 1394 را تحلیل کند، ارسلان کامکار است.
34 سال حضور در ارکستر سمفونیک تهران تجربه‌ای نیست که به سادگی بشود از کنارش گذشت. این تعداد سال یعنی یک عمر. عمری که بخش زیادی از آن در جایگاه مایستر ارکستر سپری شده است. بسیاری از نوازندگان ارکستر ارسلان کامکار را چه از نظر تکنیکی و چه ازنظر اخلاقی قبول دارند و به شخصیت و جایگاه هنری او احترام می‌گذارند.
پای صحبت‌های او نشستیم تا درباره‌ی کیفیت اجراهای ارکستر در سال 94، نظرش درباره کیفیتِ مدیریت و رهبریِ مدیر هنری ارکستر، برنامه‌ریزی‌های ارکستر و البته دستمزد نوازندگان نظرش را جویا شویم.
تسنیم: سال 1394، ارکستر سمفونیک تهران اجراهای بسیاری را در تهران به روی صحنه برد. شما از نظر فنی، کیفیت اجراهای ارکستر با رهبری علی رهبری را چگونه می‌بینید؟
ارکستر از نظر کیفی خیلی خوب بود و هیچ حرفی در آن نیست. منتها قبول ندارم که نسبت به شروعِ کار ارکستر، هر اجرا بهتر از اجرای پیشینش بود. آقای رهبری هر کدام از نوازندگان قدیمی که از ارکستر جدا می‌شدند، بلافاصله در اجرای بعدی در صحبت‌هایشان می‌گفت: این بهترین اجرای ارکستر بوده است.
من به قدرت جوانان معتقدم و قبول دارم که اجراهای ارکستر از نظر کیفی سطح خوبی داشت، اما به نظرم بهترین ارکستری که در اختیار علی رهبری قرار داشته همان ارکستری بود که سال گذشته همین موقع‌ها(اواخر اسفند 1393) نخستین اجرای خود را با حضور علی رهبری به روی صحنه برد.
در این که علی رهبری ارکستر را به خوبی رهبری می‌کرد و برنامه‌ریزیش خوب بود، شکی نیست.
تسنیم: شما در اوایل آغاز به کار علی رهبری در کنار ارکستر حضور داشتید و از نزدیک با اوضاع ارکستر آشنا بودید. تحلیلتان درباره شیوه کارِ علی رهبری چیست؟
بعد از حدود دو ماه که با ایشان کار کردم فهمیدم که ایشان رفتنی می‌شوند. چون وزنه‌ای که برداشته بود خیلی خیلی سنگین بود. ادعایی که می‌کرد غیرواقع‌بینانه بود. بارها به علی رهبری گفتم که با این دستمزدها نباید چنین انتظاری از ارکستر داشت. ولی ایشان بر آن چیزی که می‌خواست و من مطئن بودم که با این روند کار ارکستر ادامه پیدا نمی‌کند. خیلی وزنه‌ی سنگینی برداشتند. با حقوقی که به نوازندگان پرداخت می‌شد، نمی‌توان از نوازندگان انتظار داشت که هفته‌ای یک کنسرت بدهند، اپرا بزنند و انواع سمفونی‌ها را بنوازند. اکنون نوازندگان می‌گویند این همه از ما کار کشیدید، حقوق ما کجاست؟
تسنیم: علی رهبری زمانی که به ایران آمد برنامه‌ای 6 ماهه ارائه کرد. پس از آن هم برنامه‌ای یک ساله برای ارکستر در نظر گرفت. چنین برنامه‌ریزی در ارکستر بی‌سابقه بود. نظرتان درباره این برنامه‌ریزی‌ها چیست؟
چنین برنامه‌ریزی‌ای تا کنون در ارکستر سمفونیک تهران سابقه نداشته است. علی رهبری بی‌شک مدیر و رهبری توانا است. همه این‌ها در ارکستر خوب بود ولی من می‌گویم وزنه‌ای که بر می‌داریم نباید غیر واقعی باشد. همان‌طور که می‌بینید از دو ماه پیش کارِ ارکستر به مشکل برخورد. در همان آغازِ کار مرتب به علی رهبری می‌گفتم که با این برنامه فشرده باید حقوق نوازندگان بسیاری بیشتر از این‌ها باشد. اما ایشان همیشه می‌گفت که اوضاع عالی است. فقط گفتنِ این جمله که اوضاع عالی است، کافی نیست. باید به نوازندگان حقوقی متناسب با فعالیت و وقتی که می‌گذارند پرداخت شود.
تسنیم: علی رهبری در یکی از نشست‌های خبری‌اش، گفت که میزانِ حقوق نوازندگان ارکستر را با مشورت شما تعیین کرده‌اند.
من هیچ وقت نگفتم مقدار حقوقی که برای نوازندگان در نظر گرفته‌اند خوب و حتی زیاد هم هست. من نسبی گفتم. از من سوال کردند که اگر حقوق پایه‌ی نوازندگانِ تازه‌کارِ ارکستر را یک میلیون تومان در نظر بگیریم و برای نوازندگان دیگر این مقدار زیاد و زایادتر شود تا به شما به عنوان کنسرت مایستر به 4 میلیون تومان برسد، خوب است؟ من گفتم نه زیاد است برای من نسبت به سرگروه‌های دیگر زیاد است. بعدها از طرف من گفتند که کامکار گفته این مقدار حقوق برای نوازندگان زیاد هم هست.
خیلی شفاف می‌گویم که رقمِ دستمزدِ نوازندگان به هیچ وجه مناسب نیست. این رقم‌ها فقط برای ماهی یک کنسرت است نه هفته‌ای چند اجرا و چند ضبط و ...
تسنیم: شما چرا ارکستر را ترک کردید؟
شاید مطالبات نوازندگان دیگر پایین باشد. شاید آنان با همین رقم‌ها هم راضی بودند. اما من برای همین مسائلی که به آن اشاره کردم از ارکستر بیرون آمدم. متاسفانه آقای رهبری بعد از بیرون آمدن من از ارکستر گفتند که کامکار توان کار با این حجم را نداشت. همین الان توانایی‌اش را دارم که شبی سه چهار ساعت تمرن کنم. هنوز آنقدر غیرت دارم که به عنوان یک نوازنده روی فُرم باشم. علت بیرون آمدنم از ارکستر ناتوانی نبود، از ارکستر بیرون آمدم چرا که نمی‌خواستم با آن رقمِ اندک به عنوانِ حقوق، این همه کار بکنم. راحت بگویم نمی‌خواستم هالو باشم.
تسنیم: چرا همان زمانی که از ارکستر بیرون آمدید این حرفها را نزدید؟
نخواستم ارکستر از هم بپاشد. گفتم شاید این بچه‌های(نوازندگان) جوان همین برایشان کافی باشد. من برای چه باید دخالت کنم. الان که علی رهبری استعفا داده این حرفها را به شما گفتم و این اولین بار است که این حرفها را به خبرنگاری می‌گویم.
تسنیم: اگر علی رهبری از ارکستر برود بیم آن می‌رود که ارکستر دوباره به تعطیلی کشیده شود.
ممکنه، ممکن هم هست که کار ارکستر ادامه پیدا کند با حضور رهبران مهمان یا چند رهبر. آینده‌ی ارکستر برای من مهم است و همین اهمیتی که ارکستر برای من دارد موجب شد که روز گذشته به جلسه‌ی نوازندگان با مدیران بنیاد رودکی بروم. اگر آینده‌ی ارکستر برایم مهم نبود خیلی راحت می‌گفتم به من ربطی ندارد و هرگز به این جلسه نمی‌رفتم.
تسنیم: شما خودتان کیفیتِ فنی ارکستر را تایید می‌کنید، اگر علی رهبری در ایران بماند می‌توان به آینده‌ی ارکستر امیدوار بود.
برای همین هم از علی رهبری ناراحتم. چرا باید آنقدر سنگ بزرگی بردارد که مجبور به استعفا دادن شود. من کسی هستم که 10 سال برای علی رهبری تبلیغ کردم. وقتی از من می‌پرسیدند که ارکستر چه باید بکند، می‌گفتم اگر کار ریشه‌ای می‌خواهید رهبری را دعوت کنید. اما راستش را بخواهید فکر نمی‌کردم اینقدر خودرای باشد.
مدیریت باید پشتش بودجه باشد و بچه‌ها تامین باشند. من هم می‌توانم از رهبران و نوازندگان خارجی دعوت کنم تا به ایران بیایند، اما قبل آمدن همه آنان باید نوازندگان خودِ ارکستر از نظر مالی تامین باشند. این همه نوازنده و رهبر خارجی طی یک سال اخیر به ایران آمدند و در کنار ارکستر کار کردند، آیا مجانی آمدند یا به یورو پول گرفتند؟
تسنیم: از رفتار علی رهبری با نوازندگان قدیمی ارکستر ناراحتید؟
متاسفانه علی رهبری از همان اول وقتی حس می‌کرد نوازنده‌ای می‌خواهد برود، بیرونش می‌کرد. این کار را فقط با من نکرد اما با بقیه تا می‌فهمید نوازنده‌ای می‌خواهد برود عذرش را می‌خواست. الان هم قبل از این که اخراجش کنند استعفا داد. واقعا دوست داشتم که رهبری در ارکستر بماند. مسئولان می‌گویند ما بودجه‌ای با این رقم داریم و توانایی‌مان این است، سپس شما باید براساس همین مقدار بودجه برنامه‌ریزی کنید. هنوز هم نمی‌دانم چه اصراری بود که ما هر هفته کنسرت داشته باشیم. اینقدر سمفونی 9 بتهوون را اجرا کردند که دیگر... . یک خانواده چند نفره چطور می‌تواند هر هفته کنسرت بیاید. پتانسیل ما همان ماهی یک کنسرت است.
من می‌دانستم که شنونده نخواهد داشت و همین‌طور هم شد. ما ماهی یک کنسرت بدهیم خوب است. تالار وحدت هم پر می‌شود. اگر این کار را می‌کرد هم ارکستر پیشرفت می‌کرد و هم ایشان می‌توانست چندین سال مدیر هنری ارکستر سمفونیک تهران باشد.
دیروز به همراه چند تن از نوازندگان ارکستر با آقای جمالی جلسه داشتیم. قرار است ارکستر متعادل شود و کار ادامه پیدا کند. طبق شنیده‌هایم قرار است با بودجه‌هایی که گرفته‌اند با رهبران مختلف کار کنند. قرار است کاری که از بچه‌ها می‌کشند با حقوقشان متعادل شود نه مثل سال 94 که تعداد اجراها میزان دستمزد همخوانی نداشت. فقط بچه‌هایی که تازه دیپلم گرفته‌اند و البته خوب هم میزنند، با آن حقوق و آن حجم کار کنار می‌آیند. به هر حال باید توجه کنیم که بچه‌های جوان در کنار نوازندگان قدیمی انگیزه می‌گیرند.
تسنیم: خود شما وقتی در جوانی به ارکستر رفتید دیدگاهتان نسبت به حقوقِ نوازندگان چه بود؟
در بیست و یک سالگی به ارکستر رفتم و وقتی برخی از نوازندگان نسبت به میزان و نوع پرداخت حقوق اعتراض داشتند، من نارحت می‌شدم و می‌گفتم که ولمان کنید بگذارید سمفونی‌مان را بزنیم.
اما اسفند سال 93 که ارکستر بعد از دو سال تعطیلی تشکیل شد، پول آژانس‌هایی که برای آمدن سر تمرین و اجرا پرداخت کردم تقریبا با پولی که به عنوان دستمزدِ آن اجرا به من دادند، برابری می‌کرد.
تسنیم: مهمترین ایرادی که شما به اوضاع ارکستر می‌گیرید، میزان حقوق نوازندگان است. اگر حقوق نوازندگان افزایش یابد و متناسب با تعداد اجراهای ارکستر در طول هر ماه باشد، با ماندنِ علی رهبری در ارکستر موافقید؟
از ته دلم خوشحال می‌شوم که رهبری بماند. من حرفه‌ای هستم و حرفه‌ای هم فکر می‌کنم. اگر حقوق نوازندگان را بیشتر کنند و به حد معقولی برسانند بی‌شک ماندن علی رهبری می‌تواند به نفع ارکستر باشد. در این صورت نباید استعفا را قبول کنند و باید اعلام کنند که همین برنامه‌ها ادامه پیدا می‌کند اما حقوق نوازندگان بیشتر می‌شود.
تسنیم: اگر حقوق نوازندگان افزایش یابد، شما حاضرید به ارکستر برگردید و در کنار علی رهبری کار کنید. با چه رقمی حاضرید به ارکستر برگردید؟
خیلی رُک و راست بگویم، برای کاری که رهبری از ارکستر می‌کشد با ماهی 10 میلیون تومان حاضر به همکاری با ارکستر هستم. سمفونی برلیوز زدن کار ساده‌ای نیست. من باید هر روز عصر بروم و کار کنم تا روز بعد آماده سر تمرین‌ها باشم. برای این کار هم باید تمام کارهای بعدازظهرم را تعطیل کنم، تمام کلاس‌هایم، ضبط‌هایم و همکاری با دیگر گروه‌ها را باید تعطیل کنم. چنین کاری فقط با آن مبلغ حقوق که گفتم امکان‌پذیر است. با حقوق ماهی 3 یا 4 میلیون تومان چطور بقیه کارهایم را تعطیل کنم. مگر این که با بخور و نمیر راضی باشم که در آن صورت وجدانم راحت نیست. من می‌خواهم بچه‌هایم بهترین مدرسه را بروند و بهترین لباس‌ها را بپوشند و بهترین غذاها را بخورند. من نمی‌توانم در حق خانواده‌ام ظلم کنم. اگر به من ماهی 10 میلیون تومان حقوق بدهند می‌روم و هر هفته هم یک کنسرت می‌دهم و تمام کارهای دیگر را تعطیل می‌کنم.
اما برای ماهی یک کنسرت دیگر لازم نیست کارها و کلاس‌ها و ضبط‌های دیگرم را تعطیل کنم.
تسنیم: فارغ از مسائل مالی و حقوق نوازندگان، در نگاهی کُلی سال 1394 را برای ارکستر سمفونیک تهران از نظر کیفیت اجراها و برنامه‌ریزی‌های ارکستر چطور دیدید؟
به نظرم سال 94 سال خوبی برای ارکستر بود و ارکستر اجراهای خوبی داشت. به صراحت بگویم که بهترین سال ارکستر سمفونیک تهران از نظر کیفی سال 1394 بود.
-------------------------------
گفت‌وگو: یاسر شیخی یگانه
-------------------------------
انتهای پیام/