"مشهد" و "لالجین" نامزد شهر جهانی صنایع دستی شدند/ "شیراز" بازهم جا ماند
شیراز شهر خاتم که زمانی داعیه‌دار پایتخت فرهنگی ایران زمین بود، امروز از کسب عنوان شهر ملی و معرفی شدن به عنوان شهر جهانی صنایع دستی محروم ماند درحالی که مشهد و لالجین برای کسب این عنوان به شورای جهانی صنایع دستی معرفی شدند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از شیراز، شیراز شهر خاتم که زمانی داعیه‌دار پایتخت فرهنگی ایران زمین بود، در عرصه‌های مختلف کتاب و گردشگری عقب ماند و بار دیگر از دست‌یابی به آنچه در حوزه صنایع دستی شایسته‌اش بود، جا ماند.
در خبری که از سوی بهمن نامور مطلق، معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی، شهرهای مشهد و لالجین به عنوان شهرهای جهانی صنایع دستی انتخاب شدند و شهرهای سیرجان به عنوان شهر گلین، میبد به عنوان شهر زیلو و مریوان به عنوان شهر ملی گیوه برگزیده شدند.
خاتم‌کاری بیش از 1000سال در شیراز قدمت دارد و خاستگاه و مهد خاتم شیراز است. هنر خاتم‌سازی نیز مثل سایر رشته‌های صنایع دستی در دوره صفویه رونق و رواج داشته و در سال‌های اخیر این هنر با رکود و فراموشی مواجه شده است.
کیفیت و اصالت خاتم شیراز زبانزد خاص و عام بوده و خاتم‌های اصیل ساخته شده در شیراز دارای عمر بیشتری نسبت به مشابه آن در دیگر شهرها است اما این هنر رفته رفته رو به فراموشی گذاشته و کمتر کسی را می‌توان یافت که به این هنر روی آورده باشد، این را بسیاری از کار‌شناسان صنایع دستی استان می‌گویند و بسیاری از صنعتگران هم نگاهی مشابه دارند.
نبود تولید انبوه در صنایع دستی به ویژه خاتم و عدم سرمایه‌گذاری در این صنعت علاوه بر اینکه بازار فروش خاتم را با رکود مواجه کرده است، سبب شده که شیراز دوباره از انتخاب در ردیف شهرهای ملی صنایع دستی محروم بماند.
سلمان گورنگی، رئیس اتحادیه تعاونی‌های صنایع دستی استان فارس پیش از این در مصاحبه‌ای افت و خیزهای موجود در سرمایه‌گذاری حوزه صنایع دستی را دلیلی برای عدم سرمایه‌گذاری در این بخش دانست.
به گفته رئیس اتحادیه تعاونی‌های صنایع دستی استان فارس متمرکز نبودن محلی برای عرضه صنایع دستی در شهر شیراز، سبب کم شدن نظارت و در نتیجه عرضه محصولات بی‌کیفیت در مکان‌های مختلف شده است.
زهرا الحمدی، معاون صنایع دستی استان فارس نیز نبود اتحادیه صنف فروشندگان صنایع دستی را عاملی برای عدم نظارت کافی در این حرفه می‌داند و اذعان می‌کند که در فروشگاه‌هایی که متعلق به میراث فرهنگی است، نظارت می‌شود اما مغازه‌هایی که به صورت آزاد فعالیت می‌کنند نظارتی بر آنها انجام نمی‌شود.
عدم درجه‌بندی صنایع دستی در شهر شیراز و استان فارس یکی دیگر از مشکلاتی است که گورنگی بر آن تاکید دارد. رئیس اتحادیه تعاونی‌های صنایع دستی استان فارس در تشریح موفقیت برخی از شهرها برای جذب توریست و فروش صنایع دستی می‌گوید: یکی از عواملی که سبب شده برخی از شهرهای همسایه استان فارس در امر فروش صنایع دستی موفق‌تر عمل کند، تولید صنایع دستی در درجه‌های مختلف است.
این امر سبب می‌شود که همه مسافران و گردشگران با هر شرایط اقتصادی قادر به خرید محصولات صنایع دستی باشند علاوه بر آن مسافری که به دنبال محصول با کیفیت است می‌تواند با پرداخت مبلغی بیشتر آن را به دست آورد.
براساس گفته‌های گورنگی نبود این سیستم درجه‌بندی در تولید محصولات صنایع دستی در شیراز سبب شده که مسافر و گردشگری که وارد این شهر می‌شود محصولی بی‌کیفیت یا با کیفیتی نازل را با بهایی گران بخرد.
محمدهادی ستایش، هنرمند برگزیده یونسکو در هنر خاتم نیز می‌گوید: خاستگاه خاتم بنا بر مستندات شیراز است و هر چند امروز این هنر را به نام اصفهان زده‌اند اما مواد، ظاهر و گل بندی‌هایی خاتم اصفهان و شیراز با یکدیگر تفاوت دارد و حتی چسب مورد استفاده در خاتم شیراز چسب سنتی و حیوانی است که باید گرم شود و مورد ستفاده قرار گیرد در حالی که در خاتم اصفهان چسب صنعتی استفاده می‌شود.
به گفته وی در گل‌بندی‌هایی که در خاتم شیراز صورت می‌گیرد لایه‌هایی نازک از ورقه‌های مس و برنج را مشاهده می‌کنیم در حالی که در خاتم اصفهان چنین چیزی وجود ندارد. در سطح زیرین خاتم شیراز که ظاهرش دیده نمی‌شود، یک نوع آستر چوبی استفاده می‌شود در صورتی که در خاتم اصفهان چنین آستری وجود ندارد.
مدیرعامل انجمن هنرهای تجسمی و سنتی استان فارس درباره قیمت زیاد آثار هنری اصیل و عدم تمایل مردم به خرید افزود: می‌توان با حفظ آیتم‌های هنری کاری کرد که هنر خاتم با سرعت بیشتر و با مواد کمتر تولید شود و با اعمال طراحی‌های خاص ضمن حفظ کیفیت قیمت را کاهش داد.
وی خاطرنشان کرد: موضوع دیگر که برای حفظ هنرهای اصیل و سنتی باید به آن توجه کرد نوآوری و خلاقیت و تلفیق هنرهای جدید مانند گرافیک با این هنرها است و آن زمان است که هنر سنتی می‌تواند تغییر کاربری پیدا کند و در زندگی امروز مردم نیز به کار گرفته شود.
به نظر می‌رسد در صورت توجه و حمایت بیشتر از هنرمندان و صنعتگران در عرصه خاتم در کنار نظارت دقیق بر فروش این محصول هنری، شیراز نیز بتواند در سال‌های آتی عنوان شهر ملی خاتم را از آن خود کند یا به عنوان شهر جهانی این هنر اصیل برگزیده شود.
گزارش از حلیمه زارع
انتهای پیام/