شهرت جهانی دست‌ساخته‌های هنرمندان بروجردی/ ورشو هنرمنحصر به فرد بروجرد
شهرستان بروجرد باسابقه‌ای کهن در تولید برخی صنایع‌دستی و هنرهای سنتی متفاوت به ویژه هنرهای فلزی شهرتی جهانی داشته که امروزه می‌توان حاصل هنر هنرمندان این دیار را در بازارچه صنایع‌دستی بروجرد مشاهده کرد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از بروجرد، صنایع‌دستی به عنوان زیرمجموعه‌اى وسیع از هنرهاى سنتى استان لرستان از گذشته‌هاى دور تا به امروز جایگاه ویژه‌اى در فرهنگ بومى و معنوى این سرزمین کهن داشته است.
در واقع می‌توان گفت مهارت، ذوق و بینش انسان در خلق صنایع‌دستی مؤثر و در چارچوب فرهنگ و بینش هر منطقه و با دیدگا‌ه‌هاى قومى ساخته و پرداخته مى‌شود همچنان که برخی کارشناسان صنایع‌دستی را بازتابى از تاریخِ تمدن هر ملت و قوم می‌دانند.
در این میان استان لرستان با پیشینه پنج هزار ساله خود که از گذشته تاکنون طایفه‌ها و تیره‌هایی از اقوام گوناگون لر را در خود جای داده است، دارای صنایع‌دستی متنوع و درعین‌حال منحصر به فردی است که امروز شهرت و آوازه جهانی یافته است.
یکی از شهرستان‌های مهم استان لرستان که بخش اعظم تاریخ این استان را در خود جای‌داده است شهرستان بروجرد است که از منظر صنایع‌دستی متنوع و مختلف مشهور بوده و در کشور از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.
بروجرد خواستگاه هنر ورشوسازی کشور
از صنایع‌دستی مهم شهرستان بروجرد می‌توان به انواع ظروف قلم‌زنی شده از جنس ورشو اشاره کرد که این شهرستان را جایگاه و خواستگاه اصلی این هنر اصیل کرده است.
هنر ورشو سازی که از گذشته‌های دور در این شهرستان از رونق خاصی برخوردار بوده است تلفیقی از ذوق و سلیقه هنرمندان قلم‌زن این دیار بر روی ورقه‌هایی از جنس ورشو بوده که عمدتاً از کشورهای دیگر به ایران وارد می‌شد.
ورقه‌های فلزی ورشو به دلیل مقاومت ویژه‌ای که در برابر پوسیدگی دارند، از قدیم‌الایام موردتوجه هنرمندان این دیار بوده تا با نگاشتن نقش و نگارهای ویژه توسط سرانگشتان ماهر خود به آن روح و جلایی ویژه بخشیده و هنر دست خود را جهانی کنند.
امروز هم اگر سری به بازار صنایع‌دستی این شهرستان بزنیم رگه‌های احیاشده این صنعت بومی و کهن توسط جوانان هنرمند و استادکاران بی‌بدیل این دیار را خواهیم یافت که به اعتراف هنرمندان صنایع‌دستی ویژگی‌های هنر قلم‌زنی سنتی و جدید را درهم‌آمیخته و رنگ و نگاری نو بر پیکره بی‌جان فلز زده‌اند.
راضیه تیماجی بانوی جوان هنرمند بروجردی که بیش از 10 سال در هنر قلم‌زنی مشغول به فعالیت است می‌گوید: این هنر را در ابتدا از طریق دوره‌های آموزشی رایگان فنی و حرفه‌ای فراگرفته و پس‌ازآن به دلیل علاقه‌ای که به این هنر داشتم آن را به‌عنوان حرفه آینده خود برگزیده و ادامه فعالیت دادم.
وی که در حال حاضر بیش از سه سال است که این هنر زیبا و منحصر شهرستان بروجرد را به‌صورت حرفه‌ای دنبال می‌کند می‌افزاید: بیش از یک سال است که شاگردانی را در کنار فعالیت‌های هنری خود به‌صورت جدی آموزش می‌دهم اما به دلیل سختی کار و عدم درآمد مناسب در آن، هنرجویان ترجیح می‌دهند جذب حرفه‌هایی با درآمد مناسب‌تر شده و معمولاً این هنر اصیل بروجردی علاقه‌مندان خاص خود را دارد.
صدای ظریف قلم‌هایی که با استواری زیر چکش‌های این هنرمند بروجردی بر روی ظروف مسی و برنجی نقش‌آفرینی می‌کند توجه ما را به ظرافت این هنر جلب کرده و از او می‌خواهیم درباره نحوه کار خود قدری توضیح دهد.
تلفیق هنر ورشوسازی و قلم‌زنی بر روی فلزات
وی می‌گوید: قلم‌زنی مشهور بروجرد درگذشته بر روی فلز ورشو انجام می‌شد اما امروزه به دلیل گرانی این فلز و عدم دسترسی آسان به آن هنرمندان این هنر ترجیح می‌دهند بر روی فلزهایی همچون برنج و مس نقش و نگار ماندگار بزنند.
تیماجی می‌افزاید: در ابتدا باید زیره‌ای مناسب برای استحکام و دوام فلز از مخلوط قیر با سه برابر گچ تهیه شود و فلز مورد نظر بر روی این مخلوط سوار و محکم شود این کار برای این است که فلز در حین قلم‌زنی سوراخ نشده و نیز کیفیت کار بالا رود پس از خنک شدن قیر طرح موردنظر بر روی فلز توسط ماژیک پیاده می‌شود و پس‌ازآن مراحل قلم‌زنی با دقت آغاز می‌شود.
ثمره عشق سرانگشتان بر تار پود گلیم و جاجیم
گوش خود از صدای ظریف تماس قلم با فلز در این بازار را به صدای یکنواخت چرخ‌های خیاطی می‌سپاریم و کمی آن‌طرف‌تر میهمان ماشته‌های رنگارنگ و متنوع استادکاران ماشته باف بروجرد می‌شویم تا با این هنر زیبا از نزدیک آشنا شویم.
ماشته بافی ثمره دست‌هایی است که عشق را از قلب خود جاری ساخته و با انگشتان خود با یاری تاروپود بر گلیم، جاجیم و ماشته ترسیم می‌کنند.
غلامرضا حافظی یکی از هنرمندان شاغل در این بازارچه سنتی است که در بدو ورود باروی باز از ما استقبال کرده و می‌گوید: از هشت سالگی در کنار پدر آموزش‌های لازم در بافت ماشته را فراگرفته و این حرفه هنری را رسماً در سن 22 سالگی به‌عنوان شغل آینده و ممر درآمدی خود برگزیدم.
وی در رابطه با جذابیت‌های هنر ماشته بافی برای خود بیان می‌کند: این هنر از حرفه‌های سنتی رایج در شهرستان بروجرد از گذشته‌ای نه چندان دور بوده و به عنوان یکی از مشاغل مهم این شهرستان محسوب می‌شده که افراد بسیاری در آن شاغل بوده‌اند اما با گذر زمان این حرفه سنتی نیز رنگ کهنگی گرفته و اینک ب ه‌عنوان یکی از هنرهای سنتی در کنار دیگر صنایع‌دستی از آن یاد می‌شود.
بافت موج گونه «ماشته»
وی می‌افزاید: ماشته بافی یا به‌اصطلاح موج بافی دست بافته‌ای است که به علت بافت منسجم و موج گونه آن به این نام موسوم شده که با دارهای مخصوص چوبی و یا آهنی با عرض 45 تا 50 سانتی‌متر و به طول هشت متر با استفاده از پشم خالص و یا نخ‌های فرش ماشینی و آکریلیک بافته می‌شود و پس‌ازآن چهار قطعه دوم‌تری را کنار یکدیگر قرار داده و به هم می‌دوزند و برای مصارف گوناگون مورداستفاده قرار می‌دهند.
حافظی در رابطه با مصارف ماشته بافی در قدیم عنوان می‌کند: ماشته در قدیم‌الایام به عنوان روفرشی، روتختی، رو کرسی و رختخواب‌پیچ مورداستفاده قرار می‌گرفته اما امروزه این هنر سنتی را باهنر مدرن درآمیخته و از آن در تهیه انواع کیف‌های دستی، کوسن و دیگر محصولات مشابه برحسب تقاضای نسل امروز مورداستفاده قرار می‌دهند.
وی با اشاره به اقبال فروش این محصولات در نمایشگاه‌های خارج از استان لرستان تصریح می‌کند: مردم استان لرستان و به‌ویژه شهرستان بروجرد به دلیل فراوانی این دست بافته‌های سنتی در شهر خود استقبال چندانی از این هنر نمی‌کنند و بیشتر فروش این تولیدات در نمایشگاه‌های خارج از استان است که برای هم‌وطنان استان‌های دیگر تنوع و جذابیت دارد.
وقتی قدم در این بازارچه زیبا می‌گذاری و انواع دست‌ساخته‌های هنرمندان این دیار را که حاصل خلاقیت، عشق و علاقه بی‌بدیل آن‌ها به هنرهای دستی است، می‌بینی و از نزدیک با نحوه فعالیت آن‌ها آشنا می‌شوی بی‌اختیار به یاد هنرمندان فقید این شهرستان همچون جواد چکشی هنرمند معرق‌کار این دیار که در حادثه منا به دیار باقی شتافت، می‌افتی که عمری را برای اعتلای هنرهای سنتی این شهرستان همت گمارده و اینک آن را به دست نسل جوان امروزی سپرده تا با تلفیق آن باهنرهای جدید آمیزه‌ای نو و زیبا در هم آمیزند.
به سراغ رئیس اداره میراث فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری شهرستان بروجرد می‌رویم تا با پیشینه صنایع‌دستی این شهرستان بیشتر آشنا شویم.
وجود 40 حرفه سنتی در بروجرد
حجت‌الله یارمحمدی رئیس اداره میراث فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری بروجرد با بیان اینکه در گذشته بیش از 40 حرفه سنتی در این شهرستان وجود داشته است می‌گوید: این حرفه‌ها شامل طیف وسیع صنایع چوب همچون معرق، مشبک و خاتم‌کاری که از آن در ساخت تزئینات در و پنجره استفاده می‌شده و شهرستان بروجرد یکی از جایگاه‌های اختصاصی این هنر بوده است.
وی با اشاره به اینکه درگذشته طیف قابل‌توجهی از صنایع‌دستی کشور در این قطعه کوچک از کشور تولید می‌شده است، می‌افزاید: شهرستان بروجرد در برخی صنایع‌دستی همچون ورشو سازی، گیوه‌دوزی، گلیم، جاجیم، ماشته و انواع تزئینات بر روی فلزهای مختلف و برای کاربری‌های متنوع شاخص بوده و در برخی دیگر از هنرهای دستی همچون تزئینات چوبی با دیگر شهرهای کشور اشتراکاتی داشته است.
رونق بی‌بدیل هنر صنایع فلزی در بروجرد
رئیس اداره میراث فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری بروجرد با اشاره به رونق بی‌مثال صنایع فلزی در این شهرستان عنوان می‌کند: نمی‌توان به طورقطع قدیمی‌ترین صنایع‌دستی این شهرستان را مثال زده و از آن یادکرد چراکه هر یک به نوبه خود قدمتی درخور توجه داشته‌اند.
وی بیان می‌کند: امروزه هنرمندان خوش‌ذوق شهرستان بروجرد با تلفیق هنرهای سنتی و جدید آمیزه‌ای نو و دلخواه نسل امروز را در تولیدات خود به کار بسته و تنوعی زیبا و درخور توصیف به آن‌ها بخشیده‌اند.
یارمحمدی در رابطه با فعالیت بازارچه صنایع‌دستی این شهرستان خاطرنشان می‌کند: در این نمایشگاه هنرمندان شاخص هنرهای دستی این شهرستان به عرضه تولیدات خود به صورت مستقیم به علاقه‌مندان پرداخته و این نمایشگاه در ایام تعطیل به ویژه عید نوروز پذیرای خیل مشتاقان هنرهای دستی است که علاوه بر خرید این محصولات از نزدیک با نحوه فعالیت این هنرمندان آشنا می‌شوند.
نمایشگاه دائمی صنایع‌دستی شهرستان بروجرد واقع در خیابان بهار همه‌روزه پذیرای علاقه‌مندان به هنرهای صنایع‌دستی است.
انتهای پیام/