آیا منحصر کردن بن‌های کتاب به ایام نمایشگاه به نفع نشر کشور است؟

محسن پرویز، معاون فرهنگی اسبق وزارت ارشاد و کارشناس فرهنگی، در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، با اشاره به وجه فروشگاهی بودن نمایشگاه کتاب تهران گفت: یکی از نکات مهم درباره نمایشگاه کتاب تهران، وجه فروشگاهی بودن آن است؛ به این معنی که نمایشگاه کتاب تهران از آغاز برای تأمین کتاب مخاطبان یعنی به شکل فروشگاهی طراحی شده است. در دنیا تعداد نمایشگاه‌هایی که این شیوه را دارند، زیاد نیستند. برخی از نمایشگاه‌ها مانند نمایشگاه کتاب قاهره برای خرید کتاب و عرضه مستقیم آن در نظر گرفته شده است. نمایشگاه کتاب تهران از ابتدا شبیه نمایشگاه‌های عرضه مستقیم کالا طراحی شده است. نشانه مشخص آن هم این است که همانطور که در نمایشگاه‌های عرضه مستقیم کالا عنوان می‌شود که خود تولیدکننده باید مستقیماً حضور پیدا کند، در اینجا هم گفته شده است که ناشران هم باید مستقیماً حضور پیدا کنند و هم اگر غرفه‌ای به عرضه کتاب‌های دیگر ناشران بپردازد، یک نوع تخلف انجام داده است. 

وی  ادامه داد: نمایشگاه از ابتدا به عنوان فروشگاه محسوب می‌شده است، اما برخی از کارشناسان نظرشان این بود که نمایشگاه کتاب ما باید مثل نمایشگاه‌هایی نظیر نمایشگاه کتاب فرانکفورت یا نمایشگاه کتاب لندن و یا فرانسه باشد که در این دست از نمایشگاه‌ها کتاب فقط به نمایش گذاشته می‌شود و عملاً فروش کتابی صورت نمی‌گیرد و یا در نهایت در دو روز آخر فروش کتاب‌های به نمایش گذاشته شده نیز انجام خواهد شد. طبیعی است که حاضران در نمایشگاه‌‌هایی را که صرفاً جنبه نمایشگاهی دارد، فقط دست اندر کاران و علاقه‌مندان جدی حوزه کتاب هستند و اساساً افراد برای خرید کتاب و تأمین کتابخانه‌ها و ... مراجعه نمی‌کنند. این نیازمند اعمال تغییرات اساسی در ساختار نمایشگاه کتاب است  بحث مفصل و طولانی‌‌مدتی دارد و از گذشته تاکنون بارها به آن توجه شده است. 

پرویز با بیان اینکه نمایشگاه کتاب برای ناشران یک فرصت است، افزود: ناشران از نمایشگاه کتاب به عنوان فرصتی برای فروش مستقیم آثارشان نگاه می‌کنند و طبق برآوردهای انجام شده در زمان مسئولیت من در ارشاد، حدود 25 الی 30 درصد تبادلات اقتصادی سالانه نشر کتاب اعم از فروش مستقیم یا تبادل و یا پایه‌ریزی ارتباطات بین کتابفروشان و ناشران و ... در نمایشگاه کتاب شکل می‌گرفت.

معاون فرهنگی اسبق وزارت ارشاد با بیان اینکه طبیعی است که در سال نخست انتقال نمایشگاه کتاب از مرکز به حاشیه شهر، با افت مراجعه‌کنندگان روبرو شویم، یادآور شد: این امر در زمانی که شهر آفتاب مکانی ناشناخته برای مردم است و عملاً با نمایشگاه کتاب افتتاح می‌شود، نمود بیشتری می‌یابد. شهر آفتاب یک ضرورت برای شهر تهران است و ما یک مکان دائمی برای نمایشگاه‌های بین‌المللی در تهران نیاز داریم. مکان سابق نمایشگاه‌های بین‌المللی در اتوبان چمران مدت‌هاست که طی طرحی مطرح شده در سال‌های گذشته  قرار بود که تبدیل به مرکز فرهنگی دیگری شود و دیگر در آنجا نمایشگاه برگزار نشود، اما فضای مورد نیاز برای نمایشگاه کتاب با هیچ نمایشگاه دیگری قابل مقایسه نیست و نمایشگاه کتاب ویژگی‌های خاص خود را دارد.

به گفته پرویز؛ به نظرم می‌آید که دست اندر کاران امور برای جبران پیش‌بینی‌ای که راجع به افت جمعیت مراجعه‌کننده داشتند، شاید تصور کردند که بن‌های کتابی که محدودیت زمانی دارد و منحصر به نمایشگاه است، کارساز باشد و شاید تا حدودی هم مؤثر باشد. اما پرسش اینجاست که آیا خوب است که یارانه‌های کتاب منحصر به نمایشگاه کتاب باشد؟ باید گفت که این امر در نهایت به رونق‌بخشی نمایشگاه کتاب کمک خواهد کرد.

وی انتقال نمایشگاه کتاب از مصلی به شهر آفتاب به عنوان مکانی با ساختار نمایشگاهی را یک فرصت برای حوزه فرهنگ و نشر کشور دانست و یادآور شد: بیشترین فرصتی که در جابجایی نمایشگاه وجود دارد، شامل دو موضوع است؛ نخست همکاری خوب صورت گرفته میان شهرداری و وزارت ارشاد است که امری کم‌سابقه و ارزشمند است. اینکه شهرداری با تمام امکانات در خدمت ارشاد قرار گرفته یک فرصت ایده‌آل و طلایی است و این حس خوب و مثتبی در آدم ایجاد می‌کند. نکته دوم؛ همکاری خوب رسانه‌ها با وزارت ارشاد و تصمیم مشترک وزارت ارشاد و شهرداری است. رسانه‌های ما نشان دادند که حمایت از تصمیمات عوامل اجرایی امکان‌پذیر است و خیلی وقت‌ها شاید به مجریان در اجرای درست تصمیماتشان کمک کند. شاید اگر همین نوع همکاری با مدیران وقت قبلی که تصمیم به جابجایی نمایشگاه از چمران به مصلی را داشتند، انجام می‌شد، مشغله فکری عوامل برگزاری نمایشگاه معطوف به برگزاری بهتر نمایشگاه می‌شد و عمده مشکلات به وجود آمده، اصلاً رخ نمی‌داد.

پرویز انتقال نمایشگاه به یک مکان ثابت را امری مبارک دانست و ضمن تأکید بر استفاده از فرصت‌های ایجاد شده گفت: یکی از مشکلات نمایشگاه کتاب ما بحث نداشتن دبیرخانه دائمی است. در زمانی که بنده هم مسئولیت داشتم، تلاش کردیم که دبیرخانه دائمی برای نمایشگاه ایجاد کنیم و فعالیت‌هایی که قرار است در این ایام انجام شود، در طول سال متمرکز و پیگیری شود، اما چون مکان نمایشگاه ثابت نبود و مجبور به استفاده از سازه‌های موقت بودیم، بسیاری از مشکلات در طول سال قابل حل نبود. در حالی که اگر مکان ثابت، مکانی برای نمایشگاه باشد و نیاز به سیم‌کشی مجدد و ... نباشد، توان افراد می‌تواند معطوف به بهبود کیفیت نمایشگاه شود. متأسفانه هنوز در شهر آفتاب سازه‌های ثابت فعلی کفاف نمی‌دهد، امیدواریم که در سال‌های بعد وضعیت بهتر شود.

انتهای پیام/