نابودی "کشکان" در پس بی‌تدبیری‌ها/ "مرمت غیراصولی" عظیم‌ترین پل تاریخی ایران را زمین‌گیر کرد
"پل کشکان" که یکی از پل‌های تاریخی استان لرستان و مادر پل‌های تاریخی ایران نام دارد در آستانه تخریب است و در روزهای اخیر نیز یکی از دهنه‌های این پل تاریخی فروریخت.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از خرم‌آباد، استان لرستان پایتخت پل‌های تاریخی ایران به شمار می‌رود و پل‌های تاریخی این استان چشم‌انداز هنر و معماری 1400 ساله ایران را به نمایش گذاشته است؛ پل تاریخی کشکان، شاپوری (شکسته)، گاومیشان، پلدختر، کلهر و پل گپ از جمله پل‌های تاریخی است که لرستان را پایتخت پل های تاریخی ایران معرفی کرده است.
پل کشکان به عنوان بزرگترین پل تاریخی و مادر پل‌های تاریخی ایران به شماره 355 در فهرست آثار ملی ایران ثبت و در فهرست موقت ثبت آثار جهانی قرار دارد؛ این پل که مربوط دوره ساسانیان است قدمتی بیش از هزار سال دارد و از طرف باستان‌شناسان لقب مادر پل‌های تاریخی ایران را به خود گرفته است.
پل تاریخی کشکان با طول 320 متر، عرض هر یک از دو چشمه شرقی پل 23.20 متر، ارتفاع بالاترین نقطه 26 متر و کوتاه‌ترین قسمت آن 10 متر به عنوان طولانی‌ترین و عظیم‌ترین پل تاریخی ایران به شمار می‌رود که در 50 کیلومتری جنوب خرم‌آباد و بخش دوره چگنی بر روی رودخانه کشکان در مسیر باستانی شاپور خواست به طرهان قرار گرفته است.
تخریب 4 دهنه از طاق‌های پل کشکان
پل کشکان دارای 12 طاق پل بوده که سه دهنه از این طاق پل‌ها تخریب شده بود و در روزهای اخیر نیز یک دهنه از طاق‌های پل کشکان فروریخت؛ با وجود اینکه قدمت تاریخی پل کشکان به بیش از هزار سال می‌رسد ولی متأسفانه مرمت‌های اصولی به موقع بر روی این بنای عظیم و تاریخی صورت نگرفته و یکی از طاق‌های پل که مربوط به دوره قاجار است دچار ریزش شد.
اگر چه علت فروریختن این میراث کهن استان را بارندگی‌های اخیر می‌دانند اما خطر تخریب این پل بارها توسط خبرگزاری تسنیم در قالب گزارش‌هایی با عنوان «کشکان بزرگترین پل تاریخی ایران در آستانه ریزش/ مادر پل‌های تاریخی در پیچ و خم مرمت»، «کَشکان؛ مادر پل‌های تاریخی ایران در آستانه ریزش و تخریب» و «مرگ تدریجی پل کَشکان؛ میراث قرن چهارم هجری لرستان + تصاویر» در مورد خطراتی که این بنای تاریخی را تهدید می‌کند هشدار داده شد.
مرمت غیراصولی پل کشکان
محسن فرضی کارشناس میراث فرهنگی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم اظهار داشت: سوء مدیریتی که در سال‌های گذشته بوده و با توجه به اینکه افرادی را که برای مرمت انتخاب کرده‌اند کارشناس نبودند این پل دچار ریزش شده است.
وی با اشاره به مرمت‌های غیراصولی پل کشکان افزود: مرمت‌هایی که بر روی پل انجام شده اصلاً مناسب پل نیست.
کارشناس میراث فرهنگی با بیان اینکه مرمتی که انجام شده پل را به همان سبک نگهداری نکرده است عنوان کرد: باید تا حد امکان پل را نگهداری می‌کردند و اطراف پل را شن‌ریزی و فضای سبز ایجاد می‌شد.
وی با اشاره به اینکه نماها باید فتوگرامتری باشد و اسکن لیزر روی پل انجام و عکس‌برداری شود بیان کرد: قدمت پل به‌گونه‌ای است که باید پل به شکل اصلی خود حفظ شود.
لزوم استحکام‌بخشی کارشناسی
فرضی تصریح کرد: افرادی که اقدام به مرمت کرده‌اند تجربه قبلی نداشته‌اند به طوری‌که بر روی سنگ‌هایی که پوشش اصلی به شمار می‌رود و از بین رفته‌اند اقدام به جایگزینی کرده‌اند که کار اشتباهی است.
وی خاطرنشان کرد: استحکام‌بخشی باید به شکلی باشد که در حد امکان طاق ریزش نکند نه اینکه یک‌لایه دیگر نیز به پل اضافه شود.
کارشناس میراث فرهنگی با عنوان اینکه کار مرمت این پل تاریخی از سال 79 آغاز شده و هر بار به شکلی مرمت این پل را انجام داده‌اند گفت: احتمال نشست پل‌ها وجود دارد؛ نیاز است مرمت‌های اصولی توسط افراد کارشناس انجام شود به طوری‌که کمترین مداخله را در بازسازی پل داشته باشند.
قدرت الله ترابی‌نژاد فرماندار شهرستان دوره چگنی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم اظهار داشت: در اثر بارندگی‌های شدیدی که در استان وجود داشت خسارت زیادی به ابنیه ایجاد شد و در حال حاضر یک دهنه طاق از پل کشکان فروریخته که میراث فرهنگی باید در این زمینه پاسخگو باشد.
عدم توجه مسئولان سبب خسارت بر پیکره کشکان
وی با بیان اینکه اگر دیرتر به این پل تاریخی توجه شود خسارات بیشتری ایجاد می‌شود افزود: حفظ و نگهداری پل تاریخی کشکان که مادر پل‌های ایران نام دارد امری اجتناب‌ناپذیر است.
فرماندار پلدختر عنوان کرد: مرمت این پل با اعتبارات سالانه امکان‌پذیر نیست بنابراین اگر مسئولان کشوری و استانی میراث فرهنگی توجه بیشتری در زمینهٔ بازسازی پل کشکان داشته باشند احتمال تخریب این پل کمتر است.
زهرا بهاروند کارشناس ناظر پل کشکان در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم اظهار داشت: امسال هنوز مرمتی روی پل کشکان انجام نشده ولی در سال گذشته یکی از طاق‌های این پل زده شد.
وی با بیان اینکه هزینه زدن هر طاق حدود 200 میلیون تومان است افزود: امسال تاکنون اعتباری برای مرمت پل تخصیص نیافته که اگر اعتبار لحاظ شود طاق‌هایی که احتمال بیشتری برای ریزش دارند مرمت می‌شود.
کارشناس ناظر پل کشکان عنوان کرد: تاکنون حدود 30 درصد از پل کشکان مرمت شده، مرمت پل از پایه‌ها شروع و کار طاق‌ها هنوز انجام نشده است.
تخریب دهنه طاق بر اثر وزش باد و بارندگی
محمدرضا اسدی معاون میراث فرهنگی استان لرستان در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم اظهار داشت: یکی از طاق‌های الحاقی پل کشکان براثر وزش باد و بارندگی‌هایی که در استان وجود داشت دچار ریزش شد.
وی با بیان اینکه این طاق الحاقی مربوط به دوره قاجار و با مصالح خیلی ضعیفی ایجاد شده بود افزود: نیم متر از عرض این طاق باقی‌مانده بود که روز گذشته فروریخت.
معاون میراث فرهنگی استان لرستان عنوان کرد: قدمت پل تاریخی کشکان به گونه‌ای است که حتی در زمان قاجار نیز مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است.
وی با اشاره به اینکه این طاق الحاقی قابلیت مرمت نداشته بیان کرد: معمولاً این مدل طاق باید خط و شکل اصلی‌اش به لحاظ هندسی پابرجا باشد تا بتواند باری که روی آن است را نگهداری کند.
بازسازی سبکی پل کشکان
اسدی با عنوان اینکه این طاق شکسته بود و نمی‌توانستیم مرمت روی آن انجام دهیم بلکه باید بازسازی سبکی انجام می‌شد تصریح کرد: با توجه به اینکه منشور مرمتی ایران در حال تهیه شدن است بر اساس منشورهای بین‌المللی آتن و نیز در استان کار می‌شود که در این آیین‌نامه اگر طاق‌هایی که به این شکل هستند و نمی‌توانند مرمت شوند باید بازسازی سبکی روی آن‌ها انجام شود.
وی خاطرنشان کرد: چون اسکن لیزر این پل انجام و مطالعات صورت گرفته مستند نگاری و اطلاعات کامل معماری و مصالح این طاق که در میانه فروریخته بر اساس منشورها مجاز هستیم که این‌گونه بازسازی را انجام دهیم.
معاون میراث فرهنگی استان لرستان گفت: پل کشکان طرح مرمتی جامعی دارد و به محض مساعد بودن شرایط جوی بازسازی سبکی روی پل انجام می‌شود.
وی اظهار داشت: طاق الحاقی که ریزش کرده قابلیت مرمت نداشت چون این طاق شکسته بود و طاقی که شکسته می‌شود به لحاظ سازه‌ای و مهندسی دیگر نمی‌تواند خود را نگهداری کند و باید بازسازی شود.
اسدی با بیان اینکه پل شکسته 12 پایه دارد که در حال حاضر هشت تا از طاق‌های آن موجود است افزود: بازسازی این پل در دوره قاجار نامناسب بوده به شکلی که پایه‌های پل را تخریب و در قسمت پایین‌تر طاق ایجاد شده که تناسبی با طاق‌های اصلی ندارد و مصالحی که استفاده شده نامرغوب است.
کمبود اعتبار پل‌های تاریخی استان
وی عنوان کرد: چون طاق‌های هشت پایه باقی‌مانده پل نشکسته و به لحاظ سازه مهندسی؛ عملکرد، باروی و استحکام خود را دارند.
معاون میراث فرهنگی استان لرستان بیان کرد: رسالت داریم اقدامی انجام ندهیم که خلاف منشورها و قوانین یونسکو باشد بنابراین اگر کاری در آینده انجام دادیم باید کمترین انتقاد را داشته باشد.
وی تصریح کرد: مرمت‌هایی که انجام می‌شود اصولی است به شکلی که مرمت‌ها از پی و پایه‌های پل انجام می‌شود تا اگر در آینده اعتباری لحاظ شود بتوانیم مرمت جامعی داشته باشم.
اسدی با بیان اینکه اقداماتی که روی پل کشکان انجام می‌شود شامل بخش‌های حفاظتی، مرمتی، استحکام‌بخشی و طرح جامع است که بین 10 تا 15 درصد طرح جامع روی پل انجام‌شده است خاطرنشان کرد: استحکام‌بخشی حدود 30 درصد، مرمت 25 درصد و در بخش حفاظت نیز 35 درصد کار انجام شده است.
اختصاص 90 میلیون تومان اعتبار برای مرمت بیش از 97 پل
وی گفت: اعتبارات پل‌های تاریخی استان کافی نیست با توجه به سیلابی که اخیراً در استان رخ داد حدود پنج میلیارد تومان خسارت به بناهای استان وارد شد ولی اعتباری در این زمینه تاکنون لحاظ نشده است.
اسدی اظهار داشت: 97 پل ثبت ملی و 100 پل شناسایی‌شده در استان وجود دارد، رقمی که در سال 95 برای مرمت پل‌های استان تخصیص داده‌اند 90 میلیون تومان بوده که سهم هر پل کمتر از یک میلیون تومان است.
حال نیاز است سهل‌انگاری در حفظ این اثر تاریخی به پایان برسد چرا که اگر هم‌چنان توجه‌ای به این بنای تاریخی و سایر آثار کهن استان نشود به‌‌زودی باید شاهد نابودی میراث‌های هزار ساله نیاکان خود باشیم.
گزارش از فاطمه بیرانوند
انتهای پیام/