ضعف شاخه اقتصادی تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای/ تهدید میلیاردها دلار پول ایران توسط دادگاههای آمریکا
معاونت سابق حقوقی و پارلمانی بانک مرکزی با بیان اینکه شاخه اقتصادی هیأت مذاکره‌کننده با طرفهای ۱+۵ در مذاکرات ضعیف عمل کرده است، گفت: باید در این مذاکرات بحث مبادلات ارزی به‌دقت شفاف می‌شد.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، حیدر مستخدمین حسینی که معاونت سابق حقوقی و پارلمانی بانک مرکزی و وزارت امور اقتصادی و دارایی بوده است، بر این باور است که تمرکز رسانه‌ها در حال حاضر بر معاونتهای بین الملل و رؤسای کل بانک مرکزی است، در حالی که اعضای هیأت نظار بر بانک مرکزی که با اطلاع رئیس جمهور و توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی تعیین می‌شوند، آمار دقیق ذخیره ارزی کشور را در داخل و خارج به ریز و دقت دارند.
وی با تأکید بر اینکه شاخه اقتصادی هیأت مذاکره کننده با طرفهای 1+5 در مذاکرات ضعیف عمل کرده، معتقد است، در جریان برجام باید بحث مبادلات ارزی به‌دقت دنبال می‌شد و اکنون این شاخه اقتصادی باید در برابر حوادثی چون بحث غرامت 2 میلیارد دلاری آمریکا پاسخگو باشد.
دیگر نظرات این کارشناس پولی و بانکی را در ادامه در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم می‌خوانید.
تسنیم: مکانیزم اختصاص و توزیع منابع ارزی در داخل و خارج کشور به‌چه‌شکل است؟
مستخدمین حسینی: وقتی که شرکت ملی نفت به‌نمایندگی از دولت، نفت را طی مذاکرات و... به طرف خریدار می‌فروشد، 14.5 درصد آن طبق قانون به حساب شرکت ملی نفت واریز می‌شود. براساس قانون، 30 درصد از منابع نیز به صندوق توسعه ملی اختصاص می‌یابد و الباقی را بانک مرکزی دریافت می‌کند. براساس نرخی که در قانون بودجه تعیین شده، بانک مرکزی بخشی از آن را به‌صورت ریالی در اختیار خزانه قرار می‌دهد و خزانه نیز بر مبنای بودجه آن را بین دستگاهها توزیع می‌کند. بسته به وضعیت اقتصادی کشور این توزیع و تشخیص خزانه نحوه اختصاص بودجه تعیین می‌شود و صورت می‌گیرد. الباقی منابع ارزی صرف سرمایه گذاری و یا توزیع در بانکهای داخلی و خارجی می‌شود.
• نحوه توزیع ذخایری ارزی در دیگر کشورها توسط بانک مرکزی و با مسئولیت معاونت بین‌الملل آن
تسنیم: نحوه توزیع این منابع و ذخایر ارزی در خارج از کشور به‌چه‌شکل صورت می‌گیرد؟
مستخدمین حسینی: محور اصلی ارز در کشور به‌نمایندگی از دولت بانک مرکزی است، این توزیع نیز توسط بانک مرکزی صورت می‌گیرد. عملاً چیزی به‌نام بازار ارز در ایران معنی ندارد چراکه ارز به‌نوعی در انحصار و اختیار دولت است.
براین اساس، بانک مرکزی با مسئولیت معاونت بین الملل خود به توزیع ارز در بانکهای داخلی و خارجی اقدام می‌کند. تصمیم گیری در این خصوص با هماهنگی رئیس‌کل بانک مرکزی صورت می‌گیرد. البته یکی از مراجع امنیتی کشور نیز می‌تواند با رصد شرایط بین المللی، در جهت دادن به این توزیع مؤثر باشد.
• مبنای توزیع منابع ارزی در دیگر کشورها سطح مراودات تجاری با آنهاست
تسنیم: در خصوص چگونگی توزیع، نحوه و میزان منابع ارزی در دیگر کشورها توضیح بفرمایید.
مستخدمین حسینی: این میزان براساس مراودات تجاری کشور با کشورهای مختلف صورت می‌گیرد، هرچقدر سطح روابط تجاری کشور با کشوری بیشتر باشد، منابع بیشتری در آن کشورها ذخیره می‌شود. این کار با هدف اختصاص خط اعتباری بیشتر به بازرگانان و فعالان اقتصادی کشور صورت می‌گیرد.
منابع بانک مرکزی به این خاطر توزیع می‌شود که یک پشتوانه است. فرض کنید اگر بناست از آلمان یا ایتالیا ماشین آلاتی وارد کشور شود، وجوهی که در این کشورها ذخیره می‌شود، به‌واسطه آن خط اعتباری و تسهیلاتی در اختیار ایران در این خصوص قرار می‌گیرد.
تسنیم: ایران به‌جز مسدودی منابع در اوایل انقلاب در آمریکا، آیا منابع دیگری نیز در این کشور ذخیره داشته است که اکنون بخشی از آن ضبط می‌شود؟
مستخدمین حسینی: حدود 12 تا 14 میلیارد دلار در اوایل انقلاب به‌اضافه چندین هواپیما که توسط ایران خریداری شده بود، توسط آمریکا مسدود شد، نه هواپیما تحویل ایران شد و نه منابع آن. به‌جز این منابع، درحال حاضر دقیقاً شفاف نیست که ایران منابع دیگری در آمریکا داشته است، چراکه در خصوص همین 2 میلیارد اخیر در قالب اوراق نیز حرف و حدیث بسیار است که این رقم در بانکهای آمریکا، کانادا، ایتالیا و... بوده است.
• ضعف شاخه اقتصادی تیم مذاکره‌کننده در بحث عدم‌پیگیری مبادلات ارزی
تسنیم: چرا در مذاکرات که یک فرصت مناسب برای تعیین تکلیف ذخایر ارزی بلوکه‌شده ایران در خارج کشور به‌ویژه آمریکا بود صحبتی از آنها نشد؟
مستخدمین حسینی:وقتی به‌صورت خصوصی از اعضای تیم مذاکره کننده سؤال می‌شود تأکید می‌کنند "بحثهای ما الزاماً هسته‌ای بوده و چون این منابع ربطی به بحث هسته‌ای نداشت ما در این خصوص مذاکره نکردیم."، در حالی که در بحث منافع ملی باید در این خصوص بحث می‌شد. من همان زمان نیز عملکرد شاخه اقتصادی مذاکره کننده را ضعیف توصیف کردم. این نقد را به شاخه اقتصادی مذاکره کننده وارد می‌دانم، از این دید که شاخه سیاسی قطعاً به این بحث اشراف نداشته و باید این دید از طریق شاخه اقتصادی مذاکره کننده توسط بانک مرکزی در اختیار اعضای تیم قرار می‌گرفت. باید در این مذاکرات، بحث مبادلات ارزی به‌دقت شفاف می‌شد، در حالی که چنین نشد.
• هشدار نسبت به تداوم اقامه دعوای بین‌المللی علیه ایران و تصرف اموال منقول و غیرمنقول ایران
تسنیم: قطعاً در بحث برخورد دادگاههای عالی آمریکا، دولت آن مسئولیت را در چارچوب مذاکرات نمی‌پذیرد؟
مستخدمین حسینی: نه‌تنها در خصوص این دو میلیارد بلکه در سایر موارد که اقامه دعوا شود، دولت آمریکا این مسئولیت را نمی‌پذیرد و می‌گوید قوه قضاییه آن مستقل از دولت است. من نگرانی اصلی‌ام این است که بحثهای قضایی در این روال بیشتر و بیشتر پیگیری شوند و در این صورت ایران بسیاری از منابعش اعم از آنهایی که در آمریکا و دیگر کشورها و حتی اموال غیرمنقولش را در آمریکا در این چارچوب از دست دهد.
من در زمان بهمنی نسبت به احتمال تحریم شدن بانک مرکزی هشدار دادم در حالی که بهمنی رسماً به رسانه‌ها گفت این احتمال محتمل نیست. حال نیز من نگران تداوم بحثهای حقوقی در دادگاههای بین المللی علیه ایران در بحث از دست دادن ذخایر ارزی ایران در خارج کشور هستم.
تسنیم: آیا بحث مسدودی ذخایر ارزی ایران در زمان شما رخ داد، چه‌کسی در جریان دقیق این ماجراست؟
مستخدمین حسینی: ظاهراً این ذخایر در سال 82 شکل گرفته است و من اطلاعی از زمان مسدودی ذخایر آن ندارم، حتی اخیراً دکتر مظاهری نیز در مصاحبه‌ای عنوان کرده‌اند که قبل از ورودشان به بانک مرکزی این ذخایر شکل گرفته بوده است.
تسنیم: چرا به‌دقت شفاف نیست که ایران چه‌میزان ذخایر ارزی دارد و این توزیع چگونه و برچه‌مبنایی صورت گرفته است؟
مستخدمین حسینی: همه این بحثها کاملاً شفاف است و در تراز بانک مرکزی به‌روشنی مشخص است، حتی با تغییر مدیریت نیز نکات کلیدی بیان می‌شود.
علاوه بر تراز بانک مرکزی، اعضای هیأت نظار بر بانک مرکزی که توسط وزیر اقتصاد و در مجمع عمومی سالانه بانک مرکزی که به‌ریاست جمهور برگزار می‌شود، انتخاب می‌شوند این افراد به‌دقت در جریان حسابرسی از بانک مرکزی و منابع و ذخایر آن در داخل و خارج کشور قرار دارند.
• هیأت نظار بر بانک مرکزی سوگند می‌خورد که اسرار بانک را حفظ کند
تسنیم: از ترکیب هیأت نظار و وظایف آن بگویید.
مستخدمین حسینی: هیأت نظار مسئول رسیدگی به حسابها و تعهدات بانک مرکزی است و نسبت به صحت این حسابها و تعهدات اظهار نظر می‌کند. وظایف اصلی این هیأت نظار عبارت است از: رسیدگی به ترازنامه پایان سال بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و تهیه گزارش برای مجمع عمومی سالانه، رسیدگی به صورت ریز دارایی‌ها و بدهی‌ها و خلاصه حساب‌های بانک و گواهی آنها برای انتشار، رسیدگی به عملیات بانک از لحاظ انطباق آنها با موازین قانونی. هیئت نظار مرکب از یک نفر رییس و چهار نفر عضو از میان حسابرسان خبره یا افراد مطلع در امور حسابداری یا بانکی با داشتن حداقل ده سال سابقه کار است که به‌پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارایی و تصویب مجمع عمومی برای مدت دو سال انتخاب می‌شوند و انتخاب مجدد آنان بلامانع است، رییس هیئت نظار به‌عنوان رابط، موظف است گزارش‌های لازم از فعالیت‌های بانک و تصمیمات جاری بانک را به وزیر امور اقتصادی و دارایی تسلیم کند.
هیئت نظار در ایفای وظایف فوق می‌تواند تمام اسناد حسابها و دارایی‌های بانک را مورد رسیدگی قرار دهد و به تمام مقررات، تصمیمات و نوشته‌های بانک که لازم می‌داند، دسترسی داشته باشد و بدون مداخله در امور جاری بانک در محدوده وظایف خود، نظراتی به رییس‌کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بدهد.
حقوق و مزایای هیأت نظار از طرف وزیر امور اقتصادی و دارایی تعیین و از بودجه وزارت امور اقتصادی و دارایی پرداخت می‌شود. اعضای هیأت نظار قبل از شروع به کار در مجمع عمومی سوگند یاد خواهند کرد که اسرار بانک را حفظ کنند و وظایف قانونی خود را به‌نحو احسن انجام دهند. اعضای هیئت نظار مشمول قانون منع مداخله وزرا و نمایندگان مجلس و کارمندان در معاملات دولتی و کشوری خواهند بود.
اعضای هیأت نظار در دوران تصدی خود نمی‌توانند در دستگاه‌های دولتی یا خصوصی، سمت موظف دارا باشند.
گفت‌وگو از: مریم سلیمی
انتهای پیام/*