برجام بهعلت تحریمهای غیرهستهای آمریکا در معرض خطر است
یک روزنامه آمریکایی در گزارشی نوشت که تحریمهای غیرهستهای که برخی از ایالتهای آمریکا همچنان علیه ایران اعمال میکنند میتواند توافق هستهای تهران با گروه ۱+۵ را به خطر بیندازد.
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، روزنامه واشنگتن پست نوشت تحریمهایی که ایالتهای آمریکا برای تغییر رفتار ایران در زمینههای غیرمرتبط با هستهای علیه این کشور اعمال کردهاند، مانع از اجرای توافقنامه هستهای میشود و این توافقنامه را در معرض خطر قرار داده است.
روزنامه واشنگتن پست در گزارشی بهقلم جو-آن هارت و سو اکرت نوشت: مهمترین دستاورد باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا در زمینه سیاست خارجی یعنی توافق هستهای ایران و ظرفیت بالقوه آن برای شروع روابط جدید در خاورمیانه، احتمالاً به منطقه می دانست (شامل شماری از ایالتهای شمالی و مرکزی آمریکا) بستگی زیادی خواهد داشت. احتمال میرود ایالتهای آمریکا، اجرای تعهدات واشنگتن در قبال ایران را دشوار سازند. همچنین رفع موانعی که در سطح ایالتی ایجاد شده است و در مسیر اجرای برجام قرار دارد، همزمان با مبارزات انتخاباتی دشوار خواهد بود.
وزارت امور خارجه آمریکا بهتازگی با مسئولان هر یک از ایالتهای این کشور تماس گرفت و خواستار همکاری آنان برای تجدیدنظر در تحریمهای ایران شد اما این تلاشها شروع خوبی نداشته است.
چالش غافلگیرکننده در اجرای توافقنامه ایران: تحریمهایی که در سطح ایالتی اعمال شده است
توافق تاریخی موسوم به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) که تابستان گذشته بین ایران و گروه پنج بهعلاوه یک به دست آمد، به این معناست که ایران سلاح هستهای تولید نخواهد کرد. هرگز پیش از این هیچ کشوری مانند ایران، که پذیرفته است به جهان اطمینان دهد همه فعالیتهای هستهایاش با اهداف صلحآمیز غیرنظامی صورت میگیرد، چنین محدودیتهای شدید و نظارت بر برنامه هستهای خود را قبول نکرده بود. این توافق در صورت اجرای کامل، موفقیت بزرگی محسوب میشود ــ موفقیتی که هم مانع از جنگ با ایران میشود، و هم با کاهش تحریمها موجب تقویت تجارت بین المللی میشود، چرا که همگرایی تدریجی ایران بهسوی بازارهای جهانی را در پی دارد.
اجرای رسمی این توافقنامه ماه ژانویه و پس از آن آغاز شد که آژانس بین المللی انرژی اتمی پایبندی ایران به تعهدات هستهای خود از جمله محدود کردن غنیسازی اورانیوم را تأیید کرد. آمریکا تحریمهای اقتصادی مرتبط با هستهای را لغو کرد و این کار را با رفع تحریمهای ثانویه علیه نهادهای خارجی که خدمات تجاری، بانکی و بیمهای و خدمات دیگر در اختیار ایران قرار میدهند شروع کرد. بهموجب برجام، کشورها هماکنون مجاز به مبادلات تجاری با ایران در بخش انرژی، کشتیسازی، خودروسازی و بخش خدمات مالی هستند، در حالی که پیش از این، مجاز به چنین کاری نبودند. با وجود این، آمریکا بیشتر تحریمهای یکجانبه خود را علیه ایران بهخاطر پیشینیه حقوق بشر این کشور و حمایت از تروریسم حفظ کرده است. همین مسئله موجب محدودیت قابل توجه شرکتهای آمریکایی برای مشارکت در اقتصاد ایران شده است.
مدیریت موفقیت آمیز بخشی از برجام که مربوط به تحریمهاست، مستلزم حفظ پایبندی سیاسی و تدبیر دولت آمریکاست. لغو تحریمها که بهازای محدودیت فعالیتهای هستهای به ایران وعده داده شده است، رکن اصلی این توافقنامه است. هماکنون که چهار ماه از اجرای توافقنامه سپری شده است، ایران از این مسئله شکایت دارد که لغو تحریمها مزایای اقتصادیای را که انتظار میرفت بههمراه نداشته است؛ امری که بخشی از آن بهعلت پیچیدگی مجموعه تحریمهایی که در طول سالها علیه ایران اعمال شده است، و بخش دیگر بهخاطر از سر گیری مخالفت نیروهای قدرتمند سیاسی است که به تلاش برای منحرف کردن توافقنامه از مسیر خود ادامه میدهند. یکی از چالشهای احتمالی در اجرای برجام ناشی از تحریمهای اقتصادی است که در سطح ایالتی در آمریکا اعمال شده است؛ تحریمهایی که چندان شناخته شده نیستند.
آمار درباره تحریمهای ایالتی آمریکا علیه ایران چه میگوید؟
علاوه بر تحریمهای فدرال که قوه مجریه و کنگره آمریکا علیه ایران اعمال کردهاند، دوسوم ایالتهای آمریکا نیز تحریمهای خاص خود را علیه این کشور اعمال کردهاند. «مؤسسه امور بین المللی و عمومی واتسون» در دانشگاه براون اعلام، اجرا و انقضای این تحریمهای ایالتی را از طریق ابتکار موسوم به «طرح اجرای (تحریمهای) ایران» پیگیری میکند. در این طرح تحقیقی، دامنه و تأثیر تحریمهای اعمال شده در سطح ایالتی بر اجرای برجام مورد بررسی قرار میگیرد.
در حال حاضر چهار نوع تحریم در سطح ایالتی وجود دارد: تحریم انعقاد قرارداد، سلب سرمایه گذاری صندوقهای سرمایه گذاری، سلب سرمایه گذاری در بخش بیمه و ممنوعیتهای بانکی، و بیشترین تدابیر برای جلوگیری از سرمایه گذاری صندوقهای بازنشستگی و انعقاد قراردادهای دولتی با شرکتهایی صورت میگیرد که در ایران فعالیت تجاری میکنند. 32 ایالت آمریکا و منطقه کلمبیا تدابیری را علیه ایران اعمال کردهاند، اما سطح اجرا و تأثیر این تدابیر با یکدیگر متفاوت است.
موانع موجود در سطح ایالتی در مسیر اجرای توافقنامه هستهای ایران
بهموجب قوانین ایالت کالیفرنیا، صندوقهای بازنشستگی این ایالت حق سرمایه گذاری در شرکتهایی را ندارند که در بخش انرژی یا دفاعی ایران فعالیت تجاری میکنند. اهمیت عملی این قانون قابل توجه است: «نظام بازنشستگی کارکنان دولتی کالیفرنیا» و «نظام بازنشستگی معلمان» این ایالت از جمله بزرگترین صندوقهای بازنشستگی در آمریکا هستند، و هر دو از سرمایه گذاری در هر شرکت و هر جایی که دستکم 20 میلیون دلار در بخش انرژی ایران سرمایه گذاری کرده است، منع شدهاند. نتایج این طرح تحقیقی نشان میدهد قانون ایالت کالیفرنیا برای سلب سرمایه گذاری صندوقهای سرمایه گذاری این ایالت در ایران ممکن است مانع از سرمایه گذاری وجوهی بالغ بر سه میلیارد و 500 میلیون دلار در ایران شود. قانون سلب سرمایه گذاری در بخش بیمه در ایران نیز ممکن است مانع از سرمایه گذاری شش میلیارد دلار دیگر در ایران شود.
به همین ترتیب، «قانون سرمایه گذاری فلوریدا» صندوقهای بازنشستگی را ملزم به سلب سرمایه گذاری در شرکتهایی میکند که فعالیتهای تجاری مرتبط با بخش نفت در ایران انجام میدهند، که موجب سلب سرمایه گذاری بهارزش بیش از یک میلیارد دلار در ایران میشود. برخی ایالتها به صندوقهای سرمایه گذاری خود اجازه میدهند در صورتی که تبعیت از قانون سلب سرمایه گذاری خلاف تعهدات مالی آنها محسوب میشود، از عمل به این قانون خودداری کنند. اما قانون ایالت فلوریدا چنین اجازه مشروطی به صندوقهای سرمایه گذاری خود نمیدهد. علاوه بر این، تحریمهای بانکی تصویب شده در سال 2012 مانع از حفظ حساب کارگزاری مؤسسات مالی فلوریدا در مؤسسات مالی بین المللی میشود که با بانک مرکزی ایران ارتباط دارند یا در صنایع دفاعی و هستهای مشارکت دارند.
ما در تحقیق خود بررسی کردهایم که آیا ممکن است این قوانین تحریمهای ایالتی لغو شود، و اگر لغو شود، این کار چهزمانی و چگونه انجام خواهد شد. شماری از ایالتهای آمریکا مفادی را در قوانین تحریمهای خود علیه ایران در مورد امکان انقضای تحریمها متناسب با اقدام دولت فدرال گنجاندهاند (اقدامی مانند خارج کردن ایران از فهرست حامیان تروریسم، لغو همه تحریمهای آمریکا).
تحریمها در سطح ایالتی ممکن است مانع اجرای برجام شود و اختیاراتی را که رئیس جمهور بر اساس قانون اساسی در زمینه سیاست خارجی دارد، تحت تأثیر شدید قرار دهد. توافقنامه هستهای ایران ایجاب میکند آمریکا «مقامات ایالتی یا محلی را فعالانه ترغیب کند تا تغییرات ایجاد شده در سیاست آمریکا را مد نظر قرار دهند... و از اقداماتی که مطابق با این تغییر سیاستها نیست، خودداری کنند». ماه گذشته، وزارت امور خارجه آمریکا با ارسال نامه به فرمانداران هر یک از ایالتهای آمریکا، از آنان خواست تحریمهایی را که علیه ایران اعمال کردهاند بر اساس این تغییرات بازنگری و اصلاح کنند.
در این نامه آمده است قابل درک است که هدف از تحریمهای ایالتی «ایجاد انگیزه در ایران برای تغییر رفتار خود به شیوههای معین است»، اما از آنجا که توافقنامه برجام برای رفع همین نگرانیها امضا شده است، نیازی به سلب سرمایه گذاری در سطح ایالتی و ممنوعیت انعقاد قراردادهای مرتبط با ایران نیست.
تاکنون فرماندار ایالت کارولینای شمالی این درخواست دولت اوباما را بهشدت رد کرده است. برخی از ایالتهای دیگر نیز احتمالاً از لغو تحریمهایی که علیه ایران اعمال کردهاند، خودداری خواهند کرد، و نتیجه نهایی احتمالاً به چالشها و اعتراضات حقوقی بستگی خواهد داشت. در گذشته، دیوان عالی آمریکا با پیشگیری از اعمال تحریمهای ایالتی، از نقش قوه مجریه در اجرای سیاست خارجی حمایت کرده است. اگر دیوان عالی فعلی آمریکا به این مسئله رسیدگی کند، شاید اوضاع تغییر کند. ما در طرح تحقیقی خود به پیگیری تغییرات، از جمله اعتراضات و چالشهای قضایی ادامه خواهیم داد.
موانعی که در سطح ایالتی در مسیر اجرای توافقنامه هستهای ایران قرار دارد، تاکنون غیرقانونی نبوده است، اما ممکن است موجب دشوار شدن شدید اجرای برجام شود. ایالتهای آمریکا برای مشارکت در سیاست خارجی مهیا نشدهاند، و در مورد اعمال تحریمها علیه ایران، چنین اقدامی ممکن است بیش از پیش باعث شود ایران، آمریکا را متهم به شکست در اجرای توافقنامه کند، و در نهایت آینده برجام را در معرض خطر قرار دهد.
آمریکا و پنج شریک بین المللی این کشور بهدقت برای پایان دادن به نگرانی امنیتی که از سوی ایران احساس میشد یعنی امکان ساخت تسلیحات هستهای در ایران پایان دادند، اما ایالتهایی که میخواهند از تحریمها برای تغییر دامنه گستردهتری از رفتار ایران استفاده کنند، توافقنامه هستهای را در معرض خطر قرار دادهاند.
انتهای پیام/.*