سیر تکاملی سد «سلما» در هرات

به گزارش خبرنگار دفتر منطقه‌ای خبرگزاری تسنیم، سرانجام پس از چهل سال انتظار و فراز و فرودهایی که افغانستان به لحاظ سیاسی و جنگهای طولانی مدت با آن دچار بود، سد «سلما» یکی  از بزرگترین پروژه‌های زیربنایی تاریخ افغانستان توسط اشرف‌غنی رئیس‌جمهور این کشور و نارندرا مودی نخست‌وزیر هند افتتاح شد.

سد سلما در منطقه سلما در شهرستان «چشت» ولایت هرات و در 170 کیلومتری شمال شرق شهر هرات در مسیر «هریرود» ساخته شده است.

هریرود با 1124 کیلومتر طول از دامنه‌های کوه بابا در مناطق مرکزی افغانستان سرچشمه گرفته و با عبور از فاصله طولانی ولایت غور، 560 کیلومتر آن در داخل افغانستان جاری است.

60 کیلومتر مرز مشترک میان دو کشور ایران و افغانستان نیز این رود تشکیل می‌دهد.

این سد بزرگترین پروژه هند برای بازسازی افغانستان است که گفته شده با هزینه 300 میلیون دلار از کمکهای بلاعوض این کشور به افغانستان ساخته شده است.

«راکش سود» سفیر سابق هند در افغانستان گفته بود: از آنجایی که سلسله چشتیه شهرستان چشت شریف به هند رفته بنابراین میان مردم چشت و مردم هند سابقه طولانی دوستی وجود دارد و به همین سبب دولت هند تصمیم به ساخت این سد گرفت.

سد سلما می‌تواند با سه توربین خود که هر کدام توانایی تولید 14 مگاوات برق را دارند در مجموع 42 مگاوات برق را به سیستم برق‌رسانی غرب افغانستان به ویژه شهر هرات تزریق کند.

سد سلما 107 متر ارتفاع و 550 متر طول و در حدود 640 میلیون متر مربع ظرفیت آب‌گیری دارد که ظرفیت آبیاری 80 هزار هکتار زمین در اطراف خود را دارد و از این میزان حدود 35 هزار هکتار آن زمینهایی است که تاکنون آبیاری نشده و خشک هستند. سد سلما همچنین دشتهایی که خشک هستند را نیز برای استفاده به عنوان زمینهای کشاورزی آبیاری می‌کند و قرار است 45 هزار هکتار دیگر به آن افزوده شود.

از دیگر استفاده‌هایی که قرار است از سد سلما صورت گیرد پرورش ماهی در آبگیرهای این سلما است.

براساس گفت‌وگویی که مسئولان وزارت انرژی و آب افغانستان با خبرنگار تسنیم داشتند تمام این موضوعات می‌تواند باعث رونق گردشگری در غرب افغانستان شود.

ساخت سد سلما در زمان حکومت «محمد داوود خان» اولین رئیس‌جمهور افغانستان، در سال 1967 میلادی آغاز شد اما جنگهای داخلی باعث  شد که سیر تکاملی این سد 11 سال بعد یعنی در سال 1978 میلادی متوقف گردد؛ زمانی که تنها 25 درصد از ساخت این سد تکمیل شده بود.

بعد از فروکش کردن جنگهای طولانی مدت در افغانستان و با سقوط طالبان، در 25 اسفند سال 1386 چرخه ساخت بزرگترین پروژه اقتصادی افغانستان برای بار دوم به چرخش درآمد و امید دگرگونی اقتصاد غرب افغانستان توسط این سد افزایش یافت.

روند ساخت این سد قرار بود بعد از 15 ماه به بهره‌برداری برسد اما به دلایلی همچون ناامنی به کندی پیش می‌رفت.

«محمد اسماعیل خان» وزیر سابق انرژی و آب افغانستان در بازدید از سد سلما در تاریخ 23 تیرماه سال 1392 از تکمیل شدن 75 درصد از کار ساخت سد سلما خبر داد و متعهد شد که 25 درصد باقی مانده آن تا یک سال بعد یعنی اواسط سال 1393 شمسی تکمیل خواهد شد؛ وعده‌ای که در تاریخ معین آن عملی نشد.

خبرگزاری کهندژ که یکی از خبرگزاریهای مطرح غرب افغانستان است، به نقل از دکتر داود شاه صبا والی سابق هرات گزارشی منتشر نمود که در بخشی از آن آمده بود: شماری از گروه‌های مسلح که در اطراف سد سلما فعالیت دارند از سوی برخی افراد با نفوذ در دولت حمایت می‌شوند. با این حال مقامات امنیتی این ولایت از آغاز عملیاتهای تازه به منظور پاکسازی  بخشهایی از شهرستان چشت هرات به هدف شناسائی گروه‌های مسلح خبر می‌دهند.

بعضی از صاحب نظران، پاکستان را به دلیل دشمنی دیرینه‌ای که با هند دارد مسئول این حملات می‌دانند.

نظریه‌هایی نیز وجود دارد که دست پاکستان را از این لحاظ که این کشور نمی‌خواهد موفقیت افغانستان را آن هم در شرایطی که دشمن دیرینه‌اش هند در آن شریک است، ببیند و به همین سبب با انجام حملات مانع ساخت این سد در افغانستان می‌شود.

این مسائل باعث شد تا مقامات دهلی‌نو اعلام کنند که اگر دولت افغانستان نتواند امنیت مهندسین و کارکنان هندی سد سلما را تأمین کند، این کشور ادامه کار ساخت سد سلما را متوقف خواهد کرد.

گاهی این اتهامات به ظن اینکه با احداث سد سلما جریان آب هریرود به سمت ایران قطع می‌شود، متوجه دولت ایران هم بوده؛ اتهاماتی که بارها از سوی مقامات هر دو کشور رد شد. مقامات ایرانی بارها در این مورد اعلام کردند که ایران مشکلات خود را تنها از راه دیپلماتیک حل کرده و نیازی به فعالیت تخریبی ندارد و به هیچ عنوان مخالف با ایجاد سد سلما نبوده و نیست.

در این زمینه خبرگزاری شفقنا به نقل از سرکنسول جمهوری اسلامی ایران نگاشته است که برای دولت جمهوری اسلامی ایران چنین مباحثی حائز اهمیت نیست و بیشتر افکار عمومی مردم و مقامات عالی رتبه افغانستان درخور توجه است، مقامات محلی و مقامات دولت افغانستان، مشکلات سد سلما را همواره فنی اعلام کرده‌اند نه امنیتی، خوب طبیعتاً ساخت سَد در آن منطقه صعب‌العبور مشکلات خاص خود را دارد و قطعاً پیمانکاری که بخواهد این پروژه را در چنین منطقه‌ای به بهره‌برداری برساند با مشکل مواجه خواهد شد و در شأن جمهوری اسلامی ایران نیست که چنین شیطنتهایی را در ذهن خود بپروراند.

گذشته از این موضوعات کارشناسان و مهندسین سدسازی اعلام کردند با وجود این که بسیاری از نقاط هریرود آب خروشانی دارد، سد سلما نمی تواند مشکلی در جریان ورود آب هریرود به ایران شود.

سرانجام پس از تمامی این فراز و فرودها و تعهد دولت افغانستان در تامین امنیت سد سلما، تفاهمنامه ساخت قسمت پایانی سد سلما در سال 2005 میلادی به تصویب رسید و کار آن یک سال بعد یعنی در سال 2006 میلادی آغاز گردید و در حال حاضر براساس گزارشی که وزارت انرژی و آب افغانستان در اختیار تسنیم گذاشته است به پایان رسیده و امروز شنبه توسط نخست‌وزیر هند و رئیس‌جمهور افغانستان افتتاح گردید.

انتهای پیام/.