قرائت جزء چهارم، مناجات و دعای روز چهارم ماه مبارک رمضان

(قال رسول الله‏ صلى‏ الله‏ علیه‏ و‏آله: عِندَ حُضورِ شَهرِ رَمَضانَ ـ سُبحانَ الله‏ِ! ماذا یَستَقبِلُکُم!؟ و ماذا تَستَقبِلونَ!؟ ـ قالَها ثَلاثا  قال رسول الله‏ صلى‏ الله‏ علیه‏ و‏آله: لَو یَعلَمُ العِبادُ ما فی رَمَضانَ لَتَمَنَّت أن یَکونَ رَمَضانُ سَنَةً)

- قال الإمام علیّ  علیه‏ السلام: إنَّ رَسولَ الله صلى‏ الله‏ علیه‏ و‏آله خَطَبَنا ذاتَ یَومٍ فَقالَ: «أیُّهَا النّاسُ، إنَّهُ قَد أقبَلَ إلَیکُم شَهرُ الله‏ِ بِالبَرَکَةِ وَالرَّحمَةِ وَالمَغفِرَةِ، شَهرٌ هُوَ عِندَ الله‏ِ أفضَلُ الشُّهورِ، و أیّامُهُ أفضَلُ الأَیّامِ، و لَیالیهِ أفضَلُ اللَّیالی، و ساعاتُهُ أفضَلُ السّاعاتِ ...» ؛ روزى پیامبر خدا براى ما خطبه خواند و فرمود: «اى مردم! ماه خدا با برکت و رحمت و آمرزش، به شما روى آورده است؛ ماهى که نزد خدا برترینِ ماه‏ها، روزهایش بهترینِ روزها، شب‏هایش برترینِ شب‏ها، و ساعاتش بهترینِ ساعت‏هاست ... .»

حضرت علی علیه السلام در خطبه خویش در اوّلین روز ماه رمضان فرمود: اى مردم! این ماه، ماهى است که خداوند، آن را بر ماه‏هاى دیگر برترى داده است، همچون برترى ما بر دیگر مردم. و ماهى است که درهاى آسمان و درهاى رحمت، در آن گشوده مى‏شوند و درهاى دوزخ در آن بسته مى‏شوند. و ماهى است که نِدا[ى خداوند متعال] در آن شنیده مى‏شود، دعا در آن مستجاب مى‏گردد و گریه مورد ترحّم قرار مى‏گیرد. و ماهى است که در آن، شبى وجود دارد که فرشتگان در آن شب از آسمان فرود مى‏آیند و بر مردان و زنان روزه‏دار، به اذن پروردگارشان، تا دمیدن صبح، سلام می دهند ... .   

اى مردم! خورشید و ماه‏هاى ماه رمضان بر مردان و زنان روزه‏دار، با رحمت مى ‏تابد و هیچ روز و شبى از این ماه نیست، مگر آن که از سوى خداى متعال، بر این امّت، نیکى فرو مى‏ بارد ... .  

یا عَلِىُّ یا عَظیمُ یا غَفُورُ یا رَحیمُ اَنْتَ الرَّبُّ الْعَظیمُ الَّذى لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَىءٌ وَ هُوَ السَّمیعُ الْبَصیرُ وَ هذا شَهْرٌ عَظَّمْتَهُ وَ کَرَّمْتَهُ وَ شَرَّفْتَهُ وَ فَضَّلْتَهُ عَلَى الشُّهُورِ

اى والا، اى بزرگ، اى آمرزنده، اى مهربان، تویى پروردگار بزرگ، آن کسی که همانند او نیست و او شنوا و بینا است و این ماهى است که او آنرا بزرگ و گرامى داشته و شرافت و برترى داده بر ماه‌های دیگر

وَ هُوَ الشَّهْرُ الَّذى فَرَضْتَ صِیامَهُ عَلَىَّ وَ هُوَ شَهْرُ رَمَضانَ الَّذى اَنْزَلْتَ فیهِ الْقُرْآنَ هُدىً لِلنّاسِ وَ بَیِّناتٍ مِنَ الْهُدى وَالْفُرْقانِ وَ جَعَلْتَ فیهِ لَیْلَةَ الْقَدْرِ وَ جَعَلْتَها خَیْراً مِنْ اَلْفِ شَهْرٍ

و این ماه، ماهى است که او روزه گرفتن را بر من واجب کرده و این ماه، ماه رمضان است همان ماهى که قرآن را در آن فرو فرستادى، قرآنى که راهنمایى برای مردم است و حاوی نشانه‌هایی روشن است برای هدایت و تشخیص (و جداسازی میان حق و باطل)

فَیا ذَالْمَنِّ وَ لا یُمَنُّ عَلَیْکَ مُنَّ عَلَىَّ بِفَکاکِ رَقَبَتى مِنَ النّارِ فیمَنْ تَمُنُّ عَلَیْهِ وَ اَدْخِلْنِى الْجَنَّةَ بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ

و در این ماه شب قدری هست که آن را بهتر و برتر از هزار ماه قرار دادی پس ای صاحب منت بر ما که هیچ کس بر تو منت ندارد، بر من منت بگذار با رهاسازی من از آتش (عذاب) و مرا همراه با آنان که بر آنها این منت را خواهی گذاشت به واسطه‌ی رحمت و بزرگواری‌ات داخل بهشت گردان، اى مهربانترین مهربانان

دعای ابو حمزه ثمالی با صدای حاج مهدی سماواتی :

بسم الله الرحمن الرحیم
اَللّهُمَّ اَدْخِلْ عَلى اَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ، اَللّهُمَّ اَغْنِ کُلَّ فَقیرٍ
خدایا بفرست بر خفتگان در گور نشاط و سرور، خدایا دارا کن هر ندارى را

اَللّهُمَّ اَشْبِعْ کُلَّ جایِعٍ، اَللّهُمَّ اکْسُ کُلَّ عُرْیانٍ
خدایا سیر کن هر گرسنه اى را، خدایا بپوشان هر برهنه را

اَللّهُمَّ اقْضِ دَیْنَ کُلِّ مَدینٍ، اَللّهُمَّ فَرِّجْ عَنْ کُلِّ مَکْرُوبٍ
خدایا ادا کن قرض هر قرضدارى را، خدایا بگشا اندوه هر غمزده را

اَللّهُمَّ رُدَّ کُلَّ غَریبٍ، اَللّهُمَّ فُکَّ کُلَّ اَسیرٍ
خدایا به وطن بازگردان هر دور از وطنى را، خدایا آزاد کن هر اسیرى را

اَللّهُمَّ اَصْلِحْ کُلَّ فاسِدٍ مِنْ اُمُورِ الْمُسْلِمینَ، اَللّهُمَّ اشْفِ کُلَّ مَریضٍ
خدایا اصلاح کن هر فسادى را از کار مسلمین، خدایا درمان کن هر بیمارى را

اَللّهُمَّ سُدَّ فَقْرَنا بِغِناکَ، اَللّهُمَّ غَیِّرْ سُوءَ حالِنا بِحُسْنِ حالِکَ
خدایا ببند رخنه فقر ما را به وسیله دارائى خود، خدایا بدى حال ما را بخوبى حال خودت مبدل کن

اَللّهُمَّ اقْضِ عَنَّا الدَّیْنَ وَاَغْنِنا مِنَ الْفَقْرِ، اِنَّکَ عَلى کُلِّ شَىءٍ قَدیرٌ
خدایا ادا کن از ما قرض و بدهیمان را و بى نیازمان کن از ندارى، به راستى که تو بر هر چیز توانایی

حاج منصور ارضی – شب چهارم ماه مبارک رمضان 1392

ترتیل جزء چهارم قرآن کریم با صدای استاد پرهیزکار:

دانلود

متن قرآن کریم با صدای قاریان مختلف

تذکرات اخلاقی مرحوم آیت الله مجتبی تهرانی در شب چهارم ماه رمضان را دراینجابشنوید

نماهنگ بهشت رمضان:

آداب مسلمانان کشورهای مختلف درماه رمضان

ماه مبارک رمضان آداب و رسوم و شرایط خاص خود را دارد که آن را از بقیه ماه‌های سال متمایز می‌کند. با این همه مسلمانان مناطق مختلف جهان و بویژه کشورهای اسلامی در این ماه متناسب با فرهنگ‌های خود، هر کدام آداب و رسوم خاص دارند تا به بهترین شکل ممکن از فضیلت این ماه بهره ببرند. مراسمی که از کشوری به کشور دیگر و حتی از شهری به شهر دیگر تفاوت دارد.
آنچه در زیر می‌آید نگاهی مجمل به این مراسم و مناسک در برخی از کشورهاست.

گزارش چهارم؛رمضان در سوریه

مردم سوریه در ماه رمضان هر روز صبح با آواز سحر که به آن «طبل‌زنی» می‌گویند، از خواب برمی‌خیزند. با صدای این طبل مردم برای نماز و خوردن سحری خود را آماده می‌کنند.
در سوریه، دهه اول ماه رمضان «دهه غذا» نامیده می‌شود که؛ کنایه‌ای است از توجه و اهتمام مردم به تهیه وعده‌های غذایی. دهه دوم «دهه پوشاک» است؛ کنایه از خرید لباس و استقبال از عید و دهه آخر «دهه شیرینی» است؛ کنایه از تهیه و فروش شیرینی‌های معروف دربازارها. سوری‌ها این گونه به استقبال عید سعید فطر می‌روند.

نگاهی به غذای مردم سوریه در ماه مبارک رمضان

با توجه به جایگاه و اهمیتی که مردم سوریه و یا شامی‌ها برای این ماه مبارک قائل هستند، این ماه در سوریه مانند هر کشور دیگری برای خود آداب و رسوم خاصی دارد و حتی نوع غذاهای سوری‌ها در این ماه متفاوت است.

غذای مردم سوریه

سفره افطاری مردم سوریه در این ماه مزین به انواع مختلف غذاها و پیش غذاها است که از ویژگی خاصی نسبت به دیگر کشورها و آداب و رسوم آن‌ها برخوردار است.

مردم سوریه اعتقاد دارند که سفره ماه رمضان سفره خیر و برکت است و خداوند به آن برکت می‌بخشد، لذا خانواده چه فقیر باشد چه غنی، خداوند در این ماه به آنان کمک می‌کند و بر سفره‌هایشان بیش از 10 نوع غذا قرار می‌دهد.

سوری‌ها عادت‌های قدیمی دارند که تا کنون نیز به خصوص در محله‌های قدیمی به این عادات پایبند هستند و خانواده‌های غنی برای فقرا غذا می‌فرستند و حتی فقرا نیز در حد توان خود به این کار می‌پردازند تا این حد که انسان با مشاهده مبادله سینی‌های غذا میان همسایگان فکر می‌کند که همگی بر روی یک سفره افطاری نشسته و غذا می‌خورند.

فته، فول، حمص، فتوش، تبوله و متبل از مشهورترین پیش غذاهای سفره افطاری ماه رمضان در سوریه است.

فته

فته غذایی است که مردم صبح‌های روزهای جمعه طول سال و افطاری و سحری در ماه مبارک رمضان به وجود این غذاها در سفره‌هایشان افتخار می‌کنند.

رستوران‌داران و خانم‌ها در منازل اقدام به تهیه این غذای مردمی می‌کنند که از اشتهاآورترین غذاهای شامی و منسوب به دمشق می‌باشد و این غذا با گردو، بادام زمینی، صنوبر، نخود پخته شده (حمص) و پسته حلبی تهیه می‌شود.

راز موفقیت غذای فته در ارزش مواد غذایی، هزینه بسیار کم، امکان تهیه آن در خانه و کیفیت مواد آن است که در صورت مشهور شدن یک رستوران در تهیه و کیفیت این غذا مردم از مناطق دور و نزدیک برای خرید این غذا هجوم می‌آورند.

انواع سوپ نیز بر سر سفره های ایام ماه مبارک رمضان مردم سوریه حاضر است

که معروف‌ترین آن‌ها سوپ عدس، جو، قارچ، سبزی و مرغ است

برای تهیه فته ابتدا نخود را یک شب قبل چندین بار شسته و خیس می‌کنند، سپس آن را می‌جوشانند و نان را با تکه های کوچک بر روی آن ریز می‌کنند و با روغن تفت می‌دهند و داخل فر قرار می‌گذارند.

در ادامه نان خرد شده را بر روی حمص آب پز شده پخش می‌کنند و داخل ماست، آرد و سیر کوبیده شده همراه با نمک و آب لیمو ترش قرار می‌دهند و روغن حیوانی یا روغن زیتون بر روی آن می‌ریزند.

پس از آماده شدن فته آن را با نعناع، پیاز، فلفل سبز، ترشی‌های رنگی، تربچه، جرجیر (گیاه سوری) و شلغم تزیین می‌کنند.

فول

فول (باقلا) از غذاهای اساسی سفره های افطاری می‌باشد که به دو روش تهیه می‌شود. یک روش تهیه آن با آب لیمو ترش، تکه های گوجه فرنگی، سیر و روغن زیتون و روش دوم با ماست، آرد، لیمو ترش، سیر و روغن است.
متبل

متبل نوع دیگر غذای سوری است که به دو روش با کباب بادمجان تهیه می‌شود. یک روش متبل با ماست، آرد، سیر و روغن و روش دیگر آن با نمک، فلفل، سیر، روغن و دانه های انار است که بابغنوج نامیده می‌شود.

حمص

حمص (نخود) از غذاهای معروف سوریه است که عبارت است از نخود آب پز که آرد شده و با آب لیمو ترش و نمک مخلوط می‌شود.
فاتوش

فتوش از دیگر پیش غذاهای سوری است که با انواع سبزی شامل گوجه، خیار، جعفری، نعناع، کاهو تهیه می‌شود که به آن آب لیمو ترش، ترشی، رب انار، نمک و روغن زیتون اضافه می‌کنند.

علاوه بر این پیش غذاها مردم سوریه در ماه مبارک رمضان انواع نوشیدنی و آب میوه را قبل از وعده های اصلی غذا و پس از صرف آن‌ها استفاده می‌کنند که شامل تمر هندی، دوغ، آب لیمو و نوشابه می‌شود.

* خوردن خرما همراه با غذاهای افطاری نیز از عادات اصلی مردم سوریه است که روزه‌شان را با آن باز می‌کنند.

* از غذاهای اصلی سوریه در ماه رمضان، 'منسف' است که با برنج، گوشت، گردو، بادام و صنوبر تهیه می‌شود.

* علاوه بر این 'الاوزی' نیز در ماه مبارک رمضان از سوی سوری‌ها تهیه و مصرف می‌شود که شبیه منسف است و با برنج، گوشت، گردو، بادام و صنوبر و تکه های خمیر که به شکل کوفته در آورده و آن را داخل فر قرار می‌دهند، به دست می‌آید.

* شاکریه از دیگر انواع غذاهای معروف سوری است که با ماست پخته شده همراه با گوشت، برنج، کبه (نوعی کوفته که با بلغور آرد شده و گوشت آماده می‌شود) تهیه می‌شود.

* دلمه در دو نوع شامل دلمه کدو شامل برنج، گوشت، کدو همراه با رب گوجه و دلمه با برگ انگور از جمله دیگر غذاهای سوریه در ماه مبارک رمضان است که با قرار دادن برنج و گوشت در داخل برگ مو، تهیه و مصرف می‌شود.

* کباب هندی، گوشت چرخ کرده و مرغ نیز به روش‌های تهیه متفاوت آن از دیگر انواع غذاهای اساسی در ماه رمضان است.

* شیرینی نیز از دیگر خوراکی‌های رایج و اساسی سفره افطار مردم سوریه است و روزه داران سوری یک ضرب‌المثل هم در این ماه به زبان می‌آورند که عبارت است از این که 'معده خالی را فقط شیرینی پر می‌کند'.

کنافه نابلسی

مشهورترین شیرینی‌های ماه رمضان در سوریه عصملیه (نوعی خمیر رشته شده که ته سینی قرار می‌دهند و بعد وسط آن خامه و روی آن را با همان خمیر می‌پوشانند)، عثملیه (همان نوع قبل با ترکیب آن است که به صورت مثلث‌های کوچک در می‌آورند) و هریسه نبکی (نوعی حلوا با پسته و بادام)، کنافه نابلسی که با پنیر ساخته می‌شود.

نموره (نوعی حلوا که با خامه ساخته می‌شود)، شعیبیات (خمیر کوفته شده همراه پسته حلبی، گردو و بادام که به شکل مثلث در آورده و داخل فر قرار می‌دهند)، نهش (خمیر کوفته شده همراه پسته حلبی، گردو و بادام که داخل سینی‌های کوچک قرار داده و داخل فر می‌گذارند)، قطایف عصایری (خمیر سفید که به شکل دایره در آورده داخل آن گردو، پسته حلبی و بادام است که آن را به همین شکل خام می‌خورند و دیگر داخل فر قرار نمی‌دهند)، زنودست (خمیر کوفته شده همراه پسته حلبی، گردو و بادام به شکل انگشت در آورده و داخل فر قرار داده و رنگ آن سرخ شده و استفاده می‌کنند) و عوامه (خمیر تازه که به شکل بامیه در آورده داخل روغن سرخ می‌کنند) از دیگر انواع شیرینی‌های معروف سوری هستند که بیشتر در ماه رمضان تهیه و استفاده می‌شود.

این شیرینی‌ها در بازارها به وفور وجود دارند و زنان سوری نیز خود آن‌ها را در داخل منزل تهیه می‌کنند.

* انواع سوپ نیز بر سر سفره های ایام ماه مبارک رمضان مردم سوریه حاضر است که معروف‌ترین آن‌ها سوپ عدس، جو، قارچ، سبزی و مرغ است.

در ماه مبارک رمضان موسسه های خیریه و افراد خیر سوری نیز اقدام به توزیع غذاها برای فقرا می‌کنند و سفره‌های غذای افطاری در راه خداوند متعال برای اطعام فقرا و رهگذران در نظر گرفته می‌شود که زمان افطار و در مسیرها و کوچه عبور می‌کنند.

آشنایی با آداب و رسوم مردم استان خوزستان در ماه مبارک رمضان

با حلول ماه رمضان در چهارگوشه ایران آئین و مراسم ویژه این ماه برگزار می‌شود. مردم استان خوزستان نیز در این ماه آداب و رسوم مختلفی دارند که ازجمله آن می‌توان به «گرگیعان» اشاره کرداین رسوم در گوشه و کنار کشور متفاوت بوده و از تنوع بالایی برخوردار است ولی در این میان آئین‌های مردم عرب استان خوزستان با سایر نقاط کشور تفاوت فراوانی دارد.

یک رسم زیبا در میان مردم خوزستان وجود دارد که معمولا مردم سعی می‌کنند به علت ثواب بالای افطار دادن به روزه‌داران همواره میهمانی بر سر سفره خود داشته باشند یا اینکه آنها به دعوت یکی از اقوام سر سفره‌ای دیگر حضور یابند.

به همین دلیل صله رحم و دید و بازدید در این ماه در استان خوزستان به اوج خود می‌رسد و مردم بعد از افطار اغلب در کنار آشنایان و بستگان حضور دارند ضمن اینکه در این ماه اغلب خانه ها و حسینیه‌ها مراسم روضه خوانی دارند و به خصوص مردان ساعاتی را در این مراسم حضور پیدا می‌کنند و از اجرا معنوی آن بهره‌مند می‌شوند.

برگزاری مراسم 30 روزه روضه‌خوانی در خانه ها و اغلب حسینیه‌ها بیشتر در میان مردم عرب خوزستان رایج است که در این روضه خوانی‌ها، پذیرایی غالب قهوه مخصوص اعراب با آن مراسم خاص خود است. در واقع اعراب برای خوردن قهوه مراسم و قوانین خاصی دارند و با اعتقاد و باورهایی که دارند آن را انجام می دهند.

برای تهیه آن ابتدا قهوه را با وسیله‌ای دو شاخه به نام مهماس که شبیه مقاش است در ظرفی ریخته و تفت می دهند و آنگاه آن را در هاون آسیاب کرده و برای مراسم آماده می‌کنند، پس از آن در ظرفی بزرگ به نام "گم گم" که چیزی شبیه گلاب پاش‌های قدیمی و از جنس ورشو (مفرغ) است، آب ریخته و پس از جوش آمدن، قهوه آسیاب شده را اضافه کرده و از هل هم برای خوش طعم شدن آن استفاده می‌کنند.

هنگامی که قهوه آماده سرو باشد آن را در ظرف کوچکتری به نام "دله" که شبیه همان "گم گم" است ریخته و سپس این مراسم آئینی با زیرکی و دانایی فرد توزیع کننده آن ادامه می یابد.

این فرد دله را در دست چپ و فنجان مخصوص قهوه خوری (که فنجانی بدون دسته است و فنیان خوانده می‌شود) را در دست راست گرفته، از سمت راست مجلس شروع به سرو قهوه می کنند، اگر در این مجلس سیدی وجود داشته باشد ابتدا از وی پذیرایی آغاز می‌شود و در غیر این صورت این مراسم از شیخ یا ریش سفید مجلس آغاز می‌شود.

همچنین در نخستین روز از ماه مبارک رمضان، کوچکترهای خانواده به دیدن بزرگترها می‌روند و حلول ماه مبارک را به آنها تبریک می گویند. زنان و دختران خانواده هم با تهیه انواع شیرینی محلی همانند لگیمات، شعریه، رنگینک (که با خرما و آرد درست می‌شود)، حلوای مسقطی و معسل به علاوه فرنی، حلیم و آش سفره افطار را آماده می‌کنند و به همراه آن آبداغ با نبات و چای به روزه داران تعارف می‌شود.

شیرینی، خرما و فرنی در این خطه معمولا در هر سفره افطاری باید باشد و کمتر خانواده ای یافت می شود که افطار خود را با خرما یا فرنی نگشاید. در این ماه دید و بازدیدها به خصوص بعد از افطار دوچندان می‌شود. اعضای فامیل خود را ملزم به صله رحم می‌دانند و شبها با مهمانی رفتن، از احوال یکدیگر باخبر می‌شوند.

مفتح یکی از غذاهای پرچرب مردم عرب خوزستان است که پخت و پز آن در ماه رمضان بیشتر می‌شود. این غذا در واقع راسته گوسفند است به این شکل که مفتح با تکه های بزرگ گوسفند و ادویه جات خاصی پخته می‌شود و اغلب بر سفره های شیوخ عرب زبان خوزستانی به ویژه مناطق جنوبی استان دیده می‌شود.

البته در میان مردم عرب خوزستان رسمی ماندگار وجود دارد که بعد از گذشت سالها هنوز هم در اغلب مناطق عرب نشین خوزستان انجام می شود هر چند این مراسم هم همانند سایر آداب و سنن مردم کشور در حال از بین رفتن است. این مراسم گرگیعان نام دارد و در شب ولادت امام حسن(ع) انجام می‌شود.

شب 15 ماه رمضان بچه های کوچک عرب خوزستان بعد از افطار به کوچه و پس کوچه‌های اهواز، ویس، آبادان، خرمشهر، شادگان و سوسنگرد و دیگر شهرهای خوزستان و روستاهای توابع آنها می‌روند تا آئین سنتی را که اجدادشان در کودکی بجا می‌آوردند را برپا کنند، بچه ها با شور و شعف به کوچه ها روانه می شوند، دختر و پسر با بر گردن انداختن کیسه هایی از پیش تهیه شده برای جمع آوری عیدی و شیرینی و پوشیدن لباسهای محلی خود که پسران با پوشیدن دشداشه و دختران با پوشش عبا (چادر عربی) بر سر به درب خانه ها برای دریافت شیرینی و عیدی ماه مبارک می روند.

اجرای مراسم گرگیعان با شعارهای مختلفی همچون نام آن در بین مردم عرب همراه است. در این میان بچه های عرب خوزستانی پشت در خانه ها شعر می خوانند:

    «ماجینه یا ما جینه؛ حل الکیس و انطینا» (آمدیم و آمدیم؛ در کیسه را باز کن و به ما عیدی و شیرینی بده) اگر اهالی خانه مثلا در پشت بام باشند خطاب به آنها می گویند: «یا اهل سطوح تنطونه لو نروح» (ای افرادی که بالای پشت بام ایستاده اید به ما عیدی می دهید یا برویم؟) همچنین ممکن است بچه هایی که دست جمعی برای گرفتن عیدی به کوچه ها می روند، دو گروه شوند و گروه نخست بگوید: «گرگیعان و گرگیعان» و گروه دوم جواب دهد: « الله یعطیکم الرضعان» (خدا به شما بچه دهد) یا اینکه " گرگیعان و گرگیعان - الله ایخلی اولیدکم ( خدا پسر کوچولوی شما را نگه دارد) این دو گروه ممکن است به دو گروه دختر و پسر نیز تقسیم شود.

در این مراسم، اهالی خانه ها به بچه ها که هر یک سبدی را در دست دارد ، باسورک (بادام)، شیرینی و عیدی می‌دهند این مراسم تا پاسی از شب نیمه ماه رمضان ادامه می‌یابد.

همچنین از قدیم در این ماه یک بازی به نام محبس(انگشتر کوچک به زبان عربی) در بین مردم عرب خوزستان رواج یافت که مردان و پیران دورهم جمع می شدند و آن را بازی می کننداین بازی که همان پر یا پوچ است به صورت گروهی در بین مردم عرب انجام می‌شد و مثلا در بین دو گروه پنج تا 20 نفره انجام می‌شد.

قدیمی‌ها در این بازی آنقدر مهارت داشتند که می‌توانستند انگشتر را که بین 10 تا 40 دست قرار داشت را به راحتی از رنگ فرد نگهدارنده یا با فشار دادن دست‌های آن مشخص کنندالبته این بازی در استان خوزستان در سال های اخیر به دست فراموشی سپرده شده هر چند هنوز در برخی روستاها قدیمی‌های بازی را انجام می‌‌دهند.

حدیث رمضان:

قال الرضا علیه السلام:

انما امروا بالصوم لکى یعرفوا الم الجوع و العطش فیستدلوا على فقر الاخر.

امام رضا علیه السلام فرمود:

مردم به انجام روزه امر شده‏ اند تا درد گرسنگى و تشنگى را بفهمند و به واسطه آن فقر و بیچارگى آخرت را بیابند.

وسائل الشیعه، ج 4 ص 4 ح 5 علل الشرایع،

ویژگیهای سوره بقره:

شناسنامه سوره بقره :شماره سوره :2  ترتیب نزول :87 تعداد آیه:286معانی سوره :بقره به معنای ماده گاو است

نامهای دیگر : فُسْطاط القرآن، سنام القرآن، به دو سوره بقره و آل عمران "زهراوان و زهراوین" نیز گفته میشود.

ویژگی های سوره : بزرگترین سوره قرآن 5/2 جز - بلند ترین آیه 282 - بیشترین احکام فقهی در این سوره است آیت الکرسی در این سوره است.

موضوعات کلی سوره: مسائل اعتقادی اسلام - تشریح قانون گذاری و احکام فقهی - مسائل معنوی و اخلاقی فردی - داستان بنی اسرائیل -حضرت آدم - هاروت و ماروت - جالوت و مالوت

محتوا سوره بقره:
جامعیت این سوره از نظر اصول اعتقادى اسلام و بسیارى از مسائل عملى (عبادى، اجتماعى، سیاسى و اقتصادى) قابل انکار نیست. چه اینکه در این سوره: 1- بحث هائى پیرامون توحید و شناسائى خدا مخصوصا از طریق مطالعه اسرار آفرینش آمده است. 2- بحث هائى در زمینه معاد و زندگى پس از مرگ، مخصوصا مثال هاى حسّى آن مانند داستان ابراهیم و زنده شدن مرغ ها و داستان عزیر 3- بحث هائى در زمینه اعجاز قرآن و اهمیت این کتاب آسمانى. 4- بحث هائى بسیار مفصل در باره یهود و منافقان و موضع‏گیری هاى خاص آنها در برابر اسلام و قرآن، و انواع کارشکنی هاى آنان در این رابطه. 5- بحث هائى در زمینه تاریخ پیامبران بزرگ مخصوصا ابراهیم و موسى علیهما السّلام. 6- بحث هائى در زمینه احکام مختلف اسلامى از جمله نماز، روزه، جهاد، حجّ و تغییر قبله، ازدواج و طلاق، احکام تجارت، و قسمت مهمى از احکام ربا و مخصوصا بحثهائى در زمینه انفاق در راه خدا، و همچنین مسأله قصاص و تحریم قسمتى از گوشتهاى حرام و قمار و شراب و بخشى از احکام وصیت و مانند آن.

هر کس هنگام خواب، آیة الکرسی را تلاوت کند، به خواست خدا، به مرضی که او را فلج کند، گرفتار نشود، و هر کس پس از هر نماز، آن را بخواند، گزنده‏ای به وی آزار نمی‏رساند.

فضیلت سوره بقره:
در فضیلت این سوره روایات پر اهمیتى در منابع اسلامى نقل شده است :

پیامبر اکرم (ص): صلوات خدا بر قاری سوره بقره باد و ثواب یک سال نگهبانی در راه خدا به او اعطا میشود.

مرحوم طبرسى در مجمع البیان از پیامبر اکرم (صلى اللّه علیه و آله و سلم ) چنین نقل مى کند که پرسیدند: اى سوره القرآن افضل ؟ قال : البقرة ، قیل اى آیة البقرة افضل ؟ قال آیة الکرسى ؛ کدامیک از سوره هاى قرآن از همه برتر است ؟ فرمود: سوره بقره ، عرض کردند کدام آیه از آیات سوره بقره افضل است ؟ فرمود: آیة الکرسى .

افضلیت این سوره ظاهرا به خاطر جامعیت آنست ، و افضل بودن آیة الکرسى به خاطر محتواى توحیدى خاص آن مى باشد .و این منافات ندارد که بعضى از سوره هاى دیگر قرآن از جهات دیگرى برترى داشته باشند، چرا که از دیدگاه هاى مختلف به آنها نظر شده است .

و نیز از امام على بن الحسین (علیهماالسلام ) از پیامبر اکرم (صلى اللّه علیه و آله و سلم ) چنین نقل شده است که فرمود کسى که چهار آیه از آغاز سوره بقره و آیة الکرسى و دو آیه بعد از آن و سه آیه از آخر آن را بخواند هرگز در جان و مال خود ناخوشایندى نخواهد دید، و شیطان به او نزدیک نمى شود، و قرآن را فراموش نخواهد کرد.

علی بن الحسین (ع) روایت کرده که فرمود رسول خدا (ص) فرمودند:کسی که 4 آیه از اول سوره بقره و آیه الکرسی را با دو آیه بعد از آن و 3 آیه آخر آن سوره را بخواند هیچگونه بدی و ناراحتی در جان و مال خویش نبیند و دیو لعین به وی نزدیک نشود و قرآن را فراموش نکند. 

علی بن حمزه البطائنی روایت میکند از حسین بن ابی علا و وی از ابی بصیر و او از امام جعفر صادق (ع)که فرمودند:هر کس سوره بقره و آل عمران را بخواند روز قیامت این دو سوره بر او سایه افکنند مانند دو قطعه ابر یا دو عبا یا دو سایه بان.

امام سجاد(ع) فرمودند:رسول خدا (ص)فرمود:هر کس از سوره بقره آیة الکرسی و دو آیه بعد از این آیه و سه آیه نیز از جای دیگر سوره بقره بخواند،نه به او کراهتی رسد و نه شیطان به او نزدیک گردد.

رسول اکرم، صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم، فرمود: برای هر چیز، قلّه‏ای است و قلّه ی قرآن، سوره ی بقره است. چنانچه در خانه‏ای خوانده شود، اگر در روز باشد تا سه روز شیطان وارد آن خانه نخواهد شد و اگر در شب باشد، تا سه شب از داخل شدن شیطان به آن، در امانند.

هنگام صدقه دادن مستحبّ است، بخوانند:

«رَبَّنَا تَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّکَ أَنتَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ» ؛ پروردگارا، از ما بپذیر که توئی شنوای دانا .

هنگام مواجهه با دشمن، سفارش شده بخوانند:

«و َلَمَّا بَرَزُواْ لِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالُواْ رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَیْنَا صَبْرًا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْکَافِرِینَ»6 ؛ پروردگارا، بر ما - باران - صبر فرو ریز و گام های ما را استوار بدار و ما را بر خدانشناسان پیروز گردان.

پیامبر اکرم (ص) فرمودند: صلوات رحمت خداوند بر قاری سوره بقره باد و ثواب نگهبانی که یک سال بدون آرامش در راه خدا نگهبانی کرده، به او عطا می شود.

امیر مؤمنان، علیه السّلام، فرمود: اگر بدانید که این آیه (آیه الکرسی) تا چه اندازه اهمیت دارد، در هیچ حالی آن را ترک نمی‏کنید.

رسول خدا، صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم، می‏فرمود: آیة الکرسی از گنجی که زیر عرش است به من بخشیده شده، و پیش از من به هیچ پیامبری داده نشده است.

حضرت علی، علیه السّلام، فرمود: از آن وقتی که این سخن را از پیغمبر شنیدم، شبی بر من نگذشت که این آیه را نخوانم.

حضرت رضا، علیه السّلام، می‏فرمود: هر کس هنگام خواب، آیة الکرسی را تلاوت کند، به خواست خدا، به مرضی که او را فلج کند، گرفتار نشود، و هر کس پس از هر نماز، آن را بخواند، گزنده‏ای به وی آزار نمی‏رساند.

رسول خدا، صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم، فرمود: - هر گاه مؤمن آیة الکرسی بخواند و ثواب آن را به اهل قبور اهدا کند، خداوند در برابر هر حرف از آن، برای او، فرشته‏ای می‏آفریند که تا روز قیامت برای او تسبیح گوید.

خواص سوره بقره:
آیه الله کشمیری می فرماید : خواندن سوره بقره برای رزق اثر دارد .
از امام صادق (ع) منقول است که اگر این سوره را بنویسند و با خود دارند همه دردها زائل شود و اگر بر محموم بندند تب او از بین برود و اگر بر کودک بندند از شیر به آسانی گرفته شود .
از امام صادق (ع) منقول است که اگر این سوره را هفت بار بر مصروع یا دیوانه بخوانند یا بنویسند و بر گردنش ببندند شفا یابد.
از حضرت علی (ع) منقول است که هرگاه چشم کسی آزرده باشد ، با اعتقاد کامل آیه الکرسی را بخواند البته شفا یابد .
آیه الله کشمیری فرمود : خواندن آیه الکرسی روزی 21 مرتبه برای حافظه خوب است .
امام صادق (ع) می فرماید : سفرت را با صدقه دادن آغاز کن و هنگامی که خواستی سفرت را آغاز کنی آیه الکرسی را بخوان .در هنگام شدائد و سختی ها و در مهمات بزرگ خواندن دوازده بار آیه الکرسی نافع است و تخلف ندارد.

اهداف سوره بقره 
سوره بقره ، طولانی ترین سوره قرآن کریم است؛ چرا که دو جزء و نیم از مجموع قرآن را در بر می گیرد، قرآنی که سراسر آن عبارت از سی جزء می باشد. به همین جهت در دوران گذشته اگر فردی مجموع سوره بقره را به خاطر می سپرد و آنرا حفظ می کرد از دیدگاه مسلمین فردی برجسته و شاخص به شمار می رفت.

این سوره، نخستین سوره ای است که در مدینه نازل گردیده و دارای 286 آیه، و 6121 کلمه است.

1- گزارش از قضیه مربوط به نام و عنوان این سوره :
وجه تسمیه این سوره به خاطر ذکر و بیان حادثه قتلی است که همزمان با رسالت حضرت موسی( علیه ا السلام) در میان بنی اسرائیل روی داد این حادثه منحصراً در سوره بقره آمده است. و نیز می دانیم گوساله ای که بنی اسرائیل مدتی آنرا به عنوان معبود خود به پرستش می گرفتند از سنخ بقره و از جنس همین حیوان بوده است. خود بقره در این حادثه دارای برجستگی و موقعیت ویژه ای می باشد، و در لابلای داستان مورد بحث، موضع خاصی برای خود کسب کرده است.

قضیه و حادثه چه بود؟
در میان بنی اسرائیل جنایتی روی داد، یعنی فردی به قتل رسید. بین اهل قبیله ای که این جنایت در میان آنها اتفاق افتاد- در اینکه قاتل چه کسی است- اختلاف پدید آمد، و همه ارتکاب این جنایت را از خود دفع ، و خویشتن را از آن تبرئه کرده و دیگران را بدان متهم می ساخت؛ضمنا کسانی در میان بنی اسرائیل بودند که جانی و قاتل را می شناختند، ولی از اظهار آن خودداری می نمودند ، و این حقیقت را کتمان می کردند، خداوند متعال همین مطلب را در قرآن کریم بازگو کرده و فرموده است:

" وَ اِذ قَتَلتُم نَفساً فَادّا رَأتُم فیها وَاللهُ مُخرِجُ ما کُنتُم تَکتُمُونَ."( بقره:72)

( ای یهودیان! شما از تیره همان مردمی هستید که دچار قتل نفس شدید، و درباره آنکه قاتل کیست به اختلاف برخاستید و تبری می جستید و حقیقت را از خلق پنهان می داشتید ؛ اما خدای متعال آن رازی را که کتمان می کردید ظاهر ساخت و از زیر پرده خفاء و ابهام بیرون آورد.

بنی اسرائیل شکایت نزد موسی( علیه السلام) بردند تا در این جنایت- که جانی و قاتل در رابطه با آن ناشناخته مانده بود- داوری کند.

موسی( علیه السلام) از خداوند درخواست نمود که چاره این کار را بیان نماید. خداوند متعال دستور داد باید گاوی را ذبح کنند و بدن مقتول را با زبان آن گاو آشنا ساخته و بدان بمالند؛ اما چون طبعاً بنی اسرائیل در اجراء اوامر الهی عناد می ورزیدند و به بهانه جویی متوسل می شدند در برابر این فرمان، حالتی آمیخته با استهزاء از خود نشان داده تا راهی برای درنگ و مسامحه از نظر اجراء دستور برای خود بیابند؛ حتی به موسی( علیه السلام) گفتند:" أَتَتَّخِذُنا هُزَُواً: ای موسی! آیا ما را به استهزاء می گیری؟"

پیداست که هیچ پیامبری امت خود و حتی مردم را به سُخریه و استهزاء نمی گیرد، لکن دلهای منحرف و واژگونه ، در برابر حق و پذیرش آن همواره گرفتار عناد و عدم انعطاف است. لذا بنی اسرائیل- به جای اجرای فرمان الهی- از موسی( علیه السلام ) راجع به آن گاو سوال کردند:

" قالُوادعُ لَنا رَبَّکَ یبَین لَّنا ماهِی..."(بقره:68)

بنی اسرائیل گفتند: موسی! از پروردگار خود بخواه برای ما توضیح دهد آن گاو مورد نظر چگونه است؟

بنی اسرائیل در پرسشهای خود راجع به این گاو پرچانگی و زیاده روی کردند و یک کار ساده و آسان را بر خود پیچیده و ناهموار ساختند، و خداوند نیز بر آنها درباره گاو مزبور سخت گرفت. آری آنها از موسی( علیه السلام) می پرسیدند، این گاو چه نوع گاوی است: آیا از نوع همان گاو معمولی و از زمره همان حیوان شناخته شده است، و یا آفریده دیگری است که مزایایی منحصر به فرد دارد و پدیده ای خارق العاده است ؟

خداوند متعال برای آنها بیان فرمود که این گاو باید نه سالخورده و نه کم سال و جوان باشد و بنی اسرائیل باید گاوی را با چنین خصوصیتی ذبح کنند و از این رهگذر دستور الهی را فرمان برند.

وقتی بنی اسرائیل از رنگ آن گاو سؤال کردند خداوند فرمود که باید زردفام باشد، آنهم به گونه ای که بینندگان از دیدن رنگ آن در خود احساس لذت و سرور نمایند، و نیز خدای متعال خصوصیت دیگری را بر آن افزود که:

" اِنَّها بَقَرَةٌ لا ذَوُلٌ تُثیرُ الاَرضَ وَ لا تَسقِی الحَرثَ مُسلَّمَةٌ لاشِیةَ فیها.(بقره:71)

موسی گفت: خداوند متعال می فرماید، آن گاو مورد نظر ، گاوی است نه رام که زمین را شیار کند، ونه کشت را آبیاری نماید، سالم و تندرست و با رنگی یکدست که لکه ای ناهمرنگ در آن نباشد.

سرانجام بنی اسرائیل- پس از مدتی تحمل دشواری ها و سرگردانی ها- بر چنین گاوی مطلع شدند:

گاوی که این خصوصیات در آن دیده می شد از آن مرد سالخورده و تهیدستی بود که بنده ای صالح و پارسا به شمار می رفت، و از مال دنیا- فقط - صاحب همین یک گاو بوده ، پیرمرد این گاو را به چرا می برد، و با قلبی پاک و بی آلایش و دلی مطمئن و آرام به درگاه پروردگار به نیایش پرداخته و عرضه می داشت: خدایا! من این حیوان را به تو سپردم تا آنرا برای پسرم- که خردسال است- حفظ کنی و تا زمانی که به بزرگسالی رسد آنرا تحت حمایت خود قرار دهی .

درحدیث آمده است:
" شما همانند بنی اسرائیل نباشید که بر خود سخت گرفتند و خدا نیز بر آنها سخت گرفت."
در قرآن کریم نیز آمده است:
" فَخُذما آتَیتُکَ وَ کُن مِنَ الشاکِرینَ"( اعراف:144)
ای موسی! آنچه به تو دادیم برگیر و از سپاسگزاران باش.

اهداف عمده و اساسی سوره بقره
1- بیاناصول عقاید و ذکر ادله توحید و مبدا آفرینش انسان .
2- تقسیم بندی مردم در برابر هدایت و روشنگری قرآن به 3 دسته ی: مومنین ، کافرین ، منافقین .
3- بیان کردن تاریخ یهودیان و مناقشه با آنان در رابطه با عقایدشان .
4- قانونگذاری اسلام تا با آن قوانین ، آنها را از سایر فرق ممتاز سازد .

روزه و رمضان در آینه شعر فارسی:

مبارک باد آمد ماه روزه

رهت‏ خوش باد، ای همراه روزه

شدم بر بام تا مه را ببینم

که بودم من به جان دلخواه روزه

نظر کردم کلاه از سر بیفتاد

سرم را مست کرد آن شاه روزه

مسلمانان، سرم مست است از آن روز

زهی اقبال و بخت و جاه روزه

بجز این ماه، ماهی هست پنهان

نهان چون ترک در خرگاه روزه

بدان مه ره برد آن کس که آید

درین مه خوش به خرمنگان روزه

رخ چون اطلسش گر زرد گردد

بپوشد خلعت از دیباه روزه

دعاها اندرین مه مستجاب است

فلک ها را بدرد آه روزه

چو یوسف ملک مصر عشق گیرد

کسی کو صبر کرد در چاه روزه

سحوری کم زن ای نطق و خمش آن

ز روزه خود شوند آگاه روزه
(کلیات شمس، جزء و پنجم، ص 137)

انتهای پیام/

بازگشت به صفحه سایر رسانه ها