رمضان در لرستان؛ از «سحری خوانی با سُرنا» تا «کاسم سا»
«سحری خوانی با سرنا» و «کاسم سا» از جمله آداب و رسوم مردم استان لرستان در ماه مبارک رمضان بوده و اکنون برخی از این سنت ها مانند «کاسم سا» همچنان پابرجاست.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از خرم‌آباد، مردم ایران آداب‌ورسوم و سنتهای دیرینه‌ای دارند که علیرغم تحولات دهه‌های اخیر این سنت‌ها هنوز هم به عنوان هویت ملی ما پابرجا هستند.
آیین‌ها حاصل تفکر، نوع نگرش، بینش و اعتقاد مردم به مسائل پیرامون زندگی آن‌ها است و مردم استان لرستان نیز به فراخور زمان و مناسبت‌هایی که به وجود می‌آمد، حال و هوا و رویه آن‌ها برحسب اتفاق متفاوت و متمایز از دیگر روزهای سال می‌شد و در ماه مبارک رمضان نیز برای مهمانی خدا آداب خاصی داشته‌اند.
ماه رمضان که فرامی‌رسد لرستان نیز همانند سایر نقاط کشور حال و هوای معنوی خاصی به خود می‌گیرد به طوری‌که مردم استان قبل از فرارسیدن ماه رمضان مایحتاج اولیه این ماه را تهیه مىکنند و این مسئله در روستاهایى که با شهر فاصله زیادى دارند بیشتر به چشم می‌خورد.
غبارروبی مساجد از سنتهای دیرینه این ماه مبارک است که در اکثر استانها نیز دیده می‌شود و مردم لرستان نیز یک هفته قبل از ماه رمضان مساجد را غبارروبی می‌کنند و آماده برای رسیدن ماه رمضان می‌شوند.
به‌جای آوردن «صله ارحام» در ماه رمضان از آداب‌ورسومی است که در این ماه در استان لرستان اوج گرفته و مردم با دعوت گرفتن از بستگان و آشنایان به هنگام افطار سعی در به‌جا آوردن این آداب دارند.
«کاسمسا» سنتی فراموش‌نشدنی
بهزاد پاکدل، مسئول کانون آئینی سنتی لرستان در رابطه با آداب‌ورسوم مردم لرستان در ماه میهمانی خدا، اظهار داشت: یکی از سنتهای رایج مردم این دیار که در ایام ماه مبارک رمضان بسیار پر رنگ‌تر می‌شد، ف‍رس‍ت‍‍ادن ب‍خ‍ش‍‍ی از غ‍ذ‌ای افطار و سحر به منزل ه‍م‍س‍‍ای‍گ‍‍ان است که به اص‍طلاح ع‍‍ام‍ی‍‍ان‍ه به آن «کاسمسا» می‌گ‍وی‍ن‍د و باید گفت این «کاسمسا» در طول سال بین مردم لرستان وجود دارد ولی در این ماه بسیار بیشتر به چشم می‌خورد.
وی افزود: مردم لرستان در ماه رمضان سعی می‌کردند که داد و ستد ها و معاملات کلان در سطح بازار قطع شد چراکه مردم لرستان با توجه به اعتقاد قوی خود حتی‌الامکان سعی می‌کردند تا جایی که آسیب و ضرری به مال و جامعه نخورد معاملات را کم کنند.
ثبات و صداقت در بازار آداب ماه رمضان در لرستان
مسئول کانون آئینی سنتی لرستان عنوان کرد: درواقع مردم آن زمان چون می‌دانستند در معامله شبهه وجود دارد و ممکن است حرام وارد مال آن‌ها شود سعی می‌کردند در این ماه باخدا بیشتر معامله کنند ازاین‌رو بیشتر بخشش می‌کردند تا معامله.
وی بیان کرد: امروز ناخواسته این کار به عنوان یک فرهنگ پنهان و نامعلوم در جامعه ما وجود دارد و مردم بر این معتقدند که در این ماه ثبات و صداقت در بازار وجود دارد.
پاکدل با اشاره به اینکه مردم سعی درگرفتن روزه معامله داشتند، گفت: مردم سعی می‌کردند از خریدهای کلان صرف‌نظر کنند، کمتر به بازار بروند و معامله کنند و همین سبب تعطیل شدن بازارها دران زمان می‌شد.
سحری خوانی مردم لرستان با سرنا و دهل
وی خاطرنشان کرد: در زمان‌های گذشته به دلیل وجود نداشتن ساعت برای بیدار کردن مردم عده‌ای به نام «جارچی» یا سحری خوان قبل از اذان با آواز «مسلمو هیز کو که وقت خوا/که وقت شیرین شپوهه» و سرنا و دهل به مراسم سحری خوانی می‌پرداختند این افراد معمولاً افرادی آگاه بودند و به هنگام اذان را می‌خواندند تا مردم از خوردن دست نگه‌دارند و در زمان افطار نیز همین‌گونه زمان اذان را اعلام می‌کردند.
مسئول کانون آئینی سنتی لرستان تصریح کرد: درگذشته اذان را برحسب ستاره و خورشید مشخص می‌کردند و در مقطعی از زمان نیز توسط توپچی وقت افطار را مشخص می‌کردند.
وی اظهارداشت: مردم عشایر نیز انسان‌های معتقد و ساده‌ای بودند و به خود خیلی سخت نمی‌گرفتند و برحسب آنچه علمشان را نسبت به شناخت در مورد رفتن آفتاب و با زدن «زیل آساره» و نگاه به ستاره و پشت کوه رفتن آفتاب و بلندی سایه زمان اذان و افطار را مشخص می‌کردند.
پاکدل افزود: مردم عشایر صبح‌ها برحسب ستاره‌ها، صدای گنجشک‌ها، پرندگان و حیوانات حدود زمان شب را مشخص می‌کردند و برای سحر بیدار می‌شدند.
وی به غذاهای معمول مردم لرستان در ایام رمضان اشاره کرد و گفت: «حلیم حروش»، «شیربرنج»، «آش ماش» و «شله» غذاهای اکثر مردم در ماه رمضان بود.
مسئول کانون آئینی سنتی لرستان بابیان اینکه مردم لرستان در سحر حتماً «او ماس» و چایی را در کنار وعده سحری خود می‌خوردند، عنوان کرد: از عمده غذاهای محلی نان گرده را مردم لرستان برای سحری و برساق و غذاهایی مانند سغدو و پشکه که نوعی آش است را در زمان افطار مصرف می‌کردند.
وی بیان کرد: مردم لرستان مردمی فاقد تظاهر بوده و غذا، نماز و آیینهای آن‌ها نیز ساده بوده که این سادگی خاص در تمام زندگی این مردم به چشم می‌خورد.
پختن حلوای شب بیست و یکم رمضان
پاکدل تصریح کرد: در روز بیست و یکم ماه مبارک نیز مردم در مساجد جمع شده و در غم از دست دادن اولین مولاى شیعیان به سوگ مىنشینند؛ مبلغان دینی که در این ایام به نقاط مختلف استان اعزام مىگردد، در خانه‌یکی از مردم و اهالى منطقه سکنى مىگزیند و تا پایان ماه مبارک مى‌بایستى در همان منزل ساکن باشد.
وی گفت: مردم لرستان در روزهای عزاداری و شب‌های قدر، حلوای نذری می‌پزند و ب‍ن‍‍ا به سنتی دیرینه م‍ق‍د‌ار‌ی از این حلوای نذری را به‌عنوان شیرینی عید فطر نگه می‌دارند، آن‌ها معتقدند این حلوا مقدس و خوش‌یمن است و به همین دلیل اولین صبحانه ماه شوال را در روز عید فطر، با این حلوا کامل می‌کنند.
حیدری خوانی آیین مردم لر
مسئول کانون آئینی سنتی لرستان بابیان اینکه مردم لرستان در همه‌شب‌های سال حیدری خوانی را داشته‌اند، اظهارداشت: معمولاً هر شب بهویژه در شب‌های قدر بعد از تلاوت قرآن کتاب حمله حیدری نیز خوانده می‌شد که خود از آیینهای ویژه مردم لرستان است.
وی افزود: به دلیل اینکه درگذشته افراد باسواد کمی وجود داشت قرآن نیز در تمام خانه‌ها موجود نبود در ماه مبارک رمضان مردم به خانه افراد باسوادی که قرآن داشته می‌رفتند و او برای آن‌ها قرآن تلاوت می‌کرد.
پاکدل عنوان کرد: بدون شک در پرداخت فطریه نیز به سمت سادات می‌رفتند و در این زمینه باید گفت ج‍م‍‍ع‌‌‌آور‌ی فطریه برای م‍س‍ت‍م‍ن‍د‌ان بهویژه اف‍ر‌اد‌ی‌‌ک‍ه نسبت ف‍‍ام‍ی‍ل‍‍ی با ی‍ک‍دی‍گ‍ر دارند، نیز یکی از آداب ح‍س‍ن‍ه‌‌‌ا‌ی است که از دی‍رب‍‍از در این استان وجود داشته است.
محمدحسین آزاد بخت، کارشناس مردم‌شناسی نیز در رابطه با مشخص شدن اوقات شرعی در زمان گذشته، اظهار داشت: در میان مردم عشایری به دلیل نداشتن ساعت و آشنا نبودن مردم به اوقات شرعی در ماه رمضان زمان دیدن دو یا سه ستاره در آسمان افطار می‌کردند و هنگام سحر بعد از خواندن حدود چهارباره خروس و آوازخوانی خروس به زمان سحر آگاه می‌شدند.
امروزه نیز مردم استان لرستان در این ضیافت الله، گذشته از آداب و رسمی که گذشتگان برای آن‌ها برجای مانده، مردم برنامه‌های مختلفی را برای بهره بیشتر از ماه خدا دنبال می‌کنند به‌طوری‌که می‌توان گفت مردم لرستان در این ماه بیشتر از ماه‌های دیگر به مساجد می‌روند و سعی می‌کنند، تا نمازهای یومیه خود را به جماعت بخوانند و معتقدند که ماه رمضان فرصتی برای کسب تقوا و انس با معنویت است.
در ماه رمضان در اکثر مساجد مجالس قرائت و تجوید قرآن برپاشده و برخی از بانوان نیز مجالس قرائت قرآن و احکام را در خانه برپا می‌کنند.
برگزاری جشن نیمه ماه مبارک که مصادف با ولادت امام حسن مجتبى (ع)، نذری دادن، ب‍رپ‍‍ای‍‍ی م‍ح‍‍اف‍ل انس با قرآن ک‍ری‍م، تلاوت و ت‍ف‍س‍ی‍ر ک‍لام وح‍‍ی، رس‍ی‍دگ‍‍ی به م‍ح‍روم‍‍ان و ن‍ی‍‍ازم‍ن‍د‌ان جامعه، زی‍‍ارت ام‍‍اک‍ن م‍ت‍ب‍رک‍ه، ح‍ض‍ور در م‍ر‌اس‍مات م‍ذ‌ه‍ب‍‍ی، برگزاری آیینهای اح‍ی‍‍ا در ل‍ی‍‍ال‍‍ی‌‌الق‍در، اج‍ر‌ا‌ی سنت پ‍س‍ن‍دی‍ده صله ارحام و نماز عید فطر از دیگر آداب معنوی مردم این دیار در ماه رمضان است.
گزارش از مرضیه شیرخان
انتهای پیام/