مدیریت شهری "محله محور" از نگاه اسلامی/مدیریت‌های شهری ریشه سکولاریسم است/با نگاه فعلی مشهد هم توریستی می‌شود
یک کارشناس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت مدیریت شهری از نگاه اسلامی را «محله‌محور» دانست و با بیان اینکه مدیریت شهری فعلی، ریشه سکولاریسم است، گفت:تهران، با نگاه هویت اسلامی تقریباً یک شهر از دست رفته محسوب می‌شود و مشهد هم شهر توریستی خواهد شد.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، اولین جلسه از دوره «تبیین مدیریت شهری از منظر الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت» در حوزه علمیه مروی تهران برگزار شد. در این دوره حجت‌الاسلام و المسلمین علی کشوری، کارشناس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت به ایراد سخن پرداختند. این دوره یازده روزه به تبیین مدیریت شهری به‌عنوان دومین نمونه‌سازی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت پرداخته است. مشروح گزارش اولین روز این دوره تقدیم خوانندگان می‌شود.
************************
** مدیریت شهری از نگاه اسلامی «محله‌محور» است
حجت‌الاسلام و المسلمین کشوری در ابتدا با بیان اینکه بنده در 11 روز آینده برای اولین بار به‌صورت تفصیلی معنای مدیریت شهری را از منظر فکر اسلامی باز خواهم کرد، گفت: البته برای اینکه بتوانیم ابعاد جدید این مسأله را خدمت دوستان بشکافیم، بحث حدود یک سال طول خواهد کشید.
وی خاطرنشان کرد: برای نمونه‌سازی اول، بنده دیماه 1393 یک یادداشتی در فضای مجازی منتشر کردم که در آن محضر نخبگان این پیشنهاد را مطرح کردم که: «اگر می‌خواهید نظام برنامه‌ریزی بیمار فعلی را اصلاح کنید، راه آن تشکیل هسته‌های توازن فرهنگی در نظام برنامه‌ریزی کشور است.» آن یاداشت ظرف حدود یک سال به چند هزار صفحه بحثی تبدیل شد که به کمک آنها توانستیم پیشنهاد خود را شرح دهیم.
کارشناس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با اشاره به گفت‌وگوی اواخر سال 93 با روزنامه شهرآرای شهر مشهد، گفت: آنجا بنده عرض کردم که مدیریت شهری از نگاه اسلامی «محله‌محور» است. همه حرف ما در این نمونه‌سازی همین مطالب است.
وی افزود: یک سطح از بحث این است که به چه مقدمات مفهومی باید توجه کرد تا مفهوم «ضرورت مدیریت محله‌ای» روشن شود؟ یک سطح دیگر از بحث این است که محله از نظر اسلامی یعنی چه؟ که عرض خواهم کرد محله «سپر حمایت از نهاد خانواده» است؛ بنابراین محله یا محیط همسایگی تعریف اسلام از نوع مدیریت شهری است.
دبیر شورای راهبردی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت گفت: نباید تلقی کنیم که مثلاً نوع نگاه محله‌ای که در شهرداری تهران رواج پیدا کرده یک نگاه مطلوبی است. بنابراین سطحی از مباحث که در این دوره بر آن تمرکز خواهیم کرد این است که مفهوم محله را از منظر وحی بازخوانی کنیم. این مسأله مهم است که ما دغدغه نگاه دینی و نگاه حجیت‌یافته داریم.
وی با بیان اینکه نکته بعدی که باید به آن توجه کنیم این است که وقتی این تعاریف را با هم مرور کردیم، از کجا باید کار را شروع کرد، گفت: این هم نکته مهمی است که آیا در حال حاضر می‌توان کار را عملیاتی کرد یا خیر؛ که به نظر ما باید در حوزه شورای شهر و شهرداریها کار را شروع کرد؛ این که نقطه آغاز دقیقاً کجاست را هم باید بحث کنیم.
** درحال حاضر تعریف مشخصی از مدیریت شهری وجود ندارد/تهران، با نگاه هویت اسلامی تقریباً یک شهر از دست رفته محسوب می‌شود/با این شرایط حتی مشهد هم یک شهر توریستی خواهد شد
حجت‌الاسلام و المسلمین کشوری با اشاره به اینکه دوستان کارشناس حوزه شهری همگی قبول دارند که نوع مدیریت شهری فعلی چالشهای فراوانی دارد، افزود: یکی از چالشها «هزینه‌های مدیریت شهری» است. دخل و خرج شهرداریها با همدیگر نمی‌خواند و جاهای مختلفی بحران ایجاد کرده است. یکی دیگر از چالشها این است که شوراهای شهر ما نمی‌توانند یک «افقِ با هویت اسلامی برای شهر» تعریف کنند. راجع به تهران که می‌شود گفت با نگاه هویت اسلامی تقریباً یک شهر از دست رفته محسوب می‌شود؛ یعنی شهر تهران کاملاً دارای معضلات حاد اجتماعی شده است؛ این موارد ناشی از این است که تعریف مشخصی از مدیریت شهری وجود ندارد.
وی با بیان اینکه حتی راجع به شهر مشهد هم به همین شکل است، ادامه داد بنده مکرر عرض کردم که در یک یا دو دهه آینده، شهر مشهد یک شهر کاملاً توریستی خواهد شد. چراکه در حال حاضر مشهد را به محوریت اقتصاد بازتعریف می‌کنند و حتی نگاه آنها به مفهوم زیارت هم بر پایه اقتصاد است. یعنی سه نوع توریسم تعریف کردند؛ توریسم زیارتی، توریسم تفریحی و توریسم پزشکی؛ یعنی اقتصاد را پایه شهر قرار دادند.
کارشناس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت خاطرنشان کرد: متأسفانه آنقدر امثال ما ورود پیدا نکرده و حوز‌ه‌های علمیه در این مسئله تنبلی کردند که در حال حاضر با معضل نگاه اقتصادی به زیارت روبرو هستیم. اگر شما مفهوم زیارت را مبتنی بر روایات نگاه کنید، زیارت یک طریق و یکی از مناسک مهم برای گسترش ایثار در جامعه است. زیارت امام راهی برای رشد انسان است؛ از سوی دیگر ما می‌دانیم مطابق با روایات و آیات شریف قرآن، رشد انسانها از طریق گسترش ایثار ایجاد می‌شود. ما نمی‌توانیم در یک جامعه مراحل رشدیافتگی را تصور کنیم إلا اینکه مراحل شکل‌گیری ایثار یک انسان را در زندگی فردی و اجتماعی تعریف کنیم. علت اصلی تأکید اسلام به مسأله مهم ازدواج و تشکیل نهاد خانواده هم به این دلیل است که نهاد خانواده یک بستر طبیعی برای این است که ایثار در انسان زودتر ارتقا پیدا کند. وقتی انسان مجرد باشد، به‌صورت طبیعی مطابق میل خود عمل می‌کند، اما وقتی ازدواج کرد – خصوصاً در سن پایین – به‌صورت طبیعی مجبور می‌شود طرف مقابل خود را لحاظ کند. همین که می‌خواهد در تصمیمات خود طرف مقابل خود را لحاظ کند، به‌صورت بنیادین منیت در او شکسته خواهد شد؛ چراکه فقط با میل خود نمی‌تواند تصمیم بگیرد؛ زیرا اگر تنها با میل خود تصمیم بگیرد خانواده به چالش کشیده خواهد شد. مسئله ایثار مسئله بسیار مهمی است. حال در اسلام یکی از مناسک جدی‌ای که برای گسترش ایثار داریم، معرفت امام است؛ یکی از مناسک معرفت امام هم زیارت است. بعدها در جای مناسب در مورد زیارت بحث خواهیم کرد.
وی افزود: حال دقیقاً زیارت در مشهد از نگاه مدیریت شهری در حال تبدیل شدن به ضد خود است. مدیران شهری به‌جای اینکه هزینه کنند برای اینکه زیارت با کیفیت‌تر شود، هزینه می‌کنند که زیارت چقدر بازده اقتصادی و درآمد دارد!
** سرطان نظام برنامه‌ریزی فعلی، اقتصاد محوری است
دبیر شورای راهبردی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با بیان اینکه این مصیبت عصر ماست، افزود: بنده در گفت‌وگوها، مناظرات و در نوشته‌های مختلف مطرح کردم اینکه ما همه چیز را به محوریت اقتصاد بسنجیم، سرطان نظام برنامه‌ریزی فعلی است. این بیماری مهلکی است که اگر به سمت علاج آن حرکت نکنیم، همه چیز ما را به چالش خواهد کشید. بنده در طول دوره شرح خواهم داد که مثلاً علت عمده طلاق 38 درصدی در شهر تهران، نحوه مدیریت شهری است؛ چراکه مدیریت شهری فعلی زیرساخت گسترش سکولاریسم است؛ این نوع مدیریت شهری زیرساخت‌های امنیتی ملی را هم به چالش خواهد کشید.
وی ادامه داد: داستان مدیریت شهری داستانی نیست که به‌عنوان یک امر مستحب به آن نگاه کنیم؛ در حال حاضر یک نگاه سکولار در مدیران شهری حتی در مشهد قابل مشاهده است. الآن در تهران با چالش مهم فروپاشی بیش از یک سوم نهادهای بنیادین جامعه، یعنی نهاد خانواده روبرو هستیم. این موارد باید مورد بحث قرار گرفته و راجع به آنها علاج پیدا شود. اینکه آقایان در شورای شهر بنشینند و با تک‌متغیر «تأمین هزینه‌های یک شهر» یک مصوبه‌ای بدهند، قابل قبول نیست؛ بدون پیوست فرهنگی؛ بدون زاویه دید اجتماعی؛ بدون رعایت مباحثی که باید در حوزه فرهنگ دیده شود؛ این موارد خطراتی است که هر روز اتفاق می‌افتد و کسی نیست که درباره آنها بحث کند.
** باید مدیریت شهری را به‌سرعت بازتعریف کنیم/مدیریت شهری بر امنیت ملی تأثیرگذار است
حجت الاسلام والمسلمین کشوری در ادامه با بیان اینکه بنده ناظر به این ضروریاتی که عرض کردم وارد بحث خواهم شد، خاطرنشان کرد: اگر پیشخوان نشست را مطالعه کرده باشید، در آن دو موضوع به‌عنوان محور مباحث مشخص شده است؛ یکی اینکه مدیریت شهری فعلی، ریشه سکولاریسم است. پدیده سکولاریسمی که در ایران در حال گسترش است؛ این موضوع را ما باید به‌عنوان کسانی که آرمان‌گرایی واقع بینانه را دنبال می‌کنند، بپذیریم. حال باید چه کرد؟ به نظر بنده باید مدیریت شهری را به‌سرعت بازتعریف کنیم. مسأله دوم هم مسأله «امنیت ملی ایران» است؛ در این راستا اول باید امنیت را بازتعریف کنیم؛ اینکه مفهوم امنیت چیست و مدیریت شهری به چه شکلی به مفهوم امنیت و دفاع بازگشت دارد را ان‌شاالله بحث خواهیم کرد.
** مدیریت دانش و تحقیقات فعلی منجر به «تفکر» نمی‌شود
وی با اشاره به اینکه بنده مقدمتاً در این جلسه دو مطلب بسیار مهم را عرض می‌کنم که هم برای فهم دوره مدیریت شهری و هم برای فهم کل فضای الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت مفید است، افزود: بنده خواهش می‌کنم واقعاً این دو مقدمه را ورودی بحث بدانید و به آن توجه کنید. یک مقدمه این است که هرکسی که در جهان اسلام به دنبال فهم مسأله الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت باشد نباید از روشهای مدیریت تحقیقات یا روشهای آموزشِ دانش موجود برای فهم الگو استفاده کند. بنده به‌صراحت عرض می‌کنم که اگر شما با همین مدلهایی که در دانشگاه بحث می‌شود به الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت نگاه کردید و از همین مدلهای مرسوم مدیریت تحقیقات استفاده کردید به درک مسئله نخواهید رسید.
کارشناس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت افزود: مضرترین علوم برای هویت دینی جامعه همین مدیریت تحقیقات فعلی است؛ به دلیل اینکه منجر به گسترش «تفکر» نمی‌شود. هرجا «تأمل» به چالش کشیده شود، اسلام به چالش کشیده خواهد شد؛ به دلیل اینکه اسلام یک دینتفکر بنیان است، هرچه انسانها راجع به مسائل اسلامی بیشتر به فکر واداشته شوند، هدایت‌یافته‌تر خواهند شد.
حجت‌الاسلام و المسلمین کشوری در توضیح «دین تفکر بنیان» گفت: مثلاً زیاد شنیده‌اید جریان روشنفکری خیلی از این آیه استفاده می‌کنند که «لا اکراه فی الدین»؛ با اینکه وقتی شما آیة الکرسی را مطالعه می‌کنید، عبارت بعد می‌فرماید «قد تبیّن الرّشد من الغیّ». فکر اسلامی ذهنها را به مکانیزم «تَبَیُن» دعوت می‌کند. تَبَیُن اعم از تبیین است؛ یعنی تبیین جزو آن است؛ مکانیزمهای غیر بیانی نیز شامل تبیّن خواهند شد. وقتی فکرها درگیر شد دیگر لازم نیست کسی را اکراه یا اجبار به پذیرش دین کنیم. به این ترتیب آیه در مقام این نیست که بگوید کسی را اجبار نکنید؛ وقتی با فَقَره بعد آیه مسئله را می‌بینید به این معناست که لازم نیست اکراهی صورت گیرد؛ خیلی معنای آیه متفاوت خواهد شد؛ می‌فرماید «لا اکراه فی الدین قد تَبَیّن الرشد من الغی»؛ برای چه باید اکراه صورت بگیرد؟ آیه این بحث را بیان می‌کند که وقتی که ما می‌توانیم با فهم مکانیزم تبیّن و بکارگیری آن در اداره جامعه ذهنها را در سطوح مختلف درگیر فکر اسلامی کنیم، برای چه باید با اکراه رفتار کنیم؟
وی ادامه داد: عرض بنده این است که وقتی ما می‌توانیم با مکانیزیم «تَبَیّن» وارد توضیح مسأله الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت شویم، چرا از روشهای آموزشی‌ای استفاده کنیم که در آنها اصلاً تَبَیُن اتفاق نمی‌افتد؟ مکانیزمهای آموزشی موجود آدمها را به فکر فرو نمی‌برند. مثلاً وقتی دوستان در حال طرح‌ریزی آیین‌نامه برگزاری دوره‌ها برای این دوره بحثی بودند، برخی به آنها گفته بودند که آیا شما به ما مدرک هم می‌دهید یا خیر. ببینید؛ این نحوه مدیریت آموزش در مدلهای رایج چه کار کرده است که باید حتماً با یک چیزی غیر از محتوای مطرح در دوره، آدمها را تحریک کنند. چرا؟ به دلیل اینکه محتوای مطرح شده در دوره‌ها قدرت بأس و انگیزش در طرف مقابل را ندارد. این معضل خیلی بزرگی است؛ ببینید؛ دوره علمی برگزار شده، اما بیان می‌کنند که مدرک بدهیم تا مردم در این دوره شرکت کنند. معنای این کار این است که آن دوره علمی به تنهایی قدرت انگیزش و بأس در طرف مقابل نداشته و نمی‌تواند طرف مقابل را به فکر فرو برد.
دبیر شورای راهبردی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت افزود: البته بحث این جلسه نقد مدیریت دانش در کشور نیست؛ به این موضوع بعداً در یکی از خانه‌های نقشه راه الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت خواهیم پرداخت. وقتی مباحث مربوط به تحول در علوم انسانی و مباحث تحول در حوزه علمیه جدی‌تر شود آن موارد را نیز توضیح خواهم داد؛ اما این نکته را تنبه می‌دهم؛ بنده از دوستانی که می‌خواهند با نگاه الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت وارد مباحث شوند خواهش می‌کنم از مدلهای موجود مدیریت دانش استفاده نکنند؛ زیرا ذهن آنها با این مدلها، با مباحث درگیر نخواهد شد.
** با نگاه تمدن‌سازی، الآن الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در رأس امور است
وی در پاسخ به این پرسش که در این مسیر باید از چه الگویی تبعیت کرد، گفت: این مقدمه اول بنده است که هرکس می‌خواهد مسئله الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت را فهم کند، باید در پنج مرحله روی مسئله الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، به شرحی که عرض می‌کنم، فکر کند. مسئله الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت بسیار سنگین است. همانطور که در تفکر انقلاب و در فرمایشات رهبر معظم مطرح شده است، ما از طریق فهم الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت می‌توانیم وارد مرحله «جامعه‌سازی» شویم و از مرحله «دولت‌سازی» عبور کنیم. ما راجع به یک مسئله ساده صحبت نمی‌کنیم؛ بلکه راجع به مسئله‌ای صحبت می‌کنیم که در رأس امور امروز جامعه است. بالأخره انقلاب اسلامی باید به‌سمت «تمدن‌سازی» حرکت کند. اگر کسی آرمان انقلاب اسلامی را پایین‌تر از «تمدن‌سازی» تعریف کند، از فکر انقلاب اسلامی تنزل کرده و فکر انقلاب را خوب درک نکرده است. ما حتماً باید یک تمدن جدید را پیش روی بشریت بگذاریم؛ باید یک نوع نظم جدید زندگی را به بشریت پیشنهاد کنیم؛ که این حرفِ غایی انقلاب اسلامی است. برای این هدف، در تفکر انقلاب اسلامی مراحلی تعریف شده است. در حال حاضر در مرحله «دولت‌سازی» و «اصلاح نظام برنامه‌ریزی» هستیم. این مرحله بدون الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت جلو نخواهد رفت. اگر خاطرات دوره‌های قبل و تاریخ انقلاب اسلامی را مطالعه کرده باشید، ما مثلاً در دوران دفاع مقدس با یک مباحثی راجع به جنگ روبرو هستیم که مثلاً جایگاه جنگ چیست؟ بعد در آن دوره راجع به پدیده دفاع مقدس گفت‌وگوهایی صورت گرفته است. امام خمینی عظیم‌الشأن جمع‌بندی کرده و می‌فرماید: «جنگ در رأس امور است». در حال حاضر هم به نظر ما با توجه به شرایطی که نگاه می‌کنیم الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در رأس امور است.
** بازتعریف متدولوژی دانش/«حسن‌الاستماع»؛ مرحله اول فهم مسئله
حجت‌الاسلام والمسلمین علی کشوری در ادامه به بازتعریف متدولوژی مدیریت دانش بر محور «تفکر و فهم مسئله» - به‌عنوان جایگزین روشهای فعلی مدیریت دانش و تحقیقات - پرداخت. وی خاطرنشان کرد: حتماً باید بر موضوع انتقال از مرحله «دولت اسلامی» به مرحله «جامعه اسلامی»، در پنج مرحله فکر کنیم. مرحله اول فکر کردن در مسئله الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، مرحله «حسن الإستماع» است، شما ابتدا باید در یک مرحله «خوب شنیدن» مسأله الگو را بگذرانید. در این مرحله یک نکته ضروری است و آن «صفر کردن اطلاعات درونی» است؛ یعنی آدمهایی که در مباحث علمی شرکت می‌کنند، بالأخره دارای یک سوادی هستند و این طور نیست که در دوره‌های علمی با انسانهایی روبرو باشیم که بخواهند از صفر شروع کنند؛ همه دارای تحلیلهایی هستند. حال اگر کسی در این مرحله، با اطلاعات خود وارد گفت‌وگو شود، اتفاقی که خواهد افتاد این است که گفت‌وگو شکل نخواهد گرفت.
دبیرشورای راهبردی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت افزود: بنده در این جلسه بر این مطلب اصرار دارم؛ یعنی این دوره را دوره حسن‌الإستماعِ دوره مدیریت شهری با نگاه الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت می‌دانم. فرض کنید در ایران مدل TOD که یک مدل مدیریت شهری است، رواج دارد. اگر دوستانی که این مباحث را می‌شنوند بلافاصله شروع کنند و درک خود را از TOD بحث کنند، یک مناظره و گفت‌وگوی زودهنگام اتفاق خواهد افتاد و باعث می‌شود نگاه جدید فرصت طرح پیدا نکند. بنابراین همانطور که در روایت شریف آمده است «اول العلم، الانصات» اولین مرحله‌ای که برای یادگیری یک مسأله و فهم عمیق آن نیاز است، این است که مخاطب خود را در مرحله «انصات» قرار دهد. انصات یعنی درک خود را موقتاً صفر کنید؛ یعنی درک خود را فعلاً در گفت‌وگوها بروز نداده و اجازه دهید درک جدید فرصت ارائه پیدا کند. اگر مخاطب، شنونده نباشد، هیچگاه گوینده نمی‌تواند او را متوجه بحث کند؛ این مسأله مهم است. پس اولین بحث حسن‌الإستماع یا لحاظ انصات در گفت‌وگوهاست. ابتدا باید راجع به الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت حسن‌الاستماع داشته باشیم. برادران و خواهران عزیز! این یک درد دل است که بنده می‌گویم؛ ما در سال یازدهم گفتمان‌سازی برای مسئله الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت هستیم. اما به دلیل اینکه بسیاری از افراد مرحله حسن‌الاستماع را طی نکرده‌اند، اگر شما در برخی از مقالاتی که نوشته می‌شود دقت کنید، متوجه می‌شوید که فقط نام مقاله، الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت است و درواقع همان توسعه غربی را بحث کرده است. چه کسی مقصّر این خسارت بزرگ است؟ مقصر کسانی هستند که مدیریت دانش جدید را برای فهم مسئله الگو به کارگیری نکرده‌اند. آنها نزد خدا باید جواب بدهند و در این دنیا نیز ما از آنها مطالبه می‌کنیم که چرا در فرآیند گفتمان‌سازی برای این مسأله مهم، مدیریت غلطی را به کار برده‌اند؟ این مرحله اول است.
ادامه دارد ...
انتهای پیام/*