فطر یعنی تجدید حیات مسلمانی با تکیه بر توحید ولایی

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران تسنیم «پویا»، حسین محمدی فام، مدرس دانشگاه و پژوهشگر حوزه علوم قرآن و حدیث در گفت‌وگو با تسنیم به مناسبت عید سعید فطر، با اشاره به علت نامگذاری عید فطر و با توجه به معنای لغوی «فطر»، گفت: در این رابطه دو نکته وجود دارد، نکته اول این است که فطر به چه معناست؟ فِطر و فطرت از یک ریشه، یعنی از ریشه «فَطَرَ» هستند. در کتب لغت‎شناسی مطرح نقل است که ابن‎عباس می‎گوید: من معنای « فَاطِرِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ» را نمی‎دانستم تا زمانی که از جایی عبور می‎کردم و دیدم دو عرب بادیه‎نشین به خاطر چاهی بحث می‎کنند که این چاه را کدام یک از آنان حفر کرده و مال کیست؛ یکی از ایشان گفت «أنا فَطَرتُها»؛ یعنی من ابتدا این چاه را حفر کردم. لذا فِطر و فَطرَ به معنای ابتدا کردن کاری و برای اولین بار انجام دادن آن و در حقیقت نقطه آغازین کار است، لذا خداوند « فَاطِرِ السَّمَاوَاتِ» است، یعنی کسی که در خلق آسمانها و زمین ابتدا کرده است. پس خداوند خالق است. ولی اگر کسی یک شیء را مجدد خلق کند به او خالق می‎گویند، اما خداوند هم فاطر و هم خالق است، یعنی ابتدای خلق به دست توانای او بوده است. 

عید فطر مظهر آغاز مجدد زندگی است
وی ضمن اشاره به اینکه فطرت هم از این معناست، یعنی نهاد اولیه‎ای که در وجود تمام انسان‎ها وجود دارد، افزود: پس فطرت هم به ابتدای وجود انسان بر می‎گردد و اولین چیزی که در وجود انسان نهادینه می‎شود فطرت اوست. عید فطر هم از همین معنا اخذ شده است، یعنی ما بعد از 30 روز روزه‎داری و انجام اعمال و عبادات گوناگون باید به یک ابتدایی برسیم، یعنی یک آغاز دوباره زندگی است، عید فطر، پایان ماه مبارک رمضان است اما در حقیقت یک آغازی است، به همن دلیل نام فِطر بر او نهادند.
محمدی فام با توجه به معنای دیگری از فطرت گفت: یک معنای مرسومی که به فطرت تعلق دارد، بازگشت به فطرت است و اتفاقاً فطرت یعنی آن چیزی که همان ابتدا در وجود ما نهادینه شده است، به این معنا که تمام آموخته‎ها، تأثیر و تأثرهایی که در زندگی ما هست را کنار بگذاریم و به نقطه آغاز بر می‎گردیم، لذا پایان ماه مبارک رمضان یک آغاز بسیار مهمی است که ما باید به آن فِطر برگردیم و در حقیقت حالت ابتدا و شروع مجددی داشته باشیم.

انسانها بر اساس فطرت متولد می‎شوند
این پژوهشگر حوزه علوم و معارف اسلامی درباره رابطه فطر با فطرت، گفت: در این رابطه روایتی را پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «کل مولود یولد عَلَى الْفِطْرَةِ، فَأَبَوَاهُ یُهَوِّدَانِهِ أَوْ یُنَصِّرَانِهِ أَوْ یُمَجِّسَانِهِ»؛ یعنی هر انسانی که متولد می‎شود، بر اساس فطرت به دنیا می‎آید و پدر و مادرش هستند که او را یهودی، مسیحی یا مجوس می‎کنند. منظور پیامبر اکرم (ص) این است که ما یک دین فطری داریم که هنگام ولادت، همراه ما هست و بنا بر عوامل خارجی گرایش‎های مختلفی پیدا می‎کنیم.
محمدی فام افزود: همچنین در قرآن کریم اشاره شده است که دین حضرت ابراهیم (ع) که دین حنیف است و دین اسلام که مبتنی بر دین حنیف است، دینهای فطری هستند؛ «فَأَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ حَنِیفًا فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیْهَا»؛ «روی خود را متوجه آئین خالص پروردگار کن این فطرتی است که خداوند انسانها را بر آن آفریده»؛ دین اسلام که مبتنی بر حنفیت است مبتنی بر فطرت نیز هست.

دین اسلام، دینی مبتنی بر فطرت است
وی با اشاه به اینکه دین فطری همان دین اسلام است که ما با آن وارد دنیا شدیم، خاطرنشان کرد: بنابراین ما با یک دین فطری وارد این دنیا می‎شویم و این دین فطری در اسلام متجلی شده است، یعنی در بین ادیانی که الان وجود دارد، غیر از اسلام تمام ادیان تحریف شده‌اند و تنها دینی که الان ما را به آن فطرت باز می‎گرداند اسلام است، حال ممکن است ما به دین اسلام ناقص عمل کنیم، اما هر کدام درصدد هستیم از این دین بهره کافی ببریم.

ماه رمضان فرصتی برای بازگشت به دین فطری
محمدی فام ضمن بیان اینکه ماه مبارک رمضان فرصتی جهت بازگشت به دین فطری است، اظهار کرد: ماه مبارک رمضان دوره‎ای یک ماهه است تا به دین اسلام بهتر عمل کنیم و به واسطه عمل بهتر به فرامین و دستورات اسلامی به خصوص در این ماه که امکان بهره‎برداری از معنویات هم بیشتر است و فضای این ماه از جهت تشریحی و تکوینی قابلیت بهره‎برداری و بازگشت به فطرت را بیشتر دارد، ما بتوانیم مسلمان‎تر بشویم و به آن دین فطری‎مان بازگردیم، لذا عید فطر، عیدی است که ما بازگشت به فطرت داریم، به معنای دیگر، بازگشت به اسلام حقیقی داریم که مبتنی بر فطرت است و از آن زاویه‎ای ندارد.

روزه ما را به نقطه فطرت می‎رساند
وی با توجه به نقش اثرگذار ماه مبارک رمضان نسبت به زدوده شدن آلودگی‎های باطنی، خاطرنشان کرد:  ما در این یک ماه خودمان را به آغازی می‎رسانیم، یعنی اگر از ماه مبارک رمضان درست استفاده کنیم و مراقبات لازم را انجام دهیم تمام این گرایشات منفی‎ای که در این سالها کسب کرده‌ایم از بین می‎رود و انسان به فطرت اصلی خودش باز می‎گردد، لذا عید فطر عید بازگشت به همان نقطه آغازین است که در واقع شما از آلودگی‎ها همچنین گرایشات، افکار، عقاید و دلبستگی‎های منفی پاک می‎شوید. ما به این دنیا نیامدیم تا نسبت به چرب و شیرین آن دلبستگی پیدا کنیم؛ به قول آن شاعر که گفت: « چند خوردی چرب و شیرین از طعام؛ امتحان کن چند روزی در صیام». این صوم، ما را به نقطه فطرت می‎رساند. حال در سالیان درازی که از عمرمان گذشته است، فراموش کردیم که هدف اصلی خلقت ما عبادت بود.

فِطر ارتباط نزدیکی با ولایت دارد
این استاد علوم قرآن و حدیث، درباره رابطه فِطر با ولایت اظهار کرد: رابطه فِطر با ولایت، تصریح روایی دارد، ذیل آیه «فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیْهَا»، علامه طباطبایی در تفسیر المیزان یک روایتی را از تفسیر قمی می‎آورد که امام رضا (ع) از پدران خود و به نقل از امام محمد باقر (ع) فرمودند: آن فطرت عبارت است از « لا اله الا الله و أنّ محمد رسول الله و أنّ  علی ولی الله و توحید تا اینجاست». بعد علامه طباطبایی شرح و توضیحی درباره این روایت داده‌اند.

محمدی فام ادامه داد: علامه می‌گوید که علت اینکه امام (ع) این حدیث را فرمودند، این است که اگر قرار باشد ما به فطرت و به توحید فطری دسترسی پیدا بکنیم، توحید فطری فقط در اختیار پیغمبر خاتم (ص) و در دین اسلام است و در بین تقریرات گوناگونی که از اسلام شده است و چندین فرقه‎ای که اکنون خودشان را به نام اسلام معرفی می‎کنند، توحید فطری و حقیقی در مکتب امیرالمؤمنین (ع) و فرزندان بزرگوار ایشان است؛ لذا اینکه فرمودند « توحید تا اینجاست»، به این معنا نیست که ما ولایت را مساوی توحید بدانیم، ولی توحیدی که در مکتب امیرالمؤمنین (ع) تبیین و تشریح می‎شود، همان توحیدی هست که در مکتب رسول‎الله (ص) تبیین شده و این همان « فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیْهَا» است.

دین فطری را باید در ولایت جستجو کرد
وی ادامه داد: بنابراین اگر عید فطر، بازگشت به فطرت و رسیدن به نقطه آغاز باشد، آن نقطه آغازین و دین و توحید فطری که تمام انسان‎ها در وجودشان نهادینه شده است را باید در ولایت جستجو کرد، بنابراین عید فطر، عید ولایت است، یعنی عیدی است که شما به فطرتی بازگشت می‎کنید که تجلی آن فطرت در ولایت اهل‎بیت (ع) متجلی می‎شود و آن دین فطری، در دین علوی پیدا می‎شود.

امام زمان (عج) مردم را بسوی دین فطری سوق می‎دهند
محمدی فام ضمن بیان اینکه عید فطر، عید بازگشت به فطرت و بازگشت به نقطه آغازین تمام انسانها و بازگشت به آن دینی است که خداوند متعال در تمام وجود انسان‎ها نهادینه کرده است، یادآور شد: اینکه می‎فرمایند بعد از ظهور امام زمان (عج) دین اسلام به سرعت جهان‎شمول و فراگیر می‎شود، یکی از دلایلش این است که این دین فطری را تمام افراد از تمام ادیان دارند، لذا امام زمان (عج) یکی از کارهایی که انجام می‎دهند این است که آن دین فطری را برای مردم تبیین و بروز و ظهور می‎دهند و عملاً کسی با او به مخالفت بر نمی‎خیزد، زیرا این دین فطری در وجود او نهادینه شده است و امام (ع) با قدرت ولایی خودشان مردم عالم را به سوی دین فطری هدایت می‎کنند و ا ز آنجایی که دین اسلام، برخواسته از فطرت است، آنها در مقابل آن دین تسلیم می‎شوند.

انتهای پیام/