قنات ایرانی بر مدار «ترین»‌‌های جهان، از عجیب‌ترین تا عمیق‌ترین قنات با عمق ۳۵۰ متری

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، «11 قنات‌ ایران ثبت جهانی یونسکو شدند» - بالاخره در انتهای اولین ماه گرم سال 95 تعداد میراث فرهنگی ایران با ثبت قنات ایرانی در چهلمین اجلاس میراث جهانی یونسکو به عدد 20 رسید.

در این زمینه تاکنون میراثی چون چغازنبیل، تخت جمشید، میدان نقش جهان، تخت سلیمان، بم و فضای فرهنگی آن، پاسارگاد، گنبد سلطانیه، سنگ‌نوشته بیستون، مجموعه کلیساهای آذربایجان، سازه‌های آبی شوشتر، مجموعه تاریخی بازار تبریز، آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیل، باغ ایرانی، مسجد جامع اصفهان، برج گنبد قابوس، کاخ گلستان، شهر سوخته، میمند و شوش به ثبت جهانی یونسکو رسیده بودند.

حال یازده قنات ایرانی در چهلمین اجلاس میراث جهانی یونسکو به ثبت جهان رسیدند که در این رابطه علی اصغر سمسار یزدی - پژوهشگر و مشاور ارشد مرکز بین المللی قنات و سازه‌های تاریخی آبی که در تهیه و تدوین پرونده ثبت جهانی قنات‌های ایران نقش عمده ای داشته است، ویژگی‌های منحصر به فرد 11 قنات منتخب در فهرست آثار یونسکو را تشریح کرد.

وی معتقد است: 11 قناتی که برای ثبت جهانی انتخاب و در این پرونده گنجانده شدند، هرکدام به لحاظ قدمت، نوع معماری، عمق، طول و مشخصاتی از این دست، منحصر به فرد و بی نظیر هستند.

سمسار یزدی درباره ویژگی‌های اصلی انتخاب این 11 قنات برای ثبت در فهرست جهانی نیز گفت: این ویژگی‌ها شامل فناوری‌های مرتبط با احداث برخی از قنات‌ها با در نظر گرفتن ویژگی‌های منحصر به فرد آنها، مانند عمیق ترین، طولانی ترین، یا قدیمی ترین قنات ایران بود.

عمیق‌ترین قنات ایران، قنات قصبه گناباد است که مادر چاه آن 350 متر عمق دارد و حتی زلزله‌های بزرگ نیز تاکنون به آن آسیبی نرسانده است.

طولانی‌ترین قنات ایران قنات زارچ یزد با طول 100 کیلومتر و تعداد چاه‌های آن 2115 حلقه است.

پرآب‌ترین قنات ایران، قنات اکبرآباد فسا در استان فارس است. قنات‌های تهران و ری که دشت ورامین را آبیاری می‌کردند تا 30 سال قبل جزو پرآب‌ترین قنات‌های دنیا بودند ولی در 20 سال گذشته به دلیل تخریب مادر چاه‌ها و عدم لایروبی از رونق افتادند.

عجیب‌ترین قنات ایران قنات دو طبقه مون اردستان است که حدود 800 سال پیش احداث شده است. این قنات چاه‌های مشترک ولی مادر چاه‌ها و مظهر متفاوت دارد.

قنات‌های زارچ و حسن آباد مهریز در استان یزد، قنات ابراهیم آباد اراک در استان مرکزی، قصبه گناباد و بلده فردوس در خراسان، دو قنات در میمه و وزوان در استان اصفهان، قنات دو طبقه اردستان، جوپار، اکبر آباد و قاسم آباد بروات در استان کرمان ازدیگر قنات های این پرونده است که درقالب پرونده قنات ایرانی به ثبت جهانی رسید. ویژگی های برخی از این قنات ها، به این شرح است:

قنات زارچ با 80 کیلومتر طول، عنوان طولانی ترین قنات را دارد. قدمت قنات زارچ را مربوط به 2 تا 3 هزار سال پیش و دوران پیش از اسلام و دوره ساسانی می‌دانند.

قنات حسن آباد مشیر مهریز نیز یکی دیگر از قنات‌های استان یزد است که برای ثبت جهانی مدنظر قرار گرفته است.

تاریخچه این قنات هفتصد ساله به دوره میانی اسلامی یعنی قرن هشتم بر می گردد و در فهرست آثار ملی کشور نیز ثبت شده است.

خراسان

خراسان با داشتن 6 هزار و 197 رشته قنات جزو 2 استان نخست کشور در تعداد قنات‌ها است. برخی از قنات‌های خراسان جنوبی 2 هزار و 500 سال قدمت دارد. قنات بلده فردوس در خراسان از دوره ساسانی است که بخش های عمده ای از زمین های کشاورزی نزدیک شهر فردوس را آبیاری می کند. این قنات دربرگیرنده 16 قنات، 2 چشمه و مقداری آب های سرگردان است.

اصفهان

قنات وزوان در شهر وزوان، قنات مزدآباد در شهر میمه و قنات مون در شهرستان اردستان قرار دارد. قنات مون تنها قنات 2طبقه جهان است. این قنات با شماره 9023 در سال 82 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده که در هر طبقه آن آبی مستقل جریان دارد به گونه ای که آب هیچ یک به دیگری نفوذ نمی کند، این قنات 800 سال پیش احداث شده است. درباره قنات های وزوان و مزدآباد میمه هم گفته می شود وجود سدهای زیرزمینی در این 2 قنات باعث شد آنها به این فهرست راه پیدا کنند.

کرمان

در استان کرمان بیش از 50 قنات با طولی حدود 15 کیلومتر وجود دارد. همچنین پرونده قنات جوپار کرمان و 2 قنات اکبرآباد و قاسم آباد بروات که بیش از یک سده از عمر آنها می‌گذرد نیز به یونسکو ارسال شده بود.

قنات گوهر ریز جوپار قدمتی 750 ساله از دوران صفویه دارد و در مجموع با 3 هزار و 556 متر طول با 129 حلقه چاه و در 6 رشته با دبی آب 60 لیتر در ثانیه حدود 330 هکتار اراضی باغ شهر جوپار را آبیاری می‌کند.

انتهای پیام/