موشک و ماهواره نداشتیم، امنیت هم نداشتیم/ بخش فضایی در دولت یازدهم از هم پاشید/ با غیرمتعهدها "متحد راهبردی" شویم
رئیس سابق دانشگاه صنعتی شریف گفت: مجموعه دولت یازدهم که راه افتاد به صورت غیرباوری و باورنکردنی این بخش فضایی از هم پاشید ؛ اگر کسی خوش بین باشد می‌گوید افرادی که نهایتاً آمدند سرکار، شاید قدر این سرمایه را نمی‌دانستند.
به گزارش خبرنگار دفاعی خبرگزاری تسنیم، دکتر رضا روستاآزاد رئیس سابق دانشگاه صنعتی شریف و عضو فعلی هیئت علمی این دانشگاه است. در ادامه انتشار پرونده ویژه "گامِ فضایی" با او به گفت‌وگو نشستیم تا از نظراتش بهره ببریم.
در بخش اول و دوم از این میزگرد، پای سخنان دکتر محمد مهدی‌نژاد نوری عضو هیئت علمی دانشگاه مالک اشتر و معاون وزیر سابق علوم و دکتر مهران نصرت‌الهی عضو هیئت علمی دانشگاه مالک اشتر نشسته بودیم.
بخش‌های قبلی پرونده
بخش دوم: اختصاصی/ اولین تصویر از راکت و فضاپیمای سرنشین‌دار ایران + جزئیات (کلیک کنید)
بخش پنجم: تغییر نام عجیب یک ماهواره/ "شریف" چرا "دوستی" شد؟(کلیک کنید)
*** بخش هشتم
** تسنیم: چقدر حضور ایران در فضا برای کشور ضرورت دارد؟
- روستاآزاد: حضور در فضا برای کشور ضروری است همچنان که ما نیازمند به مباحث فضایی و خدمات فضایی برای پیشبرد اهداف خود هستیم. مثلا به جی پی اس که برای هدایت اجرام فضایی اعم از پهپاد، هواپیما و غیره احتیاج داریم. بحث‌های عکس برداری نیز هستند، به خصوص آنهایی کهلئو هستند تا فاصله 500 کیلومتری وظیفه عکس برداری دارند در عملیات‌های نظامی به شدت استفاده می‌شوند.
در بحث‌های هواشناسی و ابرها، مسیر حرکت ابرها توسط ماهواره‌ها قابل کشف هستند و با ماهواره می‌توان وضعیت هوا را پیش بینی کند، در عکس‌ها مسئله رطوبت زمین و وضعیت آب و هوایی زمین نیز مشخص می‌شود به این شکل که از روی رنگ‌شان خاک زمین می‌توان تشخیص داد که کجا رطوبت خاک پایین است و کجا رطوبت خاک بالا است؛ ماهواره در مواردی دیگری از جمله کشاورزی، جنگل‌داری و مرتع داری نیز کاربرد دارد.
ملاحظه دیگر در رابطه با فضا این است که حضور در فضا یک موتور برای پیشرفت علمی است. یک مواقعی شما می‌خواهید خودرو بسازید، تکنولوژی‌های مختلفی را آماده کرده و در آن پیاده می‌کنید و تقریبا مرزهای تکنولوژی در آن محصول به کار می‌آید. یک مواقعی می‌خواهید دوربین فیلمبرداری بسازید، به حد خودش مرزی از تکنولوژی را دارا است ولی در جاهایی هست در فضا که آخر آخر آخر فناوری و علم را احتیاج دارد چون حساس است.
بنابراین اگر شما در این مسیر قدم بگذارید، خود را در مسیر الزام به رسیدن به مرز دانش و فناوری دنیا انداخته‌اید و این همان چیزی است که شما را مجبور می‌کند که در مسیر، پیش‌رو باشید چرا که کشوری که ادعا می‌کند من در فضا باید حضور داشته باشم، باید بتواند موجود زنده به فضا فرستاده و عکس‌برداری فضایی کند، ارتباط ماهواره‌ای داشته باشد و . . . در مجموع یعنی اینکه خودتان را در مسیری انداخته‌اید که باید اول دنیا باشید و نمی‌توانید دوم باشید این خود خیلی مهم است که نیروهای یک کشور و ملت را برای اول بودن بسیج کند.
ایجاد انگیزه اجتماعی یکی از بحث‌های جدی در مدیریت است که چه‌کار کنیم که در جمع‌مان، در ملت‌مان یا در کشورمان، همه به سمت موفقیت خیز بردارند. یکی از ابزارها این است که ما خودمان را در ورطه جایی بیندزیم که جای برگشت ندارد، وقتی شما فضانورد و ماهواره را در فضا مستقر می‌کنید، خودتان باید روی پای خود بایستید که این خودش نکته مهمی است؛ یک ملاحظه دیگر ملاحظه سیاسی - بین‌المللی است، وقتی کسی در فضا قدم می‌گذارد در ذهن مردم هفت میلیاردی اعم از خواص و عوام کره زمین، شما را به عنوان یک ملت پیشرفته و صاحب علم و قدرت می‌پذیرند و آن موقع است که خودروهای‌تان را هم می‌توانید راحت‌تر بفروشید، پارچه و موبایل را بهتر می‌فروشید، چون ذهن مردم، جوانان، پیرها، خواص، مدیران، وکلا و وزرا می‌گویند ایران کشوری است که صاحب فناوری فضایی است.
** تسنیم: عوام الناس بالاخره ممکن است خیلی آشنا نباشند و سوالی در ذهن‌شان هست که فناوری ارسال ماهواره، موجود زنده و انسان به فضا چون هزینه‌زاست، به چه دردی می‌خورد؟ یا اگر هم به درد کشور می‌خورد تعاملی با آمریکا و راوپا و روسیه داشته باشیم و حتی از پایگاه‌های آنها برای پرتاب استفاده کنیم تا هزینه‌ها پایین بیاید. به‌نظر شما این نوع سخن عوام در جامعه چقدر صحیح است؟ چطور می‌توان مردم را اغنا کرد که آینده کشور وصل به این حوزه است؟
- روستاآزاد: سوال خوبی است. من چند وقت پیش بود در اتوبوس بی.آر.تی وقتی جمعیت زیادی، فشرده شده بودند و هوای گرمی هم حاکم بود، یک نفر که تحت تاثیر تبلیغات غربی قرار گرفته و می‌گفت که به جای اینکه پول خرج کنیم برای موشک و ماهواره، اتوبوس‌های بی.آر.تی را زیاد کنیم و کولرهایش را راه بیندازیم و خطوط مترو را افزایش دهیم.
*** موشک و ماهواره نداشتیم، امنیت هم نداشتیم
به او گفتم که، شما فکر می‌کنید اگر این ماهواره‌ها و قدرت موشکی نباشد اصلاً این امنیت، عزت و اقتدار وجود خواهد داشت که شما اتوبوس سوار شوید یا خیر؟ یعنی اگر شما آن کیان ملی را نتوانید حفظ کنید، مترو و اتوبوسی در کار نخواهد بود، شغلی در کار نخواهد بود و . . . .
کشورهای عراق، افغانستان، پاکستان، سوریه، اوکراین، پاناما و الجزایر را نگاه کنید، اگر شما اقتدار و عزت و کیان ملی نداشته باشید اصلاً هنجار اجتماعی باقی نمی‌ماند که در آن هنجار اجتماعی شما بگویید که اتوبوس من بیشتر باشد یا مترو افزایش یابد.
موشک و ماهواره و حضور در فضا، شما را در واقع در میان ملت‌ها سربلند نگه می‌دارد؛ دنیای امروز، دنیای استکبار است به این مفهوم که کسی یا کسانی دنبال این هستند که بقیه ملت‌ها را زیر سلطه و حرف‌شنوی و اطاعت از خود بیاورند که سردسته آنها هم آمریکا است. مستکبرین دنبال تسلط و سلطه بر دنیا هستند به نحوی که همه را به بیگاری و اسارت بگیرند، علم و فناوری ابزار این سلطه است و شما برای اینکه زیرسلطه نباشید، حتما باید به سطحی از فناوری برسید.
زیر سلطه نباشیم به این معنا که بنابر فرمایش حضرت امیر(ع)، نه ظالم باشیم و نه مظلوم و حداقل اگر بخواهیم نه ظالم باشیم و نه مظلوم، الفبای اقتدار که مبتنی بر علم و فناوری است را باید دارا باشیم که حتماً بحث قدرت موشکی، قدرت پرتاب ماهوار و حضور در فضا یکی از آنها است و همین دلیل است که غرب علاقه ندارد که با دیگران این اقتدار را به مشارکت بگذارد.
*** "موشک، ماهواره و پرتاب‌گر ماهواره" الفبای اقتدار هستند
در خوشبینانه‌ترین حالت، غرب حاضر است که با قیمت‌های بسیار بالا، بعضی از خدمات فضایی و دفاعی را به شما بدهد اما این کار غربی‌ها برای شما عزت‌آفرین نیست بلکه شما را بیشتر وابسته می‌کند. مثلاً خدماتی که گوگل در تصاویر فضایی به صورت مجانی می‌دهد، مثلاً در زمینه جی پی اس داخل شهر و اینکه از اینجا به کجا بروید و از کدام مسیر بروید، مثلاً امکان انتقال صوت و تصویر، در بحث تصاویر صدا و سیما و رسانه ملی یا مخابرات که در اینجا بحث‌های جاسوسی برقرار است، اما اگر ما از این فناوری‌ها استفاده کنیم و فکری برای آینده خود نکنید، حتما به مشکل برمی‌خوریم.
با این اوصاف، با همه بهره برداری‌های اقتصادی، اطلاعاتی و امنیتی و . . . که غرب از ارائه این خدمات به کشورهای مختلف می‌برد، باز هر موقع که بخواهند می‌توانند این خدمات را قطع کنند، چون آنها به هیچ قرار حتی قرار رسمی مبتنی بر قانون تجارت جهانی هم پایبند نیستند، نه فقط با ما بلکه با هیچ کشوری صادق نیستند.
من مدتی در کانادا زندگی کرده‌ام؛ آمریکا حتی در رابطه با کانادا هم هر موقع که دستش می‌رسید، زیر توافقات رسمی می‌زد، با کانادایی که همسایه‌اش هست و با او همسو است، آنها با اروپا هم همینطور هستند. بنابراین دنیای استکبار دنیای سلطه است و دنیای تسلیم در برابر حق، قرار و قانون نیست و کسی که مستکبر و سلطه‌گر است زیربار هیچ چیزی نمی‌رود.
وقتی کسی زیر بار خدا نمی‌رود، زیر قرارداد امضا شده خود میرود؟ حتما اینطور نیست. نگاه کنید در مورد برجام، می‌گویند اگر ما به قدرت برسم، ان را پاره می‌کنیم، آن یکی می گوید فلان می‌کنم صدام هم که دیدیم قرارداد الجزایر را پاره کرد و در واقع، این قشر از جامه جهانی پایبند به هیچ چیزی نیست، چیزی که خداوند هم به صراحت در قرآن می‌گوید که کفار و مشرکین پایبند به هیچ قراری نیستند و حواس‌تان باشد؛ این همان چیزی است که در کلام رهبری هم می‌آید که اینها اهل دبه درآوردن و برهم زدن قرارها هستند.
** تسنیم: مضرات استفاده از امکانات آنها چیست؟ فرضاً اگر ما از پایگاه‌های روسیه ماهواره به فضا پرتاب کنیم، یا حتی از اروپا و آمریکا، چه اتفاقی می‌افتد؟
- روستا آزاد: باید با سرمایه گذاری‌های داخلی، کار را پیش برد. قاعدتاً خودمان تنهایی نمی‌توانیم در حوزه فضایی کار کنیم اما شریک‌هایی که می‌توانیم کار کنیم چه کسانی هستند؟ وجود دارند یا ندارند؟ نکته دوم اینکه هیچ کجای دنیا در هیچ حوزه‌ای وقتی مشارکت صورت می‌گیرد، بده بستان صورت می‌گیرد، کسی با شما شریک می‌شود که وقتی چیزی می‌دهد، یک چیزی هم بگیرد؛ این قضیه در اروپاییها وجود دارد و با هم مشارکت می‌کنند. مثل قضیه ایرباس که انگلیسی‌ها، فرانسوی‌ها، اسپانیایی‌ها، آلمانی و قدرت‌های بزرگی که در اروپا هستند درباره آن در حال بده بستان هستند و هر کسی باید آورده‌ای داشته باشد. اگر شما آورده‌ای داشته باشید، شاید باورش سخت باشد ولی اگر شما آورده داشته باشید، حتی آمریکایی‌ها ممکن است برای اینکه آورده شما دست‌شان بیاید، چیزی به شما خواهند داد.
ما خیلی از این موارد داشتیم؛ در بحث پژوهشگاه رویان وقتی یک حرکت بنیادی اصیل توسط مرحوم کاظمی آشتیانی انجام شد، هیئت‌هایی از آمریکا آمدند که ببینند چه‌کاری صورت گرفته است و در این قضیه، قاعدتاً مرحوم کاظمی و رویان محصول‌شان را نمی‌فروشند و می‌گویند من در ازای این داده، یک ستانده از شما می‌خواهیم.
یادم هست که یک مقاله منتشر کردم، از دانشگاه میسوری آمریکا استادی با بنده تماس گرفت که این چیزی که در مقاله منتشر کردید، می‌توانم اطلاعات بیشتری درباره‌اش داشته باشم. عین همین قضیه برای یکی از همکارانم بود که به او ایمیل شده و با وی تماس تلفنی گرفته بودند که ما نمی‌توانیم ایران بیایم اما به کنفرانسی در هند می‌آییم و حاضریم هزینه رفت و آمد و استقرار شما در هند را به شما بپردازیم و شما به هند آمده و قدری درباره مقاله‌تان با ما به صورت حضوری صحبت کنید.
*** حرفی برای گفتن داشته باشیم، آمریکا و روسیه هم خواهان تعامل با ما می‌شوند
عرض من این است که وقتی شما حرفی برای گفتن داشته باشید، آمریکا، روسیه، فرانسه و امثال آن خواهان تعامل با شما می‌شوند. من به تجربه شخصی خودم با روس‌ها، اروپاییها، آمریکایی‌ها و فرانسوی‌ها در حوزه‌های مختلفی در حوزه تخصصی که دارم، حرف‌هایی زده‌ام که برای آنها جالب بوده و مشتاقانه دنبال این بودند که تعامل داشته باشند و ببینند که این موضوع چیست؟ در مقیاس بزرگتر و ملی نیز همین خواهد بود.
*** روی غرب و کشورهای اسلامی نمی‌توان حساب کرد اما روی غیرمتعهدها می‌توان حساب کرد
نکته دیگر اینکه به صورت راهبردی شما نمی‌توانید روی مشارکت غربی‌ها حساب کنید. درست است که شما اگر حرفی برای گفتن داشته باشید، آنها حاضرند با شما تعامل کنند اما اینها شریک مقطعی و رویکردی هستند و راهبردی نیستند. به صورت راهبردی، روی کشورهای جهان اسلام نیز با توجه به مدیریت‌هایی که بر آنها حاکم است، نمی‌توان حساب کرد و ولی به صورت متحد راهبردی بر غیرمتعهدها می‌توان حساب کرد.
گروه "نم" یا همان کشورهای غیرمتعهد سازمان ملل، نشان داده‌اند که در طول تاریخ حق گرایی دارند. یک وقت‌هایی می‌بینیم که مثلا در قضیه رژیم صهیونیستی، کشورهایی مثل در آمریکای لاتین اعم از ونزوئلا، اکوادور، آرژانتین و برزیل علیه این رژیم موضع می‌گیرند. یا مثلا ما با برخی کشورهای دست دوم اروپایی مثل لهستان مواردی کار مشترک داشته‌ایم که اخیراً در زمینه شتابدهنده‌ها کار مشترکی به همین لهستان انجام دادیم.
*** پروژه مشترک ایران و لهستان در زمینه شتاب دهنده‌ها
الان که اروپا به سمت فروپاشی پیش میرود، گزینه‌های بیشتری در این قضیه شاید داشته باشیم و همین موضوع، آنها را نگران کرده و وقتی جان کری به قضیه برکسیت (Brexit) بها می‌دهد و می‌گوید ما به دنبال اروپای واحد و منسجم هستیم و در مسائل آلودگی هوا و گرم شدن کره زمین و مقابله با تروریسم، به یکدیگر احتیاج داریم تا به صورت واحد کار کنیم، اینها نشان می‌دهد که فرونپاشیدن اروپا برای آمریکا بسیار مهم است البته این را هم بگویم که موضوع آب و هوا فقط حرف است و بیشتر دغدغه آنها تروریسم است.
** تسنیم: در حوزه فضایی چطور؟
- روستاآزاد: در حوزه فضایی وضع ما نسبتاً بد نیست؛ باور داشته باشیم که هوش، استعداد و ذکاوت فوق العاده‌ای در کشور ما وجود دارد. شنیده‌ام 80 درصد دانشمندان برجسته ناسا ایرانی هستند، البته نمی‌دانم که باید باور کنم یا نه اما این را شنیده‌ام. شهید چمران هم یکی از آنها بود لذا باور داشته باشیم که هوش و استعداد فوق العاده‌ای در کشورمان نهفته است و این در تاریخ و فرهنگ ما است.
باور داشته باشیم در بحث مدیریت دانش و تکنولوژی، آموزه‌های دینی و اسلامی می‌تواند خیلی موثر باشد ما به عینه دیدیم که المان‌های فرهنگی مثل صداقت، پشت‌کار، انگیزه الهی، کار گروهی در پرتو همدلی و همراهی، ایمان، خوش‌بینی، ارتباط گرفتن با خالق هستی که غربی‌ها ندارند، در کار بسیار موثر است.
کارهایی که در واقع در شیمی، ریاضیات، نجوم و علوم مکانیک انجام دادیم، اینها نهایتاً فوق العاده است. در طول تاریخ بشری هرچند انکار می‌کنند و به صلاح‌شان نیست که برجسته شود، ولی این استعداد در جانِ ایرانی‌ها وجود دارد که ما خودمان به عنوان دانشجوی ارشد و دکتری می‌بینیم.
*** استعداد در جانِ ایرانیان هست/ 80 درصد دانشمندان برجسته ناسا "ایرانی" هستند
من در کنفرانسی خارج از کشور بودم یک ارائه‌ای داشتم و بعد از ارائه افرادی آمدند و تحسین کردند و گفتند ذهن شما خیلی منظم و خوب به قضیه نگاه می‌کند، ما از این جهت خوش‌مان آمده است اما این از کجا در ذهن شما ظاهر شده است؟ من گفتم از بچگی در زمینه حفظ قرآن و انس با قرآن کار می‌کردم، همین که این موضوع را گفتم، گفتند قضیه دست‌مان آمد. این شوخی نیست و من با تعصب دینی این حرف را نمی‌زنم، اتفاقاً کاملاً بی‌تفاوت و خنثی به واقعیت‌های عینی توجه می‌کنم و این در خارج از کشور بود، داخلی خودمان هم نبود.
بنابراین این موارد دستمایه‌هایی است که ما داریم، با اتکا بر آموزه‌های دینی، اگر خوب از وقت‌مان استفاده کنیم، با اتکا بر استعداد فوق العاده ایرانی که داریم می‌توانیم دستاوردهای خوبی ایجاد کنیم، در این دستاوردهای خوب در حوزه "جهانِ غیرمتعهدها" راهبردی عمل کنیم. وظیفه داریم آنها را راه بیاندازیم. اتفاقاً پیام انقلاب اسلامی که آنها از آن می‌ترسند این است که دنیای مظلوم ستم دیده را ما کمک کنیم تا روبیایند و اگر بیایند، یک موج و یک انرژی فوق‌العاده در جهان آزاد می‌شود و ما حتما می‌توانیم با این موج همراهی کنیم.
به عنوان 7 میلیارد جامعه بشری که در روی کره خاکی زندگی می‌کنیم، براساس منابعی است که این کره در اختیار ما می‌گذارد که مبنای این منابع آب و انرژی است. هم منابع مذهبی ما و هم تخیلات علمی به این اشاره می‌کند که علاوه بر کره زمین، در 7 آسمانی که ما داریم بعد از آسمان اول تا آسمان بعدی، احتمال وجود حیات، وجود دارد و همیشه شایعاتی بوده که ما پیام‌هایی از آسمان می‌گیریم، صحبت‌هایی هست.
منابع دینی ما می‌گوید ما هبوط کردیم از به بهشت به اینجا، از یک جایی به جای دیگر تنزل کردن است؛ بهشت کجاست، جایی که همه میوه‌ها و منابع و همه نعمت‌ها آنجا فراوان است و انسان عمر جاویدان دارد و غیره، اینجا کجاست؟ اینها بحث‌های مذهبی و دینی است. در آمریکا که بودم یک بحثی سرقضیه اینکه مثلاً خواهد رسید روزی که پیوند سر به بدن انجام شود.
*** جدا کردن سر از بدن در نیویورک و نگهداری در نیتروژن مایع برای پیوندزدن به بدن افراد جوان
حتی داریم که ثروتمندان خیلی بزرگ و پولدار آمریکایی، به انستیتیویی که در نیویورک بود، می‌رفتند و با گیوتین سرشان را جدا می‌کنند و در نیتروژن مایع می‌انداختند و می‌گفتند اگر بشود، این سر را به یک بدن جوان پیوند زد، این کار را انجام خواهند داد و امید داشتند که روزی این کار، شدنی شود. خیلی از جوان‌ها هستند که در حادثه رانندگی، دچار مرگ مغزی می‌شوند که سری که در نیتروژن مایع انداخته شده و متعلق به انسان 90 ساله است را تصمیم دارند که به بدن جوان 18 ساله پیوند بزنند تا عمر جدید دوباره پیدا کند.
این انیستیتو سال‌ها است که سر از بدن‌ها جدا می‌کند و در نتیروژن مایع می‌اندازد و در حال پیوند زدن نخاع هستند و اگر بتوان ستون فقرات آن مغز را بتوانند پیوند بدهند، دنیایی از عصب‌ها باید با هم جوش بخورد که فعلاً این کار موفقیت آمیز نبوده است.
همین کار در فیبر نوری و در مخابرات انجام می‌شود؛ در باندها 10 هزار و 20 هزار رشته جوش می‌خورد و تکنولوژی جوش‌زدن آنها وجود دارد بنابراین یک ذهنیت وجود دارد که در آینده نه خیلی دور، از یک طرف منابع زمین پایان می‌پذیرد و زمین تبدیل می شود به یک جای آلوده و گرم که یخ‌هایش آب شده است، سطح اقیانوس‌ها بالا آمده و آلودگی‌های غیرقابل باور کل زمین را فرامی‌گیرد و محیط زیست، بحثی جدی است و ما در حال لمس آن هستیم.
در ایران هم خشک سالی را لمس می‌کنیم، در دنیا آلودگی منابع آب و خاک را لمس می‌کنند، اگر این ذهنیت درست باشد که قرائنی برای صحت آن وجود دارد که در خارج از کره زمین، جاهای دیگری هست که امکان حیات دارد، ذهن دنیای پیشرفته استکباری این است که شاید به جایی برسد که ما آنجا را کشف کنیم و نژاد خودمان را آنجا ببریم و بگذاریم زمین همیجوری که هست با پای خودش از بین برود، این بحث بحث خیلی جدی است اما اگر این اتفاق بخواهد بیفتد، آن موقع دانش اینکه انسان را بتوانیم از محیط‌های نامأنوسی که در فضا هست، عبور دهیم تا برسانیم به مقصد، نیاز به وسائلی هست.
*** تلاش برای کشف کره‌ای جدید برای تداوم زندگی بشر
شبیه همین چیزی است که، زمانی که اروپا داشت از جمعیت منفجر می‌شد و دریانوردانی مثل کریستوف کلمب و . . . با کشتی‌های‌شان از اقیانوس‌ها گذشتند و قاره آمریکا را کشف شد و جریان مهاجرت از اروپا به آمریکای شمالی و جنوبی را فراهم کردند و دنیای جدیدی خلق کردند. امروز آن کشتی‌هایی که روی آب میرود کشتی‌های فضایی، سفینه فضایی است و مهاجرت از اقیانوس اطلس و اقیانوس آرام، تبدیل به مهاجرت از فضا است.
** تسنیم: یک بحثی وجود دارد مبنی بر اینکه موازی کاری در بخش فضایی کشور زیاد است، نظر شما چیست؟
- روستاآزاد: خیلی‌ها معقتدند این نهاد موازی غیر از اینکه هزینه مضاعفی تحمیل می‌کند، مدیریت حرکت فضایی ما را هم در آینده با مشکل مواجه می‌کند. مثلاً سازمان فضایی، مرکز ملی فضایی، پژوهشگاه فضایی، بخش فضایی و همه یک جوری موازی هم کار می‌کنند؛ سوال این است که ممکن است اینطور تلقی شود که یک نگاه جناحی درباره بخش فضایی وجود دارد. مثلاً چیزی که در دولتی تشکیل شده، ما بزنیم و از بین ببریم که یک چیز جدیدی به‌وجود بیاید و خودمان در این مسیر حرکت کنیم، الآن این موازی کاری هست.
*** بخش فضایی کشور با "موازی کاری" مواجه است
پروژه‌های فضایی که در ایران تعریف شد مثلاً در حوزه ماهواره بعضی فکر می‌کردند که هدف پروژه و محصول نهایی، ماهواره‌ای است که ساخته و پرتاب می‌شود. در حالی که این نبوده و نیست، اصل قضیه ایجاد یک سرمایه انسانی متخصص و دوم، ایجاد یک ساختار توانمند بود که بتواند در این عرصه فعالیت کند.
در سال‌هایی که تحقیقات فضایی انجام شد، به‌خصوص این اواخر که سه پروژه ماهواره آماتوری دانشجویی ساخته شد، ما فکر می‌کردیم که ماهواره‌ها حرفه‌ای نباشند اما عملاً حرفه‌ای از آب درآمدند که در شریف، علم و صنعت و امیرکبیر این ماهواره‌ها ساخته شده و به همین نام‌ها هم شناخته می‌شوند و در دانشگاه‌های مثل شهید بهشتی و خواجه نصیر هم که شبکه‌ای کار می‌شد، انصافاً ماهواره‌های خوبی تولید شد و هم سرمایه انسانی خوبی تربیت شد و هم ساختاری که نهاتاً این سرمایه انسانی بتواند در آن ساختار منشأ اثر شوند، ایجاد شد.
مجموعه دولت یازدهم که راه افتاد به صورت غیرباوری و باورنکردنی این بخش فضایی از هم پاشید ؛ اگر کسی خوش بین باشد می‌گوید افرادی که نهایتاً آمدند سرکار، شاید قدر این سرمایه را نمی‌دانستند و این موضوعی بود که من یک یادداشتی برای آقای شریعتمداری معاونت اجرایی رئیس جمهور فرستادم، ایشان نوشت این حرف‌ها در مأموریت دانشگاه نیست که شما ورود می‌کنید و این یک جواب عجیب و غریبی بود به من داد.
خوش بینانه‌اش هم این می‌شود که ممکن است بگوییم که دوستان قدر و ارزش این دستاوردها را نمی‌دانند و به خاطر همین قضیه خیلی با سهل انگاری روبرو می‌شود، به خاطر همین قضیه حتی آقای مهندس ترکان را صدا کردم و آمد، در نمایشگاهی، دستاوردهای دانشجویی را نشانش دادیم که نهایتاً یک برنامه بازدید دوساعته عملاً 5 الی 6 ساعت طول کشید، با اینکه حال‌شان هم مساعد نبود، اما بازدید کرد چون ایشان، آن اوایل رئیس سازمان فضایی بودند.
*** بخش فضایی در دولت یازدهم از هم پاشید و تکه‌تکه شد
به صورت حیرت انگیزی نتیجه‌ای از این طرف نیامد، خیلی قضیه را مسکوت گذاشتند و دنبال نکردند. من نمی‌خواهم ذهنیت بدبینانه‌ای داشته باشم اجازه بدهید خوش بینانه بگویم، دوستانی که سرکار آمدند قدر این نعمت را نداستند و به خاطر همین قضیه، با تغییراتی که انجام شد قضیه فضایی پاشیده شد و تکه تکه شد.
تیم‌های انسانی در زمانی که بنده در دانشگاه شریف بودم، به 150 نفر می‌رسید که کار می‌کردند، شاید الان 20 الی 25 نفر مانده باشند و احتمالاً در علم و صنعت و امیرکبیر هم همینطور است. آن هنجار مدیریتی که پخش شد، در سه الی چهار بخش که اشاره شد، مشکل ساز شد. تقدیری هم از این بچه‌ها نشد و دل و دماغی برای آنها نماند؛ هر جای دیگر دنیا اگر بود، از جمله هند، استرالیا و انگلیس، حتماً چنین نیروهایی تشویق و تقدیر می‌شدند.
مورد داشتیم که دانشجویی در یک دانشگاه معتبر پذیرش گرفته بود و رفت یک سال ماند و برگشت و گفت دلم طاقت نیاورد؛ آمدم تا اینجا کار انجام دهم؛ جوانانی که در فرآیند ظلم‌ها و بی‌توجهی‌هایی به آنها توجهی نشد، بعضی از این افراد گریه می‌کردند و اشک می‌ریختند که چرا اینطور شد.
*** خودم از ریاست دانشگاه شریف استعفا دادم
من در مقطعی گفتم، شاید بحث‌های سیاسی مطرح است شاید مشکلی با من دارند، من رفتم استعفا دادم، با آقای شریعتمداری هم صحبت کردم، با آقای صادق در ریاست جمهوری صحبت کردم و با دیگران هم صحبت کردم؛ آخر هم خودم از دانشگاه رفتم پیش دکتر نجفی (سرپرست وقت وزارت علوم) و گفتم که حکم تغییر رئیس دانشگاه شریف را به شورای انقلاب فرهنگی بدهید تا بچه‌ها و پروژه آسیب نبینید.
انتهای قضیه، اتفاقی که افتاد این است که بخش فضایی پاشید، هم در مدیریت کلان و هم در سرمایه انسانی آسیب دیدیم و ماهواره‌هایی که ساخته شد، روی زمین ماند. الان هم که شریف‌ست تبدیل شد به نام دوستی؛ این چه تفکری است، من نمی‌دانم. فکر می‌کنم چون دانشگاه شریف زیر توجه جدی تحریمی هست، حتی ماهواره شریف‌ست را پرتاب نکنند و اسم آن را دوستی کردند.
کسی که دنیا را اداره می‌کند آنقدر نادان و ابله و ضعیف نیست که نداند این ماهواره دوستی همان شریف‌ست است لذا خط آن را می گیرد و می‌بیند نهایتاً آن است، ثانیاً در این قضیه سیاست‌هایی که در واقع دنبال شد بر عکس چیزی بود که تصور می‌شد.
خوی استکباری این است استکبار مجموعه قوی و قدرتمند را بیشتر تحویل می‌گیرد و مجموعه‌ای که ضعیف هستند و خودشان می‌خواهند اقتدار نداشته باشند را بیشتر تحویل نمی‌گیرد. اتفاقاتی که بعد از برجام می‌افتد، باعث می‌شود که دولت یازدهم به درستی نصایح حضرت آقا بیشتر از پیش پی ببرد، وقتی آقای ظریف در مجلس می‌گوید ذات آمریکا همان است که قبلاً بوده و وقتی آقای سیف آن حرف را می‌زند در هیئت دولت مواخذه می‌شوند، ولی به هرحال اینها واقعیت است.
** حسین دلیریان
انتهای پیام/