خاستگاه محصولات گرمسیری بی بهره از صنایع تبدیلی

به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم، سیستان و بلوچستان به سبب نزدیکی به خط استوا و بهره گیری از رطوبت دریا توانمندی زیادی در تولید محصولات گرمسیری، نیمه گرمسیری و منحصر به فرد دارد. این استان با شرایط مناسب و ویژه برای کاشت انواع میوه های گرمسیری خاستگاه این محصولات محسوب می شود زیرا میوه های گرمسیری مختلفی در نواحی جنوبی این استان تولید می شود که برخی مردم استان فقط نامشان را شنیده اند و از نزدیک آن را ندیده اند. چیکو، پاپایا، فالسا، سیتاپل، گواوا، نارگیل، کنار و انبه از میوه های گرمسیری است که درخت آن ها در شرایط آب و هوایی سیستان  و بلوچستان به بار می نشیند. خرما و موز نیز از محصولات شاخص گرمسیری این استان است.از میان محصولات گرمسیری موز، خرما و انبه به علت بی نظیری در نوع، ویژگی های منحصر به فردی دارد و به عبارتی می توان گفت در ایران، سیستان و بلوچستان مستعد ترین منطقه برای کشت این 3 محصول است اما به علت خشکسالی های پی در پی و نبود صنایع تبدیلی در استان کشت این محصولات آن گونه که باید توسعه نیافته است یا این که محصولات تولیدی به سایر استان ها صادر می شود در صورتی که می توان با فراهم کردن شرایط کافی برای توسعه کشت این محصولات و ایجاد صنایع تبدیلی باعث رونق اقتصادی منطقه شد.رئیس سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان می گوید: این استان با اقلیم بسیار مناسب برای تولید محصولات زراعی در فصل زمستان، میوه های گرمسیری و سردسیری، محصولات متنوع دامی و شیلات در آب های ساحلی و فرا ساحلی و منابع آبی داخل با پرورش ماهیان گرمابی و سردابی و گیاهان دارویی و مرتعی از ظرفیت ها و قابلیت های بسیار بالایی در حوزه کشاورزی برخوردار است.«رضا نجفی» می افزاید: این استان با داشتن آب و هوای گرم، مستعد کشت انواع مختلف محصولات گرمسیری است که در دیگر نقاط کشور کشت آن امکان پذیر نیست، محصولات گرمسیری متنوع و زیادی در این استان کشت می شود که از شاخص ترین آن ها که در اقتصاد کشور بسیار تأثیرگذار است می توان از خرما، موز و انبه نام برد.

5800هکتار سطح زیرکشت

وی ادامه می دهد: سطح زیر کشت محصولات گرمسیری در استان پنج هزار و 800 هکتار است که از این میزان سالانه 138 هزارتن محصول تولید می شود و برنامه داریم تا سال 99 بر اساس اسناد توسعه ای محصولات گرمسیری سطح زیر کشت این محصولات به 12 هزار و 350 هکتار افزایش پیدا کند که در صورت عملی شدن این مهم میزان تولیدات محصولات گرمسیری به 258 هزارتن در سال افزایش می یابد و برای 38 هزار و 500 نفر نیز اشتغال ایجاد خواهد شد.وی می افزاید: برای اجرایی شدن این اسناد طرح هایی نظیر تهیه نهال های استاندارد و کشت بافت، افزایش حاصل خیزی خاک، ارتقای سطح دانش کارشناسان و بهره برداران، کنترل عوامل خسارت زا و ارتقای بهره وری و افزایش تولید در واحد سطح باید اجرا شود.وی با اشاره به شرایط خاص استان برای کشت انبه و موز اظهار می کند: با توجه به ظرفیت های موجود در استان و سیاست گذاری های انجام شده در راستای بهره مندی از منابع آب و خاک، توسعه سرمایه گذاری در خصوص تولید انبه، موز و سایر محصولات گرمسیری در دستور کار این سازمان قرار دارد.با توجه به اهمیت تولید انبه، موز و سایر محصولات گرمسیری در کشور با هدف تمرکز، بهبود و توسعه فعالیت ها به منظور حفظ، حمایت و ارتقای کمی و کیفی جایگاه این محصولات در عرصه های داخلی و خارجی به اعتبارات ویژه برای توسعه، اصلاح، احیا و نوسازی این محصولات نیاز است.آشنا نبودن باغ داران به نیازهای این محصول و ضعف مدیریتی به باغی، نحوه صادرات تا برداشت و فراوری و بازارسازی از جمله عوامل مهم پایین بودن عملکرد و میزان تولید این محصولات در استان است.وی می گوید: استقرار مدیریت جامع این محصولات با هدف افزایش عملکرد از طریق ارتقای کیفیت و کمیت با در نظر گرفتن اجرای عملیات مناسب کشاورزی امکان پذیر است. عملیات مناسب کشاورزی محصول انبه و موز ترکیبی از مدیریت صحیح و اصولی به باغی شامل تغذیه، هرس و آبیاری و مدیریت تلفیقی از جمله آفات، بیماری ها و علف های هرز و مدیریت اصول برداشتی شامل جداسازی، بسته بندی، نگهداری و حمل و نقل و در نهایت آموزش بهره برداران در خصوص مسائل فنی این محصول است.  وی می افزاید: انجام عملیات به باغی در باغات انبه به منظور افزایش بهره وری منابع موجود، افزایش کمی و کیفی تولید و ارتقای سطح درآمد باغ داران، ایجاد اشتغال پایدار در استان، توسعه باغات جدید با ارقام تجاری و بازار پسند و افزایش ضریب مکانیزاسیون محصولات باغی از جمله اهدافی است که در اسناد توسعه ای محصولات گرمسیری استان پیگیری می شود.

سطح زیر کشت موز و انبه

رئیس سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان با اشاره به سطح زیر کشت انبه بیان می کند: سطح زیرکشت این محصول در استان هزار و 350 هکتار و تولید سالانه آن 11 هزار و 998 تن است که با توجه به این شرایط استان رتبه دوم کشور در کشت انبه را دارد.

همچنین موز یکی از قدیمی ترین گیاهان گرمسیری است که دشتیاری (باهوکلات)، کهیر و زرآباد در شهرستان های چابهار و کنارک با توجه به شرایط آب و هوایی گرم و مرطوب و واقع شدن در ساحل دریای عمان از جمله مناطق مناسب برای کشت انواع موز و سایر میوه های گرمسیری است.

وی با بیان این که سطح زیر کشت موز 4 هزار و 500 هکتار و تولید سالانه آن 126 هزار و 720 تن است  و سیستان و بلوچستان رتبه اول تولید این محصول را در کشور به خود اختصاص داده است اضافه می کند: شرایط مساعد آب و هوایی، درآمد زایی مناسب و مستمر در طول سال برای بهره برداران موز و ایجاد اشتغال از جمله عواملی است که باعث گسترش سطح زیر کشت این محصول شده است.

به گفته وی بهبود و اصلاح روش های آبیاری، مبارزه اصولی با آفات و بیماری ها، مبارزه مکانیکی و شیمیایی با علف های هرز، عملیات هرس و شکل دهی، مدیریت بستر و کف باغ، آرایش خوشه ها و پوشش آن، عملیات پاجوش گیری و حذف پاجوش های اضافه از درختان، تغذیه و استفاده از کودهای آلی، شیمیایی و بیولوژیک با راهنمایی و هدایت کارشناسان ناظر باغبانی و مشارکت باغ دار از جمله روش هایی است که به منظور توسعه باغ های موز انجام می شود.وی تصریح می کند: به منظور توسعه باغ هر سال با مشارکت باغ داران عملیات طراحی و آماده سازی بستر با ایجاد بادشکن، پشته بندی، چاله کنی، استفاده از ترکیب مناسب خاک و کود با رعایت اصول فنی انجام می شود و از نهال های استاندارد و گواهی شده استفاده می شود . این طرح طی یک دوره زمانی پنج ساله برای باغ های جدید موز در سطح 2 هزار و 500 هکتار اجرا  می شود به طوری که در پایان طرح سطح زیر کشت این محصول به هفت هزار هکتار می رسد و این کار منجر به افزایش تولید در زمان بازدهی باغ های جدید خواهد شد.

اهمیت اقتصادی خرما

نجفی، می گوید: محصول خرما نیز به دلیل ارزش غذایی بالا و ارزش اقتصادی حائز اهمیت ویژه ای است اهمیت اقتصادی این محصول به عنوان یکی از اقلام صادراتی غیر نفتی علاوه بر صادرات و ارز آوری زیاد شامل محدودیت مناطق اصلی تولید در جهان است و امکان رقابت این محصول استراتژیک نسبتاً کمتر از سایر محصولات است که می توان از نظر اقتصادی جایگاه ویژه ای برای آن متصور شد، با توجه به این مهم که صادرات کالا یکی از شاخص های مهم توسعه یافتگی در کشور به شمار می رود، با تکیه بر اقتصاد تک محصولی و آسیب پذیر نفت در تجارت جهانی نمی توان برای همیشه نقش مهمی را ایفا کرد، کشت و پرورش محصولات کشاورزی و به ویژه محصولات باغی از دیرباز در استان رایج بوده است به نحوی که قسمت های جنوبی استان از قدیم به منطقه مکران معروف بوده است و دلیل آن وجود درختان نخل که در زبان محلی به آن «مچ» یا «مک» می گویند است.به گفته وی این استان به لحاظ سطح زیر کشت خرما و تولید این محصول رتبه دوم کشور را دارد و جمعیت کثیری اعم از بخش کشاورزی، صنعت و خدمات در این زمینه مشغول به کار هستند. سطح نخیلات استان 54 هزار و 326 هکتار است که  43 هزار هکتار آن بارور است.  سیستان و بلوچستان با تولید 218 هزار و 296 تن خرما جایگاه ویژه ای در کشور دارد و 7 درصد باغ های استان به نخیلات اختصاص دارد. دلگان، ایرانشهر، چابهار، کنارک، زاهدان، زابل، خاش، سراوان، سیب و سوران، مهرستان، سرباز، نیکشهر، قصرقند و فنوج از شهرستان های خرماخیز استان هستند.وی اضافه می کند: این استان بیش از 70 نوع خرما دارد که مهم ترین آن مضافتی، ربی، زاهدی، دسکی، رنگنو، وشنا، هلیله، کلگی، شکری، سنگ شکن، پیمازو، برحی، پیارم، کتومی و نگال است.وی تأکید می کند: کشت محصولات باغی جایگاه مهم و ویژه ای را در میان محصولات کشاورزی به خود اختصاص داده است به نحوی که قسمت اعظم درآمد خانوار های روستایی از محل تولید محصولات متنوع باغی تأمین می شود.

آثار خشکسالی

رئیس سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان اذعان می کند: خشکسالی مهم ترین رخداد زیست محیطی در مناطق خشک و نیمه خشک این استان است، این رویداد خزنده توصیف می شود زیرا خشکسالی ها به آرامی گسترش می یابد ، به مدت طولانی پایدار می ماند و گاهی برای چندین سال ادامه می یابد. خشکسالی آثار مستقیم و غیرمستقیم متفاوتی دارد، اثر مستقیم آن شامل کاهش تولید کشاورزی و کاهش آب زیرزمینی، کاهش جریان آب در رودخانه ها و جویبارها، در معرض خطر قرار گرفتن اکوسیستم های طبیعی یا انسانی، فرسایش خاک و از بین رفتن حیات وحش می شود. اثر غیرمستقیم آن شامل کاهش درآمد کشاورزان و درآمد مالیاتی دولت، افزایش هزینه آب و حمل و نقل، افزایش مهاجرت کشاورزان به شهرهای کوچک و بزرگ، کاهش تولید و کاهش کیفیت محصولات باغی است که اگر برای خشکسالی چاره ای تدبیر نشود باعث کاهش تولید و کیفیت محصولات باغی می شود.وی تصریح می کند: استمرار خشکسالی در سال های آینده می تواند عوارض به مراتب وخیم تری را برای استان در پی داشته باشد. خشکسالی های پی در پی کاهش پوشش گیاهی، تشدید کانون های بیابان زایی و ایجاد گرد و غبار در استان را در پی خواهد داشت همچنین هجوم آفت ها و بیماری ها از دیگر تبعات خشکسالی برای بخش کشاورزی است که در بخش نخیلات باعث طغیان کنه گردآلو و سایر آفات می شود.وی می افزاید: مدیریت پدیده خشکسالی و جلوگیری از خسارات آن باید با اجرای طرح های اولویت دار انجام شود تا خسارات این بحران طبیعی تعدیل شود و به حداقل برسد، توسعه کشاورزی حفاظتی، مبارزه با آفات عمومی، توزیع نهاده های کشاورزی و ارقام مقاوم نسبت به کم آبی و خشکسالی، حذف باغ های درجه 3 و جایگزینی با ارقام تجاری و صادراتی، اصلاح و احیای باغ های درجه 2 و ارتقای کمی و کیفی محصول باغ های درجه یک  از راهکارهای پیشگیری از آسیب های خشکسالی است.
وی می گوید: با توجه به این که آب دریای عمان از کیفیت مناسبی نسبت به خلیج فارس برخوردار است و سواحل بکر مستعد جنوب استان می تواند در راستای منویات مقام معظم رهبری و دولت با افق تدوین شده برای اقتصاد مقاومتی و توسعه سواحل مکران در حوزه بخش کشاورزی محقق شود، با اولویت دادن به کشت های گلخانه ای و میوه های گرمسیری و نصب آب شیرین کن در ساحل دریا و راه اندازی مجتمع های تولیدی کشت و صنعت کشاورزی در فاصله های بین 20 تا 100 کیلومتر از دریا و انتقال آب شیرین با لوله می توان بستر رونق کشاورزی را فراهم کرد.

نجفی اذعان می کند: کمبود صنایع تبدیلی و تکمیلی دغدغه اصلی جهاد کشاورزی برای استفاده بهینه از محصولات گرمسیری است که امیدواریم بتوانیم با جذب سرمایه گذار برای توسعه استان در این بخش که قابلیت های بسیاری دارد برنامه های خوبی داشته باشیم، زیرا با راه اندازی صنایع تبدیلی بسیاری از مشکلات تولیدکنندگان برطرف می شود.

منبع: خراسان

انتهای پیام/