"حاج باباخان" نامی که برای همیشه در تاریخ آذربایجان ماندگار شد

به گزارش خبرگزاری تسنیم از اردبیل، حاج بابا خان اردبیلی در سال 1255 شمسی در اردبیل متولد  شد؛ پدرش مشهدی حبیب و مادرش از خانواده بازرگانی در اردبیل بود که هم‌اکنون به خانواده محمدی معروف بوده و شادروان حاج نجف قلی و حاج مهدی قلی محمدی دایی‌های وی بودند.

در دوران جوانی، مغازه‌ای در راسته بازار اردبیل باز کرده و شروع به کسب و کار می‌کند که حاج بابا خان اردبیلی جوان سر به زیر و مهربانی بود و با خلق و خوی جوانمردی که داشت با مردم گذشت و مهربانی می‌کرد.

روزی دو نفر از فراشان حکومت، به درمغازه حاج بابا خان اردبیلی آمده و از او مالیات می‌خواهند که حاج بابا از پرداخت مالیات به زورگویان خودداری می‌کند ولی آن‌ها با کلمات و الفاظ رکیک با حاج بابا برخورد می‌کنند و به خانواده و ناموس وی ناسزا می‌گویند که در این لحظه حاج باباخان به شدت عصبانی می‌شود.

حاج باباخان اردبیلی به شدت عصبانی شده و از مغازه پایین آمده و در یک چشم به هم زدن، قمه یکی از آن‌ها را از کمر او درآورده و ضربه محکمی به وی می‌زند و بعد از این موضوع دستگاه حکومتی به جنب و جوش افتاد تا او را دستگیر کند ولی او از شهر خارج شده و به جای دیگر رفته بود.

شروع فعالیت در نهضت مشروطه

چون نهضت مشروطیت آغاز شد در صف مجاهدان قرار گرفت که قد بلند، هوش و تشخیص به موقع، شجاعت و بی باکی و به ویژه چابکی وی را از دیگران متمایز ساخته بود؛ هم در زمان حیات و هم امروز که سال‌ها از قتل او می‌گذرد حاج بابا خان از احترام قلبی همشهریان اردبیلی و بیشتر آزادی خواهان ایران برخوردار بوده و همواره نامش به نیکی یاد شده و می‌شود.

حاج باباخان دوشا دوش ستارخان با سپاه رحیم‌خان و قشون روس‌ها جنگیده بود که پس از جنگ‌جهانی اول او جزء پیشگامان کمیته دفاع ملی بود و پس از سال‌ها با عضویت در کمیته مجازات به زندگی ننگین رشیدالمک حاکم اردبیل پایان داد.

میرزا کوچک‌خان از مبارزان معروف گیلان، تصمیم گرفته بود که جهت حفظ موقعیت خود در گیلان به نیروهای ستارخان و حاج باباخان اردبیلی بپیوندد که به علت بیماری این تصمیم میسر نشد.

حاج بابا خان اردبیلی با وجود رشادت‌های فراوان طبق دستور، ماموریت مبارزه با مزدوران انگلیسی در گیلان را بر عهده گرفت؛ حاج باباخان که در وقایع تبریز و گیلان دلاوری‌ها کرده بود در شعبان 1339 از طرف دولت وقت به حکومت ابهر، زنجان منصوب شد و دفع فتنه امیرافشار به وی واگذارشد.

حاج باباخان با ذکاوت فراوان امیرافشار را دستگیر کرد؛ حاج بابا خان گزارش این ماموریت بزرگ را به مرکز داد و سیدضیاءالدین طباطبایی رییس‌الوزرای وقت طی نامه شماره2153 مورخ 11اردیبهشت 1300 شمسی کتباً از او قدردانی کرد.

زندانی شدن حاج باباخان در نارین قلعه اردبیل

حاج باباخان پس از رشادت‌های فراوان و تاثیرگذاری بی چون و چرا در پیروزی نهضت مشروطه بعد از ظهر روز هفتم شعبان 1340 قمری با نیرنگ و دسیسه امیرالسلطنه و امیر فیروز فولادلو در نارین قلعه اردبیل دستگیر و زندانی شد که خبر دستگیری او در اردبیل پیچید و طرفداران او سلاح برداشته و به سمت نارین قلعه پیش می‌روند تا سردار رشید مشروطیت را از زندان رها کنند.

امیرالسلطنه چون توان نگه داشتن حاج بابا خان را درقلعه نداشت او را تحویل امیر فیروز فولادلو داد و او حاج بابا خان را به پیله‌سحران برد و در طول مسیر، در حالتی که طناب پیچ زین اسب بود، یکی به او می‌گوید التماس کن تا رهایت کنند و جواب می‌شنود که‌ " ای کاش دستم باز بود و آن گاه به من می‌گفتی که التماس کن" که نشان از رشادت و ظلم ستیزی حاج باباخان اردبیلی دارد.

استاد دانشگاه تهران نیز در این باره با اشاره به رشادت‌های حاج‌باباخان بیان کرد:‌ برای آشنایی بیشتر با دلاوری‌های این مجاهد مشورطه علاقمندان می‌توانند به تاریخ دوران مشروطه مراجعه کنند که جلد نخست کتاب اردبیل در گذرگاه مشروطه نیز در مورد این فداکاری‌ها و مجاهدت‌های این شخصیت تاریخی در کنار ستارخان و باقرخان در انقلاب مشروطه به صورت تفصیلی اشاره کرده است.

چهره‌های تاریخی برای مردم و به ویژه نشل جوان شناسانده شوند

منوچهر صدوقی افزود:‌حاج باباخان پس از سرکوب مشروطه خواهان به دست عوامل کودتا به شهادت رسیده و در آن زمان در روستای نوشهر خاکسپاری شده که بعد از سال‌ها به قطعه مفاخر اردبیل منتقل شده که باید تلاش و جدیت بر شناساندن هر چه بیشتر چنین مفاخری در اردبیل باشد.

نماینده انجمن ادبی حافظ اظهار کرد:‌ هرچند انسان‌های گمنام و مجاهد زیادی به سرنوشت حاج باباخان دچار شده‌اند که باید تلاش کنیم تا این چهره‌های تاریخی در فرصت‌های مناسب برای مردم و به ویژه نشل جوان معرفی و شناسانده شوند تا مجاهدت‌ها و دلاوری‌های آنها به فراموشی تاریخ سپرده نشود.

بیوک جامعی برگزاری آئین‌های بزرگداشت از مفاخر تاریخی استان را گامی مهم در راستای شناساندن این افراد به جامعه دانست و گفت:‌ باید با برگزاری محافل فرهنگی و هنری در زمینه شناساندن و معرفی شخصیت‌های مجاهدان تاریخی تلاش کنیم که رونمایی از کتاب «آخیر سونات» در این راستا گامی مهم برای معرفی سردار مشروطیت و پرافتخار تاریخ منطقه، حاج باباخان است.

حاج باباخان سردار سرافراز اردبیلی در تاریخ 8 شعبان سال 1340 مصادف با 16 فروردین ماه سال 1301 شمسی، او را در آن جا به قتل رساندند؛ ابتدا او را از پشت هدف تیر قرار داده و دیوار خرابه‌ای را بر روی جسد خون آلود آن قهرمان ملی انداختند و جسد او را در روستای نوشهر دفن می‌کنند.

چند سال پیش  جسد آن قهرمان بزرگ نهضت مشروطیت در قطعه مفاخر اردبیل به خاک سپرده شد.

گزارش از: محمدرضا فرض‌اللهی

انتهای پیام/