زنگ خطر «کاهش جمعیت» در لرستان/ وقتی بحران کاهش جمعیت نادیده گرفته می‌شود
آمارها حاکی از آن است که نرخ رشد جمعیت در استان لرستان رو به کاهش و هشدار پیری جمعیت را نشان می‌دهند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم در خرم‌آباد، چند سالی است که طنین یک هشدار به گوش بسیاری از ما رسیده است:«پیری جمعیت ایران».
بر اساس آمارها پیری جمعیت تهدیدی در قرن‌های بعدی نیست بلکه این تهدید در همین چند دهه آینده گریبان گیر ما خواهد شد و بسیاری از میان‌سالان ما آن را خواهند دید.
همه کارشناسان جمعیت می‌گویند برای جلوگیری از تهدید پیری جمعیت، مردم باید به فرزند آوری بیشتر روی بیاورند، اما بسیاری از مردم هنوز تمایلی برای همراه شدن با این موضوع ندارند.
استان لرستان نیز مانند بسیاری از نقاط کشور از ماراتن کاهش جمعیت عقب نمانده و دچار افت جمعیت قابل‌توجهی شده که در گزارش زیر به علل و پیامدهای کاهش جمعیت و نیز راهکارهای مقابله با این معضل می‌پردازیم.
نقش پررنگ صداوسیما در فرهنگ‌سازی کاهش جمعیت
مریم رهسپار، کارشناس خانواده و از پژوهشگران لرستانی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم اظهار داشت: مقوله رشد جمعیت در طول سال‌های پس از انقلاب دچار فرازوفرودهای عجیب سیاسی شده است.
وی افزود: اوایل انقلاب چه عاملی سبب شد که دولت کارگزاران خیلی سفت‌وسخت ایستاد تا شعار فرزند کمتر، زندگی بهتر را رواج دهد؟ در دوران جنگ که ما به نیروی جنگی نیاز داشتیم، چه چیزی سبب شد که از دهه 60 شروع به واردات علم پیشگیری از زادوولد کردند و انجام عمل‌های جراحی رایگان برای زنان 30 ساله انجام می‌شد؟
کارشناس خانواده عنوان کرد: در زمان اجرای سیاست‌ها کاهش جمعیت، صداوسیمای ما فیلم‌ها و سریال‌های را به نمایش می‌گذاشت که در آن‌ها خانواده‌های باکلاس فرزند کمتری داشتند و خانواده‌هایی با جایگاه اجتماعی پایین‌تر، فرزندان بیشتر داشتند تا جایی که در اذهان عمومی نسبت به مقوله فرزند آوری تنفر ایجاد شد.
دست‌های پشت پرده صهیونستی
وی بابیان اینکه متأسفانه از صهیونیست‌ها فریب خوردیم، تصریح کرد: این سیاست کنترل جمعیت در ایران، اساساً یک کار صهیونیستی بود.
رهسپار خاطرنشان کرد: براساس تحقیقات، همه تجهیزات و علوم پیشگیری از زادوولد، در کارخانه‌های وابسته به صهیونیست و یهود تولید می‌شود و مواد اولیه قرص‌های ضدبارداری(LD) از کارخانه‌های صهیونیستی گرفته‌شده و این در حالی است که در میان اقوام یهود، هر نوع جلوگیری از بارداری حرام است.
وی بیان کرد: یهودی‌ها معتقدند که سقط‌جنین حرام است و چنانچه حکومت متوجه شود که یک خانواده یهودی سقط‌جنین داشته او را ملزم به پرداخت دیه‌ای سه برابر دیه یک انسان بالغ می‌کند و هدف آن‌ها از این کار، تسلط برجهان است.
پژوهشگر لرستانی بابیان اینکه همه تلاش دشمن بر حمله مسلحانه نیست، گفت: یکی از میدان‌های جنگی دشمن که سال‌هاست برپاشده و ما هم در خط مقدم آن نیرو نداریم، بحث از بین بردن جمعیت مطلوب ایرانی است.
وی افزود: خطر کاهش جمعیت فاجعه‌ای است که مثل بمب‌های هیروشیما و ناکازاکی سال‌های آینده، پیامدهای منفی و ضربات آن را بر پیکره نظام احساس می‌کنیم که برای رفع این مشکل باید کار سیستماتیک انجام داد.
رهسپار عنوان کرد: اینکه بخشی یا ارگانی را متولی کنترل کاهش جمعیت بدانیم و سایر نهادها را در اولویت‌های پاینتر قرار دهیم، کار به سامانی نیست، بلکه باید همه دستگاه‌ها و نهادهای فرهنگی اعم از آموزش‌وپرورش، رسانه‌ها، خانواده‌ها و نهادهای دینی دست‌به‌دست هم دهند و در یک راستا کار کنند.
انقراض ژن‌های مطلوب ایرانی
وی بابیان اینکه ژن‌های مطلوب ایرانی در حال انقراض است، تصریح کرد: بیشتر زادوولدها مربوط به خانواده‌های سطح پایین جامعه است ولی آمار زادوولد در بین فرهیختگان، دانشمندان، نخبگان و سیاسیون ما بسیار پایین است.
کارشناس خانواده در رابطه با مهم‌ترین آسیب‌های کاهش رشد جمعیت در جامعه، خاطرنشان کرد: اولین پیامد کاهش جمعیت انتشار فضای افسردگی و بدبینی در جامعه است، تحقیقات نشان می‌دهد که هر چه جمعیت یک خانواده کمتر باشد، اعضای آن خانواده سرزندگی کمتری دارند و به همان میزان سطح افسردگی و بدبینی در خانواده بالاتر می‌رود.
تهدید سلامت زنان
وی بابیان اینکه دومین پیامد کاهش جمعیت، آسیب‌های جدی به زنان است، گفت: هویت زنان درگرو سلامت جسمی و روانی آن‌هاست، زنی که قدرت باروی‌اش گرفته شود، دچار پیری زودرس و کاهش سطح هورمون‌های زنانه می‌شود، متأسفانه همه روش‌های جلوگیری از بارداری عوارض جبران‌ناپذیری برای سلامت زنان به دنبال داشته است.
رهسپار بابیان اینکه زن موتور محرکه جامعه است، همان‌طور که موتور محرکه خانواده است، چنانچه آسیب ببیند همه اعضای جامعه دچار آسیب می‌شوند، افزود: در بحث کاهش جمعیت هیچ‌کس را نباید مقصر دانست بلکه باید باکار جهادی و روحیه بسیجی و انقلابی برای رفع این مشکل همه نهادها پای‌کار بیایند و درعین‌حال باید سطح اقتصادی جامعه را نیز بالا ببریم.
فرهنگ‌سازی در کنار افزایش رفاه اقتصادی
وی عنوان کرد: منشأ بیشتر مشکلات خانواده‌ها بیش از آنکه از فقر فرهنگی باشد از فقر اقتصادی است، وقتی یک خانواده نمی‌تواند امرارمعاش کند چرا آن خانواده را به فرزند آوری بیشتر تشویق کنیم درحالی‌که ممکن است از آن‌ها بچه‌ای متولد شود که دچار بسیاری از بیماری‌ها، فقر آهن و حتی معلولیت باشد که در این صوت هزینه‌ها بیشتری به دولت تحمیل می‌شود و این اصلاً یک رشد مطلوب جمعیتی محسوب نمی‌شود.
مهرداد ویسکرمی فعال فرهنگی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در خرم‌آباد، اظهار داشت: یکی از مؤلفه‌های پیشرفت و توسعه و اقتدار یک مملکت، جمعیت آن کشور به‌ویژه جمعیت جوان آن است.
وی افزود: در دوران دفاع مقدس باهمین ظرفیت نیروی انسانی بود که در مقابل همه دشمنان ایستادیم و به پیروزی رسیدیم؛ اگر جوانان زیادی به جبهه اعزام نمی‌شدند، قادر به دفاع از کشور نبودیم در حالی که در آن زمان بنیه دفاعی کشور ضعیف بود و حدود 20 کشور دنیا با ما می‌جنگیدند.
کوتاهی در توقف به‌موقع سیاست کنترل جمعیت
این استاد دانشگاه‌های لرستان با اشاره به کاهش نرخ زاد ولد در لرستان، عنوان کرد: در دهه 60، هر خانواده لرستانی به‌طور میانگین هفت فرزند داشت درحالی‌که امروز به کمتر از 2 فرزند رسیده است.
وی بابیان اینکه اگر نرخ رشد جمعیتی به کمتر از 1.1 برسد، آن تمدن در درازمدت نابود می‌شود، تصریح کرد: در کشورهای غربی بسته‌های تشویقی برای خانواده‌ها در نظر گرفته می‌شود تا آن‌ها را به فرزند آوری ترغیب کنند.
ویسکرمی خاطرنشان کرد: در اثر سیاست‌هایی که بعد از انقلاب در پیش‌گرفته شد، قرار بود که جمعیت در یک حدی کنترل شود ولی این کنترل شدیدتر ازآنچه لازم بود اعمال شد؛ سیاست کنترل جمعیت که باید از سال 70 به بعد متوقف یا کند می‌شد، باهمان شدت اولیه ادامه پیدا کرد تا امروز که با مشکل کاهش جمعیت مواجه شدیم.
وی علت کاهش جمعیت را فضای فرهنگی و روانی حاکم بر جامعه دانست و بیان کرد: این‌گونه به جوانان القاشده که کسی که قصد ازدواج دارد، باید ابتدا همه امکانات زندگی برایش فراهم باشد و هیچ نقص و کمبودی نداشته باشد و این سبب شده که بسیاری از جوانان به مقوله ازدواج ورود پیدا نکنند.
این فعال فرهنگی گفت: افزایش سطح توقعات و قناعت نکردن سبب شده که کسانیکه ازدواج می‌کنند بچه‌دار نشوند، زیرا معتقدند که با اضافه شدن فرزند به خانواده هزینه‌های زیادی به آن‌ها تحمیل می‌شود درحالی‌که بسیاری از این هزینه‌ها جنبه تجملاتی دارد و جز نیازهای واقعی زندگی محسوب نمی‌شود مثلاً همین خرید سیسمونی برای بچه‌ای که تازه متولدشده است.
وی افزود: علاوه بر کاهش آمار ازدواج و کاهش فرزند آوری در خانواده‌ها، میزان ناباروری‌های طبیعی موجود در جامعه هم به مشکلات کاهش جمعیت دامن زده است.
علت فرهنگی، درمان فرهنگی
ویسکرمی اذعان کرد: در اثر بالا رفتن سن ازدواج، بسیاری از افراد امکان و موقعیت خود را برای ازدواج از دست می‌دهند و اگر هم در آن سنین بالا ازدواجی صورت بگیرد، دیگر سن باروری آن‌ها گذشته و نمی‌توانند فرزندی داشته باشند که این‌ها همه تهدید است.
وی عنوان کرد: فقط بخشی از مسئله کاهش جمعیت در لرستان ناشی از عوامل اقتصادی است بلکه بخش عمده ان در اثر عوامل فرهنگی است به‌عبارت‌دیگر کاهش نرخ رشد جمعیت در لرستان بیش از آنکه تابع عوامل اقتصادی باشد ناشی از فضای فرهنگی و روانی حاکم بر جامعه است، بنابراین اگر قرار باشد برای خطر کاهش جمعیت چاره‌ای اندیشیده شود، باید از راهکارهای فرهنگی بهره گرفته شود.
لزوم تغییر نگرش‌ها
این استاد دانشگاه بابیان اینکه مسائل اقتصادی تابع وضعیت روانی و فرهنگی جامعه است، تصریح کرد: این وضعیت روانی و فرهنگی حاکم بر جامعه است که سبب بزرگنمایی نقش مسائل اقتصادی در تشکیل خانواده شده، به‌طوری‌که ازدواج را امری دشوار جلوه می‌دهد و فرزند آوری را یک مشکل می‌داند درحالی‌که هیچ‌یک از این نگرش‌ها و طرز تلقی‌ها به لحاظ علمی و عقلانیت واقعیت ندارد.
وی خاطرنشان کرد: در دهه 60، مردم امکانات رفاهی و بهداشتی کمتری نسبت به امروز در اختیار داشتند اما تعداد فرزندان خانواده‌ها خیلی بیشتر بود درحالی‌که امروز خانواده‌ها مشکلات اقتصادی را بهانه می‌کنند و از ازدواج و فرزند آوری طفره می‌روند که برای جلوگیری از کاهش جمعیت، این نوع نگاه به زندگی باید تغییر کند.
حجت‌الاسلام مهدی امیدیان رئیس اتحادیه مؤسسات قرآنی لرستان در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در خرم‌آباد، اظهار داشت: آنچه کابوس تلخ رشد جمعیت را رقم‌زده، فاصله گرفتن از سبک زندگی ایرانی ـ اسلامی و فراموش کردن دیدگاهی است که امام خمینی به مسئله جمهوریت و اسلامیت نظام داشت، امام خمینی(ره) به دنبال جمعیت و جمهوریتی بود که سبک زندگیش بر محور اسلام باشد که این دیدگاه امروز در جامعه کمرنگ شده است، درنتیجه کارشناسان مذهبی باید به تقویت بنیه دینی و اعتقادی مردم بپردازند.
ضرورت استفاده بهینه از امکانات و ظرفیت‌ها
وی افزود: مقام معظم رهبری فرمود:«ما با امکاناتی که در کشور داریم می‌توانیم 150 میلیون جمعیت داشته باشیم»، اما متأسفانه نحوه به‌کارگیری امکانات کشور توسط دستگاه حکومتی به نحوی است که رشد جمعیت را متوقف می‌کند زیرا امکانات کشور در اختیار عده محدودی قرار دارد.
رئیس اتحادیه مؤسسات قرآنی لرستان عنوان کرد: مشکل اصلی در بحث جمعیت این است که نه‌تنها نرخ فرزند آوری رو به کاهش است بلکه آمارها نیز رو به کاهش گذاشته، پس باید تلاش کنیم که موانع ازدواج را در جامعه برطرف کنیم تا بحث اشتغال، تولید نسل و تولید علم هم رونق پیدا کند.
وی تصریح کرد: فروپاشی کانون خانواده به‌عنوان واحد بنیادی جامعه اسلامی علاوه بر اینکه انقطاع نسل را به دنبال دارد، تهدیدی برای انسانیت فرد نیز محسوب می‌شود، زیرا در نبود خانواده آمار جنایت‌ها نیز افزایش می‌یابد، انگیزه کار کردن در جامعه از بین می‌رود و اجتماع نیز رو به سالمندی می‌رود.
امیدیان خاطرنشان کرد: جامعه‌ای که رو به سالمندی رفت، به یک جامعه مصرف‌گرا تبدیل می‌شود که باید هزینه‌های نگه‌داری سالمندان را نیز به آن اضافه کرد؛ پیری جمعیت درنهایت به زوال فرهنگ یک جامعه منتهی می‌شود، زیرا یک جمعیت پیر، پویایی لازم را تاریخ‌ساز بودن و تمدن ندارد و همچنین آن کشوری که به پیری جمعیت دچار شده از یک توان دفاعی قوی برخوردار نیست درنتیجه همیشه در معرض تهدید دشمنان است.
ظرفیت روستائیان برای تولید نسل
وی بیان کرد: جلوگیری از مهاجرت روستائیان را یکی از راهکارهای کنترل پیری جمعیت در لرستان دانست و گفت: زندگی روستایی تولید محور است و روستائیان برای این تولید نیاز به جمعیت و نیروی انسانی دارند، بنابراین باید بسته‌های حمایتی بین روستائیان توزیع شود تا از مهاجرت آنان جلوگیری کنیم.
این کارشناس مذهبی گفت: وقتی روستائیان مهاجرت می‌کنند از حالت تولیدکنندگی خارج می‌شوند و به جمعیت مصرف‌گرای شهری می‌پیوندند که در آن صورت دیگر افزایش جمعیت دغدغه آن‌ها نیست بلکه توجه به رفاه مادی را در اولویت زندگی خود قرار می‌دهند.
وی افزود: مردم استان لرستان از فرهنگی بومی خود فاصله گرفته‌اند و شیوه زندگی کلان‌شهرها را در پیش‌گرفته‌اند که این در مقوله فرزند آوری خانواده‌های لرستانی نیز تأثیرگذار بوده است، بخش عمده‌ای از ین تبادل فرهنگ‌ها ناشی از فضای مجازی و ارتباطات آنلاین است.
آسیب‌های تبادلات فرهنگی آنلاین
حجت‌الاسلام امیدیان عنوان کرد: ارتباط مردم لرستان با کلان‌شهرها باید هدایت شود، مردم استان باید بدانند که لرستان هیچ‌گاه در شمار استان‌های مصرف‌کننده نبوده، همواره دستی در تولید داشته‌اند، آن‌ها باهمان زندگی روستایی خود نه‌تنها خودکفا بودند بلکه نیاز برخی از مناطق کشور را نیز برطرف می‌کردند، بنابراین نباید شرایط زندگی خود را با مردم پایتخت مقایسه کنند و در همه زمینه‌ها از آن‌ها الگو بگیرند و تغییر این نگرش نیاز به حضور فعال سازمان‌های مردم‌نهاد دارد.
وی تصریح کرد: باید مدیریت بسترهای فرهنگی به سازمان‌های مردم‌نهاد سپرده شود تا بتوانند در جامعه ظرفیت‌سازی کنند به‌عبارت‌دیگر باید فرهنگ رشد جمعیت از طریق مردم به مردم منتقل شود، تأکید بر حضور سمن‌ها به این دلیل است که متأسفانه اعتماد میان مردم و دولت ضعیف شده و مردم از سمن‌ها حرف‌شنوی بیشتری دارند.
نقش اعتمادسازی بین دولت و ملت در افزایش جمعیت
این کارشناس مذهبی بابیان اینکه حرف و عمل مسئولان باهم یکی نیست، گفت: دولتمردان نباید جامعه را به فرزند آوری تشویق کنند ولی در عمل خودشان همان شعار فرزند کمتر زندگی بهتر را عملی کنند، از طرفی وجود حتی یک فیش نجومی کافی است تا مردم اعتماد خود را نسبت به مسئولان و مدیران از دست دهند، آن‌وقت است که راه خود را می‌روند و به گفته‌های دولت بی‌تفاوت می‌شوند.
حذف سیاست تک‌فرزندی
مصطفی امانی پور، مدیرکل ثبت‌احوال لرستان در گفت‌وگو با خبرگیر تسنیم در خرم‌آباد؛ بحث جمعیت را یکی از اساسی‌ترین و مهم‌ترین مباحث نظام دانست و اظهار داشت: باید فرهنگ تک‌فرزندی را در کشور حذف کنیم کما اینکه رهبری انقلاب در سال 93 فرمود ما باید در سیاست‌های تهدید نسل تجدیدنظر کنیم.
وی بابیان اینکه طی سال گذشته به ازای هر هزار نفر جمعیت استان 20.7 نوزاد متولدشده است، گفت: تعداد ولادت‌های ثبت‌شده استان در سال گذشته نسبت به سال 93 با کاهش دو درصدی مواجه بوده است.
مدیرکل ثبت‌احوال لرستان با اشاره به اینکه طی سال گذشته 19 هزار و 64 ازدواج در استان به ثبت رسیده است، اظهار داشت: آمار ازدواج در لرستان طی سال گذشته نسبت به سال 93 با کاهش 5.9 درصدی مواجه بوده که این آمار در کشور 5.4 درصد کاهش‌یافته است.
کاهش ازدواج و زادوولد، افزایش طلاق
وی عنوان با بیان اینکه استان لرستان در رابطه با مرگ‌ومیر در کشور رتبه یازدهم را دارد، عنوان کرد: لرستان در آمار طلاق در سال گذشته رتبه سیزدهم کشور بوده است و طی سال گذشته به ازای هر 4.5 ازدواج یک طلاق در لرستان صورت گرفته است.
وی با اشاره به اینکه 57 درصد از سه هزار و 551 طلاق ثبت‌شده در پنج سال ابتدایی زندگی مشترک رخ‌داده است، بیان کرد: شاید یکی از علل اصلی کاهش ولادت در استان همین جدایی‌ها در سال‌های اولیه زندگی که سن باروری است، باشد.
گزارش از نسیم کریمی صابر
انتهای پیام/
