منتظری: جشنواره برای جشنواره خطاست/ برخوردهای سلبی در حوزه هنر و ادب به جایی نمی‌رسد
غلامرضا منتظری معتقد است با بسته نگاه داشتن هنر، کار به جایی نمی‌رسد. او روشهای سلبی را مانعی برای توسعه فرهنگی می‌داند و می‌گوید برخی می‌پرسیدند مگر هنرمند هم شهید می‌شود.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران تسنیم «پویا»، غلامرضا منتظری، مدیر سازمان بسیج هنرمندان در میزگردی به تبیین برنامه‌های این سازمان در حوزه‌های هنری و فرهنگی پرداخت. آقای منتظری که دارای دکترای فرهنگ و تمدن اسلامی است، شهریور سال گذشته جایگزین حسین قنادیان شد. با حضور وی در مجموعه سازمان بسیج هنرمندان که نزدیک به ده سال است فعالیت خود را آغاز کرده، تغییرات عمده‌ای در سیاستهای این سازمان رخ داده است. یکی از این تغییرات ایجاد شکلی از جشنواره تئاتر است که علاوه بر حضور و مشارکت بیشتر عموم مردم در آن، مسئله آموزش بیش از پیش در اولویت قرار گرفته است.
جشنواره تئاتر بسیج که قرار است بهمن ماه در یکی از استانهای جنوبی کشور برگزار شود و دبیری آن به عهده کوروش زارعی است، بهانه‌ای شد تا با دعوت از غلامرضا منتظری، با دیگر عوامل این سازمان از جمله امیر نصیربیگی، مدیر انجمنها و کانونهای ادبی و هنری، صدیقه علی‌محمدی، مدیر خواهران بسیج هنرمندان، کوروش زارعی، دبیر جشنواره تئاتر بسیج، محمود ردایی، روابط عمومی سازمان به گفتگو بنشینیم. آنچه می‌خوانید مشروح گفته‌های مسئولان سازمان بسیح هنرمندان است.
***
تسنیم: بسیج هنرمندان در فضای رسانه‌ای نسبتاً مورد غفلت قرار گرفته است؛ لذا دوست داریم در مورد سازمان اطلاعات زیادی داشته باشیم؛ چرا که یکی از مشکلات سازمان حضور کمرنگش در حوزه رسانه است. برای مثال من خبرنگار آشنایی کمی نسبت به سازمان و فعالیتهایش دارم. پس قصد داریم که اطلاعات خوبی را به مخاطب در مورد سازمان و کارکردش ارائه دهید و اینکه سازمان بسیج هنرمندان هم اکنون چه امکانات و قابلیتهایی در حوزه فرهنگی و هنری دارد. جایگاهش کجاست و چه فعالیتهایی انجام می‌دهد؟
منتظری: تشکر می‌کنم از فرصت و مجالی که برای ما فراهم شد. ما آمادگی داریم برای رشد و بالندگی و پویایی هر چه بیشتر مجموعه در عرصه‌های هنری و ادبی آستین همت بالا بزنیم و کمک کنیم؛ حتی پیشنهادم این است اگر صلاح بدانیم تقویم زمانی مشخصی را ماهی یک بار برای نشستهای جدی با هدف تحلیل وضعیت موجود با هم داشته باشیم. این یکی از مسائل جدی است که کمتر کسی به آن می پردازد. همه درگیر جشنواره‌ها و برنامه‌ها و نمایشها و همایشها هستند؛ اما از اصل موضوع به نظرم غفلت می‌کنیم. تحلیل وضع موجود و ارائه راهکار برای رسیدن به وضعیت مطلوب یکی از رسالتهای همه ما است. اگر قرار است که افق پیشرو در تراز انقلاب اسلامی با هنر مواجه باشد. باید وضع موجود را دقیق رصد کنیم و مجموعه بسیج به نظرم بازوان امین و توانایی برای این مجموعه خواهد بود.
بسیج برخلاف دیگر نهادها و سازمانها برای افراد حریم مشخص نکرده است
در پاسخ به سوال جنابعالی سعی می‌کنم به اختصار سخن بگویم. سازمان بسیج هنرمندان بیش از یک دهه از تولدش سپری می‌شود و به لطف الهی موفق شده که بالغ بر یکصد هزار نفر را جذب کند. با تخصصهای مختلف هنری و ادبی در این مجموعه که به باور من می‌شود سازمان بسیج هنرمندان را بزرگترین شبکه هنری ارزشی مردمی کشور قلمداد کرد. هیچ نهاد و سازمانی در این مقیاس جذب نیرو ندارد؛ چون بسیج برخلاف دیگر نهادها و سازمانها برای افراد حریم مشخص نکرده است که تو بیا یا تو نیا. امام هم بسیج و این نهال مقدس را در وجود همه ما کاشت که از سایه‌اش هر کسی انقلاب را دوست دارد استفاده کند، حتی با وجود اختلاف‌نظر و سلیقه‌ها. در این مجموعه بزرگ مردمی، بالغ بر 300 انجمن در سراسر کشور، 400 کانون هنری و ادبی که در هر کانون حدود 10 گروه هنری ادبی تخصصی شکل می‌گیرند، وجود دارند. لذا یک سرمایه بزرگ منابع انسانی را ما در این مجموعه شاهدیم که اگر استفاده بهینه از آن شود همچون سدی است که پشتش انرژی متراکم است.
مقام معظم رهبری از حوزه فرهنگ به معنی اعم و هنر به معنی اخص رضایت ندارند
اگر این پنجره‌ها درست باز شوند، مزرعه‌ها آبیاری خواهند شد. در غیر این صورت با وجود آب فراوان ممکن است اراضی حاصلخیر ما خشک شوند. این به جهت معرفی اولیه سازمان بود. یک دانشکده هنر انقلاب داریم که با هدف کادرسازی و تربیت نیرو کارش را در حوزه سینما و نویسندگی و کارگردانی آغاز کرده است. در هر استانی یک سازمان داریم. سازمان بسیج هنرمندان به موازات سازمان مرکزی است. این به جهت ساختار است؛ اما در حوزه راهبردهای سازمان چند نکته برایمان حائز اهمیت است. اولاً یک شعار محوری برای سازمان انتخاب کردیم که مسیر حرکتمان را تعریف کند تا در جاده خاکی نرویم. معیار و ملاک ارزیابی برای خودمان داشته باشیم. این شعار هم الهام گرفته از دیدگاه مقام معظم رهبری با عنوان نقش‌آفرینی در تغییر موازنه هنری و ادبی کشور است. سازمان بسیج هنرمندان غایت و فرجامش این است که بتواند کفه ترازوی هنر را در جهت آرمانهای انقلاب سوق بدهد و سنگین‌تر کند. در غیر این صورت بود و نبودش مفهومی نخواهد داشت. اکنون وزارت ارشاد کار هنری می‌کند. در این مجموعه سالها سپری می‌شود و مقام معظم رهبری هیچگاه از حوزه فرهنگ به معنی اعم و هنر به معنی اخص رضایت نداشتند. می‌بینیم هیچ کدام از روسای جمهور تا حالا نتوانستند پاسخ اقنایی به انتظارات مقام معظم رهبری در حوزه فرهنگ و هنر داشته باشند. پس معنیش این است که آقا انتظار دارد کفه ترازوی هنر و ادب در مسیر ارزشهای اسلامی سوق یابد. این به عنوان شعار راهبردی سازمان انتخاب کردیم؛ اما محورهای حائز اهمیت در درجه اول بحث آموزش، کادرسازی و تقویت نیرو است. اگر انتظار داریم جشنواره‌ها فجر پیشرو در آنها تحولی اتفاق افتد، لازمه‌اش حضور عناصر متدین و متخصص است. اگر نه با تولید فیلم اتفاقی نمی‌افتد.
کسی که دوربین را به دست می‌گیرد زاویه دیدش عوض شود
یکی امروز تولید می‌شود فردا متوقف می‌شود. کسی این دوربین را به دست می‌گیرد زاویه دیدش عوض شود؛ لذا مقام معظم رهبری فرمودند بپذیرید در این حوزه غفلت کردیم. باز هم فرمودند اگر می‌خواهید هنر کشور رشد و اعتلا پیدا کند بر هنرمندان جوان، مومن و متخصص تکیه کنیم این محور اصلی کارمان است هم در مقیاس استانی و هم ملی. بحث دوم ما نگاهمان به رهنمودهای مقام معظم رهبری در بسیج هنرمندان نگاه مسئله‌محور است. نگاه مسئله‌محور با موضوع‌محور فرقش این است که آقا فرمودند ولنگاری فرهنگی. می‌گوییم شنیدید آقا چه گفت؟ یک مقاله‌ای نوشته می‌شود؛ ولی نگاه مسئله‌محور معنیش این است که آقا خطاب به همه من و تو و ما اشاره کردند که فکری کنید.آستین همت بالا بزنید ولنگاری فرهنگی را یک مسئله دارای اهمیت کشور قلمداد کنیم. چرا می‌گویند مسئله‌محور؟ چون مسئله برای این مطرح می‌شود که حل شود. پاسخی برایش پیدا کنیم. نگاه مسئله‌محور به این مفهوم که در سازمان تلاش می‌شود پاسخ بدهیم به انتظارات که مسئله اساسی است.
برگزاری کنگره 2000 هنرمند شهید نقطه طلایی و درخشان در کارنامه بسیج هنرمندان است
نکته دیگری که حائز اهمیت است نقش‌آفرینی هنرمندان بسیجی در عرصه‌های مورد نیاز انقلاب اسلامی محور بعدی بحث عدالت‌محوری و توزیع عادلانه فرصتهای هنری و ادبی است و محور بعد هم مردمی شدن هنر است. مادامی که هنر را در حصار بسته قرار دهیم به جایی نمی‌رسیم. هنر باید با مردم برای مردم در دل مردم باشد؛ لذا داریم به این سمت حرکت می‌کنیم که برنامه‌ها سبقه مردمی بگیرد. از پایین به بالا شروع شود. در این مدت کوتاهی که هستیم مجموعه سازمان به ویژه انجمنهای تخصصی ما به عنوان مهمترین بازوان فکری سازمان اقدامات خوبی را در دستور کارشان قرار دادند که برخی اجرا شده و برخی در دست اجرا است. من به برخی اشاره می‌کنم. بحث برگزاری کنگره 2000 هنرمند شهید به نظرم یک نقطه طلایی و درخشان در کارنامه سازمان بسیج هنرمندان است. به یاد دارم که برخی از نشستها می‌گفتند مگر هنرمند هم شهید می‌شود؟ حداقل فایده این کنگره ها این بود که اصلاح کرد ذهنیت غلط برخی نسبت به حوزه هنر و هنرمند را. برای نخستین بار ما اجتماع 2 هزار نفری هنرمندان بسیجی را در حرم حضرت امام داشتیم که در تاریخ این کشور بی‌سابقه است.
با برخوردهای سلبی در حوزه هنر و ادب به جایی نمی‌رسیم
به عنوان میثاق با امام و پیمان با رهبری اقدام خوبی شکل گرفت. جشنواره آواها و نغمه‌های انقلابی و حماسی بسیج سال گذشته در شیراز برگزار شد. از یک ابتکار عمل و خلاقیت در نوع خودش برخوردار بود. به ویژه شبهای شعر و موسیقی که به اعتراف خود مردم استان فارس که می‌دانید فارس از پیشینه هنری برخوردار بوده و متاسفانه به جهت وضعیت موسیقی وضع خوبی ندارد. اجرای این برنامه‌ها در سه تا چهار شب باعث شد بعضی افراد مراجعه کنند و می‌گفتند شما را به خدا این وضعیت را ادامه بدهید. اگر ادامه ندهید دیگران برایمان برنامه‌ریزی می‌کنند. با ارزشهای سلبی در حوزه هنر و ادب به جایی نمی‌رسیم. اگر می‌گوییم دورهمی هزار و یک اشکال دارد، برنامه خندوانه 105 اشکال دارد بعدش چی؟
به همین جهت رویکرد بعدی بسیج ورود به عرصه شادمانه‌هاست که نیاز جامعه است. جامعه‌ای که در آن شادمانی و طراوت نباشد افسرده و مرده است. اگر ورود نکنیم معنیش این است که اسلام پاسخی برای شاد زیستن برمبنای آموزه‌های دینی ندارد و این غلط و سهل‌انگاری است. میان مجالس عروسی و عزای ما خیلی تفاوتی وجود ندارد. آستین باید بالا بزند یک مدل شایسته مگر نمی‌گوییم ازدواج بهترین سنت است؛ لذا باید ازدواج خاطره شیرین و قشنگی داشته باشد. برای نخستین بار اولین فراخوان شادمانه‌ها را در بسیج مطرح می‌کنیم. اول می‌خواهیم ایده‌ها را به دست بیاوریم و بعد به مدل تبدیلش کنیم.
بخش اول فراخوان ایده‌های خلاق در حوزه ازدواج است. بخش دوم جشن تولد است. چه بخواهیم چه نخواهیم در مهدکودکها و خانه‌ها برگزار می‌شود. می‌رویم سراغ مربی مهدکودک که چرا مدام ترانه می‌گذارید. می‌گوید چه بکنم؟ ما به دنبال این هستیم از دل این فراخوان ببینیم ده مدل استاندارد با فرهنگ ایرانی اسلامی ما برای جشن تولد، ده مدل برای ازدواج، ده مدل برای انتظار، ده مدل برای دهه فجر، از دل اینها دربیاوریم. مردم دیگر طرف وحشت نیروی انتظامی را نداشته باشند. بالاخره ما کی این مسائل رادر پیش داشته باشیم. بحث شادمانه‌ها از کارهای جدی ماست.
جشنواره برای جشنواره و هنر برای هنر خطاست
نکته بعدی یک تحول و نوآوری در حوزه جشنواره‌ها است. آقای نصیربیگی بیشتر در این حوزه‌ها ورود خواهند کرد. امسال در حوزه هنرهای نمایشی با رویکرد نوینی ورود پیدا کردیم. من اعتقادم این است که جشنواره برای جشنواره هنر برای هنر خطاست. جشنواره باید پلی باشد به سوی معنویت، هنر باید نردبانی عروج باشد. این اتفاق نمی‌افتد مگر اینکه ما رویکردهایمان را تغییر دهیم. رویکرد خوبی شده و از هم اکنون پیش از رسیدن به خط پایان جشنواره، نقطه امید را در بین متخصصان می‌بینم. بنا داریم در همه جشنواره‌ها بحث محصول‌محوری را در دستور کار قرار دهیم. اعتقادم این است که هر جشنواره‌ای با هر نامی و هر رسمی زمانی به پایان می‌رسد. اگر مثل یک کشاورز بتوانیم دستمان را بالا بیاوریم و یک مشت گندم مفید به جامعه تقدیم کنیم، در پیش خدا و خلق سربلند هستیم. در غیر این صورت باید سر در گریبان خجالت فرو بریم. این همه جشنواره در کشور شروع می‌شود، کدام جشنواره به جامعه هدف گفت یک قدم به پیش؟ مگر غیر از این است که ذات هنر الهی است، پاک است؛ پس باید دعوت کند انسانها را.
در حوزه انتظار تئاتر، موسیقی و سینمای ما چند کار را می‌توانند روی میز بگذارد؟
تلاشمان بر این بوده که در همه جشنواره‌ها این رویکرد را لحاظ کنیم. جزییات را دوستان به محضرتان توضیح می‌دهند. کار جدیدی که در دستور کارمان قرار گرفته بحث شکل‌گیری اولین اتحادیه هنرمندان مسلمان جهان است. قلمروی بسیج محدود به مرزهای داخل نیست. بسیج باید جهانی شود. اتحاد جهانی و شبکه بزرگ به وجود بیاید. تا پایان سال بنا داریم اولین نشست تأسیسی مجمع یا اتحادیه هنرمندان مسلمان را داشته باشیم و راه خودش را ادامه بدهد؛ نه زیر چتر بسیج هنرمندان. خارج از کشور حساسیتهایی وجود دارد. جلویش را خواهند گرفت. می‌خواهیم آغازگر این حرکت باشیم. بخش دیگری که شروع شد بحث طرح یک سبد گل محمدی (ص) است با هدف ترویج فرهنگ انتظار. ما بپذیریم نسبت به امام زمان شرمنده هستیم. کاری نکردیم .در حوزه انتظار تئاتر ما، موسیقی ما، سینمای ما چند کار را می‌تواند روی میز بگذارد؟ در حالی که امام همه ماست و وظیفه سنگینی به عهده داریم. این طرح به این شکل است که آخرین پنج‌شنبه هر ماه در شهرستان هنرمندان خوب ما در استانها در دل مردم حضور پیدا می‌کنند. اجرای برنامه دارند. این هفته مزار شهداست، هفته بعد پارک شهر است، هفته بعد در سالن اجتماعات است. یک مجموعه کوتاه هنری و ادبی معرفی آثار، سخنرانی‌های جذاب انتظار داشته باشند. هفته بعد ببینند اولین نمونه‌اش را به لطف الهی دو هفته قبل در جمکران کلید زد که شبکه قرآن آن را پخش کرد.
بحث بعدی که پیش رو داریم طرح مسجد محوری است. ما بنا داریم هر کانونمان در هر شهرستان یک مسجد را پاتوق هنری- ادبی خودش قرار دهد. برنامه یک هفته‌اش را به مردم اعلام کند. هدفمان این است که مسجد رونق پیدا کند. مردم به مسجد روند. جاذبه مسجد را بالا ببریم. بیشتر برنامه‌ها عصر است.به عنوان مثال عرض می‌کنم در جدولش دیده شده عصر شنبه عصر شعر است. در مسجد فضا خالی است .از مسجد چه قدر استفاده می‌کنیم؟ مثلاً عصر یکشنبه و دوشنبه نمایشگاه عکس است. سه‌شنبه و چهارشنبه نمایشگاه تجسمی است. پنج شنبه گفتمان ازدواج آسان است. پرسش و پاسخ دینی است. این پاتوق شود که افراد حق انتخاب داشته باشند. کسی شعر را دوست دارد، وقتی آمد عصر شعر به نماز منتهی می‌شود و در جماعت ما حضور پیدا می‌کند. این هم یکی از برنامه‌های پیشروی ماست. بحث تولید آثار فاخر در بخش های مختلف به ویژه موسیقی که خوشبختانه دوستان ما از قدیم کار را در حوزه شهدای منا تولید کردند که تقدیم می‌کنیم به دو زبان فارسی و عربی است. هنوز رونمایی نشده و اولین بار اینجا مطرح می کنیم. من به همین مقدار بسنده می‌کنم.
تسنیم: برنامه هایی که گفتید خیلی برنامه های خوبی هستند؛ ولی چشم‌انداز خودتان نسبت به هدفتان چه است؟ احتمالاً با موانعی مواجه شدید. این موانع چه هستند؟ هر چه نگاه بازتر شود در مقوله هنر موانع کار به مراتب از جاهای مختلف می‌تواند بیشتر شود. خودتان در جریان هستید و اگر هم وجود دارد به نظرم بد نیست در موردش صحبت کنید.
منتظری: ما در آغاز کار هستیم. هنوز فصل ارزیابی نرسیده که نمره بدهیم؛ ولی نقطه آغاز را امیدوار کننده دیدم. ما دو همایش بزرگ داشتیم. یک همایش انجمنهای تخصصی بود که حدود 350 تا 400 نفر در مشهد. ما همین مباحث را به عنوان اتاق فکر بزرگ با این مجموعه در میان گذاشتیم. بحث تغییر موازنه هنری و ادبی محور تمام همایشهای ماست. اگر غیر از این باشد به نتیجه نمی‌رسیم. در پایان همایش آقای زارعی و دوستان تشریف داشتند و این بارقه امید را در مجموعه فراوان دیدند. حداقل آن زمانهایی که مجال بود با هم گفتگو می‌کردیم. بعضی می‌گفتند چه قدر دیر شروع کردید. این عطش در مجموعه وجود داشت. در همایش بعدی که ویژه کانونهای تخصصیمان داشتیم در قم چند هفته گذشته در حقیقت حلقه تکاملی نشست اول بود. در اینجا عطش را دیدند و اعلام آمادگی دوستان و جود دارد. یک نمونه در جشنواره موسیقی شیراز کلید خورد. باز هم آنجا نمونه آزمون تست شد. دیدیم جواب می‌دهد منتهی چون در مرحله آغاز هستیم، من هنوز فکر می کنم برای ارزیابی زود باشد.
یادم است در نشست خبری به شادمانه‌ها که اشاره کردم یکی گفت بسیج و شادمانه؟
نکته دوم القطع و یقین وقتی با نگاه باز ورود پیدا کنیم یادم است در نشست خبری به شادمانه‌ها که اشاره کردم یکی گفت بسیج و شادمانه؟ با شگفتی پرسید و گفتم چرا نه. به طور طبیعی وقتی وارد این عرصه می‌شویم باید پیش‌بینی کنیم که برای صعود به قله به زمین خواهیم خورد. پایمان و دستمان زخمی می‌شود. باید تحمل کنیم. وقتی پرچم روی ارتفاع قله به اهتزاز دربیاید، همه فراموش می شود. ممکن است مانعی پیشرو باشد؛ ولی تا به این لحظه با چیزی که اسمش را بگذارند مانع برخورد نکردیم، نه در بیرون سازمان نه در درون سازمان.
ادامه دارد...
===================================
مصاحبه از احسان زیورعالم
انتهای پیام/