افزایش مشارکت‌های مردمی در فعالیت کانونهای مساجد/ فعالیت ۱۰۱۰ کتابخانه مسجد در اصفهان
رئیس دبیرخانه کانونهای فرهنگی هنری مساجد استان اصفهان گفت: استان اصفهان از نظر تعداد کانونهای فرهنگی هنری مساجد در سطح کشور رتبه نخست را به خود اختصاص داده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان، حجت‌الاسلام و‌المسلمین رمضانعلی معتمدی، رئیس کانونهای فرهنگی، هنری مساجد استان با حضور در دفتر خبرگزاری تسنیم در استان اصفهان به سئوالات خبرنگاران خبرگزاری تسنیم در اصفهان پاسخ داد.
فعالیت کانونهای فرهنگی هنری مساجد در سطح استان اصفهان، شکل‌گیری هسته‌های فرهنگی در مساجد، عملکرد شاخص استان اصفهان در حوزه مسابقات قرآنی مساجد، کتابخانه‌ها و کانونهای تخصصی در مراکز فرهنگی کشور و هچنین همکاری مردم در این کانون‌ها از مهم‌ترین محورهای صحبت‌های حجت‌الاسلام معتمدی در این نشست به شمار می‌رفت.
تسنیم: به نظرتان با گذشت نزدیک به 25 سال از شکل‌گیری کانونهای فرهنگی هنری مساجد در سطح استان اصفهان، این کانون‌ها توانسته‌اند در سطح مطلوبی تأثیرگذاری خود را داشته باشند؟
معتمدی: در سال 69 و 70 که بحث شبیخون فرهنگی توسط مقام معظم رهبری مطرح شد، دغدغه‌ای جدید در این مورد به وجود آمد و مجلس شورای اسلامی و شورای امور فرهنگی مکلف شدند طرحی برای مقابله با تهاجم فرهنگی تهیه کنند و وظیفه اجرای آن را به وزارت ارشاد سپردند.
به دنبال این مسئله، طرح تاسیس و راه‌اندازی کانونهای فرهنگی و هنری در مساجد پیشنهاد شد و شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز مصوبه 302 خود مبنی بر تاسیس این کانون‌ها را تصویب کرد؛ این مصوبه در تاریخ 18 اسفند ماه 71 به صورت رسمی منتشر شد و همان روز به نام «سالروز تاسیس کانونهای فرهنگی هنری مساجد» نامگذاری شد.
از سال 71 در کشور و در استانها دفاتری برای رسیدگی به این موضوع تشکیل شد، هرچند ظرفیت استان اصفهان برای مولفه‌های دینی بسیار غنی بود اما تا سال 84 یعنی در طول 13 سال در استان اصفهان 114 کانون در مساجد استان تشکیل شده بود.
از سال 84 تاکنون از ظرفیت‌ها و هم‌نوایی دستگاه‌ها برای توسعه کانون‌ها استفاده کردیم و 1720 کانون را در سطح استان راه‌اندازی کردیم که در نُرم کشوری ما رتبه اول از لحاظ کمی داریم.
با توجه به اینکه ستاد مرکزی تهران سالیانه 2 مرتبه دفاتر استانی را ارزیابی می‌کند؛ به لحاظ کیفی هم هر ساله اصفهان در رتبه‌های اول و دوم بوده است. تا 5 سال پیش هیچ استانی به‌غیر از اصفهان بیش از 500 کانون در مساجد خود نداشت اما اکنون باز هم با اختلاف زیادی استان خراسان‌رضوی با دارا بودن 1600 کانون در رتبه دوم و استان فارس با 1100 در رتبه سوم قرار دارند.
این اتفاق، حاصل برنامه‌ریزی و ایجاد سیستم در سطح استان و همراهی مسئولان و ائمه‌جمعه در ارتباط با مساجد بود، از طرفی هم ظرفیت بالای دینی و معرفتی استان اصفهان سبب رشد روزافزون کانونهای مساجد شد.
استان اصفهان بالغ بر 5 هزار مسجد داشته و بایستی هر مسجد کانون خود را داشته باشد تا بتواند تمامی مؤلفه‌های دینی در ابعاد مختلف اجتماعی، زیستی، دینی، تربیتی، اخلاقی وغیره را داشته باشد چراکه کانون‌ها باید تاثیرگذاری در زمینه‌های مختلف را در سطح جامعه داشته باشند.
تسنیم:فعالیت‌های کانونهای مساجد در چه بخش‌هایی تعریف شده و تاکنون به چه صورت بوده است؟
معتمدی: بخشی از فعالیت کانون‌ها در بخش کتابخانه مساجد است که در سال 84، تعداد 65 کتابخانه در مساجد استان وجود داشت و در حال حاضر نزدیک به 1010 کتابخانه داریم که فضای لازم برای انجام فعالیت‌های گوناگون را دارند و ما آن‌ها را به وسایل کتابخانه‌ای تجهیز می‌کنیم و از ظرفیت مردم هم برای رشد فکری و اخلاقی و دینی شهروندان استفاده خواهیم کرد.
آموزش، بخش دیگری از اقدامات کانونهای فرهنگی است که رده‌های مختلف سنی تعریف شده همچنین مسائل فرهنگی و هنری همواره مدنظر ماسن. برای نمونه هنر خوشنویسی، شعر، تئاتر، تواشیح و سرود دینی که این موارد از جمله آموزش‌هایی است که باید در حوزه هنر به مردم داده شود.
ما امروزه گروه‌هایی در کانونهای استان اصفهان داریم که به‌صورت کشوری فعالیت می‌کنند و در جشنواره‌های مختلف حائز رتبه‌های برتر می‌شوند برای نمونه امسال گروه سرود کانون مهدیه در جشنواره سرود که در همدان برگزار شد رتبه اول را کسب کردند.
باید توجه کرد این گروه‌ها از دل مسجد رشد کرده و در سطح جامعه خدمت رسانی می‌کنند و این تشویقی است برای گروه‌های دیگر تا حضور پررنگ‌تری داشته باشند. تربیت نیروی انسانی هم یکی از اهداف اصلی ما در کانون‌هاست که بتوانیم مطابق فرمایش آیت‌الله مطهری که گفتند: «مساجد باید به نحوی مدیریت شود که کادر سازی در آن صورت گیرد تا در آینده مدیران این نظام از دل مساجد بیرون آیند و بشود به آن‌ها اعتماد کرد.»
اگر مسجد مطابق تعریف اسلام محور اصلی در محلات و جامعه باشد و همه چیز در حول مسجد تعریف شود و مسجد محور باشد، بسیاری از مشکلات ما حل خواهد شد و بسیاری از مشکلات و اختلافات ما در ارتباط با مساجد از بین خواهد رفت.
در زمینه فرهنگی هم ما جشنواره‌های مختلفی در حوزه‌های قرآنی، نمایش و غیره داریم که برای اعضا تعریف می‌شود و درحال حاضر هم دوره آموزشی اندیشه آسمانی در مشهد را برگزار کردیم که سالانه حدود 2 هزار نفر از سطح کشور اعزام می‌شوند و به مدت یک هفته آموزش می‌بینند و این خود به نوعی ایجاد انگیزه می‌کند.
تسنیم:استقبال مردمی از فعالیت‌های کانونهای هنری مساجد در سطح استان اصفهان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
معتمدی: تمامی افرادی که به عضویت کانونهای مساجد در آمده برای هر بخش کاملا رایگان و فی سبیل الله کار می‌کنند و هیچ مدرک و گواهی و امتیاز خاصی هم دریافت نمی‌کنند و اصولاً کسانی که شرکت می‌کنند چندین سال می‌مانند و به فعالیت خود ادامه می‌دهند با اینکه مردمی است و بعضا از جیب خودشان هم خرج می‌کنند و چیزی هم در مقابل دریافت نمی‌کنند.
تسنیم: درحال حاضر چه تعدادی از مردم در کادر اجرایی این کانون‌ها فعالیت می‌کنند؟
معتمدی: در هر کانون 5 نفر هیئت امنا وجود دارد و امام جماعت که رئیس این هیئت امناست، یک نفر از هیئت امنای مسجد، یک نفر فرمانده بسیج مسجد، دو نفر از اهالی معتمد محل حضور دارند، یک نفر مدیر مسئول هم هست که هرکدام بخش مخصوص به خود را تشکیل داده و فعالیت می‌کند.
در اصل کادر اجرایی هر کانون حدود 20 نفر است و بین 50 تا 100 نفر هم عضو فعال دارد هر کانون که از خدمات استفاده می‌کنند.
در حال حاضر 1200 کانون در سطح شهر مجری اوقات فراغت هستند و برای 2 ماه تابستان برنامه‌های ویژه‌ای را تدارک دیده‌اند چون اوقات فراغت فرصتی است برای جذب افراد تا بتوان در طول سال هم آنان را هدایت کرد و باید توجه کرد بسیاری استعدادهای کودکان و نوجوانان در این کانون‌ها کشف و شکوفا می‌شود.
همچنانکه مجلس شورای اسلامی در برنامه 5 و 6 خود، ما را مکلف کرده که مثلا در 25 تا 50 درصد مساجد کانون فرهنگی هنری تشکیل دهیم و اکنون در سطح کشور بالغ بر 22 هزار کانون وجود دارد که در حوزه مساجد فعالیت می‌کنند و 1720 کانون در اصفهان مستقر است.
تسنیم:به نظر شما، با توجه به تعدد مساجد به لحاظ کمی، تا چه میزان دیگر امکان توسعه کانون‌ها در سطح استان اصفهان وجود دارد؟
معتمدی: یکی از اقدامات ما در هیئت نظارت رسیدگی به همین امر است و در کارگروهی که تشکیل داده‌ایم ظرفیت یابی می‌شود و مولفه‌ها مختلف را بررسی خواهیم کرد.
برای مثال یکی از فعالیت‌هایی که مستقیماً مربوط به حوزه کاری ما نبود ولی در آن ورود پیدا کردیم تهیه شناسنامه برای مساجد اصفهان بود و بانک اطلاعاتی مساجد را راه اندازی کردیم و در حال حاضر برای 5 هزار مسجد شناسنامه تالیف شد و کد شناسایی پیدا کردند.
در این شناسنامه مساجد به ویژگی‌های بومی و اقلیمی محلات نیز توجه شده و آمایش مساجد نیز در نظر گرفته شده به دنبال این امر باید تمامی این اطلاعات روی سامانه‌ای جداگانه تعریف شود تا بتوان دسترسی راحت‌تری داشت.
همچنین اگر در مساجد کانونی توسط دیگر ارگان‌های دولتی تاسیس شده باشد، ما به این مسئله ورود پیدا نخواهیم کرد تا بتوان با مابقی دستگاه‌هایی که در این زمینه نیز وارد شده‌اند هم‌پوشانی لازم را داشت.
سالانه هم از تهران برای هر استان ظرفیت تاسیس کانون مشخص می‌شود که برای امسال ما مجوز تأسیس 60 کانون را داشتیم و خوشبختانه ما به خاطر عملکردهای خوبی که در سال‌های گذشته داشتیم بیش از این تعداد را تاسیس کرده‌ایم.
دغدغه فعلی ما نیز رسیدگی به مناطق محروم است و تاکنون 600 کانون در روستاها تأسیس کردیم و دقیقاً تمامی خدماتی که به کانونهای سطح شهر ارائه می‌شود به این کانون‌ها نیز داده می‌شود.
تسنیم: یکی از نکات مهم درباره فعالیت کانونهای مساجد استان اصفهان، توجه ویژه به موضوع قرآن و مسابقات قرآنی بود. شاید به همین دلیل بود که همه از برگزاری جشنواره قرآنی مدهامتان در اصفهان استقبال کردند. در این باره توضیح می‌دهید؟
معتمدی: بله. درسال گذشته جشنواره کشوری قرآنی مدهامتان که در اصفهان برگزار شد و این جشنواره کاملاً متفاوت با دوره‌های قبلی خود بود و تمامی استان‌های شرکت‌کننده به این مسئله اذعان داشتند و ما پس از پایان این دوره از مسابقات نیز یک جلد کتاب و یک نرم‌افزار متناسب با جشنواره تولید کردیم که در هیچ دوره‌ای چنین کاری انجام نشده بود. همچنین در کنار جشنواره ما برای ورود قرآن به داخل منازل و مدارس مسابقاتی برای مقاطع ابتدایی و دوره متوسطه اول و دوم در دو بخش مفاهیم و نقاشی برگزار شد.
در بخش نقاشی که مخاطب ما قشر کوکان بودند، قرار شد هر کودک یکی از آیات قرآن را انتخاب کرده و برداشت خود از آن آیه را نقاشی کند که در نهایت حدود 5 هزار نقاشی به‌دست ما رسید و از این تعداد 500 نقاشی برگزیده شد و به صاحبان آن‌ها جوایزی اعطا شد و در مجموع نیز 170 کتاب از بین اثرات برگزیده انتخاب و به کتاب تبدیل شد.
این کتاب درحال حاضر به 3 زبان فارسی، عربی و انگلیسی درحال چاپ است و توصیه‌هایی از علمای مختلف نیز درباره نقاشی‌ها در حاشیه آن آورده شده همچنین نرم‌افزار انیمیشنی این نقاشی‌ها نیز تهیه شده است. امسال نیز پنجمین دوره نخبگان روستایی و عشایر کشور به صورت منطقه‌ای در هفته اول مهر ماه در اصفهان برگزار می‌شود و ما میزبان استان‌های کرمان، یزد، فارس، کهگیلویه و بویراحمد، قشم و هرمزگان است.
تسنیم: به‌نظر می‌رسد که کانونهای مساجد امروز احتیاج به آن دارند که از نظر مالی و محتوایی مورد حمایت قرار گیرند. در این باره هم توضیح می‌دهید؟
معتمدی: حمایت‌های صورت گرفته از مساجد، در دو بعد مادی و معنوی است که از نظر مادی بودجه مربوطه با توجه به عملکرد کانون مستقیما به حساب خود کانون واریز می‌شود.
البته بنای کار ما از ابتدا بر مشارکت مردم بود چراکه کانونهای فرهنگی از خود مردم هستند و ما تنها برای قانون‌مندی و حمایت از آن‌ها ایجاد شده و فعالیت می‌کنیم اما اداره کانون‌ها به دست خود مردم است و من معتقدم اگر کانون‌ها دولتی شوند مسلما برخورد متفاوتی خواهند داشت.
تسنیم:به نظرتان تا چه اندازه می‌توان از ظرفیت فرهنگسراهای سطح شهر اصفهان برای پیشبرد فعالیت کانونهای مساجد استفاده کرد؟
معتمدی: ما این فرهنگسراها را فرصت می‌دانیم و از طرفی در سال های گذشته این فرهنگسراها در پارک‌ها و مکان‌های نامناسب ساخته می‌شد ولی اخیرا سیاست شهرداری نیز تغییر کرد و این فرهنگسراها در جوار مساجد ساخته می‌شود و امکانی را برای مساجد فراهم می‌کند که مباحث فرهنگی خود را گسترش دهند تا بتواند فعالیت‌های این دو مجموعه درکنار یکدیگر باشد.
در زمینه سخت افزاری که مسائلی چون ساختمان و تعمیر مسجد است ورود نداریم و مرکز رسیدگی به مساجد با شهرداری به توافق می‌رسند و بودجه را دریافت می‌کنند. ما در مقوله نرم افزاری ورود پیدا می‌کنیم و اصفهان هرساله از ما لیستی تهیه می‌کند و امور خود را اولویت بندی می‌کند و ما حمایت می‌کنیم از اقداماتی که با مجوزهای صادره از سوی ما انجام می‌شود.
تسنیم: برخی عنوان می‌کنند که مساجد باید به محل‌هایی برای ترویج فرهنگ ازدواج آسان تبدیل شوند. آیا در این زمینه اقدامات موثری صورت گرفته است؟
معتمدی: ما موظفیم کارکردهای مسجد را معرفی و تقویت کنیم و دیدگاه من این است که مسجد اسلامی همان مسجدی است که در زمان پیامبر(ص) تاسیس شده و تمامی کارهای مربوط به مردم در آنجا مدیریت می‌شده است. بنابراین مسجد جایگاه و خاستگاهی است که می‌تواند تمام مسائل مردم را مدیریت کند اما درمورد مباحثی چون ازدواج آسان و غیره باید دید متولی آن کجاست و او از ظرفیت مساجد استفاده کند و ما تنها باید فرهنگ ازدواج آسان را ترویج کنیم اما ورود پیدا نمی‌کنیم.
گفت‌وگو از فوزیه یکتاپور و مسعود سعیدی
انتهای پیام/