ابتلای زوجین به «کنجکاوی مرضی» به واسطه شبکه‌های اجتماعی/ «یأس و ناامیدی» دستاورد فضای مجازی
نقش فضای مجازی در بلوغ جنسی زودرس و جلوگیری از رشد جسمی، روانی و اجتماعی؛ ایجاد «یأس و ناامیدی» در جامعه به واسطه استفاده غلط از فضای مجازی؛ شبکه‌های اجتماعی که سرگرم‌کننده نیستند بلکه سردرگم‌کننده هستند، از جمله موضوعات مطرح شده توسط اساتید بود.
به گزارش خبرنگار اجتماعی باشگاه خبرنگاران تسنیم «پویا»؛ امروزه شاهد گسترش و توسعه روز‌افزون استفاده از اینترنت و فضای مجازی در خانواده‌ها خصوصاً جوانان و نوجوانان هستیم و طی سالیان اخیر شبکه‌های اجتماعی از رشد بسیار چشمگیری برخوردار بوده است.
در شرایط امروز، بررسی برخی آسیبهای فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی توسط کارشناسان امر به مسئله‌ای ضروری و غیرقابل انکار تبدیل شده است چرا که استفاده ناصحیح از فضای مجازی و اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی باعث بروز و ظهور مشکلات عدیده‌ای برای خانوداه‌ها، جوانان و زوجین شده است و غرق شدن در فضایی «فانتزی» طیف گسترده‌ای از مردم را دچار سردرگمی و تشویش کرده است.
فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی می‌توانند پیامدهایی همچون ایجاد هویت دوگانه، آسیبهای جبران‌ناپذیر در روابط زوجین، سردرگمی، استرس، ناامیدی و یأس را در پی داشته باشد اما در عین حال کنترل و پیشگیری از بروز این آسیبها نیز امکان‌پذیر است.
به همین منظور برای بررسی علل و زمینه‌های گرایش خانواده‌ها و جوانان به فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، مسئله ایجاد بحران هویت در نوجوانان، آسیبهای اجتماعی نشأت گرفته از فضای مجازی، خط قرمزهای آسیب‌شناسی در فضای مجازی و تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر ایجاد انحرافات جنسی در جامعه و ... میزبان برگزاری نشستی تخصصی با عنوان «بررسی آسیبهای اجتماعی در بستر فضای مجازی» در تسنیم بودیم.
در بخش نخست این نشست بر این نکته تأکید شد که شبکه‌های اجتماعی باعث توسعه «انحرافات جنسی» شده و «خوشا به حال» والدینی که موفق به کنترل دسترسی کودکان خود شده‌اند همچنین درباره سردرگمی، توسعه انحرافات جنسی، ایجاد هویتهای مجازی، ایجاد دردسرهای بزرگ خانوادگی، ایجاد دنیایی فانتزی و ... که از جمله پیامدهای توسعه لجام‌گسیخته شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی است که به‌دلیل استفاده ناصحیح از این فضا گریبان‌گیر افراد در سنین مختلف می‌شود، بحث شد؛ در ادامهمشروح بخش دوم این گفت‌وگو تقدیم مخاطبان ارجمند تسنیم می‌شود.
تسنیم: آقای دکتر حریرچی! با توجه به اینکه در صحبتهای مقدماتی به آمار بالای اقبال ایرانیان به نرم‌افزارهایی مانند تلگرام اشاره کردید، شاهد دو دیدگاه متفاوت بین مسئولان این حوزه هستیم؛ عده‌ای از مسئولان کشور بر این باورند که موج و سیل فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی آمده است و نمی‌توانیم یا نباید این فضای را محدود و مدیریت کنیم و این دیدگاه صرفا در پی توسعه کمّی این فضا بدون توجه به فرهنگ‌سازی و در پی افزایش ضریب نفوذ اینترنت به تمام روستاها است اما نگاه مقابل معتقد است که این سیل آمده اما این فضا باید مدیریت شود زیرا رها کردن این حوزه، آسیبهای عدیده‌ای برای خانواده به همراه خواهد داشت؛ این نگاه در عین قائل بودن به توسعه فضای مجازی در کشور بر نظارت و سیاستگذاری نیز تاکید دارد؛ حال با توجه به اینکه حدود 45 میلیون نفر در ایران عضو تلگرام هستند و 80 درصد کل کاربران تلگرام را ایرانیان تشکیل می‌دهند، حضرتعالی چه نگاه و نقدی به این دو دیدگاه دارید؟
دکتر حریرچی:«اگر ندانیم به سمت کدام مسیر حرکت می‌کنیم، همه راهها ما را به مقصد می‌رساند!» به نظر من این مشکلی است که در همه زمینه‌ها در کشور وجود دارد و مسئولان نمی‌دانند به سمت کجا حرکت می‌کنند.
رتبه سوم دوستیابی در فضای مجازی
در گذشته، هنگامی که صحبت از اینترنت می‌شد، دانشِ دانشجویان افزایش پیدا می‌کرد و به دنبال نوع فعالیت افراد در حوزه خود بودند که چه اقداماتی را انجام دادند و به چه نتایجی رسیدند اما در حال حاضر جایگاه ما در استفاده از شبکه‌های مجازی از طریق اینترنت در دنیا، متوسط است اما در دوستیابی رتبه سوم را داریم؛ مشکل ما این است که کانالهای تلگرامی به چه میزان اطلاعات می‌دهند و آیا اطلاعات خود را با توجه به شناخت گروه سنی مخاطب منتشر می‌کنند یا خیر؟
پدر یک خانواده که تبلت را در اختیار دختر خود قرار می‌دهد، بدون اطلاع و با یک کلیک به طور تصادفی به یک سری اطلاعات دسترسی پیدا می‌کند زیرا کنجکاوی در فرد ایجاد می‌شود؛ بنده مطالبی را در اینترنت جستجو می‌کردم، سپس صفحه‌ای تحت عنوان «خواهشمندیم افراد زیر 18 سال ورود پیدا نکنند» باز شد بلکه همین جمله، انگیزه در افراد ایجاد می‌کند که وارد صفحه مربوطه شوند.
تسنیم: اتفاقاً این دامی است که برخی از سایتها از طریق آن به دنبال شکار افراد هستند.
دکتر حریرچی: شما توجه کنید که کانالهای دوستیابی مخاطب خود را نمی‌شناسد و مسئولان در این زمینه فقط با آزمون و خطا پیش می‌روند و دچار ادعای نوعی از روشنفکری شده‌اند؛ درست است که در دنیا دسترسی به اطلاعات باید وجود داشته باشد اما در همان دنیای توسعه‌یافته، محدودیتی تحت عنوان سانسور وجود دارد؛ آقای باراک اوباما به صورت رسمی اعلام کرد که به دختران خود اجازه ورود به فیس‌بوک را نداده است؛ آنچه که این نوع از شبکه‌ها ایجاد می‌کند غیر قابل کنترل و باعث ایجاد بحران هویت، بحران جنسیتی و برهم زدن رشد است.
بلوغ جنسی زودرس، مانع از رشد جسمی، روانی و اجتماعی افراد
یک بلوغ جنسی تحت عنوان "PUBERTY" وجود دارد؛ بلوغ جنسی، نشان‌دهنده بلوغ جسمی، روانی و اجتماعی نیست بلکه بلوغ جنسی، نخستین اتفاقی است که برای فرد در زندگی رخ می‌دهد؛ بلوغ زودرس جنسی باعث پیشگیری از رشد جسمی، روانی و اجتماعی افراد می‌شود.
همه افراد تا سن 20 سالگی به اوج رشد می‌رسند؛ افرادی که زودتر بالغ می‌شوند، رشد قدشان متوقف می‌شود و از لحاظ روانی، افراد را دچار مشکل می‌کند؛ دوره بلوغ جنسی، دوره طغیان‌گری است که فرد به طور آنی تغییر می‌کند و دنیای فرد عوض می‌شود و لذت جنسی در فرد بوجود می‌آید؛ بلوغ زودرس جنسی باعث به خطر افتادن سلامت جسمی و روانی انسانها می‌شود.
مسئولان باید در این حوزه، اقدام کارشناسی کنند؛ آقای نبوی، شما اشاره کردید که کلامالله راهنمایی بسیاری به ما می‌کند و آنهایی که به دنبال آن رفتند به فلاح و رستگاری رسیدند اما آیا جوانان امروزه به‌خاطر رفتار برخی افراد تمایلی برای مراجعه به این کتاب را دارند؛ در اینجا نکته‌ای تحت عنوان اجتهاد مطرح می‌شود؛ ما بر اساس کلامالله، سنت، اجماع و عقل اجتهاد می‌کنیم؛ شیعه به خاطر پویایی که دارد زیبا است و مطابق زمانه برای مسائل اجتهاد صادر می‌کند؛ زمانی ما به خدمت حضرت امام خمینی(ره) رفتیم و بحث تنظیم خانواده که امروزه مقابل آن صحبت می‌شود، مطرح کردیم؛ شک نکنید بحران آینده ما بحث کمبود جمعیت خواهد بود، جمعیت جوان برای ساختن کشور نخواهیم داشت.
برداشت اشتباه مسئولان از نکات ارزشمند مقام معظم رهبری
رهبر معظم انقلاب هم به این موضوع اشاره کردند که علت اینکه مردم نمی‌خواهند بچه‌دار شوند چیست؛ مسئولان سریعاً صورت مسئله را پاک کردند؛ آمار سقط غیر مطمئن بالا رفت که در سال 90، 90 هزار مورد بود و در سال 94 به 350 هزار مورد رسید؛ پنج درصد سقط به دلیل مرگ‌و‌میر است، 20 درصد معلولیت ایجاد می‌کند؛ مسئولان به نحو دیگری به نکاتی که در سخنان مقام معظم رهبری به آن اشاره می‌شود، نگاه می‌کنند.
نیاز به اجتهاد افراد متعهد در فضای مجازی
همانطور که به اجتهاد در سبک زندگی دینی خودمان نیاز داریم، در حوزه‌های اجتماعی و فضای مجازی به اجتهاد افرادی که متعهد و شناخت به جامعه مذهبی دارند، نیازمند هستیم؛ در حوزه فضای مجازی کنترل و مدیریت باید صورت گیرد و به خانواده‌ها آموزش داده شود و ما در رابطه با استفاده از نرم‌افزارها باید کاتالوگ تهیه کنیم و نحوه استفاده از آن را به مردم آموزش دهیم.
اگر نتوانیم نقش «پدر و مادر» را در زندگی ایفا کنیم، آنگاه «دوست» فرزندمان می‌شویم
متأسفانه در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که فرزندان، پدر خود را به اسم صدا می‌زند و پدر می‌گوید من برای اینکه با فرزند خود دوست باشم، به فرزندم گفتم که با اسم مرا صدا کند؛ به دلیل اینکه آن پدر نمی‌تواند عهده‌دار مسئولیت پدری باشد؛ در دنیای غرب امکان ندارد فرزند، پدر یا مادر خود را به اسم کوچک صدا کند حتی در زندگی «استیو جابز» دخترش، پدر را با لفظ "Dad" خطاب می‌کند، پدر می‌گوید: "Im not your dad" ، " Im your father" یعنی حتی از "Dad" بالاتر و من پدر تو هستم؛ اگر نتوانیم نقش پدر و مادر را در زندگی ایفا کنیم آنگاه دوست فرزندمان می‌شویم که هیچ افتخاری ندارد و پدر و مادری که به این عمل فرزندشان افتخار می‌کنند، هیچ اطلاع و آگاهی ندارند؛ باید همه مسئولان وظایف خود را انجام دهند، رسانه ملی وظیفه خود را انجام نمی‌دهد در صورتی که صدمات موجود در فضای مجازی را باید به مردم اطلاع دهد.
آموزش مسائل جنسی به فرزند، بدآموزی نیست
والدین بدون تحکم با فرزندان خود صحبت کنند اما به عنوان پدر و مادر نه یک دوست؛ در حال حاضر برای بسیاری از بچه‌ها سؤال جنسی ایجاد می‌شود که این شبکه‌های مجازی به آنها کمک می‌کند، فرزند سؤالات را برای چه کسی مطرح کند که چطور به وجود آمده‌ام و این مسائل به چه معنایی است؛ مسائل جنسی را می‌توانیم از دوران کودکی به فرزندانمان به‌صورت مسائل تربیت شده و با دانش نوین در اختیارشان قرار دهیم.
آموزش مسائل جنسی به فرزند بدآموزی نیست بلکه آگاهی پیدا می‌کنند؛ به عنوان مثال رابطه جنسی را در قالب تولید‌مثل تعریف کنیم و آنچه که خداوند خواسته شامل دو نکته است؛ بقای نفس و بقای نسل و ما می‌توانیم با مثال زدن غنچه گل برای بچه بهانه‌ای کنیم که چطور بوجود آمده است و مراحل مختلف آن را بیان کنیم.
در این راستا باید به خانواده و معلمان آموزش دهیم که به سؤالات جنسی چطور پاسخ بدهند تا با پاکی و سلامت فرزندانمان وارد دوره بلوغ بشوند و فرزند این مسائل را به خوبی درک کند که یک زن ارزش خود را به عنوان یک زن و یک مرد ارزش خود را به خوبی بشناسد؛ برای دختر از بچگی تببین کنیم که خداوند به تو لطف مادری را داد و امثال مرا بوجود آوردی و خود را به فضاحت نکش.
کار کردن شورای عالی فضای مجازی بر روی کمیتها، با وجود نیاز به کیفیت
مسئولان نمی‌دانند به کدام مسیر در حال حرکتند و دچار سردرگمی هستند؛متأسفانه شورای عالی فضای مجازی به روی کمیتها کار می‌کند اما آنچه ما نیاز داریم بحث کیفیت است؛ با برنامه‌ریزی بالا به پایین کاری انجام نمی‌شود بلکه در مدیریت استراتژیک، ذینفعان که والدین هستند باید دخالت داشته باشند حتی می‌توانیم از فرزندان سؤال کنیم که انگیزه تو چیست که این زمان طولانی را صرف شبکه‌های مجازی می‌کنی؛ سرگرمیهای مردم محدود شده‌اند و کانالها و شبکه‌های مجازی برای آنها سرگرم‌کننده هستند؛ سرگرم‌کننده‌ای که مغز بچه‌ها را از بین می‌برد و تفکر و اندیشه را از فرزندان می‌گیرد.
با ایجاب و بدون استفاده از سلب باید در مقابل تهاجم فرهنگی دشمن بایستیم؛ متأسفم برای خانواده‌هایی که دست‌جمعی در مقابل ماهواره می‌نشینند و سریالهای مبتذل را می‌بینند؛ در محیط خانوادگی، هنگام نمایش قسمت یکی از سریالهای ماهواره‌ای، بچه‌ای 5 ساله بیان کرد که این مرد می‌خواهد تجاوز کند؛ هنگامی که از آن کودک سؤال شد که آیا معنای این کلمه را می‌دانی بچه پاسخی نداد؛ هنگامی که خانواده به صورت دسته جمعی ماهواره را نگاه می‌کنند ممکن است پورن نباشد ولی کلام بد است و قبح قضیه را ریخته‌ایم و باید صدمات آن را تحمل کنیم.
سید حسین نبوی:1400 سال پیش زمانی که پیامبر ما مبعوث شدند، سه ابرقدرت رم، ایران و چین در آن زمان مطرح بودند؛ رم و ایران همسایه بودند و همواره بر سر بین‌النهرین که عراق فعلی است جنگ میکردند؛ چند بار ایران به رم حمله کرد تا توانست بین‌النهرین را بگیرد همچنین چند بار رم حمله کرد تا بین‌النهرین را گرفت.
«محبت و آموزش» رمز موفقیت
عراق و عربستان با یکدیگر همسایه‌اند اما هیچ‌کدام از ابرقدرتهای ایران و رم انگیزه تصرف عربستان را نداشتند زیرا عربستان در آن زمان منطقه حاصلخیزی نبود و مردمان خوبی نداشت، از معجزات الهی است که پیامبر ما در آنجا مبعوث شدند؛ خیلی مهم است و 20 سال پس از پیامبر، خلیفه دوم ابرقدرت ایران و رم را می‌گیرد، این مسئله قابل تأمل و بسیار مهم است که چطور این اتفاق افتاد و چطور خلیفه دوم توانست دو ابرقدرت ایران و روم را بگیرد؛ بنده به این مسئله 10 سال فکر کردم و به دو کلمه «محبت و آموزش» رسیدم؛ پیامبر هنگامی که در جنگها اسیر می‌گرفتند به آنها می‌گفت، شرط آزادی آموزش به 10 نفر است همچنین برخورد مهربانانه و محبت‌آمیز داشتند.
تربیت فرزندان با در نظر گرفتن دو مقوله محبت و آموزش
ما باید مسیر پیامبر را ادامه دهیم و اگر با توجه به دو مقوله محبت و آموزش فرزندانمان را تربیت کنیم؛ قطعاً فرزندانمان در مسیر خوب و صحیح گام بر می‌دارند؛ مسائل را باید برای فرزندانمان عینی کنیم تا درک کنند، خداوند متعال تمام چیزهای مفید را برای ما واجب کرد مانند نماز؛ خواندن نماز برای خیلی از جوانان سخت است اما اگر فواید نماز را برای آنها تبیین کنیم قطعاً به سمت نماز گرایش پیدا می‌کنند.
ماشینهای باری که زنجیر به انتهای آن آویزان است و تمام چیزهایی که حرکت می‌کنند، الکترونها و پروتونها به هم برخورد می‌کند و تولید الکتریسته ساکن می‌کنند؛ ماشین در حال حرکت الکتریسته ساکن تولید می‌کند و آن زنجیر الکتریسته ساکن را به زمین تخلیه می‌کند؛ بهترین حالت برای تخلیه الکتریسته ساکن بدن، حالت سجده است که شما در حالیکه پیشانی خود را بر روی مهر می‌گذارید، الکتریسته ساکن به روی مهر تخلیه می‌شود.
مهمترین عنصر بدن مغز است و قلب هنگام پمپاژ خون به علت جاذبه زمین، خون به قسمت پایین بدن نسبت به بالا که مغز باشد، راحتتر می‌رسد؛ حالت سجده تنها حالتی است که مغز پایین‌تر از قلب قرار می‌گیرد و در حالت رکوع مساوی با قلب قرار می‌گیرد و توصیه شده در حالت رکوع و سجده بیشتر بمانید.
تسینم: آقای دکتر مدنی؛ حضرتعالی به مشاوره‌هایی که در مرکز مشاوره خود داشتید، اشاره کردید که یک پای ثابت مشکلات افراد، فضای مجازی و آسیبهایی است که از این بستر دیدند؛ این مسئله را بیشتر توضیح دهید که چطور در اکثر مراجعاتی که به شما دارند یکی از عللی که خودشان یا خانواده‌شان لطمه خوردند و حتی منجر به متارکه و طلاق شد پای شبکه‌های مجازی و اینترنت مطرح است، در این خصوص مصداقی‌تر توضیح دهید.
دکتر مدنی: بله؛ واقعا همانطور که شما گفتید و قبلاً هم اشاره شد متهم ردیف اول زودتر یا دیرتر کاشف به عمل می‌آید که شبکه‌های مجازی هستند؛ فرمایشات دوستان را قبول دارم اما هنوز متعجب و متحیر هستم؛ قبلا ماهواره بود و هم‌اکنون دوست و شریک این متهم، شبکه‌های اجتماعی هستند و معتقدم تصمیم‌گیران و مسئولان که خود از مردم هستند و خصوصاً در جامعه ما که دموکراتیک و آزادتر هستیم، خانواده مسئولان نیز دچار بلایا و سردرگمیها می‌شوند و تصمیمهایی که گرفته می‌شود در رده پایین‌تر مردم، گریبان خانواده‌ها را گرفته است.
فراگیری یأس و ناامیدی در جامعه
یأس، ناامیدی و احساس ناامنی مردم حتی اگر کاذب و غیرواقعی باشد، از لحاظ روانشناسی، اثر یکسانی دارد با آنکه ناامنی، واقعیت داشته باشد؛ در حال حاضر چیزی که جامعه ما را فرا گرفته، یأس و ناامیدی کاذب است اما از دید کسی که دچار یأس شده است، واقعی محسوب می‌شود و این باعث دست و پا گم کردن فرد برای پیدا کردن راه‌حلهای ملموس و امیدوارکننده‌تر می‌شود.
تسنیم: آیا ریشه این یأس و ناامیدی شبکه‌های مجازی هستند یا این شبکه‌ها باعث شدت یأس و ناامیدی شده‌اند؟
دکتر مدنی:ریشه این یأس و ناامیدی تا حد زیادی شبکه‌های مجازی هستند و به یأس افراد دامن می‌زنند یا بوجود می‌آورد؛ شبکه‌های مجازی، سیکل معیوبی ایجاد می‌کنند که حتی پدید‌آورنده آن را هم درگیر می‌کند زمانی که در امریکا بودم برای اینکه افراد به فیس‌بوک و شبکه‌های اجتماعی ترغیب شوند مزایای آن را به صورت مثبت و منفی بیان میکردند، اما در حال حاضر شاهدیم که لیست منفی طی چند سال بسیار اشباع شد که جایی برای نوشتن دیگر نداشت؛ در آن زمان مثبتها بیشتر بود زیرا تجربه و آزمون و خطا نکرده بودند اما در حال حاضر برعکس شده است.
تسنیم: منظورتان مزیتهای فیس بوک در جامعه امریکایی است؟
دکتر مدنی: بله؛ خاطرم است که یکی از مزیتهایی که بیان میکردند در خصوص کشورهای بسته‌ای مانند کوبا، کره شمالی و شهرهای مختلف امریکا که تعامل با کشورهای دیگر نداشتند، بود که باعث ایجاد ارتباط بین مردم، اقوام و فرهنگهای مختلف می‌شود؛ در حالیکه این فرضیه در همان اوایل در عمل به صورت علمی رد شد و اکانتهای فیس‌بوک را بررسی کردند و فرد ارائه دهنده با ترسیم نقشه بیان کرد که اصلا باعث نشد کسی که در نقطه A کره زمین است با نقطه B که هیچ ارتباطی میان آنها نبوده است، مسیر ارتباطی جدیدی بین آنها توسط این شبکه‌ها ایجاد شود؛ در حال حاضر ارتباط با همسایگان و کسانی که به صورت سنتی در دسترس بودند، با کیفیت پاپیین‌تر به صورت مجازی شده است و باعث یکسری مزاحمتها شد.
تخصص‌زدایی نتیجه فضای مجازی
در حال حاضر که بنده با شما در حال مصاحبه هستم، 10 نفر از دانشجویان و همکاران با بنده تماس گرفتند و چون می‌دانند که تکنولوژی تماسها را ثبت می‌کند، استرس را بالا برده و تمرکز را از من گرفته است که باعث سردرگمی، کلافگی و مسئولیت ناخواسته می‌شود که می‌تواند منجر به تخصص‌زدایی شود؛ فضای مجازی، لطمه معلومات سطحی را به فرد وارد می‌کند؛ بحثی که آقایان حریرچی و نبوی در خصوص آموزش اشاره کردند، درست است.
آزادی متناسب با آگاهی
«آزادی متناسب با آگاهی» شعاری بود که از بچگی می‌گفتم و آنقدر جالب است که می‌تواند عنوان یک کتاب شود؛ در مقابل این شعار، فردی می‌تواند بگوید که شما مخالف آزادی هستید بلکه مخالف آزادی نیستم و باید هر کاری که می‌توانیم، انجام دهیم که آزادی را بالا ببریم اما ابتدا باید آگاهی افزایش پیدا کند.
داروسازی یکی از مشاغلی بود که در امریکا تجربه کردم زیرا آنجا برخلاف ایران که پدر و مادر باید هزینه فرزند را بدهند، 20 شغل از مشاغل مختلف را تجربه کردم تا بتوانم هزینه تحصیل را تأمین کنم؛ در آنجا داروی آسپرین را به همراه برگه به شما می‌دانند که خاصیتهای دارو و مضرات آن حتی عوارض احتمالی نوشته شده بود؛ چرا در خصوص نرم‌افزارهای شبکه‌های مجازی اطلاعاتی داده نمی‌شود تا افراد ناآگاه را آگاه کند.
سردرگم‌کنندگی شبکه‌های اجتماعی
اگر اعتقاد داریم برای اینکه افراد خودشان را در مشکلات نیندازند باید آگاهی به آنها داده شود تا تصمیمات بهتری را بگیرند؛ ما باید خودنظارتی را آموزش دهیم و در آموزشهای دینی به آن اشاره شد و یکی از اهداف مشاور و روانشناس افزایش توانمندی و انگیزه و کاهش وابستگی است؛ وابستگی به اینترنت در حد اعتیاد است، هیچ انسانی نباید بیش از دو ساعت به صحفه الکترونیکی نگاه کند و اگر بیشتر شود حتما لطمه خواهد زد؛ شبکه‌های اجتماعی، سرگرم‌کننده نیستند بلکه سردرگم‌کننده هستند؛ غوطه‌ور شدن در اطلاعات زیاد می‌تواند منجر به تأخیر امر ازدواج شود، در گذشته همسایه فردی را به شما پیشنهاد می‌کرد و شما قبول می‌کردید اما در حال حاضر شما به پروفایل فرد نگاه می‌کنید و حتی پس از عقد هم شما را وسوسه می‌کند به پروفایل فرد دیگری نگاه کنید.
"Flooding of information" و غرق شدن در اطلاعات افراد را سردرگم می‌کند و ایده‌آل‌طلبی در انسان باعث شده است که یک ابزار مثبت به معضل تبدیل شده است.
جامعه ما در حوزه فضای مجازی دچار بحران آزادی اجباری شده
تسنیم: آقای دکتر مدنی! حجم انبوه اطلاعات در بعد روانی فرد چقدر تاثیری می‌گذارد؟
دکتر مدنی: سردرگمی باعث گیج شدن و درجا زدن فرد می‌شود و باعث می‌شود و در رده مسئولان باعث می‌شود که ندانند چه کاری را انجام دهند؛ در جامعه ما دچار آزادی اجباری شده‌ایم، آزادی اجباری، دست کمی از اجبار، احساس بسته بودن و در حصار بودن ندارد بلکه این نوع از آزادی خیلی بدتر است؛ آزادی اجباری همان چیزی است که پیرمرد 70 ساله و کودک پنج ساله احساس می‌کند که این ابزار را باید در اختیار داشته باشد؛ جامعه ما دچار این بحران شده است که برای مدرن شدن باید این ابزار در دستمان باشد و جز این چیزی به فکر ما نمی‌رسد.
تصور ما این است که سیل آمده و غرق شده‌ایم و نمی‌توانیم کاری را انجام دهیم و به دلیل اینکه نمی‌توانیم، خودمان به طور داوطلبانه به شبکه جهانی اینترنت متصل می‌شویم در حالیکه باید به‌صورت همزمان عوارض آن را آموزش دهیم تا به جای 80 درصدی که از تلگرام استفاده می‌کنند، 50 درصد عضو شوند تا انتخاب آگاهانه صورت گیرد.
درباره دوران جوانی گفته‌اند "storm and stress" طوفان و استرس یعنی آن جوان اگر سالم باشد، احساس می‌کند که طوفان‌زده شده است؛ هر جوانی نمی‌تواند گلیم خود را از آب بیرون بکشد؛ در این دوره گذر به جوانی و بزرگسالی، شبکه‌های اجتماعی، بدون نسخه و آگاه کردن عوارض احتمالی در اختیار افراد گذاشته شد.
«سردرگمی» معضل اصلی شبکه‌های اجتماعی
مسئله «زیر 18 سال ممنوع» آنقدر از طریق جامعه و خانواده‌ها تلقین شده است که باعث شد که با حرص و ولع بیشتری به سمت این محیط گرایش پیدا کنند، هر چند که ممکن است برای آنها کاربردی نداشته باشد؛ سردرگمی، معضل اصلی شبکه‌های اجتماعی است؛ این سردرگمی با نبود آگاه‌سازی نسبت به عوارض احتمالی و مزایا همراه می‌شود و نکات مثبت و منفی باید آموزش داده شود اما برای من جالب بود که تلگرام و توییتر منجر به هیچ ارتباط جدید معنادار در جوامع نشده است؛ امروزه عوامل فیزیولوژیک بلوغ جنسی از سن هفت سالگی اتفاق می‌افتد در حالیکه در 100 سال گذشته این علایم برای افراد 14، 15 ساله اتفاق می‌افتاد.
تسنیم: آیا این اتفاق در کشور ما افتاده است؟
دکتر مدنی:بله، این آمار جهانی است.
امروزه عوامل فیزیولوژیک بلوغ جنسی از سن 7 سالگی اتفاق می‌افتد
خانم مارُن در سال 2015 و در "scientific American" چاپ شده است که علایم و نشانه‌های بلوغ در سن هفت سالگی مشاهده می‌شود و قبلاً در 14، 15 سالگی اتفاق می‌افتاد.
تسنیم: این مسئله تا چه اندازه به فضای مجازی از جمله تصاویری که بچه‌ها می‌بینند و تحریکهای جنسی مدامی که از طریق این فضا می‌شوند، مرتبط است؟
دکتر مدنی: بله، صد درصد تاثیرگذار است، آنچه که ما فکر می‌کنیم، به روی بدن و ژنهای ما اثر می‌گذارد، به عبارتی می‌توان گفت ما گونه متفاوتی از گونه‌ی 100 سال گذشته انسانی هستیم.
"OBCT"، "family stress" و چاقی می‌تواند به بلوغ زودرس اثر بگذارد؛ غوطه‌ور شدن در انتخابها و گزینه‌های مختلف بدون راهنما باعث استرس می‌شود؛ بیشتر خانواده‌ها، تک‌فرزندی شدند به عبارتی هم تنها شدیم و هم گزینه‌ها زیاد شده است و کسی نیست تا راه و چاه را به ما نشان دهد و یکی از عوامل استرس، عامل تنهایی است و شبکه های مجازی عامل استرس زیادی شدند و واقعاً روز عاری از شبکه های مجازی برای افراد سخت شده است.
تکنولوژی و شبکه‌های مجازی دو عوامل استرس‌زای قدرتمند
در حال حاضر بسیاری از افراد هنگام پیاده رفتن، به چاله می‌افتند؛ در گذشته می‌گفتند "don’t use your cell phone by driving" اما در حال حاضر می‌گویند: "don’t use your cell phone by walking"؛ مواد شیمیایی و تغذیه ناسالم در بلوغ زودرس اثرگذار است اما تکنولوژی و شبکه‌های مجازی عوامل استرس‌زای قوی‌تری هستند.
تسنیم: آقای دکتر مدنی به مراجعات خود اشاره داشتید، از دامنه افرادی که به شما مراجعه دارند و شما رصد می‌کنید که علت اصلی و ثابت، شبکه‌های مجازی است، آیا خود افراد نسبت به این قضیه آگاهی دارند و می‌دانند که از چه جهتی دچار آسیب شدند؟
ایجاد «کنجکاوی مرضی» در زوجین بر اثر چک کردن اکانتهای یکدیگر
دکتر مدنی: افراد با دلیل نمی‌دانند اما همه آنها بحث فضای مجازی را در صحبتهای خود مطرح می‌کنند، درصد کمی دخالت شبکه‌های مجازی را مطرح نمی‌کنند اما هنگامی که بنده سؤالات را می‌پرسم بدون فاصله موضوع شبکه‌های مجازی را بیان می‌کنند و نیازی به کنکاش ندارد تا پی ببرم اما عمق تأثیر شبکه‌های مجازی را نمی‌دانند و بیشتر در شکی که دارند، می‌گویند در شبکه مجازی همسرم رفتم و فلان مورد را دیدم؛ اتفاقاً بسیاری از روانشناسان نمی‌دانند که برای درمان شک فرد، نباید چک کردن اکانتهای یکدیگر را توصیه کنیم زیرا منجر به کنجکاوی مرضی می‌شود.
خیلی رایج شده است و زن و شوهر از همان بدو ازدواج، گوشی یکدیگر را بررسی می‌کنند زیرا آنها متوجه شدند که خیانتهای شبکه مجازی رایج است حتی اگر درصد کمی از افراد جز شبکه‌های مجازی نباشند با چک کردن، خود را وارد این شبکه‌ها می‌کنند؛ آگاهی مردم نسبت به شبکه‌های مجازی باید بالا برود که زمان‌بر خواهد بود؛ هر خانواده باید خلاقیتی از خودشان نشان دهد، ما نباید منتظر کسی باشیم.
لزوم اعلام زنگ خطر آسیبهای فضای مجازی در رسانه‌های جمعی
در رسانه‌های جمعی باید زنگ خطر را اعلام کنیم سپس پیامهای امیدوار‌کننده به خانواده‌ها بدهیم؛ به گفته‌ی آقای دکتر حریرچی چرا باید جایگاه پدر و مادر به یک هزارم نقش پدر و مادر که دوستی است، کاهش پیدا کند، دوستی بخشی از نقش پدر و مادر است.
در هفته گذشته مراجعه‌کننده‌ای داشتم که شوهر خود را «بابایی» و «ناناس» خطاب می‌کرد و از وی پرسیدم چرا اینگونه صدا میزنی،گفت بخاطر لوس کردن است اما همان شوهر به «خیانت» متهم شده بود؛ نقش و جایگاه افراد تغییر کرده است؛ ما باید مردم را به خطرات موجود در فضای مجازی آگاه کنیم زیرا همانند اعتیاد اتفاق افتاده است؛ باید از طرق مختلف، آسیبهای فضای مجازی را کاهش دهیم مانند ارائه دادن شبکه‌های بومی و ساخت ایران.
تسنیم: آقای دکتر مدنی، اشاره کردید که باید زنگ خطر زده شود؛ گاهی رسانه‌ها، زنگ خطر را می‌زنند اما در جامعه تکنولوژی‌زده ما، هنگامی که در رسانه مضرات شبکه‌های اجتماعی اعلام می‌شود، بسیاری از افراد به دلیل اینکه در این فضا غرق شدند، نمی‌پذیرند، چرا این طور است؟
دکتر مدنی: علت اینکه برخی مخاطبان این هشدارها را نمی‌پذیرند، این است که این موارد را نصیحت می‌دانند، ما باید به روش جدیدی که توام با امید باشد، را در پیش بگیریم؛ زنگ خطرهایی که در حال حاضر زده می‌شود، برای ترک این فضا است؛ روشها و دلایل به صورت کلی بیان می‌شود، به عنوان مثال می‌گویند که «خانمان‌سوز» است اما با نماهنگ و خلاقیت می‌توان آگاه کرد و وسایل امر به معروف و نهی از منکر باید پیشرفته‌تر باشد.
دکتر حریرچی: اجازه دهید نکته‌ای را عرض کنم؛ تمام مباحث در دو محور حق و آزادی می‌چرخد که همه به دنبال این دو محور هستیم که حق من است تا به این فضا و ابزار دسترسی داشته باشم؛ علامه طباطبایی می‌فرماید: آزادی به جز عبودیت خدا، هرگونه بندگی قابل قبول نیست؛ به کسی که نیازی به عبودیت ما ندارد اشاره شده است و اگر ما عبودیت داشته باشیم برای رشد و رستگاری خودمان است.
آموزش آزادی به فرزندان از دوران کودکی
در دنیا حق و آزادی را تعریف کردند اما ما تعریف نکردیم؛ باید از دوران بچگی آزادی را به فرزندانمان آموزش دهیم که به فرض در این دایره تو آزاد هستی، حقوق تو در این دایره وجود دارد و حقوق و آزادی تا زمانی است که از این دایره خارج نشوی و به حریم دیگری وارد نشوی و آزادی و حق وی را ازبین نبری.
در حال حاضر به راحتی در زندگی افراد مداخله می‌کنیم؛ چیزی به عنوان امور شخصی برای ما وجود و معنا ندارد و برای رسیدن به منافعمان، دیگران را آزار می‌دهیم و بازی "winer"، "winer" را متوجه نمی‌شویم و درکی نداریم تا هر دو طرف به حق خود برسیم به شرط اینکه دو طرف پیروز باشیم.
دنیای امروزه، دنیای کلیک و لایک است، جوان ما لایک می‌خواهد و با یک کلیک به بسیاری از مسائل دسترسی پیدا می‌کند؛ اطلاعاتی که در حال حاضر در اختیار جوانان در بستر فضای مجازی قرار داده شد، فاقد دانش است؛ اطلاعاتی که باعث رشد فرد نشود، آن اطلاعات ارزشی ندارد؛ در شبکه‌های مجازی، چت‌رومها و کانالها می‌توانید خود را آنگونه که خود می‌پسندید و اطرافیان دوست دارند، نشان دهید که باعث به وجود آمدن بحران هویت و چهره‌ی دروغین شده است.
در هر چهار نفر، یک نفر دارای اختلال روانی
دیگران تصور کنند که من نوعی، زیبا، روشنفکر و با احساس هستم در حالی که هیچ کدام از این موارد در من نیست؛ این بحران باعث افسردگی می‌شود؛ در جامعه بالغان ایران، در هر چهار نفر، یک نفر دچار اختلال روانی شده است؛ شبکه‌های مجازی نقش مخربی در گرفتن آرامش روانی از افراد دارند.
روشن شدن "notification" که فرد را هنگام دریافت پیام مطلع می‌کند، در فرد احساس اجبار ایجاد می‌کند تا پاسخ دهد اما فرد برای چه باید جواب بدهد؛ در بسیاری از مواقع ما دچار این آسیب شده‌ایم، بنده در بسیاری از اوقات برای اینکه سوء‌تفاهم پیش نیاید "wifi" و دسترسی به اینترنت را در گوشی خود را قطع می‌کنم.
(پایان بخش دوم)
انتهای پیام/
