رایزنی با عربستان؛ آب در هاون کوبیدن حکومت وحدت ملی افغانستان

به گزارش دفتر منطقه‌ای خبرگزاری تسنیم، به دنبال ناامیدی افغانستان از همراهی پاکستان در پیشبرد پروژه صلح در این کشور، حکومت وحدت ملی که پیش از این نیز جایگاه برجسته‌ای برای عربستان سعودی در سیاست خارجی خود قائل بود، رایزنی‌هایش را با این کشور تشدید کرده است.

حکومت وحدت ملی و رئیس‌جمهور اشرف غنی از ابتدای فعالیت خود تاکنون نقش ویژه‌ای برای عربستان سعودی در سیاست خارجی‌ خود تعریف کرده‌اند. همچنانکه اشرف غنی برای مشروعیت بخشیدن و توجیه چنین جایگاهی، از تعبیر «جهان اسلام» با اشاره به عربستان در طرح پنج‌حلقه‌ای سیاست خارجی خود استفاده کرد. از سوی دیگر، تعدادی کمّی سفرهای سیاسی به عربستان مؤید این موضوع است. ضمن اینکه حمایت اشرف غنی از حمله عربستان به یمن و اشاره وی به هماهنگی و توافق دو کشور در تعریف تروریسم نیز در همین راستا قابل ارزیابی است.

در هفته‌های اخیر با توجه به گسترش دامنه و بُرد فعالیت طالبان در افغانستان، حکومت وحدت ملی در جهت پیشبرد روند صلح دست به دامان عربستان شده است؛ سفر عبدالله به عربستان در همین زمینه قابل توجیه می‌باشد. از سوی دیگر دعوت مقامات پاکستان برای سفر او به پاکستان نیز معنادار به نظر می‌رسد. این مساله با توجه به اینکه عربستان سعودی هم‌پیمانِ بزرگِ پاکستان است و طی ادوار مختلف، رویه واحدی را در خصوص افغانستان دنبال کرده نیز قابل تامل می‌نماید.

صرف نظر از امید واهی دولت کابل به نتیجه بخش بودن نقش عربستان در فرآیند صلح در این کشور؛ در خصوص این سفر و اقداماتی از این دست باید نکات مهّمی را مدنظر قرار داد تا بتوان به نتیجه جامع و مانعی دست یافت. در این خصوص توجه به نکات زیر مهّم است:

در یک نگاه کلی، رویکرد سعودی به افغانستان، بیشتر مذهبی ـ ایدئولوژیک است؛ افغانستان در شرایطی نیست که بتواند منافع اقتصادی، امنیتی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی برای سعودی داشته باشد. اگر نگاه پاکستان، چین، روسیه، ایران، ترکیه و … به افغانستان، نگاهی سیاسی یا اقتصادی یا فرهنگی یا امنیتی است، عربستان در همۀ این عرصه‌ها به افغانستان بی‌نیاز است. تنها حلقۀ وصلِ افغانستان و سعودی، مسالۀ مذهب و ایدئولوژی است. از همین رو این کشور در صدد ترویجِ پایگاه‌های ایدیولوژیکی در افغانستان است که این مساله به عینه در ساخت مدرسه‌های دینی تجلی می‌یابد. همچنان که هزینه 500 میلیون دلاری عربستان برای ساخت دانشگاه در ننگرهار قابل اشاره است. این در حالی است که ننگرهار یکی از مراکز مهم حضور و گسترش داعش در این کشور محسوب می‌شود. 

در همین راستا به فرض که عربستان اراده‌ای برای تحقق صلح داشته باشد، اما برای این کشور مقدور نیست که به صلح در منطقه و یا افغانستان کمکی کند. زیرا نظام فکری و سیاسی حاکم بر این کشور، مبتنی بر وهابیت است؛ که سایر مذاهب را رد می‌کند و به ادیان و مذاهب دیگر به دید دشمن می‌نگرد. پس این نظام سیاسی و فکری هرگز ظرفیت آوردن صلح نه در منطقه و نه در افغانستان را دارد.

از زاویه دیگر نیز می‌توان به این موضوع نگاه کرد؛ از آنجا که افغانستان دروازه ورود به روسیه است برخی کشورها در راستای منافع‌شان، می‌خواهند تا گروه‌های تکفیری و تروریستی را به افغانستان وارد کرده و از این مسیر به سمت روسیه هدایت کنند. در این زمینه آمریکا، عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی مستعد بهره‌گیری از این ظرفیت افغانستان هستند.

این نگرانی‌ها با توجه به مسائلی همچون استقرار گروه داعش در شمال افغانستان و اینکه این گروه قصد دارد با کمک پاکستان و برخی نیروهای داخلی در ولایت‌های شمالی افغانستان، جابجا شود؛ قابل تامل می‌نماید.

در همین حال، حمله تروریستی به مراسم عزاداری عاشورا در کابل و بلخ نگرانی‌ها از گسترش یافتن تفکرات تروریستی تکفیری در افغانستان را افزایش داده است که در صورت ادامه این وضعیت، بیم آن می‌رود که این مسئله تبدیل به رویارویی‌های مذهبی میان مردم افغانستان شود.

با چنین تفاسیری واضح است که به رغم تصور دولت وحدت ملی، آنچه عملاً مشاهد شده، نشانگر آن است که عربستان سعودی یا نخواسته و یا نتوانسته در زمینه تامین صلح و برقراری مذاکره میان دولت افغانستان و طالبان، کاری انجام دهد. از همین رو دولت افغانستان باید با در نظر داشتن واقعیت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی و مدنظر قرار دادن وضعیت داخلی افغانستان، مهره‌های خود را با واقع‌بینی بیشتری دنبال کند و پیش از این کشورشان را درگیر مشکلات مضاعف نکنند.

در واقع به نظر می‌رسد که حکومت وحدت ملی که با استیصال ناشی از چالش‌های داخلی مواجه است؛ در عرصه منطقه‌ای نیز از قِبل مذاکره با عربستان تنها آب در هاون می‌کوبد.

انتهای پیام/.