شکاف در «شورای همکاری»؛عربستان تنهاتر خواهد شد؟

به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم، طی 35 سالی که از تأسیس شورای همکاری خلیج فارس، با عضویت 6 کشور عربستان سعودی، سلطنت عمان، امارات متحده عربی، بحرین، قطر و کویت می‌گذرد، این شورا با فراز و فرودهای بسیار روبه‌رو شده و علاوه‌بر اینکه نتوانسته است چشم انداز رسیدن به واحد پولی مشترک را تا سال 2010 تحقق بخشد، بلکه طی پنج سال اخیر به نظر می‌رسد که اختلاف‌های زیر پوستی و البته عمیقی در میان اعضایش به‌وجود آمده است که امکان ادامه این همکاری استراتژیک را با چالش‌هایی روبه‌رو خواهد ساخت.

طی سال‌های اخیر، یعنی دقیقاً از زمان آغاز انقلاب‌های عربی در کشورهای تونس، مصر، لیبی و نهایتاً بحران سوریه، زمزمه‌های شکراب شدن روابط میان اعضای این شورا به گوش رسید. شاید اختلاف‌های میان دوحه و ریاض بر سر پیشبرد سودای رهبری در جهان عرب بهترین مصداق این مدعا باشد.

قطر و عربستان، هر 2 از آغاز بحران سوریه، مهم‌ترین حامیان مالی تروریست‌ها بوده و هستند؛ اما از همان ابتدا به نظر می‌رسید که دو کشور در این راستا هماهنگ عمل نکرده و قطر بیش از اینکه در زمین عربستان بازی کند، خود را هم بازی ترک‌ها و رقیب سعودی‌ها به حساب می‌آورد. سفر گاه و بیگاه تمیم بن حمد آل ثانی، امیر جوان قطری به آنکارا و دیدارهای مستمرش با رجب طیب اردوغان، رییس جمهور ترکیه نشان‌دهنده این رابطه و رقابت است.

امیر قطر دیروز یکشنبه، برای دهمین بار طی 2 سال گذشته به آنکارا سفر کرد و با رییس‌جمهور ترکیه به تبادل نظر پرداخت؛ علاوه بر این او با «سلطان عثمانی» ماه گذشته میلادی و در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک دیدار مفصلی داشته و به گفته الجزیره، محور اصلی این دیدار آخرین تحولات سوریه بوده است.

جدای از اینکه قطر در بسیاری از پرونده‌های منطقه‌ای با عربستان سعودی زاویه‌هایی آشکار دارد، امرای دوحه با نظام سکولار مصر که پس از سرنگونی محمد مرسی، رییس‌جمهور سابق این کشور که وابسته به اخوان المسلمین بود بر سرکار آمده نیز رابطه خوبی ندارند. قطر بارها نسبت به محاکمه مرسی اعتراض کرده است و در مقابل عربستان سعودی که از کنار رفتن اخوانی‌ها مشعوف‌است، مشغول از سرگیری روابط استراتژیک با مصرند که واگذاری 2 جزیره تیران و صنافیر از سوی قاهره به ریاض و ارتباط یافتن زمینی 2 کشور از طریق پل از جمله مصادیق این موضوع به شمار می‌روند.

بحران روابط با عمان و امارات

عمان را که به جرأت می‌توان آرام‌ترین کشور در میان کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و چه بسا آرام‌ترین کشور در جهان عرب دانست. مسقط عملاً با فاصله گرفتن از سیاست‌های ریاض در منطقه، به ائتلاف سعودی در جنگ علیه یمن نه گفت و خود را از بحران سوریه دور نگه داشت.
البته عمانی‌ها همزمان با این امور، روابط قوی خود را با تهران حفظ کرده و سفارت خود را در دمشق باز نگه داشتند و همچنین بنابر گفته منابع گوناگون خبری، میزبان مذاکرات محرمانه میان آمریکا و ایران بودند که به توافق هسته‌ای میان تهران و 6 کشور قدرتمند جهان انجامید. انتقادهای تند و دائمی مقامات عمانی از سیاست‌های دنبال شده توسط رژیم سعودی به‌خوبی نشان‌دهنده فاصله بسیار زیاد میان طرز فکر 2 کشور است. طی سال‌های اخیر، یوسف بن علوی، وزیر خارجه عمان در مناسبت‌ها و مصاحبه‌های گوناگون شدیدترین انتقادها را به مواضع و سیاست‌های عربستان سعودی درباره بحران سوریه و مساله جنگ یمن وارد ساخته است.
وزیر خارجه عمان دو سال پیش در اجلاس وزرای خارجه کشورهای شورای همکاری خلیج فارس درباره فروپاشی این شورا هشدار داده و از عربستان و قطر به دلیل دخالت در سوریه و حمایت از گروهک تروریستی داعش به شدت انتقاد کرده بود.
امارات متحده عربی نیز که تا آنجا که توانسته پا به پای مواضع سیاسی عربستان سعودی طی سال‌های اخیر پیش رفته، به نظر می‌رسد که طی هفته‌های اخیر در حال تجدید نظر در رویکرد خود است.

حدود سه هفته پیش بود که یک ناو جنگی امارات که در ائتلاف سعودی در تجاوز علیه یمن مشارکت داشت، منهدم شد. ژنرال احمد عسیری، از مقامات عالیرتبه ارتش عربستان سعودی و سخنگوی این ائتلاف در واکنش به این حادثه گفته بود: «حمله به ناو اماراتی که باعث نابودی کامل این ناو شد، ناشی از اطلاعات اشتباهی بود که این ناو مخابره کرده بود که منجر به آن حادثه نظامی «احمقانه» شد.»
در واکنش به این سخنان، محمد بن زاید، ولیعهد امارات متحده عربی به اظهارات توهین‌آمیز احمد عسیری، سخنگوی ائتلاف عربی به رهبری عربستان در جنگ یمن واکنش نشان داد و اظهارات او را احمقانه خواند. وی گفته بود: «اگر صحبت از حماقت شود احمق حقیقی سیاست‌های نظامی عربستان سعودی است که همه دنیا شاهد آن هستند.» بن زاید تاکید کرد که عسیری  و بعد قبل از هر کس خود را سرزنش کند که تاکتیک‌های نظامی او و هم فکرانش در دستگاه نظامی عربستان سراسر اشتباه بوده و در تمامی جبهه‌ها شکست‌خورده است.  عسیری نباید به زور و بازوی خود بنازد و خود را سوپرمن بداند!»
این ادبیات مقامات عالی‌رتبه 2 کشور نشان از اختلافاتی بنیادین میان ابوظبی و ریاض دارد و شاید به جرات بتوان آن را نشأت گرفته از پشیمانی امارات از مشارکت در ائتلاف تجاوزگرانه سعودی علیه یمن به حساب آورد، چرا که تاکنون چندین سرباز اماراتی در نبرد یمن به هلاکت رسیده‌اند.

بی‌تفاوتی کویت و باقی ماندن بحرین

کویت را پس از عمان، می‌توان آرام‌ترین و کم حاشیه‌ترین کشور موجود در شورای همکاری خلیج فارس به حساب آورد. البته این کشور در لیست کشورهای عضو ائتلاف تجاوزگر سعودی در جنگ یمن وجود دارد، اما به نظر می‌رسد که این حضور در حد اسم و حمایت‌های لجستیک بوده و عملاً نامی از این کشور در میدان نبرد به میان نمی‌آید و شاید بتوان گفت که این کشور نفت‌خیز، به‌دنبال حفظ آرامش به منظور رسیدگی به برنامه‌های اقتصادی خود است.
در پایان به بحرین می‌رسیم؛ جزیره‌ای کوچک در جنوب خلیج فارس و نزدیک به سواحل شمالی عربستان سعودی. نظام آل خلیفه که از اقلیت اهل تسنن بحرین است، سال‌هاست که بر اکثریت شیعه در این کشور حکومت می‌کند و شاید نیازش به حمایت پدرخوانده سعودی برای حفظ تاج و تخت طبیعی باشد.
در آخرین تحولات، دیروز یک‌شنبه روزنامه سعودی الشرق الاوسط گزارش داد که بحرین و عربستان مانور مشترکی با نام «پل خلیج 17» در آب‌های خلیج فارس آغاز کردند که قرار است پنج روز ادامه داشته باشد.
رزمایش مشترک بحرین و عربستان، که دومین رزمایش دریایی عربستان طی یک ماه گذشته در آب‌های خلیج فارس است، از دیروز یک‌شنبه آغاز شد و قرار است تا پنجشنبه ادامه داشته باشد.
با این تفاسیر می‌توان گفت که تنها کشور کوچک بحرین در کنار پدرخوانده سعودی باقی مانده و رژیم ریاض دیگر حتی نمی‌تواند تکیه خاصی بر حمایت دیگر همسایه خود یعنی کویت داشته باشد؛ چرا که فعالیت‌های کویت در شورای همکاری خلیج فارس به نظر می‌رسد که چیزی بیش از ادعا نباشد.

منبع: صبح نو

انتهای پیام/

بازگشت به سایر رسانه‌ها