سر در نوشته‌های قرآنی
یکی از نمودهای حضور قرآن در زندگی ایرانیان، تبرک جستن یا بهره‌گیری از مفاهیم این کتاب آسمانی در معماری است که اصلی‌ترین و نخستین آن را باید، نوشتن آیه‌ای از قرآن یا نصب نوشته آن بر سر در خانه‌ها دانست.
به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم، اعتقادات قلبی و پایبندی‌های عملی یک فرد، گروه یا ملت را باید در جلوه‌های گفتاری و رفتاری آنها نسبت به یک چیز جست‌وجو کرد. هنگامی می‌توان، به پیروزی ملتی از مکتبی پی برد که گفتار و کردار خود را با گزاره‌های ارشادی آن مکتب هماهنگ سازد. ملت قرآن دوست ایران، از زمان پذیرش اسلام به عنوان دین برتر و انتخاب قرآن به عنوان کتاب آسمانی و برنامه زندگی، کوشیده است؛ تا زندگی خود را قرآنی کند و در این راه از هیچ کار بزرگ و کوچکی فروگذار نکند. یکی از جلوه‌های بروز و ظهور الفاظ و معانی قرآن، قالب‌های گفتاری و رفتاری است که در مجموع، با عنوان فرهنگ عامیانه شناخته می‌شود. با بررسی آداب و رسوم ایرانیان در زمان و مکان‌های گوناگون به گستره وسیع تاثیر‌پذیری فرهنگ ایرانی از قرآن کریم پی می‌بریم.
یکی از نمودهای حضور قرآن در زندگی ایرانیان، تبرک جستن یا بهره‌گیری از مفاهیم این کتاب آسمانی در معماری است که اصلی‌ترین و نخستین آن را باید، نوشتن آیه‌ای از قرآن یا نصب نوشته آن بر سر در خانه‌ها دانست. با نگاهی گذرا بر سر درخانه‌ها، جمله‌های بسیاری را می‌بینیم که ارائه پیشانی خانه‌ها گشته است و هنگام ورود به ساختمان، انسان را به یاد خدا و یکی از جلوه‌های مهر و رحمتش می‌اندازد. نگارش آیه یا قسمتی از آن بر سر در خانه‌ها یا نصب سنگ، کاشی و چیزی مانند آنکه آیه‌های قرآنی بر آن نوشته شده است، آموزه‌ای از سوی پیشوایان دینی به پیروانشان است. اهل‌بیت (ع) با این آموزه‌های پر ارج، دوستداران خود را به بهره‌گیری هرچه بیشتر از قرآن و فرهنگ آن تشویق کرده‌اند. آنها نیز پس از دریافت جواز نصب آیات قرآنی، آیاتی مناسب برای نگارش و متناسب با حال و زمان و مکان خود را، بر سر در خانه‌های خود نصب کردند که ما به تعدادی از آنها اشاره می‌کنیم:
بسم‌ا... الرحمن الرحیم
یکی از آیاتی که قرآن دوستان ایرانی، بر سر در خانه‌های خود نقش می‌زنند، آیه شریفه بسم‌ا... الرحمن الرحیم است. آموزه استفاده از این آیه و بر زبان راندن آن در آغاز کارها، برای انجام بهتر و با برکت‌تر آنها، از زیباترین و پر ارج‌ترین آموزه‌های دینی است. نوشتن بسم‌ا... الرحمن الرحیم بر سر در خانه‌ها، علاوه بر یادآوری این نکته که برای ورود به خانه، بسم‌ا... بگوییم، مآیه ایمنی از بلاها خواهد شد، چنانکه مرحوم «کفعمی»از پیشوایان دینی نقل کرده است: «هر کس لفظ بسم‌ا... الرحمن الرحیم را بر سر در بیرونی منزل خود بنویسد، از هلاکت در امان خواهد بود». (المصباح، کفعمی، ص247)
و ان یکاد
«أن یکاد» یا «و أن یکاد»، در شمار پر کاربردترین آیات قرآنی در زندگی مردم ایران قرار دارد. همچنین یکی از آیاتی است که، به شکل کامل، نوشته می‌شود و برای دور کردن چشم زخم بر سر در خانه‌ها، نصب می‌گردد. چنانکه در شأن نزول این آیه نیز گفته‌اند که درباره چشم خوردن پیامبر (ص) از ناحیه عده‌ای از مخالفان بود (الکافی، 4/567) و در برخی کتاب‌های روایی و دعایی خواندن و نوشتن آن را برای دفع چشم زخم حسودان و بد خواهان مفید دانسته‌اند. به عنوان نمونه، از امام حسن (ع) روایت شده است که فرمود: دوای درد چشم زخم، آیه: «و ان یکاد الذین کفروا...» است. (جامع الاخبار/ 184) این آیه شریفه، پنجاه و یکمین آیه سوره مبارکه قلم است.
هذا من فضل ربی
امام صادق (ع) در بیان وجوه پنجگانه کفر، وجه سوم آن را «کفران نعمت» دانسته است و به گفته خداوند آنجا که داستان انتقال تخت بلقیس توسط آصف بن برخیا، وزیر حضرت سلیمان (ع) را نقل می‌کند استناد کرده است که: «هذا من فضل ربی لیبلونی أأشکر‌ام اکفر و من شکر...». (سوره نحل، آیه 40) وقتی شب معراج پیامبر اکرم (ص)، یکی از فرشتگان به ایشان بشارت داد همه خیر در امت تو قرار داده شده است، پیامبر (ص) فرمود: خدای را سپاس که بر بندگانش نعمت داد و هذا من فضل ربی و رحمته علی... (بحار الانوار، ج18، ص323) نگارش این جمله قرآنی بر بالای درب خانه‌ها، نشانگر آن است که ساکنانش نعمت‌هایی را که خداوند به آنان ارزانی می‌دارد، همواره به یاد دارند و سپاس می‌گویند و همه آنچه را که دارند، از فضل و رحمت خداوند می‌دانند، نه نتیجه شایستگی و تلاش خود و این، سبب افزایش نعمت بر آنان می‌گردد.
کلمه‌ا... هی العلیا
یکی دیگر از این آیه‌ها«کلمه‌ا... هی العلیا» است که بخشی از چهلمین آبه سوره مبارکه توبه است. در برخی از نوشته‌ها کلمه «ا...»را، میان جمله، برجسته‌تر و محوری می‌نویسند و با نصب آن بر بالای در خانه‌ها می‌خواهند بگویند: همانطور که در واقع،ا... و کلمه‌ا... است که بالاترین است، در ظاهر و بلندی‌های ظاهری نیز، باید‌ا... و کلمه‌ا... بالاترین باشد، چنان که تمامی رفتارهای ما باید در راه اعتلای کلمه‌ا... باشد. قرآن دوستانی که این آیه را بر بالای در خانه خود می‌نویسند، به گونه‌ای، به نام مقدس «ا...» پناه برده و از این نام مبارک تبرک جسته‌اند.
ما شاء‌ا... لا قوه الا با...
این جلمه شریفه که بخشی از آیه سی و نهم سوره کهف است، در رابطه با داستان کسی است که باغ خود را بهتر و پربارتر و خود را از لحاظ مال و فرزند برتر می‌دانست و وقتی با بلای الهی روبه‌رو شد، به او گفتند: در چنین حالی باید می‌گفتی: «ما شاء‌ا... لا قوه الا با...» بنابراین گفته‌اند: هرگاه از چیزی خوشتان آمد و نظر شما را به خود جلب کرد و ترس از آن دارید که آن را دچار چشم زخم کنید، این آیه شریفه را قرائت کنید. این جمله که گاه به صورت «ما شاء‌ا...» یا «ما شاء‌ا... لا حول ولا قوه الا با...» و گونه‌های دیگر هم نوشته می‌شود. کارکردی همانند آیه «ان یکاد» داشته و معمولا برای جلوگیری از اثر چشم نوشته می‌شود، آنگونه که از پیامبر اکرم (ص) نقل شده است: «هرگاه، چیزی از اهل و مال و فرزند و... در چشم شما جلوه کرد و بزرگ آمد، بگویید: ما شاء‌ا... لا قوه الا با...، تا برای شما باقی بماند». (الدعوات، راوندی، ص110) کسانی که این آیه شریفه را بر بالای در خانه‌های خود به نمایش می‌گذراند، به زبان دل می‌گویند که هرچه خدا خواست، همان می‌شود و هیچ نیرویی جز نیروی او در کارها موثر نیست.
انا فتحنا لک فتحا مبینا
آیاتی از قرآن کریم به آیات فتح شهرت دارد. مردم متدین ایران، از این آیات الهی که نماد فتح و پیروزی بوده و نمود گشایش و نصرت الهی است، به عنوان مآیه‌های موفقیت و برکت در کارها بهره می‌جویند. یکی از کاربردهای نخستین آیه سوره مبارکه فتح، نگارش آن بر سر در خانه‌هاست. وارد شوندگان به خانه نگریستن و خواندن این آیه را، به فال نیک می‌گیرند و گشایش، پیروزی و بهروزی را از درگاه خداوند، برای اهل خانه خواستار می‌گردند. آیات دیگری چون«نصر من‌ا... و فتح قریب» (صف، آیه 13) و«ید‌ا... فوق ایدیهم». (سوره فتح، آیه 10) و... سوره‌های کوچک قرآن چون حمد، توحید، ناس، کوثر و... نیز، بر سر در خانه‌ها نوشته یا نصب می‌شود. هر یک از این آیات و سوره‌ها، دارای برکات ویژه‌ای است که هر کس بدان «توسل» جوید، بهره مند می‌گردد.
منبع: آرمان
انتهای پیام/