قهر ماهی‌ها با سعدی/ ماهی‌ها دیگر به حوض سعدی نمی‌آیند
خشکسالی‌های پی در پی در استان فارس به قنات و حوض ماهی سعدی شیراز هم رحم نکرده و این آب زلال و دلنشین شیرازی‌ها در منطقه سعدی را خشکاند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از شیراز، سعدی یکی از بزرگترین شاعران قرن هفتم و تاریخ ادبیات فارسی است که مقبره این شاعر نامی در شمال شرقی شیراز، در انتهای خیابان بوستان و در مجاورت باغ دلگشا واقع شده است.
در عمق 10 مترى صحن آرامگاه، قناتى وجود دارد که آب آن داراى مواد گوگردى و جیوه است و آب این قنات به درون حوضى که آن را حوض ماهى مىنامند و در زیرزمین جریان دارد، می‌ریزد.
این حوض در سمت چپ آرامگاه واقع شده و در داخل به شکل هشت ضلعى است که به وسیله 28 پله به صحن آرامگاه متصل مىشود. مشهور است که سعدى نزدیک خود، حوضچههایى از سنگ مرمر ساخته بود که آب در آن‌ها جریان داشته است. حمام مردم در این آب، به‌ویژه در شب چهارشنبه سورى، جزء اعتقادات مردم منطقه سعدی شیراز نیز بوده است.
حوض ماهی آرامگاه سعدی مظهر قنات و چشمه است که ماهی‌های حوض ماهی سرمست از این فضا در آن می‌چرخند.تردیدی وجود ندارد که پیش از زمان سعدی و حتی در ایران باستان، این آب جریان داشت و مقدس بود، به همین دلیل سعدی برای این آب اهمیت قائل می‌شد.
بر اساس نوشته «ابن‌بطوطه» که دو بار در سال‌های 725 و 748 هـ.ق، (بار اول حدود 30 سال پس از درگذشت سعدی) به شیراز آمده بود، سعدی این حوض هشت‌ضلعی را ساخته است.
آیین‌ها و باورهای مردم شیراز و اطراف چنین بود که هر سال در چهلمین روز پس از عید نوروز در محوطه جلوی آرامگاه سعدی جمع می‌شدند و آش نذری که در فارس به‌اصطلاح «دیگ‌جوش» نامیده می‌شود، می‌پختند و از بامداد تا شب شادی می‌کردند و بر این باور بودند که یک ماهی قرمز که یک حلقه طلایی در بینی دارد، در آب بالا می‌پرد و می‌رود.
ماهی‌های این آب محترم است و هیچ‌کس حق صید آن‌ها را ندارد.
امروزه هنوز مردم کوی سعدی بر این باورند و در حوض ماهی سکه می‌اندازند تا آرزوهایشان برآورده شود.پس از ساخت آرامگاه سعدی، از آب‌تنی در این حوض برای برآورد نیاز جلوگیری شد و دیگر کسی در محوطه حوض ماهی به آب دسترسی ندارد؛ اما حدود 150 متر بعد از آرامگاه، در کوچه‌ای که به‌اصطلاح کوچه حمام سعدی می‌نامند، مردم برای باورها و مناسک خود از آب چشمه یا قنات سعدی استفاده می‌کنند.
مردم شیراز و اطراف، باورهایی خاص نسبت به حوض ماهی دارند و عده‌ای معتقدند اگر دختر یا پسری دست و روی خود را با این آب بشوید، بخت او باز می‌شود و به خانه بخت می‌رود.
در گذشته با جام «چهل‌کلید» روی سرخود آب می‌ریختند. آب‌تنی در دوره پیش از ساخت ساختمان جدید آرامگاه، در روز چهارشنبه‌سوری انجام می‌شد.
اما در دو سال گذشته بر اثر ریزش چاه‌های مسیر قنات و گرفتگی‌های ایجاد شده در مسیر آبراه، و همچنین خشکسالی‌های اخیر سطح آب حوض ماهی سعدی به شدت کاهش یافت به طوری که ماهی‌ها دیگر در حوض ماهی دیده نمی‌شدند و آب رختشویخانه سعدی نیز خشک شد.
پس از این موضوع اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری با همکاری شهرداری منطقه 3 شیراز در چند مرحله عملیات لایروبی را انجام که سرانجام آبان ماه سال گذشته دوباره آب در قنات جاری شد.اما پس از این موضوع در حال حاضر بیش از شش ماه است که آب در قنات سعدی به شدت افت کرده و آبی در حوض ماهی سعدی شیرازی نیز جریان ندارد.
خشکسالی عامل اصلی خشکی آب قنات سعدی
در این زمینه شهردار منطقه سه شیراز در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم با بیان اینکه خشکسالی عامل اصلی خشک شدن قنات سعدی است اظهار داشت: با برنامه‌ریزی صورت گرفته و اجرای طرح‌های کارشناسی، آب قنات سعدی، با مرمت و لایروبی جان دوباره می‌گیرد.
ابراهیم خداشناس با اشاره به قدمت تاریخی این قنات و ارزش معنوی و فرهنگی آب سعدی و حوض ماهی آن برای اهالی شیراز و مردم ایران و افزود: این قنات در گذشته به عنوان یکی از مهم‌ترین شبکه‌های آب زیرزمینی بوده و بخش عمده آب آشامیدنی و کشاورزی منطقه سعدی را تأمین می‌کرده است.
خداشناس بیان کرد: طرح احیای آب سعدی شیراز با همکاری رئیس کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر شیراز، مدیریت آرامگاه سعدی، نماینده و مسئول محیط زیست شهرستان شیراز، شرکت آب و فاضلاب، یاوران شورای محله شهرک سعدی و انتخاب پیمانکار در دست اقدام است.
وی با بیان اینکه تا پایان امسال لابروبی قنات سعدی شیراز انجام وحجم آب وارده به حوض آرامگاه سعدی و رختشویخانه افزایش می‌یابد خاطر نشان کرد: تمام اقدامات برای لایروبی قنات آرامگاه سعدی توسط شهرداری منطقه سه انجام می‌شود و سازمان آب منطقه‌ای نیز متعهد شده بر اساس قانون نسبت به پلمپ و جلوگیری از بهره برداری غیر مجاز آب قنات نیز اقدام کند.
رئیس کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر شیراز و ناظر شورا در منطقه سه شهرداری با بیان اینکه برای احیای آب قنات سعدی کف‌شکنی‌ها در حال انجام است اظهار داشت: به دنبال این هستیم تا با احیای آب قنات سعدی این آب به نوعی انتقال داده شده تا شهروندان از آن بهرهمند شود.
هاجری بیان کرد: اجرای طرح لابروبی و کف‌شکنی قنات ماهی و حوض ماهی آرامگاه سعدی تا هفت متر عمق در انجام تا دوباره شاهد بازگشت ماهی‌ها به حوض سعدی باشیم.
عضو شورای اسلامی شهر با اشاره به اهیمت آب قنات سعدی و اعتقادهایی که از قدیم مردم منطقه به آن داشته‌اند گفت: آب قنات سعدی باید با هر نوع برنامه‌ریزی احیا شده و برای مدیریت و حفظ منابع این آب نیز بیشتر تلاش کرد.
وی افزود: همچنین باید مسئولان آب منطقه‌ای در یک برنامه‌ریزی منسجم نسبت به پلمپ چاه‌های غیرمجاز در اطراف قنات سعدی اقدام کنند تا بیش از این شاهد خسارت و افت آت در قنات سعدی نباشیم.
گزارش از علی شاهسون
انتهای پیام/