تولید خارجی به نام ایرانی
هادی‌پور، داروساز: نمی‌شودگفت٩٦درصد داروها تولید داخل است عضو هیات مدیره انجمن داروسازان ایران: فناوری تولید ماده اولیه را داریم، اما برای کشور صرفه اقتصادی ندارد.
به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم، آمارش تکراری است: « ٩٦درصد داروها تولید داخل است.» اما همین آمار از دو، سه سال گذشته پای ثابت بیشتر سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های مسئولان نظام سلامت است؛ آماری که از آن به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اتفاقات صنعت تولید کشور یاد می‌شود. می‌گویند ٩٦درصد داروها داخلی است؛ بنابر این خبر باید ٩٦درصد داروها هم تمام و کمال در کارخانه‌های ایران تولید شوند، از تولید مواد اولیه دارو تا بسته‌بندی و توزیع و...، این در حالی است که نه ٩٦درصد و نه حتی نصف این آمار، مربوط به داروهای تولید داخل است. ٩٦درصد دارو با مواد اولیه خارجی در ایران تولید می‌شوند؛ حکایت داروها هم مانند همان خودروها و لوازم‌خانگی است که تنها در کشور پکیج می‌شود، اما به‌عنوان تولید داخلی فروخته می‌شود. داروهایی که در بیشتر موارد، از هشت مرحله سنتز، تنها یک مرحله‌اش در ایران انجام می‌شود؛ گاهی هم سهم تولید داخل تنها در بسته‌بندی‌کردن آن است.
محمود هادی‌پور داروساز و مشاور انجمن بیماران تالاسمی است. او می‌گوید ماده اولیه داروهایی که به اسم ایرانی فروخته می‌شود، خارجی است؛ در این میان هند سهم قابل توجهی در تولید مواد اولیه دارویی دارد: «مثلا دارویی به هشت مرحله سنتز نیاز دارد، هفت مرحله آن در همان کشور انجام می‌شود و تنها یک مرحله در ایران سنتز می‌شود، اما همین دارو به‌عنوان داروی ایرانی فروخته می‌شود.»
تعریفی که از «داروی تولید داخل» می‌شود، شفاف نیست
او از سازمان غذا و دارو به دلیل شفاف اعلام‌نکردن وضع داروهای تولید داخل انتقاد می‌کند: «هیچ‌کس نمی‌تواند بگوید ما چقدر داروی تولید داخل داریم. ممکن است یک دارو در ایران پکیج شود اما گفته می‌شود تولید داخلی است؛ تعریفی که از داروی تولید داخل می‌شود، شفاف نیست؛ زمانی که فرآیند تولید از اول تا آخر در کشوری انجام می‌شود، می‌توان گفت که آن دارو تولید همان کشور است، این آمار ٩٦درصدی که اعلام می‌شود، آمار داروهای تولید داخل نیست؛ چرا که صنعت دارویی ایران برای تولید دارو آن‌قدر موفق نیست که بتواند این میزان دارو را در کشور تولید کند. حتی کشوری مانند آمریکا هم این توانایی را ندارد.» هادی‌پور حرف‌های دیگری هم می‌زند: «صنعتی موفق است که بتواند بازارهای بیشتری را در سطح جهان بگیرد؛ کشورهای ژاپن و ترکیه چند کارخانه دارویی محدود دارند، اما توانسته‌اند بازارهای دارویی منطقه را بگیرند، برای کشورشان شغل ایجاد کنند و سرمایه تولید دارو را برگردانند.» به گفته او، داروهای ایرانی حتی نتوانسته‌اند بازارهای کشورهای همسایه را بگیرند، اگر هم دارویی به عراق فرستاده می‌شود، در قالب کمک‌های دارویی است تا میزان صادرات دارو را بالا ببرد، اگر هم گفته می‌شود دارو صادر می‌شود، این داروها به بازارهای معتبر جهانی فرستاده نمی‌شود که این اتفاق نشان می‌دهد کیفیت این داروها هنوز توانایی رقابت با انواع خارجی نیست.
تا چند سال پیش شرکت‌های دارویی می‌توانستند مواد اولیه دارویی را بدون مجوز سازمان غذا و دارو بخرند؛ اما سازمان غذا و دارو در اقدام قابل توجهی تأکید کرد که تمام فرآیند تولید دارو باید زیر نظرش انجام شود. هادی‌پور معتقد است که این اقدام قابل توجه است، اما سوال اینجاست که: «چرا باید اینهمه سال بگذرد تا سازمان غذا و دارو این تصمیم را بگیرد؟» «سازمان غذا و دارو این قانون را تصویب کرد اما از آن طرف، فشارهایی به کارخانه‌های تولید دارو وارد می‌کند که از یک ماده اولیه خاص برای تولید داروهایشان استفاده کنند، مثل اتفاقی که برای برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها می‌افتد. این در حالی است که مواد اولیه باید استانداردی را داشته باشند و کارخانه‌ها باید این آزادی را داشته باشند که بتوانند ماده دارویی مورد نظر که مجوز هم دارد، برای تولید دارو استفاده کنند.»
کیفیت داروهای ایرانی قابل قبول است
او ادامه می‌دهد: «گاهی یک ماده اولیه دارویی تولید می‌شود و قابلیت رقابت با کشورهای دیگر را دارد؛ البته ما نمی‌گوییم کشورهای اروپایی و آمریکایی، در سطح منطقه هم اگر باشد، قابل قبول است، اما متاسفانه مواد اولیه داروهایی که تولید می‌شود، توانایی رقابت با هیچ جا را ندارد.» او می‌گوید داروهای ایرانی گران‌تر از داروهای کشورهای منطقه است، این در حالی است که داروهای کشورهای همسایه، کیفیت بالاتری نسبت به داروهای ایرانی دارند: «باید سازمان غذا و دارو فرصت ورود این داروها را بدهد، اما متاسفانه فقط داروهای خارجی تولیدی کشورهای اروپایی و آمریکایی که ٥ تا ٦ برابر قیمت مشابه داخلی دارد، وارد کشور می‌شود، همین هم می‌شود تا بیمار در مقایسه قیمتی داروی ایرانی را انتخاب کند؛ در حالی که اگر داروهای کشورهای منطقه هم وارد ایران شوند، بیمار حق انتخاب دارد. این سیاست سازمان غذا و دارو است که تنها به برندهای گرانقیمت اجازه ورود به ایران را می‌دهد تا مردم همان داروی ایرانی با قیمت پایین‌تر از خارجی را بخرند.» به گفته او، اختلاف قیمت برخی داروها با نوع خارجی آن، ١٥ تا ١٦هزار تومان در هر بسته 100تایی است. کسانی که قدرت خرید دارند، خارجی را تهیه می‌کنند، آنهایی که ندارند، ایرانی می‌خرند: «ما هنوز هم مواد اولیه دارویی را از کشورهای هند و چین تهیه می‌کنیم، حتی در کشور داروهای کاملا هندی هم وجود دارد.»
همین دیروز بود که ریاحی، رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو، به استناد گزارش ٦ماهه گمرک کشور، از واردات ١٥ کیلوگرم داروی معده امپرازول به قیمت دو دلار از هند خبر داد. دارویی که گفته می‌شود یک شیشه 30تایی آن حدود ٢هزار تومان به فروش می‌رسد و حالا ١٥ کیلو از آن، به قیمت ٧هزار و 80تومان قیمت‌گذاری شده است، یعنی هر کیلو، ٤٧٢ تومان. رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو این خبر را گفته و اضافه کرده بود که داروهایی که مشابه داخلی دارند، به صورت رسمی وارد نمی‌شوند، مگر در مواردی که دارو برای مقایسه با داروی داخلی وارد کشور شده باشد.
حالا هادی‌پور به واردات این دارو در کشور اشاره می‌کند: «بعید به نظر می‌رسد این میزان ماده اولیه، به قیمت تنها دو دلار وارد کشور شده باشد. اگر چنین اتفاقی افتاده باشد، باید اسناد آن منتشر شود؛ چرا که به‌طور کلی، امپرازول در گروه همان داروهایی قرار می‌گیرد که تولید داخل هستند.»
در ایران فناوری تولید دارو وجود دارد، اما صرفه اقتصادی ندارد
این تنها نظر هادی‌پور نیست؛ علی فاطمی، عضو هیأت‌مدیره انجمن داروسازان ایران هم معتقد است: «زمانی که می‌گویند دارو به کیلوگرم وارد شده، منظور کپسول نیست، بلکه ماده اولیه آن است. از سوی دیگر، با یک کیلوگرم مواد اولیه چند صد‌هزار قرص می‌توان تولید کرد، بنابراین بعید است که قیمت آن دو دلار باشد.» او در توضیح بیشتر، به ماجرای تولیدات داخلی دارو اشاره می‌کند: «می‌گویند ٩٦درصد داروها تولید داخلی است، اما بیشتر آنها وارداتی است. ما در ایران فناوری تولید دارو را داریم اما از نظر اقتصادی به‌صرفه نیست، چرا که این مواد باید به صورت انبوه تولید شود تا بتواند به کشورهای دیگر هم صادر شود، این در حالی است که ارتباطات ما در تجارت بین‌المللی قوی نیست و در این زمینه مشکل تجارت جهانی داریم.» او ادامه می‌دهد: «تعریفی که در وزارت بهداشت از داروی داخلی وجود دارد، این است که شکل نهایی دارو به‌عنوان تولید داخل شناخته می‌شود، اما برخی از تولیدات داخلی تنها به بسته‌بندی در کشور محدود می‌شوند، اما باز هم به‌عنوان تولید داخل شناخته می‌شوند، درست مانند خیلی از صنایع دیگر مثل خودروسازی و لوازم خانگی و ... درحالی‌که نمی‌توان گفت اینها داخلی است، باید‌درصدی برای آنها تعیین کرد، مثلا گفته شود این میزان درصد دارویی، داخلی یا خارجی است.»
کیفیت داروهای ایرانی، موضوع دیگری است که این داروساز به آن اشاره می‌کند؛ موضوعی که پیش از این بارها مورد سوال مسئولان وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو قرار گرفته و از سوی آنها تأیید شده اما بیماران، آنها که مشتریان این داروها هستند، رضایت چندانی از برخی از این داروها ندارند. با همه اینها فاطمی، عضو هیأت‌مدیره انجمن داروسازان ایران، کیفیت داروهای ایرانی را قابل قبول می‌داند، با این توضیح که: «به‌هرحال باید دارو استانداردهای فاماکوپه را داشته باشد. همه کارخانه‌ها هم مطابق با این استانداردها داروهایشان را تولید می‌کنند. در میان تمام داروها، ایران در تولید داروهای هورمونی مانند لیوتیروکسین یا داروهای اعصاب، وضع خوبی دارد و نیاز به داروی خارجی ندارد. بیماران هم از این داروهای ایرانی استقبال می‌کنند.» به گفته این داروساز، اثربخشی داروها، مسأله‌ای است که در ارتباط با داروهای ایران وجود دارد: «اثربخشی داروها مانند هم نیست، ممکن است دو داروی مشابه، یک مولکول داشته باشند، اما اثربخشی‌شان متفاوت باشد. هر دارویی چهار بُعد ایمنی، اثربخشی، پایداری و سهولت کاربری را باید داشته باشد. برخی از داروها در یکی از این زمینه‌ها ممکن است مشکلاتی داشته باشند. این موضوع تنها به دارو محدود نمی‌شود؛ درحال حاضر صادرات صنایعی مانند شوینده‌ها و سایر مواد بهداشتی ما به کشورهای همسایه مانند منطقه قفقاز، آسیای میانه، عراق و افغانستان محدود است، اینها کشورهایی هستند که خودشان کارخانه داروسازی بزرگی ندارند.»
او می‌گوید: درحال حاضر داروهای هندی به ایران وارد می‌شود؛ «درحال حاضر در ایران داروی هندی هم فروخته می‌شود که تولید شده کارخانه سیپلای هند است. این داروها را مرکز آزمایشگاه‌های سازمان غذا و دارو هم تأیید کرده است.»
سازمان غذا و دارو حقوق بیمار را به اسم حمایت از تولید داخل قربانی کرده است
مجید آراسته، رئیس انجمن تالاسمی ایران هم درباره ماجرای داروهای ایرانی و خارجی نظر دارد. او به این موضوع اشاره می‌کند: «هند یکی از بزرگترین کارخانه‌های تولید‌کننده مواد اولیه دارو را در دنیا دارد. این مواد را هم به آمریکا و اروپا صادر می‌کند و تولیدات معتبری دارد.» او اینها را می‌گوید و ادامه می‌دهد: «شرکت سیپلای هند، یکی از شرکت‌های تولید‌کننده داروست که به ایران هم صادرات دارد. بخشی از داروی بیماران تالاسمی ازجمله داروهای قلب و فشار خون و ... هم هندی است. از زمانی که تحریم‌ها برداشته شد، برندهای بهتری از این داروها وارد کشور می‌شوند.»
به گفته آراسته، کیفیت داروهای ایرانی، از نوسانات قبلی خارج شده و وضع بهتری پیدا کرده است، اما در این میان برخی از بیماران به دلیل وابستگی به دارو، همچنان با داروهای خارجی سازگاری دارند، اما این داروها آن‌قدر گران است که این بیماران توانایی تهیه آنها را ندارند: «برخی از بیماران به دلیل بالا بودن قیمت داروهای خارجی و ناسازگاری داروهای ایرانی تالاسمی، داروهایشان را مصرف نمی‌کنند، همین هم باعث شده تا در سال ٩٤، بیماران تالاسمی داروی کمتری مصرف کنند و این سبب می‌شود تا میزان آهن‌زدایی آنها هم شود. تجمع آهن در بدن این بیماران و عوارض ناشی از آن، هزینه‌های زیادی به دولت وارد می‌کند، چرا که در صورت بستری شدن این بیماران، دولت باید چندین برابر همان هزینه داروها، هزینه کند.»
او می‌گوید: «بررسی‌های ما نشان می‌دهد، میزان مشکلات قلبی و عروقی بیماران تالاسمی بالا رفته که این موضوع نتیجه مصرف نکردن داروست.» براساس اعلام رئیس انجمن بیماران تالاسمی، هر ویال داروی دسفرال 500تومان است که یک بیمار تالاسمی در ماه، باید 120ویال از این دارو را مصرف کند که نزدیک به 120هزار تومان در ماه می‌شود، این در حالی است که معمولا هر خانواده چند بیمار تالاسمی دارد. از سوی دیگر، هر قرص 500میلی‌گرم اکس جید، به‌عنوان داروی آهن‌زدا، ٢هزار تومان است. اگر بیمار روزی سه قرص مصرف کند، در روز ٦هزار تومان و در ماه 180هزار تومان باید پرداخت کند.
آراسته به نمونه داخلی داروی ایرانی بیماران تالاسمی اشاره می‌کند: «اسورال، داروی ایرانی بیماران تالاسمی است، یعنی نمونه داخلی دسفرال. قبلا گفته می‌شد ماده اولیه این دارو خارجی است، حالا می‌گویند داخلی است، اما مشکلی که این دارو دارد، پاسخگو نبودن شرکت تولید‌کننده است. این دارو اخیرا مشکلاتی برای بیماران ایجاد کرده، اما کسی پاسخگوی بیماران نیست.» او می‌گوید: «سیاست وزارت بهداشت حمایت از تولید داخل است، اما متاسفانه در این میان حق بیماران فدای حمایت از تولید داخل شده است.»
منبع: شهروند
انتهای پیام/