بحران خاک نگران‌کننده‌تر از آب/ فرسایش خاک استان فارس را می‌بلعد
دو برابر بودن فرسایش خاک در استان فارس از متوسط جهانی سبب شده که این مسئله نگران‌کننده‌تر از آب شود.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از شیراز، هرچند این روزها بیشتر کارشناسان از بحران بی‌سابقه آب سخن می‌گویند، اما برخی دیگر معتقدند که وضعیت خاک از آب بدتر است. بیشتر بودن فرسایش خاک در ایران و به ویژه استان فارس از متوسط جهانی سبب نگرانی‌های درباره وضعیت خاک شده است.
فرسایش خاک در فارس دو برابر متوسط جهانی
مهرزاد بوستانی، مدیرکل منابع طبیعی استان فارس فرسایش خاک در این استان را سالانه بالغ بر 11 تن در هکتار اعلام کرده در صورتی که متوسط جهانی آن 5.3 تن در هکتار است و این یعنی استان فارس دو برابر متوسط جهانی دچار فرسایش خاک می‌شود.
بوستانی در گفت‌وگو با تسنیم فرسایش استان فارس را از نوع آبی عنوان می‌کند و می‌گوید: حوزه سد درودزن، شهرستان‌های جنوبی چون مهر و لامرد و منطقه دشمن زیاری در شهرستان ممسنی از جمله کانون‌های بحران فرسایش خاک در استان هستند که اقداماتی برای مقابله با آنها انجام شده است.
به گفته وی در همه شهرستان‌های استان فارس مشکل فرسایش خاک دیده می‌شود که اغلب علل انسانی دارد. از بین بردن پوشش گیاهی، استفاده از روش‌های نامناسب کشاورزی و خشکسالی و رها کردن زمین‌های کشاورزی از جمله دلایل فرسایش خاک در استان فارس است که بوستانی مطرح می‌کند.
لایه سطحی خاک که قطر زیادی هم ندارد ( 10 تا 50 سانتی‌متر) سرشار از مواد آلی و مغذی هست و زمانی که فرسایش خاک صورت می‌گیرد این لایه از بین رفته و در نتیجه خاک دیگر برای رشد گیاه مناسب نیست. علاوه بر آن با از بین رفتن این لایه خاک به مرور نفوذپذیری خود را از دست داده و امکان جذب آب را ندارد در نتیجه بارش باران سبب سیل می‌شود.
ضرورتی اجرای لایحه حفاظت از خاک
مسئله خاک به اندازه‌ای مهم است که در اردیبهشت ماه سال گذشته لایحه حفاظت از خاک در مجلس شورای اسلامی تصویب شد اما به دلیل اصلاحاتی که باید در آن ایجاد می‌شد هنوز به مرحله اجرا در نیامده است.
مدیریت خاک در کشاورزی به آن اندازه اهمیت دارد که منوچهر گرجی، رئیس انجمن علوم خاک ایران گفته است قسمت اعظم مشکلات آب ریشه در خاک دارد چراکه زمانی که از خاک به خوبی مراقبت نشود به مرور زمان نفوذناپذیر می‌شود و نمی‌تواند آب را خود نگهدارد.
آنطور که گرجی گفته است با مدیریت کامل خاک می‌توان راندمان تولید محصولات کشاورزی را تا صددرصد افزایش داد در حالی که پروژه‌های آبیاری نوین 30 تا 40 درصد در بالا بردن راندمان نقش دارند.
یکی دیگر از مشکلاتی که در حوزه آب با عدم مدیریت صحیح خاک به وجود می‌آید این است که « فرسایش خاک سبب می‌شود که خاک در پشت سدها جمع شده و رسوب کند در نتیجه حجمی که باید صرف ذخیره آب شود با خاک پر می‌شود» این را مدیرکل منابع طبیعی استان فارس می‌گوید.
لارستان، پایلوت افزایش ماده آلی خاک
با توجه به اهمیت مسئله فرسایش خاک در استان فارس، چند سالی است که شهرستان لارستان به عنوان پایلوت افزایش ماده آلی خاک انتخاب شده است و به گفته فرزاد قاسمی رئیس جهاد کشاورزی لارستان در مساحتی 2 تا 3 هزار هکتاری این طرح اجرا می‌شود.
قاسمی در گفت‌وگو با تسنیم درباره این طرح می‌گوید: در این روش گیاهانی از نوع بقولات در زمین‌های کشاورزی کاشته می‌شود که این گیاهان با عنوان کود سبز با آب باران رشد می‌کند و با روش‌های مختلف از جمله برگرداندن این گیاهان به خاک سبب برگشت مواد آلی به خاک می‌شود.
به گفته وی این امر در جلوگیری از فرسایش خاک تاثیر زیادی می‌گذارد و با وجود بودجه کمی که برای این طرح وجود دارد اما مسئولان لارستان آمادگی دارند که این طرح را به صورت گسترده اجرا کنند.
کاشت گیاهان دارویی در دامنه‌ها با همکاری منابع طبیعی و توسعه کشت حفاظتی از دیگر اقداماتی است که در لارستان برای جلوگیری از فرسایش خاک و بازگشت مواد آلی به خاک انجام می‌شود و قاسمی به آنها اشاره می‌کند.
وی بارش‌های تابستانی این شهرستان را یکی از دلایل فرسایش خاک در لارستان ذکر می‌کند و می‌گوید: « بارش‌های این منطقه به ویژه در تابستان با مدت زمان کم و شدت زیاد همراه است که به همین دلیل سرعت نفوذ آب در زمین را کاهش می‌دهد و سبب از بین رفتن لایه‌های غنی خاک می‌شود».
عدم تعادل در کشاورزی با فرسایش خاک
علاوه بر آن پوشش گیاهی کم و بافت خاص خاک در این شهرستان سبب شده که به شدت در معرض فرسایش خاک قرار گیرد که در نتیجه آن مواد آلی خاک از مناطق بالادست به سمت پایین دست رفته و تعادل کشاورزی را در شهرستان از بین می‌رود.
نکته دیگری که قاسمی به آن اشاره می‌کند این است که با فرسایش خاک لارستان قسمت غنی خاک شسته شده و به سمت رودخانه‌های شور منطقه می‌رود که در این حالت خاک حاصلخیز از بین رفته و سود و منفعتی هم به مردم نمی‌رسد.
با توجه به اینکه اقتصاد استان فارس بر پایه کشاورزی بنا شده و با توجه به شدت نگرانی‌ها درباره خاک و فرسایش آن در استان به جاست که مسئولان نسبت به این مسئله حساسیت بیشتری داشته باشند و نسبت به تصویب لایحه حفاظت از خاک جدیت بیشتری به خرج دهند.
خبرگزاری تسنیم در نظر دارد در سلسله گزارش‌هایی به بیان مشکلات و توانمندی‌های شهرستان‌ها و روستاهای استان فارس بپردازد. مردم مناطق مختلف استان می‌توانند مشکلات و توانمندی‌های شهرستان و روستای خود را از ساعت 8 الی 16 با شماره تماس 07132281975 با دفتر خبرگزاری تسنیم استان فارس در جریان بگذارند.
انتهای پیام/