پوست‌اندازی تشکیلات خودگردان/ «اسماعیل هنیه» جانشین احتمالی ابومازن
اسماعیل هنیه به‌عنوان یکی از گزینه‌های مقاومت و براساس نتایج نظرسنجی‌های به دست آمده در فلسطین توان به دست آوردن اکثریت آراء در انتخابات ریاست تشکیلات خودگردان را دارد و ورود او به این انتخابات به‌احتمال قوی با پیروزی‌اش همراه خواهد بود.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، با رسیدن محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین به سن 81سالگی تمامی محافل داخلی فلسطین در اندیشه این هستند که "جانشین وی کیست؟" محافل داخلی فتح بیش از 2 سال است که ایجاد پستی با عنوان معاون رئیس تشکیلات خودگردان را دنبال می‌کنند، این روند تا جایی پیش رفت که در جنبش فتح و سازمان آزادی‌بخش فلسطین نیز پست معاون و جانشین رئیس را دنبال می‌کنند. گروه‌های دیگر با پیگیری طرح آشتی ملی فلسطین به‌دنبال برگزاری انتخابات ریاست تشکیلات خودگردان هستند تا کسی جانشین محمود عباس شود. این مسئله برای طرف‌های منطقه‌ای هم اهمیت پیدا کرده و برخی کشورهای منطقه از برخی گزینه‌های فلسطینی حمایت کرده‌اند. در این نوشته به معرفی گزینه‌هایی که به‌عنوان جانشینان محمود عباس مطرح شده‌اند خواهیم پرداخت.
اسماعیل هنیه
اسماعیل عبدالسلام احمد هنیه، متولد 1963 در اردوگاه الشاطیء است. خانواده‌اش اصالتاً از روستاری الجورة در عسقلان هستند که پس از اشغال به‌دست صهیونیست‌ها به اردوگاه کوچ می‌کنند. اسماعیل هنیه تحصیلات دوره ابتدایی را در مدارس آژانس حمایت از فلسطینیان سازمان ملل (آنروا) گذراند. دوره دبیرستان به مراکز آموزش الازهر در نوار غزه رفت و پس از آن در رشته ادبیات عرب از دانشگاه اسلامی غزه مدرک کارشناسی گرفت.
اسماعیل هنیه فعالیت‌های سیاسی‌اش را از دوره دانشگاه آغاز کرد و در این دوره بین سال‌های 1987 تا 1991 از اعضای فعال و پس از آن رئیس اتحادیه دانشجویان دانشگاه اسلامی غزه بود. در این مدت 3 مرتبه بازداشت شد و جمعاً 3 و نیم سال در زندان به سر برد. در سال 1992 به‌همراه عده زیادی از رهبران حماس و جهاد اسلامی به مرج الزهور لبنان تبعید شد و یک سال بعد پس از امضای قرارداد اسلو، دوباره به غزه بازگشت و به فعالیت‌های سیاسی خود در قالب اتحادیه دانشجویی ادامه داد.
سال 1997 هنگامی که شیخ احمد یاسین رهبر معنوی حماس از زندان آزاد شد، مسئول دفتر وی شد. این مقطع نقطه عطفی در عرصه فعالیت‌های سیاسی اسماعیل هنیه محسوب می‌شود.
سال 2005 رئیس فراکسیون اصلاح و تغییر (وابسته به جنبش حماس) در مجلس قانونگذاری فلسطین شد و بدین ترتیب با پیروزی حماس در انتخابات این سال به‌عنوان نخست وزیر فلسطین مسئول تشکیل کابینه شد. البته اسماعیل هنیه پیش از اینکه نخست وزیر دولت شود پست وزارت را نیز تجربه نمود.
وی از 16 فوریه 2006 تا 14 ژوئیه 2007 نخست وزیر رسمی فلسطین بود. در این تاریخ به‌دلیل اختلافات داخلی بین فتح و حماس و پس از آنکه گردان‌های شهید عزالدین قسام مراکز دستگاه‌های امنیتی تشکیلات خودگردان در غزه را به تصرف خود در آوردند از سوی محمود عباس از این سمت عزل شد، اما با این استدلال که دولتش از آرای مردم بیرون آمده و مشروعیتش را از محمود عباس نگرفته تا به‌دست وی عزل شود، دولت خود را در نوار غزه حفظ کرد. این دولت تا سال 2014 در نوار غزه به فعالیت خود ادامه داد. در این سال برای ایجاد آشتی ملی با توافقی که با جنبش فتح و سایر گروه‌های فلسطینی صورت گرفت، یک دولت وفاق ملی به‌ریاست رامی حمدالله تشکیل شد تا با برگزاری انتخابات مجلس قانونگذاری و ریاست تشکیلات خودگردان دولت واحدی را تشکیل دهند اما به‌دلیل ناتمام ماندن پرونده آشتی ملی به فرجام نرسید و دولت رامی حمدالله کماکان به‌عنوان یک دولت انتقالی امور را به دست دارد.
نقاط قوت اسماعیل هنیه برای ریاست تشکیلات خودگردان
موقعیت مستحکم درون‌حزبی
اسماعیل هنیه در جنبش حماس از موقعیت مناسبی برخوردار است. وی در آخرین انتخابات داخلی جنبش حماس به‌عنوان نایب‌رئیس دفتر سیاسی حماس جای موسی ابومرزوق را گرفت. ابومرزوق پیش از آن دو دوره ریاست دفتر سیاسی و سه دوره متوالی نایب‌رئیس دفتر سیاسی حماس بود و این حکایت از ترفیع جایگاه درون‌حزبی هنیه دارد. در رایزنی‌هایی که در دوره جدید انتخابات حماس نیز صورت گرفته است هنیه به‌عنوان گزینه نخست ریاست دفتر سیاسی مطرح است، این مسئله تا آن حد جدی است که وی پس از سفر حج که در تابستان انجام داد هنوز به نوار غزه بازنگشته و در دوحه قطر (مقر کنونی دفتر سیاسی حماس) به سر می‌برد. گفته شده وی برای ریاست دفتر سیاسی در همان‌جا خواهد ماند. البته برخی اقوال حکایت از آن دارد که وی به‌زودی به غزه باز خواهد گشت، علی‌ای‌حال این حاکی از آن است که اسماعیل هنیه در حال حاضر شخصیت اول سیاسی جنبش حماس بوده، اگر انتخاباتی برای ریاست تشکیلات خودگردان برگزار شود گزینه نخست حماس برای نامزدی در این انتخابات خواهد بود.
البته ممکن است این مسئله مطرح شود که میزان مقبولیت خالد مشعل در داخل حماس از هنیه بیشتر است اما خالد مشعل به‌دلیل آنکه از سوی صهیونیست‌ها اجازه ورود به فلسطین و نوار غزه را ندارد، نمی‌تواند به‌عنوان نامزد ریاست مطرح شود.
محبوبیت و مقبولیت عمومی در فلسطین
اسماعیل هنیه میان ملت فلسطین از جایگاه خوبی برخوردار است. در نظرسنجی‌هایی که از زمان برکناری وی از سوی محمود عباس در پست نخست وزیری تا کنون صورت گرفته، در غالب اوقات از محمود عباس هم پیشی گرفته است و این نشان می‌دهد دیدگاه فلسطینی‌ها به وی مثبت و موقعیتش بین افکار عمومی فلسطین خوب است، این مسئله را اگر کنار تراکم جمعیتی نوار غزه قرار دهیم می‌تواند به‌عنوان بزرگ‌ترین مزیت هنیه محسوب شود.
هنیه در نوار غزه امام جمعه است و این بر محبوبیتش به‌عنوان یک رهبر سیاسی که هویت مذهبی مناسبی دارد، می‌افزاید، به‌ویژه آنکه فضای غالب بر حامیان حماس، یک فضای دینی و ایدئولوژیک است، حتی حامیان مقاومت در کرانه باختری با چنین نگاهی هنیه را پذیرفته‌اند، نتایج نظرسنجی‌ها می‌تواند مؤید این موضوع باشد.
برخورداری از حمایت جناح مقاومت
اسماعیل هنیه به‌عنوان گزینه حماس در انتخابات ریاست تشکیلات خودگردان، از حمایت جناح مقاومت برخوردار است، با وجود آنکه اختلافاتی در مسئله سوریه در این مسئله وجود داشته است اما با این حال جناح مقاومت هیچ‌گاه از حمایت حماس و گزینه‌های آن در عرصه‌های سیاسی و بین المللی دست برنداشته است فلذا اسماعیل هنیه از حمایت ایران، حزب‌الله، سوریه و تمامی حامیان مقاومت برخوردار خواهد بود، علاوه بر این تمامی گروه‌های مقاوم فلسطینی مثل جهاد اسلامی، صابرین، جنبش الاحرار و... نیز در رودررویی با جناح سازش از وی حمایت خواهند کرد.
نقاط ضعف هنیه برای ریاست تشکیلات خودگردان
محصورشدن در نوار غزه
سال 2006 هنگامی که حماس بر نوار غزه حاکمیت یافت، این منطقه عملاً به محاصره در آمد و رفت و آمد به آن بسیار سخت شد. از زمان بیداری اسلامی و روی کار آمدن محمد مرسی و پس از آن السیسی در مصر، تونل‌های رفح نیز که منفذ تنفسی نوار غزه محسوب می‌شدند تقریباً از بین رفتند و این مسئله موجب تشدید محاصره نوار غزه شد. عبور و مرور از نوار غزه آن‌قدر به‌سختی صورت می‌گیرد که اسماعیل هنیه از زمان مراسم حج تا کنون ــ که بیش از 2 ماه از آن می‌گذرد ــ برای برگزاری انتخابات داخلی جنبش حماس در دوحه مانده است.
از سوی دیگر به‌دلیل نبودن مسیر ارتباطی بین نوار غزه و کرانه باختری، امکان رفت و آمد به کرانه باختری نیز منتفی است، لذا باید گفت رهبران حماس و از جمله آنها اسماعیل هنیه در نوار غزه محصور و محبوس شده‌اند. درصورتی که اسماعیل هنیه بتواند در انتخابات ریاست تشکیلات خودگردان پیروز شود امکان دسترسی به کرانه باختری را نخواهد داشت، چرا که به‌دلیل حضور دائمی صهیونیست‌ها در کرانه باختری، نه‌تنها امکان خروج از غزه را ندارد بلکه امکان حضور در کرانه را نخواهد داشت و این به‌معنای عدم دسترسی وی به بخش اعظم سرزمین‌های سال 1967 است.
مانع‌تراشی و مخالفت‌های تشکیلات خودگردان و فتح
حکم به برگزاری انتخابات شوراهای محلی و شهرداری‌ها در کرانه باختری با دستور محمود عباس و عدم برگزاری انتخابات مجلس قانونگذاری فلسطین از سوی دولت وفاق ملی ــ که قرار بود 6 ماه پس از به دست گرفتن قدرت آن را برگزار کند ــ نشان داد ابومازن و همراهانش به هیچ وجه حاضر نیستند یک بار دیگر به‌همراه حماس وارد یک انتخابات آزاد شوند. این مانع بزرگی بر سر راه هنیه به‌عنوان گزینه حماس برای انتخابات ریاست تشکیلات خودگردان است، زیرا با چنین وضعیتی هنیه امکان حضور در انتخابات را نخواهد یافت.
برآورد
اسماعیل هنیه به‌عنوان یکی از گزینه‌های مقاومت و بر اساس نتایج نظرسنجی‌های به دست آمده در فلسطین توان به دست آوردن اکثریت آراء در انتخابات ریاست تشکیلات خودگردان را دارد و ورود او به این انتخابات به‌احتمال قوی با پیروزی‌اش همراه خواهد بود اما با شرایط موجود دو مشکل بزرگ وی را در رسیدن به این مقصود ناکام خواهد گذاشت: اول، ممانعت جناح سازش از ورود هنیه به انتخابات و دوم، بسته بودن راه کرانه باختری و مرزهای نوار غزه به‌روی هنیه.
ادامه دارد... .
یادداشت از سید محمدجعفر رضوی
انتهای پیام/*