کشف زندان «بوعلی‌سینا» + تصاویر
عملیات تعیین عرصه و پیشنهاد حریم قلعه تاریخی فردقان به کشف بقایای اثری در آغل یک منزل مسکونی که باستان‌شناسان در جستجوی هویت آن هستند، منجر شد که در متون تاریخی این مکان به‌عنوان محل زندان بوعلی سینا در این قلعه عنوان شده است.
به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری تسنیم، محسن کریمی ــ رئیس پروژه گمانه‌زنی به‌منظور شناسایی، تعیین عرصه و پیشنهاد حریم قلعه تاریخی فردقان شهرستان فراهان استان مرکزی اظهار داشت: پیشینه پژوهشی در مورد این اثر تاریخی تاکنون محدود به متون تاریخی بوده و تا قبل از عملیات میدانی حاضر هیچ‌گونه کاوش و پژوهش میدانی در این یادمان تاریخی صورت نگرفته است.
وی گفت: این فصل گمانه‌زنی با هدف شناسایی و تعیین وضعیت کلی اثر و دستیابی به ابعاد پنهان آن از طریق پیگردی بقایای بنای موجود و خواناسازی پلان انجام گرفت.
کریمی، تعیین کاربری اصلی بنا و در صورت اثبات آتشکده بودن اثر، تکمیل مدارک لازم در زمینه مطالعات گونه شناختی آتشکده‌های ساسانی را از دیگر اهداف این برنامه اعلام کرد.
اثر موسوم به آتشکده
این باستان‌شناس اظهار داشت: آنچه تاکنون به اثر موسوم به آتشکده فردقان منتسب شده، بقایای یک ستون شبدری شکل با ارتفاع موجود 20،1 متر است که از مصالح آجر و ساروج بنا شده است.
وی با اشاره به اینکه بقایای این اثر تاریخی تاکنون در آغل منزل مسکونی یکی از اهالی فردقان قرار داشته است، تصریح کرد: ستون یادشده در نما دارای سه وجه یا ترک است که در نتیجه گمانه‌زنی صورت گرفته چهارترک بودن آن محرز شد.
کریمی گفت: در پایان این برنامه پژوهشی دستیابی به هدف اول تقریباً ممکن شد و طی گمانه‌زنی و پیگردی صورت گرفته بخشی از حدود اربعه یک بنای تاریخی به‌ویژه دیوارهای شرقی، جنوبی و غربی با یک ستون چهارترک به دست آمد.
ضرورت تعیین کاربری اثر
رئیس پروژه گمانه‌زنی به‌منظور شناسایی، تعیین عرصه و پیشنهاد حریم قلعه تاریخی فردقان با اشاره به کاوش دو درگاه ورودی با دهانه 90 و 180 سانتی‌متر در دیوار جنوبی بنا افزود: با انجام این مرحله دستیابی به هدف دوم یعنی تعیین کاربری اصلی بنا در این مرحله امکان پذیر نبوده و نیاز به ادامه عملیات پژوهشی در فصول بعدی دارد.
وی اظهار داشت: به‌طور کلی تعیین حدود اربعه بنا، تعیین کاربری اصلی و قدمت بنا، تعیین عرصه و حریم و تهیه نقشه کاداستر به‌منظور انجام امور تملک و آزادسازی در دستور کار فصول بعدی عملیات میدانی قرار دارد.
این باستان‌شناس با بیان اینکه علاوه بر آثار معماری، عمده‌ترین آثار کشف‌شده در این برنامه پژوهشی داده‌های سفالی است، تصریح کرد: داده‌های سفالی حاصل از گمانه‌زنی فردقان شامل 100 قطعه سفال است که از این تعداد 76 قطعه بدون لعاب و 24 قطعه لعابدار است.
کشف سفال‌های لعابدار و بدون لعاب
به‌گفته کریمی، سفال‌های بدون لعاب عمدتاً شامل بدنه و بعضاً کف، لبه و دسته بوده و به‌طور کلی چرخساز، دارای شاموت گیاهی و به‌رنگ‌های نخودی، قهوه‌ای روشن و آجری است.
رئیس پروژه گمانه‌زنی به‌منظور شناسایی، تعیین عرصه و پیشنهاد حریم قلعه تاریخی فردقان گفت: عمده سفال‌ها بدون نقش و تزئین بوده و قطعات منقوش آن اغلب دارای خطوط کنده مواج و یا موازی است.
وی با اشاره به اینکه قطعات لعابدار نیز بیشتر دارای لعاب تک‌رنگ فیروزه‌ای و سفید، چرخساز و دارای شاموت گیاهی است، افزود: با توجه به ویژگی‌های یادشده در این گونه سفال‌ها، عمدتاً قرون میانی اسلامی را می‌توان برای آنها پیشنهاد کرد.
روستای تاریخی فردقان در 100کیلومتری شمال غرب اراک، مرکز استان مرکزی واقع شده و از توابع دهستان خنجین و بخش خنجین در شهرستان فراهان محسوب می‌شود که در این روستای تاریخی بقایای معماری منتسب به یک آتشکده باقی مانده است.
احتمال زندانی‌شدن بوعلی سینا در فردقان
بر اساس مطالعات صورت گرفته به‌روی متون تاریخی، از سده سوم هجری به نام فردقان و برخی وقایع تاریخی مرتبط با آن در این متون اشاره شده است؛ ابن‌فقیه همدانی نویسنده مختصرالبلدان و محمدبن حسن قمی در تاریخ قم (سده 3 هجری)، ابن‌اثیر(سده 6 و 7 هجری) در الکامل فی التاریخ و نیز احمد تتوی (سده 11 هجری) در تاریخ الفی. در این متون به فردقان، آتشکده واقع در آن، تصرف و تخریب آن توسط حاکم قم در سال 288 هجری، انتقال درب مطلّای آتشکده به کعبه در زمان حجاج‌بن یوسف، شکست علاءالدوله کاکویه از مسعودبن محمودبن سبکتکین و پناه گرفتن او در قلعه فردقان و نیز زندانی شدن بوعلی سینا در قلعه مذکور پرداخته شده است. از میان متون مربوط به جغرافیایی تاریخی نیز یاقوت حموی در المعجم البلدان به فردقان اشاره کرده است.
پروژه گمانه‌زنی به‌منظور شناسایی، تعیین عرصه و پیشنهاد حریم قلعه تاریخی فردقان شهرستان فراهان با مجوز ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری انجام گرفت.
انتهای پیام/*
