اساتید موسیقی مقامی یکی یکی می‌روند و متولیان فرهنگ خواب‌اند؛ تاکنون مورد هیچ حمایتی قرار نگرفته‌ام
پیشکسوت موسیقی مقامی خراسان گفت: امثال استاد پورعطایی، عسگریان و شریف‌زاده از دنیا می‌روند و مسئولان خواب هستند، مشکلات زیاد است و زندگی ما نابود شده و تنها دلخوشی ما این است که مردم ما و هنرمان را دوست دارند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهد مقدس، موسیقی مقامی خراسان، هنری فاخر و گنجینه‌ای ناب در میان موسیقی‌های محلی و سنتی دنیا است. هنری که در گذشته در ترویج و معرفی فرهنگ بومی و مذهبی خطه خراسان نقش پررنگی داشته اما امروز در بهره‌گیری از ظرفیت‌های فرهنگی و معنوی آن غفلت شده است. متاسفانه این کم‌توجهی‌ها سبب شده که شاهد مهجور ماندن هنر و هنرمندان این عرصه باشیم.
بزرگانی که با از دست دادن هر کدام از آنها گویی ستونی از موسیقی مقامی خراسان فرو می‌ریزد و آرام آرام به فراموشی سپرده می‌شود. پیرو پیگیری چرایی این کم‌لطفی‌ها، پای درد و دل و گلایه‌های استاد غلامحسین غفاری آوازخوان نامدار موسیقی مقامی تربت‌جام نشستیم که مشروح آن در ادامه می‌آید:
تسنیم: از چه سالی فعالیت هنری خود در زمینه موسیقی را آغاز کردید؟ در مورد آثار و اساتیدی که در این سال‌ها داشتید توضیح دهید؟
غفاری: متولد سال 1335 هستم و از دوران ابتدایی به موسیقی علاقه‌مند داشتم و در جشنواره‌های هنری مدرسه شرکت می‌کردم اما فعالیت رسمی خود را از سال 1355 آغاز کردم و در این سال‌ها آثاری متعددی منتشر کردم که شامل 18 آلبوم دارای شماره مجوز می‌شود. از مهم‌ترین و مشهورترین آنها می‌توان به آثاری نظیر جام احمر، انیس جان و 2 چهار بیتی عاشقانه و عارفانه خراسانی اشاره کرد.
سبک آواز هزاره‌ای و کوهسانی را دنبال می‌کنم که آوازی غیرقابل تقلید است. نزد اساتید بسیاری نظیر مرحوم عطایی هزاره و دایی‌هایم حسن چراغ بره و غلامرضا چراغ بره تلمذ کرده و هنر آموختم. همچنین در آثار خود تم آهنگ‌های مرحوم پورعطایی را در نظر داشته و به عبارتی از چاشنی‌های ایشان بهره می‌بردم.
در سال 67 گروه نوازی را در خطه جام رواج دادم که به عنوان «انقلاب دو تار در جام» شناخته شد و نوآوری بی بدیلی در این عرصه به حساب می‌آمد که در نتیجه تلفیق هنر چندین دو تار نواز و آواز خوان‌ها در گروه‌ها، آثار شیرین و گوش نوازی خلق شد.
تسنیم: اکنون به چه کاری مشغول هستید و از چه طریق امرار معاش می‌کنید؟ در زمینه تدریس آواز و موسیقی فعالیتی دارید؟
غفاری: پیگیر تدریس به شیوه قانونی بودم؛ بنابراین سال 89-88 تمام پرونده‌ها و آثار خود را برای کسب درجه هنری به مراجع مربوطه امور هنری ارسال کردم درجه با دو سال تاخیر در سال 91 صادر شد اما به جای خواننده، نام من به عنوان نوازنده دوتار ثبت شده در حالی که در نوازندگی ادعایی نداشتم و حتی در این زمینه نیز دقتی نشده است.
با این حال به‌دنبال محلی برای تدریس بودم و دوست داشتم موسسه‌ای برای پرورش جوانان علاقه‌مند به موسیقی مقامی تاسیس کنم اما در نهایت یک دکه در جایی بیرون از شهر در اختیارم قرار دادند که جای کار هنری نبود بنابراین ادامه ندادم و در خانه نشستم. اکنون گاهی در مناسبت‌ها و جشنواره‌ها به اجرای برنامه می‌پردازم.
تسنیم: مسئولان فرهنگی استان در این سال‌ها در زمینه بیمه و مسائل مالی رسیدگی و حمایتی از شما نداشته‌اند؟
غفاری: بیش از 40 سال سابقه فعالیت هنری دارم چندسالی به کشاورزی و چوپانی مشغول بودم اما به دلیل علاقه به موسیقی عرفانی و اینکه دوست نداشتم کاری که شروع کردم نیمه‌تمام بماند به عرصه هنر بازگشتم.
در این راه ملک و سرمایه خود را فدا کردم و اکنون 25 سال است که مستاجر هستم. علاقه‌مندی هنوز وجود دارد اما خانواده زندگی می‌خواهد و مسئولان حمایت لازم را از هنرمندان ندارند.
مستمری من ماهیانه 150 هزار تومان است و بیمه نیستم. اخیراٌ گفته شده که بیمه‌ای برای هنرمندان پیشکوست بالای 60 سال در نظر گرفته شده که اگر درجه هنری یک را اخذ کنند مشمول حقوق و مزایای آن می‌شوند که چند روزی است برای پیگیری این امر به اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی نامه زده‌ایم و منتظر جواب هستیم.
تسنیم: چرا اکثر هنرمندان موسیقی مقامی ما از پیشکوستان این عرصه هستند؟ آیا علاقه و شناخت کافی در بین نسل جوان وجود ندارد یا برای تربیت و پرورش استعداد آنان اقدامی نشده است؟
غفاری: انسان‌ها آیینه یکدیگر هستند. جوانان وقتی وضعیت ما هنرمندان پیشکسوت را می‌بینند، زده می‌شوند و علاقه‌‌ای برای ورود به این عرصه پیدا نمی‌کنند. جوان به سمتی کشیده می‌شود که بتواند در آن پیشرفت کند اما وقتی مشکلات ما را می‌بینند دلزده می‌شود.
البته با این وجود همانطور که گفتم درصدد تاسیس یک موسسه هنری قانونی برای تدریس موسیقی مقامی و آواز محلی خراسانی هستم که موافقت‌های آن اعلام شده و گفته شده پس از صدور درجه یک هنری، موسسه را در اختیارمان قرار می‌دهند که امیدوارم این اتفاق بیفتد چرا که این موسیقی میراثی ارزشمند است که از نیاکان ما باقی مانده و اگر این موسسه راه بیفتد می‌توانیم موسیقی را از این حالت را در بیاوریم. آواز محلی‌خوانی مشکل است و باید جوانان علاقه‌مند را تشویق کنیم تا علاقه خود را دنبال کنند.
تسنیم: صحبت پایانی و حرف ناگفته‌ای اگر باقی مانده است، بگویید؟
غفاری: تاکنون مصاحبه‌‌های بسیاری داشتم و خبرنگارانی گزارش تهیه کرده‌اند اما عمل و نتیجه‌ای نداشته است. امثال استاد پورعطایی، عسگریان و شریف‌زاده از دنیا می‌روند و مسئولان خواب هستند. مشکلات زیاد است و زندگی ما نابود شده و تنها دلخوشی ما این است که مردم ما و هنرمان را دوست دارند.
اما افرادی هستند که برای زنده نگه داشتن موسیقی مقامی خراسان زحمت بسیاری می‌کشند که حسین‌علی مردان‌شاهی یکی از این افراد است. مردی پر کار و تکنیکی است که به دانش‌آموزان بسیاری درس موسیقی می‌دهد و به طور کلی برای موسیقی در تربت جام زحمت بسیاری کشیده که از این طریق از ایشان تشکر می‌کنم.
گفت‌وگو از فرزانه زنگی
انتهای پیام/