برای زلزله تهران و کارهایی که بر زمین مانده است

به گزارش خبرنگار تسنیم، انسان در برابر بسیاری از مخاطرات آسیب‌پ‍ذیر است و در این میان، طبیعت است که آسیب‌پذیری انسان را بارها به رخ می‌کشد. در بلایای طبیعی هم، شاید هیچ بلایی بیش از زلزله در تاریخ بشریت دل‌نگران‌ کننده و تخریب‌گر نبوده است.  انسان همواره در برابر زلزله خود را در خطر دیده و فائق آمدن بر این خطر مهیب، از دغدغه‌های اصلی انسان‌ها بوده است.

زلزله می‌تواند آنقدر مهیب باشد که هیچ عامل دست‌ساخته انسان تاب مقاومت در برابر آن را نداشته باشد، اما این پایان ماجرا نیست؛ زلزله می‌تواند مهیب و ویرانگر باشد اما انسان‌ها هم می‌توانند با تمهیداتی مخاطره مواجهه با زلزله را به حداقل برسانند.

ژاپن به عنوان نمونه، یکی از کشورهایی است که همواره با زلزله‌های شدید مواجه بوده و توانسته است تا حد قابل توجهی در برابر این رخداد طبیعی، تلفات و تخریب را به حداقل برساند. امروز صبح زمین لرزه ای به بزرگی 7.4 درجه در مقیاس ریشتر سواحل شرقی ژاپن را لرزاند. بی‌شک اگر این زلزله در ایران رخ داده بود می‌توانست مصیبتی بزرگ باشد. وقوع چنین زمین‌لرزه‌ای در تهران می‌توانست به بزرگترین بحران انسانی کشور در سده‌های اخیر تبدیل شود و همه اینها یعنی اینکه باید برای مقابله با زلزله موضوع را جدی گرفت و از تمام توان و ظرفیت کشور برای به حداقل رساندن آسیب‌های این تهدید بهره جست.

برای کاهش آسیب در برابر زلزله، مقدماتی‌ترین اقدام، عدم اسکان جوامع بشری در مناطق زلزله‌خیز است. برای درک چنین اقدامی کافی است که نگاهی انداخته شود به دست و پنجه نرم کردن ساکنان برخی کشورها و شهرها با زلزله و واهمه همیشگی از زمین لرزه، در شرایطی که برخی مناطق زلزله‌خیز نیست و مقابله با زلزله در اولویت مخاطرات ساکنانشان نیست. در ایران به طور مثال براساس برخی مطالعات انجام شده، نواحی جنوب غربی و دشت خوزستان جزو مناطق کم‌لرزه هستند.

اما اتفاقی که در ایران رخ داده آن است که اغلب مناطق پرجمعیت، اتفاقاً در مناطق زلزله‌خیز تجمیع شده است. تهران نیز در منطقه زلزله‌خیزی احداث شده که اگر چه به علت بودن در دره، در دوره‌ای دارای ایمنی از حملات نیروهای دشمن و ... بوده است اما در برابر دشمنی طبیعی به نام زلزله کاملاً آسیب‌پذیر است.

مطالعات زمین‌شناسی و زلزله‌سنجی حاکی از آن است که در نواحی مختلف تهران و اطراف آن گسل‌های مختلفی وجود دارند که هر یک قادر است با تکانه‌هایی، تهران 10 میلیون نفری را به تکان وادارد. این تکان که بسیاری از مردم و مسئولان را سال‌هاست به وحشت انداخته بر اساس برآوردهای انجام شده، اگر فراتر از 7 ریشتر باشد، می‌تواند آسیبی بسیار جدی تا تخریب صدها هزار خانه و مخاطرات جانی برای حدود یک سوم مردم تهران را با خود همراه داشته باشد.

آخرین بار در سال 1830 میلادی یعنی حدود 186 سال قبل زمین‌لرزه شدیدی تهران را درنوردیده و خسارات بسیار جدی بر بخش‌های شمالی تهران در دماوند و شمیرانات ایجاد کرده و با  بزرگی بیش از  7 ریشتر، تخریب‌گری زلزله را نشان داده است. با این تصور که دویست سال یک بار در مناطق زلزله‌خیز، زمین‌لرزه‌ای قوی رخ می‌دهد، خیلی فرصت برای آمادگی در برابر زمین لرزه تهران باقی نیست.

زلزله و ایستادگی در برابر آن، خارج از توان انسان‌هاست و تهران هم بر روی گسل‌های زلزله‌خیز احداث شده است؛ از همین رو تنها راهکاری که می‌توان به آن اندیشید تلاش برای کاهش هزینه‌های جانی و مالی زلزله احتمالی و مدیریت بحران حاصل از آن است.

در تهران نهادها و سازمان‌های مختلفی از جمله سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران، برای مطالعه و مدیریت زلزله فعالیت دارند که ضرورت دارد فعالیت‌های آنها بررسی شود و خلاءهای این موضوع مطرح شود.

این یادداشت بهانه‌ای است برای آنکه به زلزله و تمهیدات مسئولان و نهادهای مرتبط درخصوص زلزله احتمالی بپردازیم. اما باید به خوبی تبیین شود که چه اقداماتی درخصوص افزایش مقاومت اماکن مسکونی و اداری انجام و چه تمهیداتی برای تامین نیازهای فیزیولوژیک مردم زلزله‌زده از جمله آب و غذا، دارو و درمان، گرمایش و سرمایش و .... دیده شده است. حتی برنامه‌ریزی‌های انجام شده در زمینه نحوه اطلاع‌رسانی قبل و بعد از زلزله، مواجهه با مشکلات روحی و روانی گرفتاران در زلزله و تامین امنیت و صدها مورد ضروری دیگر از جمله مواردی است که باید تبیین شود و در حجمی گسترده به اطلاع مردم رسانده شود.

در چند سال اخیر فعالیت‌های زیادی در این خصوص انجام شده، اما ناگفته پیداست که بسیاری از مردم از این اقدامات بی‌اطلاع هستند و آنچنان که باید و شاید فعالیت‌های انجام شده و اقدامات مردم در پی بروز زلزله، به طور مناسبی اطلاع رسانی نشده است.

در روزهای آینده تلاش خواهیم کرد در قالب سلسله گزارش‌هایی و به مرور به اقدامات مدیریتی و تامینی نهادهای مسئول در این خصوص بپردازیم و آنچه را باید به هنگام زلزله دانست و به کار بست را در این گزارشات مطرح کنیم.

انتهای پیام/